Sprawozdanie Finansowe
mBanku S.A.
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej
za 2021 rok
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
2
WYBRANE DANE FINANSOWE
Poniższe wybrane dane finansowe stanowią informację uzupełniającą do sprawozdania finansowego mBanku S.A. za 2021 rok.
w tys. zł
w tys. EUR
Rok kończący się 31 grudnia
Rok kończący się 31 grudnia
WYBRANE DANE FINANSOWE
2021
2020
2021
2020
I.
Przychody z tytułu odsetek
3 879 243
4 109 239
847 459
918 430
II.
Przychody z tytułu opłat i prowizji
2 532 315
2 095 250
553 209
468 296
III.
Wynik na działalności handlowej
78 317
183 724
17 109
41 063
IV.
Wynik na działalności operacyjnej
(273 324)
1 043 144
(59 710)
233 146
V.
Zysk / (strata) brutto
(680 227)
572 996
(148 602)
128 067
VI.
Zysk / (strata) netto
(1 215 353)
93 047
(265 506)
20 796
VII.
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
9 863 509
(2 736 186)
2 154 781
(611 548)
VIII.
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
(417 555)
(278 830)
(91 219)
(62 320)
IX.
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
(1 218 481)
(1 014 965)
(266 189)
(226 848)
X.
Przepływy pieniężne netto, razem
8 227 473
(4 029 981)
1 797 373
(900 715)
XI.
Zysk / (strata) na jedną akcję zwykłą (w zł/EUR)
(28,68)
2,20
(6,27)
0,49
XII.
Rozwodniony zysk / (strata) na jedną akcję zwykłą (w zł/EUR)
(28,63)
2,20
(6,25)
0,49
XIII.
Zadeklarowana lub wypłacona dywidenda na jedną akcję (w zł/EUR)
-
-
-
-
w tys. zł
w tys. EUR
Stan na dzień
Stan na dzień
WYBRANE DANE FINANSOWE
31.12.2021
31.12.2020
- przekształcone
31.12.2021
31.12.2020
- przekształcone
I.
Aktywa razem
191 873 819
170 745 007
41 717 141
36 999 438
II.
Zobowiązania wobec banków
3 420 001
2 624 286
743 575
568 667
III.
Zobowiązania wobec klientów
159 905 991
137 778 034
34 766 707
29 855 689
IV.
Kapitał własny
13 381 823
16 467 692
2 909 471
3 568 452
V.
Kapitał akcyjny
169 540
169 468
36 861
36 723
VI.
Liczba akcji
42 384 884
42 367 040
42 384 884
42 367 040
VII.
Wartość księgowa na jedną akcję (w zł/EUR)
315,72
388,69
68,64
84,23
VIII.
Łączny współczynnik kapitałowy
19,01
22,95
19,01
22,95
Do wyliczenia wybranych danych finansowych w EUR zastosowano następujące kursy:
dla pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej kurs NBP z dnia 31 grudnia 2021 roku: 1 EUR = 4,5994 PLN oraz kurs z dnia 31 grudnia 2020 roku: 1 EUR = 4,6148 PLN;
dla pozycji rachunku zysków i strat kurs wyliczony jako średnia kursów NBP, obowiązujących na ostatni dzień każdego miesiąca 2021 i 2020 roku, odpowiednio: 1 EUR = 4,5775 PLN i 1 EUR = 4,4742 PLN.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
3
SPIS TREŚCI
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
4
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
5
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Rok kończący się 31 grudnia
Nota
2021
2020
Przychody z tytułu odsetek, w tym:
5
3 879 243
4 109 239
Przychody z tytułu odsetek obliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej
3 409 087
3 647 495
Przychody o charakterze zbliżonym do odsetek od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
470 156
461 744
Koszty odsetek
5
(257 066)
(568 077)
Wynik z tytułu odsetek
3 622 177
3 541 162
Przychody z tytułu opłat i prowizji
6
2 532 315
2 095 250
Koszty z tytułu opłat i prowizji
6
(712 664)
(636 291)
Wynik z tytułu opłat i prowizji
1 819 651
1 458 959
Przychody z tytułu dywidend
7
30 095
31 271
Wynik na działalności handlowej
8
78 317
183 724
Zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
9
3 744
17 740
Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
10
76 622
95 114
Pozostałe przychody operacyjne
11
44 314
45 343
Utrata wartości lub odwrócenie utraty wartości z tytułu aktywów finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
14
(782 861)
(1 031 276)
Koszty ryzyka prawnego związanego z kredytami walutowymi
34
(2 758 079)
(1 021 714)
Ogólne koszty administracyjne
12
(1 817 885)
(1 774 844)
Amortyzacja
25,26
(376 780)
(376 363)
Pozostałe koszty operacyjne
13
(212 639)
(125 972)
Wynik działalności operacyjnej
(273 324)
1 043 144
Podatki od pozycji bilansowych Banku
(577 565)
(500 030)
Udział w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
23
170 662
29 882
Zysk / (strata) brutto
(680 227)
572 996
Podatek dochodowy
15
(535 126)
(479 949)
Zysk / (strata) netto
(1 215 353)
93 047
Zysk / (strata) netto
16
(1 215 353)
93 047
Średnia ważona liczba akcji zwykłych
16
42 369 790
42 355 695
Zysk / (strata) na jedną akcję zwykłą (w zł)
16
(28,68)
2,20
Średnia ważona rozwodniona liczba akcji zwykłych
16
42 450 509
42 379 726
Rozwodniony zysk / (strata) na jedną akcję zwykłą (w zł)
16
(28,63)
2,20
Noty przedstawione na stronach 10 - 172 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
6
SPRAWOZDANIE Z CAŁKOWITYCH DOCHODÓW
Rok kończący się 31 grudnia
Nota
2021
2020
Zysk / (strata) netto
(1 215 353)
93 047
Inne dochody całkowite netto, w tym:
17
(1 881 075)
249 412
Pozycje, które mogą być przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych (netto)
