PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp. k., ul. Polna 11, 00-633 Warszawa, Polska; T: +48 (22) 746 4000,
F: +48 (22) 742 4040,
www.pwc.pl
PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp. k., wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego
przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS 0000750050, NIP 526-021-02-28. Siedzibą Spółki jest Warszawa, ul. Polna 11.
Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta z badania
Dla Walnego Zgromadzenia i Rady Nadzorczej Santander Bank Polska S.A.
Sprawozdanie z badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego
Nasza opinia
Naszym zdaniem, załączone roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe:
przedstawia rzetelny i jasny obraz skonsolidowanej sytuacji majątkowej i finansowej grupy kapitałowej Santander Bank Polska S.A. („Grupa”), w której jednostką dominującą jest Santander Bank Polska S.A. (“Jednostka dominująca”) na dzień 31 grudnia 2020 r. oraz skonsolidowanego wyniku finansowego i skonsolidowanych przepływów pieniężnych Grupy za rok obrotowy zakończony w tym dniu zgodnie z mającymi zastosowanie Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską oraz przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości
jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi Grupę przepisami prawa oraz statutem Jednostki dominującej.
Niniejsza opinia jest spójna z naszym sprawozdaniem dodatkowym dla Komitetu Audytu, które wydaliśmy z dniem niniejszego sprawozdania.
Przedmiot naszego badania
Przeprowadziliśmy badanie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej Santander Bank Polska S.A, które zawiera:
skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej na dzień 31 grudnia 2020 r.;
oraz sporządzone za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 r.:
skonsolidowany rachunek zysków i strat;
skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów
skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym;
skonsolidowane sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych, oraz
informację dodatkową zawierającą opis istotnych przyjętych zasad rachunkowości i inne informacje objaśniające.
Podstawa opinii
Podstawa opinii
Nasze badanie przeprowadziliśmy zgodnie z Krajowymi Standardami Badania w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania przyjętymi uchwałą przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów („KSB”) oraz stosownie do postanowień ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym („Ustawa o biegłych rewidentach” – tekst jednolity Dz. U. z 2020 r.,
poz. 1415 ), a także Rozporządzenia UE nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego („Rozporządzenie UE” – Dz. U. UE L158). Nasza odpowiedzialność zgodnie z KSB została dalej opisana w sekcji Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
2
Uważamy, że dowody badania, które uzyskaliśmy są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii.
Niezależność
Jesteśmy niezależni od Grupy, zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem Etyki Zawodowych Księgowych (w tym Międzynarodowymi Standardami Niezależności) wydanym przez Radę Międzynarodowych Standardów Etycznych dla Księgowych (“Kodeks
IESBA”) przyjętym uchwałą Krajowej Rady Biegłych Rewidentów oraz z innymi wymogami etycznymi, które mają zastosowanie do naszego badania sprawozdań finansowych w Polsce. Wypełniliśmy nasze inne obowiązki etyczne zgodnie z tymi wymogami i Kodeksem IESBA. W trakcie przeprowadzania badania kluczowy biegły rewident oraz firma audytorska pozostali niezależni od Grupy zgodnie z wymogami niezależności określonymi w Ustawie o biegłych rewidentach oraz w Rozporządzeniu UE.
Nasze podejście do badania
Podsumowanie
Istotność ogólna przyjęta do badania została określona na poziomie 174.900 tys. zł, co stanowi około 5% średniego zysku przed opodatkowaniem po sko rygowaniu o podatek od instytucji finansowych oraz o koszty utworzenia rezerwy restrukturyzacyjnej. Jako podstawę ustalenia poziomu istotnoś ci przyjęliśmy średnią z ostatnich trzech lat.
Przeprowadziliśmy badanie sprawozdania finansowego Jednostki dominującej oraz pakietów konsolidacyjnych jednostek zależnych, które mają istotny wpływ na skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
Zakres naszego badania obejmował 92% przychodów Grupy oraz 85% wartości bezwzględnej jej wyniku finansowego brutto i 88% sumy aktywów wszystkich skonsolidowanych spółek Grupy przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych
Szacowanie wartości oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom
Szacowanie rezerw na ryzyko związane z portfelem kredytów hipotecznych w walutach obcych
3
Zaprojektowaliśmy nasze badanie ustalając istotność i oceniając ryzyko istotnego zniekształcenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego. W szczególności rozważyliśmy gdzie Zarząd Jednostki dominującej dokonał subiektywnych osądów; na przykład w odniesieniu do znaczących szacunków księgowych, które wymagały przyjęcia założeń oraz rozważenia wystąpienia przyszłych zdarzeń, które z natury są niepewne. Odnieśliśmy się również do ryzyka obejścia przez Zarząd kontroli wewnętrznej, w tym – wśród innych spraw – rozważyliśmy czy wystąpiły dowody na stronniczość Zarządu, która stanowiłaby ryzyko istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem.
