Szacowanie rezerw na ryzyko związane z
portfelem kredytów hipotecznych w walutach
obcych
Na dzień bilansowy Bank posiada portfel kredytów
hipotecznych denominowanych i indeksowanych do
walut obcych, głównie do franka szwajcarskiego, w
łącznej kwocie 7.734.340 tys. zł. Umowy
kredytowe, w oparciu o które kredyty te zostały
udzielone, zawierają klauzule kwestionowane przez
klientów na drodze sądowej pod zarzutem
abuzywności.
W dniu 3 października 2019 r. Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał
orzeczenie, które wpłynęło na linię orzeczniczą
sądów polskich i potwierdziło podwyższone ryzyko
prawne tego portfela, które jest odzwierciedlone w
stałym wzroście liczby spraw sądowych.
Bank ocenia, że może to wpłynąć na poziom
odzyskiwalności zakładanych wcześniej, a
wynikających z zawartych umów, przepływów
pieniężnych z portfela kredytów hipotecznych
denominowanych i indeksowanych do walut obcych
i/lub powstanie zobowiązania skutkującego
przyszłym wypływem środków pieniężnych.
W związku z tym, Bank szacuje rezerwę portfelową
na pokrycie wspomnianego ryzyka, zarówno dla
aktywnego portfela, jak i dla kredytów spłaconych
przed datą bilansową, a także tworzy rezerwy w
odniesieniu do umów kredytowych aktualnie
kwestionowanych przez klientów na drodze
sądowej.
Szacunek dotyczący rezerw utworzonych przez
Bank na pokrycie ryzyka tego portfela jest złożony i
wymaga znacznego stopnia osądu przy ustalaniu i
kwantyfikacji możliwych scenariuszy, a także w
odniesieniu do przyjętych założeń w zakresie ilości
spodziewanych pozwów przeciwko Bankowi,
prawdopodobieństwa ich rozstrzygnięć sądowych
oraz kwoty straty w przypadku przegrania przez
Bank sprawy sądowej. Szacunki Banku w tym
zakresie opierają się na historycznych
obserwacjach wskazujących na znaczną
niepewność co do liczby pozwów, które zostaną
złożone do sądu w przyszłości, jak i brak jednolitej
linii orzeczniczej w istniejących wyrokach
sądowych. Dodatkowo, jak opisano w nocie 46,
szacując scenariusze i ich prawdopodobieństwa
realizacji Zarząd nie ujął ewentualnych skutków
uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, której
posiedzenie zaplanowane jest na 25 marca 2021 r.,
z uwagi na brak możliwości przewidzenia kształtu
rozstrzygnięcia poszczególnych kwestii przez Sąd
Najwyższy. Ponadto, ze względu na to, iż jak
opisano w nocie 46, Zarząd nie podjął decyzji, co
W ramach naszego badania oceniliśmy, czy
zastosowane przez Bank podejście księgowe jest
zgodne z MSSF.
Nasze procedury badania nakierowane były głównie
na ocenę modelu i poszczególnych założeń
przyjętych przez Zarząd mających istotny wpływ na
poziom szacowanych rezerw. W szczególności
przeprowadziliśmy poniżej wymienione procedury:
●
Przeprowadziliśmy
rozmowy z Zarządem oraz
ze specjalistami zaangażowanymi w
oszacowanie rezerwy, w tym z prawnikami
Banku, na temat przyjętych założeń
uwzględniających historyczne obserwacje, w
tym informacje na temat wyroków sądowych,
zakończonych spraw sądowych i aktualnej
liczby nowych roszczeń;
●
Zweryfikowaliśmy przyjęte przez Bank
scenariusze w zakresie przewidywanej liczby
pozwów sądowych przeciwko Bankowi w
perspektywie przyjętego horyzontu czasowego,
sporządzone m.in. w oparciu o historyczne dane
na temat zgłoszonych pozwów przeciwko
Bankowi;
●
Uzyskaliśmy bezpośrednio od zewnętrznych
kancelarii prawnych współpracujących z
Bankiem ich stanowiska co do oczekiwanych
rozstrzygnięć spraw sądowych wraz z
oszacowaniem prawdopodobieństwa tych
rozstrzygnięć, a także innych parametrów
uwzględnionych w modelu;
●
We współpracy z naszymi ekspertami do spraw
prawnych przeanalizowaliśmy dokumentację i
opinie prawne otrzymane bezpośrednio od
zewnętrznych kancelarii prawnych na potrzeby
oszacowania ryzyka przegrania spraw
sądowych, jak i prawdopodobieństwa realizacji
poszczególnych scenariuszy możliwych
rozstrzygnięć sądowych;
●
Przeanalizowaliśmy sposób kalkulacji wartości
potencjalnych strat w ramach poszczególnych
scenariuszy zakładanych przez Bank w oparciu
o dane historyczne;
●
Zweryfikowaliśmy model zastosowany przez
Bank do oszacowania rezerw, sprawdziliśmy
prawidłowość i kompletność danych
stanowiących podstawę przeprowadzonych
wyliczeń, potwierdziliśmy matematyczną
poprawność kalkulacji;