4 803
2 854
Zabezpieczenia przepływów pieniężnych (netto)
17
(901 645)
283 530
Udział w innych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności
17
(28 110)
9 898
Zmiana wyceny dłużnych instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody (netto)
17
(974 268)
(40 635)
Pozycje, które nie zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat
Zyski i straty aktuarialne dotyczące świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia (netto)
17
6 709
(6 235)
Przeklasyfikowanie do nieruchomości inwestycyjnych (netto)
17
11 436
-
Dochody całkowite netto, razem
(3 096 428)
342 459
Noty przedstawione na stronach 10 - 172 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
7
SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ
AKTYWA
Nota
31.12.2021
31.12.2020
- przekształcone
01.01.2020
- przekształcone
Kasa, operacje z bankiem centralnym
18
12 087 608
3 939 298
7 861 776
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz instrumenty pochodne zabezpieczające
19
2 581 174
2 493 535
2 921 749
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym:
20
1 221 063
1 585 029
2 035 189
Kapitałowe papiery wartościowe
148 466
136 480
87 597
Dłużne papiery wartościowe
81 128
76 068
133 774
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
991 469
1 372 481
1 813 818
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
21
54 162 657
47 731 612
30 298 647
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
22
114 326 977
109 527 366
100 942 738
Dłużne papiery wartościowe
16 632 915
15 952 501
11 234 873
Należności od banków
11 194 916
10 845 844
7 337 703
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
86 499 146
82 729 021
82 370 162
Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zabezpieczaniu portfela przed ryzykiem stopy procentowej
19
1 055 478
-
-
Inwestycje w jednostki zależne
23
2 357 068
2 204 922
2 164 112
Aktywa trwałe i grupy do zbycia sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży
24
31 247
-
91 605
Wartości niematerialne
25
1 111 479
1 013 746
823 109
Rzeczowe aktywa trwałe
26
1 204 680
1 246 496
945 606
Nieruchomości inwestycyjne
27
127 510
-
-
Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego
28 077
22 826
11 878
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
32
721 324
206 924
273 257
Inne aktywa
28
857 477
773 253
491 052
AKTYWA RAZEM
191 873 819
170 745 007
148 860 718
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz instrumenty pochodne zabezpieczające
19
2 044 601
1 414 374
987 933
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
29
172 634 071
149 315 812
128 979 983
Zobowiązania wobec banków
3 420 001
2 624 286
1 180 782
Zobowiązania wobec klientów
159 905 991
137 778 034
121 936 987
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
6 683 623
6 335 165
3 361 997
Zobowiązania podporządkowane
2 624 456
2 578 327
2 500 217
Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zabezpieczaniu portfela przed ryzykiem stopy procentowej
19
110 033
59 624
136
Zobowiązania przeznaczone do sprzedaży
24
7 425
-
-
Rezerwy
31
839 698
515 211
369 612
Bieżące zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego
54 467
225 029
150 859
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
32
89
89
82
Inne zobowiązania
30
2 801 612
2 747 176
2 257 106
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
178 491 996
154 277 315
132 745 711
KAPITAŁY
Kapitał podstawowy:
3 593 944
3 587 035
3 579 818
Zarejestrowany kapitał akcyjny
37
169 540
169 468
169 401
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
38
3 424 404
3 417 567
3 410 417
Zyski zatrzymane, w tym:
39
11 248 903
12 460 606
12 364 550
- Wynik finansowy z lat ubiegłych
12 464 256
12 367 559
12 364 550
- Wynik roku bieżącego
(1 215 353)
93 047
-
Inne pozycje kapitału własnego
40
(1 461 024)
420 051
170 639
KAPITAŁY RAZEM
13 381 823
16 467 692
16 115 007
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY RAZEM
191 873 819
170 745 007
148 860 718
Łączny współczynnik kapitałowy (w %)
19,01
22,95
22,84
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I (w %)
16,23
19,59
19,42
Wartość księgowa
13 381 823
16 467 692
16 115 007
Liczba akcji
42 384 884
42 367 040
42 350 367
Wartość księgowa na jedną akcję (w zł)
315,72
388,69
380,52
Noty przedstawione na stronach 10 - 172 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
8
SPRAWOZDANIE ZE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM
Zmiany w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Kapitał podstawowy
Zyski zatrzymane
Zarejestrowany kapitał akcyjny
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
Wynik finansowy z lat ubiegłych
Wynik roku bieżącego
Inne pozycje kapitału własnego
Razem
Stan na 1 stycznia 2021 roku
169 468
3 417 567
12 460 606
-
420 051
16 467 692
Dochody całkowite razem
-
-
-
(1 215 353)
(1 881 075)
(3 096 428)
Emisja akcji zwykłych
72
-
-
-
-
72
Program opcji pracowniczych
-
6 837
3 650
-
-
10 487
wartość usług świadczonych przez pracowników
-
-
10 487
-
-
10 487