Dostosowaliśmy zakres naszego badania w celu wykonania wystarczającej pracy umożliwiającej nam wydanie opinii o skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym jako całości, biorąc pod uwagę strukturę Grupy, procesy księgowe i kontrole oraz branżę, w której działa Grupa.
Istotność
Na zakres naszego badania miał wpływ przyjęty poziom istotności. Badanie zaprojektowane zostało w celu uzyskania racjonalnej pewności czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia. Zniekształcenia mogą powstać na skutek oszustwa lub błędu. Zniekształcenia są uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje ekonomiczne użytkowników podjęte na podstawie skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Na podstawie naszego zawodowego osądu ustaliliśmy progi ilościowe dla istotności, w tym ogólną istotność w odniesieniu do skonsolidowanego sprawozdania finansowego jako całości, którą przedstawiamy poniżej. Progi te, wraz z czynnikami jakościowymi umożliwiły nam określenie zakresu naszego badania oraz rodzaj, czas i zasięg procedur badania, a także ocenę wpływu zniekształceń, zarówno indywidualnie, jak i łącznie na skonsolidowane sprawozdanie finansowe jako całość.
Ogólna istotność
174.900 tys. zł (w roku ubiegłym 195.000 tys. zł)
Podstawa ustalenia
Około 5% średniego zysku przed opodatkowaniem po skorygowaniu o podatek od instytucji finansowych oraz o koszty utworzenia rezerwy restrukturyzacyjnej. Jako podstawę ustalenia poziomu istotności przyjęliśmy średnią z ostatnich trzech lat.
Uzasadnienie przyjętej podstawy
Przyjęliśmy zysk przed opodatkowaniem jako podstawę określenia istotności, ponieważ naszym zdaniem miernik ten jest powszechnie używany do oceny działalności Grupy przez użytkowników sprawozdań finansowych oraz jest ogólnie przyjętym wskaźnikiem odniesienia. Wartość tę skorygowaliśmy o wpływ podatku od instytucji finansowych, który ma naturę szczególnego obciążenia podatkowego oraz o koszty utworzenia rezerwy restrukturyzacyjnej, które uznaliśmy za zdarzenie o charakterze jednorazowym. Biorąc pod uwagę istotne wahania poziomu zysku brutto w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19, przy jednoczesnym braku zmiany skali prowadzonej przez Grupę działalności, jako podstawę ustalenia poziomu istotności przyjęliśmy średnią z trzech ostatnich lat.
Istotność ustaliliśmy na poziomie 5%, ponieważ na podstawie naszego profesjonalnego osądu jest on spójny z poziomem istotności ilościowej wykorzystywanej przy badaniu podmiotów zorientowanych na osiąganie zysku w sektorze bankowym.
Uzgodniliśmy z Komitetem Audytu Jednostki dominującej, że poinformujemy o zidentyfikowanych podczas badania zniekształceniach skonsolidowanego
sprawozdania finansowego o wartości większej niż 8.740 tys. zł, a także zniekształceniach poniżej tej kwoty, jeżeli w naszej ocenie byłoby to uzasadnione ze względu na czynniki jakościowe.
4
Kluczowe sprawy badania
Kluczowe sprawy badania są to sprawy, które według naszego zawodowego osądu były najbardziej znaczące podczas naszego badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za bieżący okres. Obejmują one najbardziej znaczące ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia, w tym ocenione rodzaje ryzyka
istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem. Do spraw tych odnieśliśmy się w kontekście naszego badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jako całości oraz przy formułowaniu naszej opinii. Nie wyrażamy osobnej opinii na temat tych spraw.
Kluczowa sprawa badania
Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Szacowanie wartości oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej 9 Instrumenty finansowe (“MSSF 9”) Zarząd jest zobligowany do określenia wartości oczekiwanych strat kredytowych (“ECL”), które mogą wystąpić w okresie 12 miesięcy lub pozostałym okresie życia składnika aktywów finansowych, w zależności od klasyfikacji poszczególnych aktywów do kategorii (“koszyków”) ryzyka z uwzględnieniem wpływu przyszłych warunków makroekonomicznych na poziom odpisów z tytułu ryzyka kredytowego.
Portfel kredytowy Grupy zawiera ekspozycje, dla których poziom oczekiw anych strat kredytowych jest szacowany:
w podejściu indywidualnym dla jednostkowo istotnych ekspozycji kredytowych; oraz
metodą portfelową z wykorzystaniem modeli statystycznych, które szacują wysokość odpisów na straty kredytowe dla każdego ze zidentyfikowanych przez Grupę homogenicznych portfeli.
Szacowanie poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe wymaga zastosowania znacznej dozy osądu w odniesieniu do identyfikacji kredytów z utratą wartości i istotnego wzrostu ryzyka kredytowego, oceny jakości kredytowej klienta, wartości zabezpieczenia oraz oczekiwanych odzysków.