rozliczenie zrealizowanych opcji pracowniczych
-
6 837
(6 837)
-
-
-
Stan na 31 grudnia 2021 roku
169 540
3 424 404
12 464 256
(1 215 353)
(1 461 024)
13 381 823
Zmiany w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Kapitał podstawowy
Zyski zatrzymane
Zarejestrowany kapitał akcyjny
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
Wynik finansowy z lat ubiegłych
Wynik roku bieżącego
Inne pozycje kapitału własnego
Razem
Stan na 1 stycznia 2020 roku
169 401
3 410 417
12 364 550
-
170 639
16 115 007
Dochody całkowite razem
-
-
-
93 047
249 412
342 459
Emisja akcji zwykłych
67
-
-
-
-
67
Program opcji pracowniczych
-
7 150
3 009
-
-
10 159
wartość usług świadczonych przez pracowników
-
-
10 159
-
-
10 159
rozliczenie zrealizowanych opcji pracowniczych
-
7 150
(7 150)
-
-
-
Stan na 31 grudnia 2020 roku
169 468
3 417 567
12 367 559
93 047
420 051
16 467 692
Noty przedstawione na stronach 10 - 172 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
9
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Rok kończący się 31 grudnia
Nota
2021
2020
- przekształcone
Zysk / (strata) przed opodatkowaniem
(680 227)
572 996
Korekty:
10 543 736
(3 309 182)
Zapłacony podatek dochodowy
(818 904)
(413 446)
Amortyzacja, w tym amortyzacja środków trwałych oddanych w leasing operacyjny
25,26
389 157
388 271
(Zyski) straty z tytułu różnic kursowych z działalności finansowej
222 425
627 795
(Zyski) straty z działalności inwestycyjnej
(155 925)
(122 416)
Zmiana wyceny inwestycji w jednostki zależne niewyceniane metodą praw własności
23
(78)
1 643
Dywidendy otrzymane
7
(30 095)
(31 271)
Przychody odsetkowe (rachunek zysków i strat)
5
(3 879 243)
(4 109 239)
Koszty odsetkowe (rachunek zysków i strat)
5
257 066
568 077
Odsetki otrzymane
4 122 518
4 869 710
Odsetki zapłacone
(226 000)
(672 734)
Zmiana stanu należności od banków
(279 558)
(3 584 761)
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu oraz pochodnych instrumentów zabezpieczających
(1 572 774)
1 325 997
Zmiana stanu pożyczek i kredytów udzielonych klientom
(9 028 245)
(4 252 701)
Zmiana stanu aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe dochody całkowite
(2 144 622)
(13 932 407)
Zmiana stanu papierów wartościowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie
(753 545)
(4 717 628)
Zmiana stanu papierów wartościowych nieprzeznaczonych do obrotu wycenianych obowiązkowo przez wynik finansowy
(17 046)
8 823
Zmiana stanu pozostałych aktywów
45 162
(370 206)
Zmiana stanu zobowiązań wobec banków
827 197
1 651 006
Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów
23 212 050
16 056 654
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
(62 715)
2 772 464
Zmiana stanu rezerw
324 487
145 599
Zmiana stanu innych zobowiązań
112 424
481 588
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
9 863 509
(2 736 186)
Zbycie udziałów lub akcji w jednostkach zależnych, po odliczeniu zbytych środków pieniężnych
5 147
92 047
Zbycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
833
1 886
Dywidendy otrzymane
7
30 095
31 271
Nabycie udziałów lub akcji w jednostkach zależnych
23
(17 039)
-
Nabycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
(436 591)
(404 034)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
(417 555)
(278 830)
Wpływy z emisji dłużnych papierów wartościowych
29
2 309 950
35 000
Wpływy z tytułu emisji akcji zwykłych
72
67
Spłaty kredytów i pożyczek otrzymanych od banków
-
(196 140)
Spłaty kredytów i pożyczek otrzymanych od innych podmiotów
(1 358 250)
-
Wykup dłużnych papierów wartościowych
(2 020 661)
(178 042)
Płatności z tytułu innych zobowiązań finansowych
-
(479 271)
Płatności zobowiązań z tytułu leasingu
(89 901)
(111 846)
Odsetki zapłacone od kredytów otrzymanych od banków i od pożyczek podporządkowanych
(59 691)
(84 733)
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
(1 218 481)
(1 014 965)
Zmiana stanu środków pieniężnych netto, razem (A+B+C)
8 227 473
(4 029 981)
Zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
(9 649)
30 883
Środki pieniężne na początek okresu sprawozdawczego
4 205 132
8 204 230
Środki pieniężne na koniec okresu sprawozdawczego
42
12 422 956
4 205 132
Noty przedstawione na stronach 10 - 172 stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
10
NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
1. Informacje o mBanku S.A.
mBank S.A. został powołany pod nazwą Bank Rozwoju Eksportu SA uchwałą nr 99 Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 1986 roku. Bank został zarejestrowany na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy, XVI Wydział Gospodarczy - Rejestrowy w dniu 23 grudnia 1986 roku w Rejestrze Handlowym pod numerem RHB 14036. IX Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy z dnia 4 marca 1999 roku podjęło uchwałę o zmianie nazwy Banku na BRE Bank SA. Nowa firma Banku została wpisana do rejestru w dniu 23 marca 1999 roku. W dniu 11 lipca 2001 roku Sąd Rejonowy w Warszawie wydał postanowienie o wpisie Banku do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000025237.