Zarząd monitoruje poprawność funkcjonowania modeli poprzez porównanie wyników oszacowanych przez modele do rzeczywistych strat kredytowych (procedury weryfikacji historycznej), aby zapewnić, że poziom odpisów na oczekiwane straty kredytowe od kredytów i pożyczek udzielonych klientom jest odpowiedni.
W modelach oczekiwanych strat kredytowych Grupa wykorzystuje duże ilości danych, w związku
Nasze procedury rozpoczęliśmy od uaktualnienia naszego zrozumienia polityk i procedur Grupy związanych z szacowaniem wartości oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności analizy zmian wprowadzonych w celu uwzględnienia niepewności wynikających z globalnej pandemii Covid-19.
Zweryfikowaliśmy skuteczność mechanizmów kontrolnych wdrożonych przez Grupę w zakresie identyfikacji i szacowania strat kredytowych, obejmujących, między innymi, kontrole w zakresie:
kompletności i poprawności wykorzystanych danych wejściowych;
weryfikacji modeli prawdopodobieństwa wystąpienia straty (PD), współczynnika straty w przypadku zaistnienia niewypłacalności (LGD) oraz innych parametrów;
zastosowania scenariuszy makroekonomicznych, przewidywanych zmiennych makroekonomicznych i przyjętych prawdopodobieństw wystąpienia poszczególnych scenariuszy;
zastosowania korekt eksperckich.
W ramach prac dotyczących modeli statystycznych wykonaliśmy poniższe procedury, do których zaangażowaliśmy naszych wewnętrznych specjalistów w zakresie modelowania ryzyka kredytowego:
ocena, czy stosowana przez Grupę metodologia szacowania oczekiwanych strat kredytowych jest zgodna z wymogami MSSF 9, w szczególności weryfikacja podejścia Grupy w zakresie stosowania kryteriów identyfikacji istotnego wzrostu ryzyka kredytowego, definicji niewykonania zobowiązania, parametrów PD i LGD oraz uwzględniania informacji
5
z czym kompletność i wiarygodność danych może istotnie wpływać na dokładność odpisów na straty kredytowe.
Globalna pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na ustalenie poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe i wymagała zastosowania przez Zarząd Jednostki dominującej dodatkowej subiektywnej oceny ryzyka kredytowego. Aby odnieść się do niepewności nieodłącznie związanych z obecnym i przyszłym otoczeniem makroekonomicznym oraz aby odzwierciedlić wszystkie istotne czynniki ryzyka nieujęte w modelowanych wynikach Grupy, Zarząd zastosował ekspercki osąd i ujął odpis z tytułu wpływu pandemii COVID-19 na prognozowane pogorszenie jakości portfela kredytowego.
Poziom odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych portfela kredytów i pożyczek uznaliśmy za kluczową sprawę badania ze względu na:
znaczący osąd zastosowany przez Zarząd przy modelowaniu przyszłych scenariuszy i prognozowaniu zmiennych makroekonomicznych, przy przyjmowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych scenariuszy oraz przy zastosowaniu korekt eksperckich w celu odzwierciedlenia charakterystyk, które nie zostały jeszcze uwzględnione w modelach;
wysoki stopień niepewności związany z szacowaniem odpisu na oczekiwane straty kredytowe ze względu na skutki ekonomiczne pandemii COVID-19, które w znaczący sposób wpłynęły na poziom osądu biegłego rewidenta;
kompleksowość procedur audytowych oraz uzyskiwanych dowodów badania ze względu na poziom złożoności obliczeń oraz ilość danych wykorzystanych do oszacowania odpisów na oczekiwane straty kredytowe.
Nota 2.6 Zastosowanie szacunków , Nota 2.9 Zasady rachunkowości , Nota 4 Zarządzanie ryzykiem i Nota 22 Należności od klientów w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym zawierają szczegółowe informacje na temat zastosowanych metod i modeli oraz poziomu oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom.
prospektywnych przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych;
ocena założeń Grupy i korekt eksperckich zastosowanych w modelu;
krytyczna analiza kluczowych osądów i założeń, w tym scenariuszy makroekonomicznych oraz przyjętych prawdopodobieństw wystąpienia poszczególnych scenariuszy;
analiza stabilności modelu i jego dostosowania do obecnych warunków;
niezależne testy parametrów ryzyka kredytowego.
W ramach prac dotyczących ekspozycji analizowanych indywidualnie wykonaliśmy poniższe procedury:
wybraliśmy próbę uwzględniając różne kryteria ryzyka na bazie naszego profesjonalnego osądu
dla wybranych kredytów i pożyczek sprawdziliśmy klasyfikację do koszyków na dzień bilansowy,
dla wybranych kredytów i pożyczek z utratą wartości (Koszyk 3), przetestowaliśmy założenia stosowane przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności przewidywane scenariusze i przypisane im prawdopodobieństwa oraz terminy i kwoty oczekiwanych przepływów pieniężnych, w tym przepływy pieniężne ze spłat i realizacji zabezpieczeń.