W dniu 22 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego dokonał rejestracji zmian Statutu Banku wynikających z uchwał nr 26 oraz 27 XXVI Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia mBanku S.A., które odbyło się dnia 11 kwietnia 2013 roku. Wraz z rejestracją zmian w Statucie zmianie uległa nazwa Banku z dotychczasowej BRE Bank Spółka Akcyjna na mBank Spółka Akcyjna (w skrócie mBank S.A.).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności Bank posiada numer 6419Z „Pozostałe pośrednictwo pieniężne”. Zgodnie z Cedułą Giełdową Bank zaklasyfikowany jest do makrosektora „Finanse”, sektor „Banki”.
Zgodnie ze Statutem Banku, przedmiotem jego działalności jest świadczenie usług bankowych i konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych oraz prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie określonym w Statucie. Bank prowadzi działalność w zakresie obsługi klientów korporacyjnych, instytucjonalnych i detalicznych (w tym private banking) na terenie całego kraju oraz prowadzi działalność handlową i inwestycyjną, a także działalność maklerską.
Bank świadczy usługi na rzecz osób prawnych i fizycznych, krajowych i zagranicznych, zarówno w złotych jak i w walutach obcych.
Bank może otwierać i posiadać rachunki w bankach polskich i zagranicznych oraz ma prawo posiadania wartości dewizowych i dokonywania obrotu nimi.
Siedziba centrali Banku mieści się w Warszawie przy ul. Prostej 18.
W ramach bankowości detalicznej mBanku działalność prowadzą oddziały zagraniczne w Czechach i na Słowacji.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku zatrudnienie w mBanku S.A. wynosiło 6 075 etatów, (31 grudnia 2020 roku: 6 034 etaty).
Na dzień 31 grudnia 2021 roku zatrudnienie w mBanku S.A. wynosiło 7 088 osób, (31 grudnia 2020 roku: 7 065 osób).
Niniejsze sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone przez Zarząd mBanku S.A. w dniu 1 marca 2022 roku.
2. Opis ważniejszych stosowanych zasad rachunkowości
Najważniejsze zasady rachunkowości zastosowane przy sporządzaniu niniejszego sprawozdania finansowego zostały przedstawione poniżej. Zasady te stosowane były we wszystkich prezentowanych okresach w sposób ciągły, za wyjątkiem zmiany zasad rachunkowości wprowadzonej od początku 2021 roku, dotyczącej ujęcia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich. Do końca 2020 roku Bank ujmował rezerwy na sprawy sporne zgodnie z MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” w odniesieniu zarówno do kredytów aktywnych, jak i kredytów spłaconych. Wobec zmian uwarunkowań, takich jak rosnąca liczba spraw sądowych oraz w przeważającej mierze niekorzystne wyroki sądowe stwierdzające nieważność umowy w całości lub określonych jej zapisów, Bank spodziewa się, że nie odzyska wszystkich przepływów umownych związanych z tymi kredytami . W związku z tym w odniesieniu do aktywnych kredytów Bank zaktualizował swoje szacunki przepływów pieniężnych i skorygował wartość bilansową brutto tych kredytów zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe”. Ponieważ zmiana oczekiwanych przepływów pieniężnych nie jest związana z ryzykiem kredytowym to nie jest ujmowana jako oczekiwane straty kredytowe. Ujęcie wpływu ryzyka prawnego związanego ze spłaconymi kredytami nie uległo zmianie.
Bank zmienił stosowane w tym zakresie zasady rachunkowości zgodnie z MSR 8 w celu zapewnienia użytkownikom sprawozdań finansowych bardziej przydatnych informacji dotyczących wpływu portfela kredytów hipotecznych i kredytów mieszkaniowych we frankach szwajcarskich oraz związanego z tym ryzyka prawnego na sytuację finansową, wynik finansowy i przepływy pieniężne Banku. W opinii Banku takie podejście zapewnia lepsze odzwierciedlenie wartości kredytów indeksowanych do CHF w sprawozdaniu
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
11
z sytuacji finansowej. Zmienione podejście pozwoli również na większą porównywalność sprawozdań finansowych w całym sektorze finansowym, ponieważ takie podejście księgowe stanowi przeważającą praktykę rynkową w tym zakresie. Zmiany te zostały opisane w Nocie 2.30.
2.1. Podstawa sporządzenia
Sprawozdanie finansowe mBanku S.A. sporządzono za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2021 roku. Zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym dane porównawcze dotyczą okresu 12 miesięcy zakończonego 31 grudnia 2020 roku.
Sprawozdanie finansowe mBanku S.A. sporządzone zostało zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) przyjętymi do stosowania w Unii Europejskiej według zasady kosztu historycznego, za wyjątkiem kontraktów pochodnych, innych aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, aktywów finansowych niespełniających testu SPPI oraz aktywów i zobowiązań finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, jak również dłużnych i kapitałowych papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, nieruchomości inwestycyjnych oraz zobowiązań z tytułu rozliczanych w środkach pieniężnych płatności w formie akcji własnych, które wyceniane w wartości godziwej. Składniki aktywów trwałych lub grupy do zbycia zaklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży, wykazywane w kwocie niższej z dwóch, to jest wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia.
Prezentowane w sprawozdaniu finansowym mBanku S.A. dane za rok 2020 były przedmiotem badania biegłego rewidenta.
Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga użycia określonych szacunków księgowych. Wymaga również od Zarządu stosowania własnego osądu przy stosowaniu przyjętych przez Bank zasad rachunkowości. Zagadnienia, w odniesieniu do których w istotnym zakresie wymagany jest profesjonalny osąd, zagadnienia bardziej złożone lub takie, przy których założenia i szacunki znaczące z punktu widzenia sprawozdania finansowego, ujawnione są w Nocie 4.
Sprawozdanie finansowe sporządzane jest zgodnie z zasadą istotności. Pominięcia lub zniekształcenia pozycji sprawozdania finansowego istotne, jeżeli mogą, pojedynczo lub łącznie, wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników sprawozdania finansowego Banku. Istotność uzależniona jest od wielkości i rodzaju pominięcia lub zniekształcenia pozycji w sprawozdaniu finansowym oraz od kombinacji obu tych czynników. Każdą istotną kategorię podobnych pozycji Bank prezentuje odrębnie. Pozycje odmienne pod względem rodzaju lub funkcji Bank prezentuje odrębnie, chyba że one nieistotne.
Niniejsze sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez Bank w dającej się przewidzieć przyszłości, tj. co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Zarząd w swojej ocenie prawidłowości przyjęcia założenia kontynuacji działalności gospodarczej przez Bank rozważył m.in. poniesienie przez Bank straty netto w 2021 roku w wysokości 1 215 353 tys. zł. Strata ta wynika z ujętych w 2021 roku kosztów ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi udzielonymi klientom indywidualnym w CHF, co szczegółowo opisano w Nocie 34.
Rentowność podstawowego modelu biznesowego Banku w 2021 roku pozostawała na wysokim i stabilnym poziomie. Na dzień 31 grudnia 2021 roku oraz na dzień sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego Bank przestrzegał wszystkich wymogów regulacyjnych, w tym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz płynności. Również wskaźniki planu naprawy w obszarach płynności, kapitału i jakości aktywów wskazują na stabilną i bezpieczną sytuację Banku, co szczegółowo opisano w Nocie 3.2.6.
W związku z tym na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie stwierdza się istnienia okoliczności wskazujących na zagrożenie kontynuowania działalności przez Bank w ciągu co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Bank sporządza również skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy mBanku S.A. za 2021 rok zostało zatwierdzone w dniu 1 marca 2022 roku.
2.2. Przychody i koszty z tytułu odsetek
W rachunku zysków i strat ujmowane wszystkie przychody odsetkowe dotyczące instrumentów finansowych wycenianych w koszcie zamortyzowanym przy wykorzystaniu metody efektywnej stopy procentowej oraz przychody odsetkowe od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
Metoda efektywnej stopy procentowej jest metodą obliczania zamortyzowanej wartości początkowej aktywów lub zobowiązań finansowych oraz alokacji przychodów lub kosztów z tytułu odsetek do właściwego okresu. Efektywna stopa procentowa to stopa, za pomocą której szacowane przyszłe płatności lub wpływy pieniężne w ciągu całego oczekiwanego okresu życia składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego dyskontowane dokładnie do wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych lub
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
12
do zamortyzowanego kosztu zobowiązania finansowego. Obliczając efektywną stopę procentową, Bank szacuje oczekiwane przepływy pieniężne uwzględniając wszystkie warunki umowne danego instrumentu finansowego, nie biorąc jednak pod uwagę oczekiwanych strat kredytowych. Kalkulacja ta uwzględnia wszystkie zapłacone lub otrzymane między stronami umowy prowizje i punkty, które integralną częścią efektywnej stopy procentowej, oraz koszty transakcji i wszystkie inne premie lub dyskonta.
Bank oblicza przychód odsetkowy przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej do wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych za wyjątkiem składników aktywów finansowych dotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe. W momencie przeklasyfikowania do Koszyka 3 aktywa finansowego lub grupy podobnych aktywów finansowych, przychody z tytułu odsetek naliczane w oparciu o zamortyzowany koszt (tj. o wartość bilansową brutto skorygowaną o odpisy z tytułu strat kredytowych) i wykazywane według stopy procentowej, według której zdyskontowane zostały przyszłe przepływy pieniężne dla celów wyceny utraty wartości.
Przychody z tytułu odsetek obejmują odsetki oraz prowizje otrzymane lub należne z tytułu kredytów, lokat międzybankowych oraz inwestycyjnych papierów wartościowych ujęte w kalkulacji efektywnej stopy procentowej.
Przychody z tytułu odsetek, w tym odsetek od kredytów, ujmowane w rachunku zysków i strat oraz drugostronnie w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako składnik należności od banków lub pozostałych klientów.
W kalkulacji efektywnej stopy procentowej uwzględniane przepływy pieniężne wynikające z kontraktu hybrydowego jako całości zawierającego umowę zasadniczą będącą składnikiem aktywów objętych zakresem MSSF 9.
Kwoty naliczone przy pomocy ujemnych stóp procentowych kwalifikowane odpowiednio do przychodów odsetkowych w przypadku, gdy dotyczą zobowiązań finansowych, oraz do kosztów odsetkowych w przypadku, gdy dotyczą aktywów finansowych.