Ponadto, wykonaliśmy następujące procedury::
Uzgodniliśmy wybrane dane wejściowe wykorzystane do wyznaczenia parametrów niewykonania zobowiązania i oszacowania oczekiwanych strat kredytowych;
Zweryfikowaliśmy przypisanie ekspozycji do odpowiednich koszyków oraz oceniliśmy wpływ zastosowanych moratoriów w spłacie na klasyfikację ekspozycji kredytowych i poziom oczekiwanych strat kredytowych
Zweryfikowaliśmy założenia przyjęte w scenariuszach makroekonomicznych wykorzystanych do kalkulacji korekty nieuwzględnionej w modelu, utworzonej w celu odzwierciedlenia wpływu pandemii COVID-19;
Przeprowadziliśmy rekalkulację oczekiwanych strat kredytowych dla wybranych portfeli kredytowych;
Wykonaliśmy procedury analityczne w zakresie pokrycia portfela kredytowego oczekiwanymi stratami kredytowymi i ich zmiany w 2020 roku
6
oraz przeniesienia ekspozycji pomiędzy koszykami w 2020 roku;
Przeanalizowaliśmy wyniki przeprowadzonej przez Zarząd analizy wrażliwości poziomu odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na skutek pogorszenia bądź poprawy parametrów ryzyka;
Zweryfikowaliśmy również kompletność i dokładność ujawnień w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.
Szacowanie rezerw na ryzyko związane z portfelem kredytów hipotecznych w walutach obcych
Na dzień bilansowy Grupa posiada portfel kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych do walut obcych, głównie do franka szwajcarskiego, w łącznej kwocie 9.853.480 tys. zł. Umowy kredytowe, w oparciu o które kredyty te zostały udzielone, zawierają klauzule kwestionowane przez klientów na drodze sądowej pod zarzutem abuzywności.
W dniu 3 października 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał orzeczenie, które wpłynęło na linię orzeczniczą sądów polskich i potwierdziło podwyższone ryzyko prawne tego portfela, które jest odzwierciedlone w stałym wzroście liczby spraw sądowych.
Grupa oceniła, że może to wpłynąć na poziom odzyskiwalności zakładanych wcześniej, a wynikających z zawartych umów, przepływów pieniężnych z portfela kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych do walut obcych i/lub powstanie zobowiązania skutkującego przyszłym wypływem środków pieniężnych.
W związku z tym, Grupa szacuje rezerwę portfelową na pokrycie wspomnianego ryzyka, zarówno dla aktywnego portfela, jak i dla kredytów spłaconych przed datą bilansową, a także tworzy rezerwy w odniesieniu do umów kredytowych aktualnie kwestionowanych przez klientów na drodze sądowej.
Szacunek dotyczący rezerw utworzonych przez Grupę na pokrycie ryzyka tego portfela jest złożony i wymaga znacznego stopnia osądu przy ustalaniu i kwantyfikacji możliwych scenariuszy, a także w odniesieniu do przyjętych założeń w zakresie ilości spodziewanych pozwów przeciwko bankom wchodzącym w skład Grupy, prawdopodobieństwa ich rozstrzygnięć sądowych oraz kwoty straty w przypadku przegrania przez Grupę sprawy sądowej. Szacunki Grupy w tym zakresie opierają się na historycznych obserwacjach wskazujących na znaczną niepewność co do liczby pozwów, które zostaną złożone do sądu w przyszłości, jak i brak
W ramach naszego badania oceniliśmy, czy zastosowane przez Grupę podejście księgowe jest zgodne z MSSF. Nasze procedury badania nakierowane były głównie na ocenę modelu i poszczególnych założeń przyjętych przez Zarząd mających istotny wpływ na poziom szacowanych rezerw. W szczególności przeprowadziliśmy poniżej wymienione procedury:
Przeprowadziliśmy rozmowy z Zarządem oraz ze specjalistami zaangażowanymi w oszacowanie rezerwy, w tym z prawnikami Grupy, na temat przyjętych założeń uwzględniających historyczne obserwacje, w tym informacje na temat wyroków sądowych, zakończonych spraw sądowych i aktualnej liczby nowych roszczeń;
Zweryfikowaliśmy przyjęte przez Grupę scenariusze w zakresie przewidywanej liczby pozwów sądowych przeciwko Grupie w perspektywie przyjętego horyzontu czasowego, sporządzone m.in. w oparciu o historyczne dane na temat zgłoszonych pozwów przeciwko Grupie;
Uzyskaliśmy bezpośrednio od zewnętrznych kancelarii prawnych współpracujących z Grupą ich stanowiska co do oczekiwanych rozstrzygnięć spraw sądowych wraz z oszacowaniem prawdopodobieństwa tych rozstrzygnięć, a także innych parametrów uwzględnionych w modelu;
We współpracy z naszymi ekspertami do spraw prawnych przeanalizowaliśmy dokumentację i opinie prawne otrzymane bezpośrednio od zewnętrznych kancelarii prawnych na potrzeby oszacowania ryzyka przegrania spraw sądowych, jak i prawdopodobieństwa realizacji poszczególnych scenariuszy możliwych rozstrzygnięć sądowych;
7
jednolitej linii orzeczniczej w istniejących wyrokach sądowych. Dodatkowo, jak opisano w nocie 48, szacując scenariusze i ich prawdopodobieństwa realizacji Zarząd nie ujął ewentualnych skutków uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, której posiedzenie zaplanowane jest na 25 marca 2021 r., z uwagi na brak możliwości przewidzenia kształtu rozstrzygnięcia poszczególnych kwestii przez Sąd Najwyższy. Ponadto, ze względu na to, iż jak opisano w nocie 48, Zarząd nie podjął decyzji, co do potencjalnych rozwiązań pozasądowych, w tym ugód z klientami, nie zostało to uwzględnione w przyjętych scenariuszach zastosowanych do oszacowania poziomu rezerw na 31 grudnia 2020 r.
Ze względu na znaczącą wartość portfela stanowiącego podstawę do oszacowania aktualnych i potencjalnych przyszłych roszczeń wobec Banku, jak i złożoność i niepewność dotyczącą założeń przyjętych do oszacowania rezerw na pokrycie tego ryzyka, uznaliśmy ten obszar za kluczową sprawę badania.
Nota 2.6 Zastosowanie szacunków oraz Nota 48 Zobowiązania warunkowe w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym zawierają szczegółowe informacje na temat założeń przyjętych do wyliczenia rezerw na portfel kredytów hipotecznych w walutach obcych oraz możliwych alternatywnych wyników przedstawionych w ramach analizy wrażliwości szacunku.
Przeanalizowaliśmy sposób kalkulacji wartości potencjalnych strat w ramach poszczególnych scenariuszy zakładanych przez Grupę w oparciu o dane historyczne;
Zweryfikowaliśmy model zastosowany przez Grupę do oszacowania rezerw, sprawdziliśmy prawidłowość i kompletność danych stanowiących podstawę przeprowadzonych wyliczeń, potwierdziliśmy matematyczną poprawność kalkulacji;
Oceniliśmy również adekwatność i kompletność ujawnień w sprawozdaniu finansowym zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej za sprawozdanie finansowe
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za sporządzenie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego, które przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej i wyniku finansowego Grupy zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską, przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz z obowiązującymi Grupę przepisami prawa i statutem Banku, a także za kontrolę wewnętrzną, którą Zarząd uważa za niezbędną aby umożliwić sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego niezawierającego istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem.
Sporządzając skonsolidowane sprawozdanie finansowe Zarząd Jednostki dominującej do jest odpowiedzialny za ocenę zdolności Grupy do kontynuowania działalności, ujawnienie, jeżeli ma
to zastosowanie, spraw związanych z kontynuacją działalności oraz za przyjęcie zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości, z wyjątkiem sytuacji kiedy Zarząd albo zamierza dokonać likwidacji Grupy, albo zaniechać prowadzenia działalności albo nie ma żadnej realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.
Zarząd Jednostki dominującej oraz członkowie Rady Nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, aby skonsolidowane sprawozdanie finansowe spełniało wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości z dn.29 września 1994 r. o rachunkowości („Ustawa o rachunkowości” –tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 217, z późn. zm.) Członkowie Rady Nadzorczej są odpowiedzialni za nadzorowanie procesu sprawozdawczości finansowej.
8
Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego
Naszymi celami są uzyskanie racjonalnej pewności czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem oraz wydanie sprawozdania z badania zawierającego naszą opinię. Racjonalna pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że badanie przeprowadzone zgodnie z KSB zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie. Zniekształcenia mogą powstawać na skutek oszustwa lub błędu i są uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje ekonomiczne użytkowników podjęte na podstawie skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Zakres badania nie obejmuje zapewnienia co do przyszłej rentowności Grupy ani efektywności lub skuteczności prowadzenia jej spraw przez Zarząd Jednostki dominującej obecnie lub w przyszłości.