Przychody i koszty dotyczące elementu odsetkowego wyniku na instrumentach pochodnych stopy procentowej oraz wynikające z bieżącego naliczania punktów swapowych walutowych instrumentów pochodnych zaklasyfikowanych do księgi bankowej wykazywane w wyniku odsetkowym w pozycji Przychody/koszty odsetkowe na instrumentach pochodnych zaklasyfikowanych do księgi bankowej. Do portfela bankowego zalicza się transakcje, które nie dokonywane w celach handlowych, tj. nie mające na celu uzyskania korzyści finansowych w krótkim okresie czasu (do 6 miesięcy) oraz takie, które nie stanowią zabezpieczenia ryzyka wynikającego z operacji zaliczonych do portfela handlowego.
Przychody i koszty odsetkowe dotyczące elementu odsetkowego wyceny z tytułu instrumentów pochodnych zawartych jako instrumenty zabezpieczające w ramach rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej prezentowane w wyniku odsetkowym w pozycji Przychody/koszty odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej.
Przychody odsetkowe dotyczące elementu odsetkowego wyceny z tytułu instrumentów pochodnych zawartych jako instrumenty zabezpieczające w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych prezentowane w wyniku odsetkowym w pozycji Przychody odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych.
2.3. Przychody z tytułu opłat i prowizji
Przychody z tytułu prowizji i opłat ujmuje się zgodnie z MSSF 15 stosując 5 stopniowy model ujmowania przychodów, na który składa się:
Etap I – Identyfikacja umowy z klientem:
W ramach tego etapu następuje identyfikacja umów z klientami poprzez analizę spełnienia następujących kryteriów:
1. strony umowy zawarły umowę (w formie pisemnej, ustnej lub zgodnie z innymi zwyczajowymi praktykami handlowymi) i są zobowiązane do wykonania swoich obowiązków,
2. istnieje możliwość zidentyfikowania praw każdej ze stron dotyczących dóbr lub usług, które mają zostać przekazane,
3. istnieje możliwość zidentyfikowania warunków płatności za dobra lub usługi, które mają zostać przekazane,
4. umowa ma treść ekonomiczną (tzn. można oczekiwać, że w wyniku umowy ulegnie zmianie ryzyko, rozkład w czasie lub kwota przyszłych przepływów pieniężnych), oraz
5. jest prawdopodobne, że Bank otrzyma wynagrodzenie, które będzie jej przysługiwało w zamian za dobra lub usługi, które zostaną przekazane klientowi. Oceniając, czy otrzymanie kwoty wynagrodzenia jest prawdopodobne, Bank uwzględnia zdolność i zamiar zapłaty kwoty wynagrodzenia przez klienta w odpowiednim terminie, z uwzględnieniem wszelkich upustów cenowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
13
Etap II – Identyfikacja odrębnych zobowiązań do wykonania świadczenia:
Zobowiązanie do wykonania świadczenia to przyrzeczenie (domniemane lub sprecyzowane) do przekazania klientowi dóbr lub usług, które identyfikowane w momencie zawarcia umowy na bazie warunków kontraktowych, jak również zwyczajowej praktyki biznesowej. Bank w momencie zawarcia umowy dokonuje oceny dóbr lub usług przyrzeczonych w umowie z klientem i identyfikuje jako zobowiązanie do wykonania świadczenia każde przyrzeczenie do przekazania na rzecz klienta:
1. dobra lub usługi (lub pakietu dóbr lub usług), które można wyodrębnić; lub
2. grupy odrębnych dóbr lub usług, które zasadniczo takie same i w przypadku, których przekazanie na rzecz klienta ma taki sam charakter.
Dobro lub usługa przyrzeczona klientowi są odrębne, jeżeli są spełnione oba poniższe warunki:
1. klient może odnosić korzyści z dobra lub usługi albo bezpośrednio, albo poprzez powiązanie z innymi zasobami, które są dla niego łatwo dostępne (tj. dobro lub usługa mogą być odrębne); oraz
2. zobowiązanie jednostki do przekazania dobra lub usługi na rzecz klienta można zidentyfikować jako odrębne w stosunku do innych zobowiązań określonych w umowie (tj. dobro lub usługa odrębne w ramach samej umowy).
Bank identyfikuje opcje zakupu dodatkowych dóbr lub usług dla klienta (punkty lojalnościowe) jako odrębne zobowiązania do wykonania świadczeń, jeżeli dają one klientowi istotne prawa (prawo materialne, którego klient nie uzyskałby, jeżeli nie zawarłby przedmiotowej umowy).
W przypadku, gdy w procesie dostarczania wybranych usług dla klienta zaangażowany jest podmiot trzeci, Bank dokonuje oceny, czy występuje w roli agenta czy zleceniodawcy, biorąc pod uwagę przede wszystkim możliwość kontrolowania danej usługi przed jej przekazaniem klientowi (zasada kontroli).
Etap III – Określenie ceny transakcyjnej:
Bank na moment zawarcia umowy ustala cenę transakcyjną odrębnego dobra lub odrębnej usługi będącej przedmiotem każdego zobowiązania do wykonania świadczenia, uwzględniając warunki umowy oraz stosowane przez nią zwyczajowe praktyki handlowe.
Cena transakcyjna to kwota wynagrodzenia, które zgodnie z oczekiwaniem Banku będzie przysługiwać w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta, z wyłączeniem kwot pobranych w imieniu osób trzecich.
Przy ustalaniu ceny transakcyjnej uwzględniane następujące komponenty: wynagrodzenie zmienne, wartość pieniądza w czasie, wynagrodzenie niegotówkowe oraz wynagrodzenie płatne klientowi. W zakresie wynagrodzenia zmiennego (np. rabaty od organizacji płatniczych) Bank oszacowuje kwotę wynagrodzenia, do którego będzie uprawniony w zamian za przekazanie przyrzeczonych usług.
Etap IV – Alokowanie ceny transakcyjnej do poszczególnych zobowiązań do wykonania świadczenia:
Bank przypisuje cenę transakcyjną do każdego zobowiązania do wykonania świadczenia (lub do odrębnego dobra lub odrębnej usługi) w kwocie, która odzwierciedla kwotę wynagrodzenia, które zgodnie z oczekiwaniem Banku przysługuje w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług klientowi. Bank dokonuje alokacji ceny transakcyjnej na podstawie modelu względnej wartości godziwej.
Etap V – Ujęcie przychodu w momencie realizacji zobowiązania wynikającego z umowy:
Bank ujmuje przychody w momencie spełnienia (lub w trakcie spełniania) zobowiązania do wykonania świadczenia poprzez przekazanie przyrzeczonego dobra lub usługi klientowi. Dobro zostaje przekazane, a usługa wykonana w momencie uzyskania przez klienta kontroli. Do przychodów zaliczane jednorazowo opłaty pobierane przez Bank za wykonanie czynności niezwiązanych bezpośrednio z powstaniem kredytów, pożyczek i innych należności, a także rozliczane liniowo opłaty za świadczenie usług przez Bank w okresie dłuższym niż 3 miesiące. Do przychodów prowizyjnych zalicza się także opłaty i prowizje rozliczane w czasie metodą liniową, otrzymane od udzielonych kredytów i pożyczek o nieustalonych harmonogramach przyszłych przepływów pieniężnych, dla których nie można ustalić efektywnej stopy procentowej. Metoda liniowa dla tego typu usług zapewnia rzetelny obraz przekazania dóbr i usług, ponieważ usługi te świadczone są równomiernie w czasie.
Zasady rachunkowości dotyczące ujęcia przychodów prowizyjnych z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami i pożyczkami opisane zostały w Nocie 2.4.
Opłaty za uruchomienie kredytu dotyczące kredytów, które prawdopodobnie zostaną wykorzystane, odraczane (wraz z odnośnymi kosztami bezpośrednimi) i uwzględniane w kalkulacji efektywnej stopy procentowej kredytu. Opłaty z tytułu udostępnienia kredytów konsorcjalnych wykazuje się jako przychód w momencie zakończenia procesu organizacji konsorcjum, jeżeli Bank nie zachował dla siebie żadnej części ryzyka kredytowego lub zachował część ryzyka o poziomie zbliżonym jak inni uczestnicy. Prowizje i opłaty z tytułu negocjowania lub uczestnictwa w negocjowaniu transakcji na rzecz osoby trzeciej, takiej jak
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
14
nabycie akcji/udziałów lub innych papierów wartościowych bądź nabycie lub zbycie przedsiębiorstwa, ujmuje się z chwilą zrealizowania odnośnej transakcji. Opłaty z tytułu zarządzania portfelem i inne opłaty za usługi zarządzania, doradztwa i inne ujmowane na podstawie umów o świadczenie usług, zazwyczaj proporcjonalnie do upływu czasu. samą zasadę stosuje się przy usługach zarządzania majątkiem klientów, planowania finansowego i powiernictwa, które świadczy się nieprzerwanie przez dłuższy okres.
Prowizje i opłaty pobierane przez Bank z tytułu wydania, odnowienia i zmiany limitu kart kredytowych i płatniczych, udzielonych gwarancji oraz z tytułu otwarcia, przedłużenia i podwyższenia akredytyw rozliczane są metodą liniową.
Prowizje i opłaty pobierane przez Bank z tytułu operacji gotówkowych, prowadzenia rachunków klientów, realizacji przekazów oraz z tytułu działalności maklerskiej rozpoznawane w rachunku zysków i strat jednorazowo.
Dodatkowo przychody z tytułu opłat i prowizji obejmują przychody z tytułu opłaty pobieranej od produktów ubezpieczeniowych sprzedawanych poprzez platformę internetową za rozłożenie składki na raty. Opłata za rozłożenie składki na raty jest rozliczana w czasie zgodnie z okresem trwania polisy.
Do wyniku z tytułu opłat i prowizji Bank zalicza także wynagrodzenie uzyskane z tytułu oferowania produktów ubezpieczeniowych podmiotów trzecich. W przypadku sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, które nie powiązane z produktami kredytowymi, przychody te rozpoznawane jednorazowo lub, w przeważającej większości przypadków, rozliczane na bazie miesięcznej.
2.4. Przychody i koszty z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami
Bank traktuje sprzedawane produkty ubezpieczeniowe jako powiązane z kredytami w szczególności, gdy produkt ubezpieczeniowy jest oferowany klientowi wyłącznie z kredytem, tj. nie ma możliwości zakupu w Banku produktu ubezpieczeniowego identycznego co do formy prawnej, warunków i treści ekonomicznej bez zakupu kredytu.
Przychody z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami ujmuje się częściowo w przychodach odsetkowych, a częściowo w przychodach prowizyjnych w oparciu o analizę relatywnej wartości godziwej każdego z tych produktów.