Podczas badania zgodnego z KSB stosujemy zawodowy osąd i zachowujemy zawodowy sceptycyzm, a także:
identyfikujemy i szacujemy ryzyka istotnego zniekształcenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego spowodowanego oszustwem lub błędem, projektujemy i przeprowadzamy procedury badania odpowiadające tym ryzykom i uzyskujemy dowody badania, które są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii. Ryzyko niewykrycia istotnego zniekształcenia wynikającego z oszustwa jest większe niż tego wynikającego z błędu, ponieważ oszustwo może dotyczyć zmowy, fałszerstwa, celowych pominięć, wprowadzenia w błąd lub obejścia kontroli wewnętrznej;
uzyskujemy zrozumienie kontroli wewnętrznej stosownej dla badania w celu zaprojektowania procedur badania, które są odpowiednie w danych okolicznościach, ale nie w celu wyrażenia opinii na temat skuteczności kontroli wewnętrznej w Grupie;
oceniamy odpowiedniość zastosowanych zasad (polityki) rachunkowości oraz zasadność szacunków księgowych oraz powiązanych ujawnień dokonanych przez Zarząd Jednostki dominującej;
wyciągamy wniosek na temat odpowiedniości zastosowania przez Zarząd Jednostki dominującej zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości oraz, na
podstawie uzyskanych dowodów badania, czy istnieje istotna niepewność związana ze zdarzeniami lub warunkami, które mogą poddawać w znaczącą wątpliwość zdolność Grupy do kontynuacji działalności. Jeżeli dochodzimy do wniosku, że istnieje istotna niepewność, wymagane jest od nas zwrócenie uwagi w sprawozdaniu biegłego rewidenta na powiązane ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym lub, jeżeli takie ujawnienia są nieadekwatne, modyfikujemy naszą opinię. Nasze wnioski są oparte na dowodach badania uzyskanych do dnia sporządzenia sprawozdania biegłego rewidenta, jednakże przyszłe zdarzenia lub warunki mogą spowodować, że Grupa zaprzestanie kontynuacji działalności;
oceniamy ogólną prezentację, strukturę i zawartość skonsolidowanego sprawozdania finansowego, w tym ujawnienia, oraz czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe przedstawia będące ich podstawą transakcje i zdarzenia w sposób zapewniający rzetelną prezentację;
uzyskujemy wystarczające odpowiednie dowody badania odnośnie do informacji finansowych jednostek lub działalności gospodarczych wewnątrz Grupy w celu wyrażenia opinii na temat skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Jesteśmy odpowiedzialni za kierowanie, nadzór i przeprowadzenie badania Grupy i jesteśmy wyłącznie odpowiedzialni za naszą opinię z badania.
Komunikujemy się z Komitetem Audytu odnośnie, między innymi, do planowanego zakresu i czasu przeprowadzenia badania oraz znaczących ustaleń badania, w tym wszelkich znaczących słabości kontroli wewnętrznej, które zidentyfikujemy podczas badania.
Składamy Komitetowi Audytu oświadczenie, że przestrzegaliśmy stosownych wymogów etycznych dotyczących niezależności oraz komunikujemy wszystkie powiązania i inne sprawy, które mogłyby być racjonalnie uznane za stanowiące zagrożenie dla naszej niezależności, a tam, gdzie ma to zastosowanie, informujemy o działaniach podjętych w celu eliminowania tych zagrożeń oraz zastosowanych zabezpieczeniach.
Spośród spraw komunikowanych Komitetowi Audytu ustaliliśmy te sprawy, które były najbardziej znaczące podczas badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za bieżący okres i
9
dlatego uznaliśmy je za kluczowe sprawy badania. Opisujemy te sprawy w naszym sprawozdaniu biegłego rewidenta, chyba że przepisy prawa lub regulacje zabraniają publicznego ujawnienia na ich temat lub gdy, w wyjątkowych okolicznościach,
ustalimy, że kwestia nie powinna być komunikowana w naszym sprawozdaniu, ponieważ można byłoby racjonalnie oczekiwać, że negatywne konsekwencje przeważyłyby korzyści dla interesu publicznego takiego ujawnienia
Inne informacje, w tym sprawozdanie z działalności
Inne informacje
Na inne informacje składa się Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej Santander Bank Polska S.A. w 2020 roku obejmujące sprawozdanie z działalności Santander Bank Polska S.A. („Sprawozdanie z działalności”) wraz z oświadczeniem o stosowaniu ładu korporacyjnego i oświadczeniem na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 55 ust 2b Ustawy o rachunkowości, które są wyodrębnionymi częściami tego Sprawozdania z działalności, a także odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych (razem „Inne informacje”). Inne Informacje nie obejmują skonsolidowanego sprawozdania finansowego i sprawozdania biegłego rewidenta na jego temat.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za sporządzenie Innych informacji zgodnie z przepisami prawa.
Zarząd Jednostki dominującej oraz członkowie Rady Nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, aby Sprawozdanie z działalności wraz z wyodrębnionymi częściami spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta
Nasza opinia z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego nie obejmuje Innych informacji.
W związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego naszym obowiązkiem jest przeczytanie Innych informacji, i czyniąc to, rozważenie czy są one istotnie niespójne ze skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym, z naszą wiedzą uzyskaną w trakcie badania, lub w inny sposób wydają się być istotnie zniekształcone. Jeżeli, na podstawie wykonanej pracy stwierdzimy istotne zniekształcenie Innych informacji, jesteśmy zobowiązani poinformować o tym w naszym sprawozdaniu z badania. Naszym obowiązkiem zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach jest również wydanie opinii, czy Sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie z przepisami oraz czy jest zgodne z informacjami zawartymi w rocznym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Ponadto jesteśmy zobowiązani do wydania opinii, czy Grupa w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego zawarła wymagane informacje oraz do poinformowania czy Grupa sporządziła oświadczenie na temat informacji niefinansowych.
Ponadto jesteśmy zobowiązani do zbadania informacji finansowych zawartych w Sprawozdaniu z działalności zgodnie z zakresem opisanym w niniejszym sprawozdaniu z badania oraz wymogami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe („Prawo bankowe” – tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 1896, z późn. zm.).
Opinia o Sprawozdaniu z działalności
Na podstawie wykonanej pracy w trakcie badania, naszym zdaniem, Sprawozdanie z działalności:
zostało sporządzone zgodnie z wymogami art. 49 Ustawy o rachunkowości oraz paragrafu 71 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim („Rozporządzenie o informacjach bieżących” – Dz. U. z 2018 r., poz.757) oraz art. 111a ust. 1-2 Prawa bankowego};
jest zgodne z informacjami zawartymi w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Ponadto oświadczamy, że w świetle wiedzy o Grupie i jej otoczeniu uzyskanej podczas naszego badania nie stwierdziliśmy w Sprawozdaniu z działalności istotnych zniekształceń.
Opinia o oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego
Naszym zdaniem w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego Grupa zawarła informacje określone w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 Rozporządzenia o informacjach bieżących. Ponadto, naszym zdaniem, informacje wskazane w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 lit. c-f, h oraz i tego Rozporządzenia zawarte w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego są zgodne z mającymi zastosowanie przepisami oraz informacjami zawartymi w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
10
Informacja na temat informacji niefinansowych
Zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach potwierdzamy, że Grupa sporządziła oświadczenie na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 55 ust 2b Ustawy o
rachunkowości jako wyodrębnioną część Sprawozdania z działalności.
Nie wykonaliśmy żadnych prac atestacyjnych dotyczących oświadczenia na temat informacji niefinansowych i nie wyrażamy jakiegokolwiek zapewnienia na jego temat.
Sprawozdanie na temat innych wymogów prawa i regulacji
Sprawozdanie o zgodności formatu skonsolidowanego sprawozdania finansowego z wymogami Jednolitego Europejskiego Formatu Elektronicznego („ESEF”)
W ramach umowy o badanie sprawozdania finansowego zostaliśmy zaangażowani przez Zarząd Jednostki dominującej do przeprowadzenia usługi atestacyjnej dającej racjonalną pewność w zakresie weryfikacji zgodności z obowiązującymi wymogami formatu elektronicznego raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Santander Bank Polska S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2020 r. („Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego”).
Opis przedmiotu i mające zastosowanie kryteria
Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego został zastosowany przez Zarząd Jednostki dominującej w celu spełnienia wymogów art. 3 i 4 Rozporządzenia (UE) 2019/815 z dnia 17 grudnia 2018 r. uzupełniającego Dyrektywę 2004/109/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania („Rozporządzenie ESEF”). Obowiązujące wymagania dotyczące Elektronicznego formatu raportowania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zawarte są w Rozporządzeniu ESEF.
Wymogi opisane w zdaniu poprzednim określają podstawę stosowania Elektronicznego formatu raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego i naszym zdaniem stanowią odpowiednie kryteria do sformułowania wniosku dającego racjonalną pewność.
Zostaliśmy zaangażowani przez Zarząd Jednostki dominującej do wydania sprawozdania na temat zgodności formatu skonsolidowanego sprawozdania finansowego z wymogami Rozporządzenia ESEF. Niniejsze sprawozdanie przeznaczone jest do publikacji wraz ze skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym Grupy.
Odpowiedzialność Zarządu Jednostki dominującej i Rady Nadzorczej
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za zastosowanie Elektronicznego formatu raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, który jest zgodny z wymogami Rozporządzenia ESEF.
Odpowiedzialność ta obejmuje wybór i zastosowanie odpowiednich oznaczeń iXBRL z wykorzystaniem taksonomii ESEF oraz zaprojektowanie, wdrożenie i utrzymanie systemu kontroli wewnętrznej odpowiedniego do sporządzania Elektronicznego formatu raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, który nie zawiera istotnych niezgodności z wymogami Rozporządzenia ESEF.
Członkowie Rady Nadzorczej są odpowiedzialni za nadzorowanie procesu sprawozdawczości finansowej.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta
Naszym zadaniem było sformułowanie wniosku dającego racjonalną pewność, że Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest zgodny, we wszystkich istotnych aspektach, z Rozporządzeniem ESEF.
Naszą usługę wykonaliśmy zgodnie z Krajowym Standardem Usług Atestacyjnych 3000 (zmienionym) „Usługi atestacyjne inne niż badania i przeglądy historycznych informacji finansowych”, w brzmieniu Międzynarodowego Standardu Usług Atestacyjnych 3000 (zmienionego) wydanym przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów (KSUA 3000 (Z)). Standard ten nakłada na nas obowiązek przestrzegania wymogów etycznych, planowania i wykonywania procedur w celu uzyskania racjonalnej pewności, że Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego został zastosowany, we wszystkich istotnych aspektach, zgodnie z obowiązującymi wymogami.
Racjonalna pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że usługa
11
przeprowadzona zgodnie z KSUA 3000 (Z) zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie.
Podsumowanie wykonanej pracy
Zaplanowane i przeprowadzone przez nas procedury miały na celu uzyskanie racjonalnej pewności, czy Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego został zastosowany, we wszystkich istotnych aspektach, zgodnie z obowiązującymi wymogami i nie zawiera istotnych błędów lub przeoczeń. Nasze procedury obejmowały głównie:
zrozumienie systemu kontroli wewnętrznej i procesów właściwych dla stosowania Elektronicznego formatu raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, w tym zastosowania formatu XHTML oraz oznakowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego;
weryfikację poprawności zastosowania formatu XHTML;
uzyskanie wystarczających i odpowiednich dowodów na skuteczność działania odpowiednich kontroli nad procesem oznakowania, gdy ocena ryzyka istotnego zniekształcenia obejmuje oczekiwanie, że takie kontrole wewnętrzne działają skutecznie lub procedury inne niż testowanie kontroli nie mogą same dostarczyć wystarczających i odpowiednich dowodów;
ocenę kompletności oznakowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego przy użyciu znaczników iXBRL zgodnie z wymogami wdrożenia formatu elektronicznego opisanymi w Rozporządzeniu ESEF;
ocenę stosowności wykorzystania przez Grupę znaczników XBRL wybranych z taksonomii ESEF oraz stworzenia znaczników rozszerzeń, w przypadku gdy nie zidentyfikowano odpowiedniego elementu w taksonomii ESEF;
ocenę prawidłowości zastosowanych rozszerzeń taksonomii w podstawowej taksonomii określonej w Rozporządzeniu ESEF .
Uważamy, że uzyskane przez nas dowody są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę naszego wniosku.
Wniosek
Naszym zdaniem, na podstawie przeprowadzonych procedur, Elektroniczny format raportowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest zgodny, we wszystkich istotnych aspektach, z Rozporządzeniem ESEF.
Informacja o przestrzeganiu regulacji ostrożnościowych
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za przestrzeganie obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach, w szczególności za prawidłowe ustalenie współczynników kapitałowych.
Współczynniki kapitałowe na dzień 31 grudnia 2020 r. zostały przedstawione w nocie 5 skonsolidowanego sprawozdania finansowego i obejmują współczynnik kapitału Tier I oraz całkowity współczynnik kapitałowy.
Naszym obowiązkiem jest poinformowanie w sprawozdaniu z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, czy Grupa przestrzega obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach, w szczególności czy Grupa prawidłowo ustaliła współczynniki kapitałowe. Dla potrzeb niniejszej informacji za odrębne przepisy rozumiemy Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, z późn. zm. ("CRR"), Prawo bankowe oraz ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym („Ustawa o nadzorze makroostrożnościowym” – Dz.U. z 2019 r. poz. 483, z późn. zm.).
Celem badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego nie jest przedstawienie opinii o przestrzeganiu obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach wymienionych powyżej, w szczególności o prawidłowym ustaleniu współczynników kapitałowych i opinii takiej nie formułujemy.
W oparciu o wykonaną przez nas pracę informujemy, że nie stwierdziliśmy:
przypadków nieprzestrzegania przez Grupę w okresie od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2020 r. obowiązujących regulacji ostrożnościowych, określonych w odrębnych przepisach wymienionych powyżej,
12
nieprawidłowości w zakresie ustalenia przez Grupę na dzień 31 grudnia 2020 r. współczynników kapitałowych zgodnie z odrębnymi przepisami wymienionymi powyżej,
które miałyby istotny wpływ na skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
Oświadczenie na temat świadczenia usług niebędących badaniem sprawozdania finansowego
Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą i przekonaniem oświadczamy, że usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Jednostki dominującej i jej spółek zależnych są zgodne z prawem i przepisami obowiązującymi w Polsce oraz że nie świadczyliśmy usług niebędących badaniem, które są zakazane na
mocy art. 5 ust.1 Rozporządzenia UE oraz art.136 Ustawy o biegłych rewidentach.
Usługi niebędące badaniem sprawozdań
finansowych, które świadczyliśmy na rzecz
Jednostki dominującej i jej spółek zależnych w
badanym okresie zostały wymienione w
Sprawozdaniu z działalności Grupy w rozdziale
XIII, część 11.
Wybór firmy audytorskiej
Zostaliśmy wybrani po raz pierwszy do badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 22 marca 2016 r. oraz ponownie uchwałą z dnia 11 grudnia 2019 r. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy badamy nieprzerwanie począwszy od roku obrotowego zakończonego 31 grudnia 2016 r., to jest przez pięć kolejnych lat.
Kluczowym biegłym rewidentem odpowiedzialnym za badanie w imieniu PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp.k., spółki wpisanej na listę firm audytorskich pod numerem 144, którego rezultatem jest niniejsze sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta, jest Agnieszka Accordi.
Agnieszka Accordi
Kluczowy Biegły Rewident
Numer w rejestrze 11665
Warszawa, 22 lutego 2021 r.