Wynagrodzenie zaliczane do przychodów odsetkowych rozliczane jest w czasie w ramach kalkulacji efektywnej stopy procentowej dla powiązanego kredytu. Wynagrodzenie ujmowane w przychodach z tytułu prowizji ujmowane jest częściowo jednorazowo, a częściowo jest liniowo rozkładane w czasie na podstawie analizy stopnia zaawansowania usługi, zgodnie z modelem 5 kroków opisanym powyżej.
Koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą produktu ubezpieczeniowego rozliczane w analogiczny sposób do rozliczania przychodów, z zachowaniem zasady współmierności przychodów i kosztów. Część kosztów jest traktowana jako element korygujący wyliczenie przychodów odsetkowych przy użyciu efektywnej stopy procentowej, a pozostała część tych kosztów rozpoznawana jest jednorazowo lub jest rozliczana czasie w ramach kosztów prowizyjnych.
Bank dokonuje również szacunku wynagrodzenia, które będzie w przyszłości zwracane z tytułu wcześniejszego zakończenia umowy ubezpieczeniowej i odpowiednio pomniejsza rozpoznawane przychody odsetkowe lub prowizyjne.
W związku z wejściem w życie Rekomendacji U dotyczącej dobrych praktyk w zakresie bancassurance, począwszy od 31 marca 2015 roku Bank nie otrzymuje wynagrodzenia z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, które byłyby traktowane jako produkty powiązane z kredytami.
2.5. Aktywa finansowe
Bank klasyfikuje swoje aktywa finansowe do następujących kategorii: aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody z możliwością reklasyfikacji zysków i strat na instrumencie do rachunku zysków i strat w momencie zaprzestania ujmowania aktywa, aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody bez możliwości reklasyfikacji zysków i strat na instrumencie do rachunku zysków i strat w momencie zaprzestania ujmowania aktywa, oraz aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie. Zaliczenie dłużnego składnika aktywów finansowych do jednej z kategorii odbywa się w momencie jego początkowego ujęcia na podstawie modelu biznesowego Banku w zakresie zarządzania aktywami finansowymi oraz charakterystyki wynikających z umowy przepływów pieniężnych składnika aktywów finansowych. Kapitałowy składnik aktywów finansowych zalicza się do kategorii aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, chyba że w momencie początkowego ujęcia Bank dokonał nieodwołalnego wyboru odnośnie określonych inwestycji w instrumenty kapitałowe, aby ujmować późniejsze zmiany wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
15
Standaryzowane transakcje zakupu i sprzedaży aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat i wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody ujmuje się na dzień rozliczenia transakcji - dzień, w którym Bank dostarcza lub otrzymuje dany składnik aktywów. Zmiany w wartości godziwej pomiędzy datą zawarcia transakcji a datą jej rozliczenia w przypadku aktywów wycenianych w wartości godziwej ujmuje się w rachunku zysków i strat lub w innych pozycjach kapitału własnego. Kredyty wykazywane w momencie wypłaty lub udostępnienia środków na rachunek kredytobiorcy. Pochodne instrumenty finansowe są ujmowane począwszy od dnia zawarcia transakcji.
Zaprzestanie ujmowania składnika aktywów finansowych następuje wtedy i tylko wtedy, gdy wygasają prawa umowne do przepływów pieniężnych ze składnika aktywów, gdy jednostka przenosi składnik aktywów finansowych, a przeniesienie spełnia warunki zaprzestania ujmowania składnika aktywów lub w przypadku zidentyfikowania zdarzenia istotnej modyfikacji składnika aktywów finansowych.
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
Składnik aktywów finansowych wycenia się w wartości godziwej przez wynik finansowy, chyba że jest wyceniany w zamortyzowanym koszcie lub w wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
Rozchód dłużnych i kapitałowych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu następuje według średniej ważonej metody rozchodu.
Bank dokonuje również nieodwołalnej klasyfikacji do aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat w momencie początkowego ujęcia, gdy klasyfikacja taka prowadzi do uzyskania bardziej przydatnych informacji, gdyż eliminuje lub znacząco zmniejsza niespójność w zakresie wyceny lub ujmowania (określaną czasami jako "niedopasowanie księgowe"), która w przeciwnym razie powstałaby z powodu innego sposobu wyceny aktywów lub zobowiązań bądź innego ujęcia związanych z nimi zysków i strat.
W prezentowanych w niniejszym sprawozdaniu okresach sprawozdawczych Bank nie wyznaczył żadnych instrumentów finansowych w momencie ich początkowego ujęcia jako aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat celem zmniejszenia niedopasowania księgowego.
W momencie początkowego ujęcia aktywa zaklasyfikowane do tej kategorii wyceniane w wartości godziwej.
Po początkowym ujęciu aktywa finansowe zaklasyfikowane do tej kategorii wyceniane na koniec okresu sprawozdawczego według wartości godziwej.
Zyski i straty wynikające ze zmian wartości godziwej aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat wykazywane w rachunku zysków i strat w okresie, w którym powstały.
Przychody z tytułu odsetek od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej (Nota 2.2), za wyjątkiem instrumentów pochodnych, których sposób ujęcia jest opisany w Nocie 2.11, ujmuje się w wyniku z tytułu odsetek. Wycena i wynik ze sprzedaży aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy ujęte w wyniku na działalności handlowej jeśli dotyczą aktywów przeznaczonych do obrotu lub w pozycji zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy.
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie to aktywa finansowe spełniające oba poniższe warunki, o ile Bank nie wyznaczył ich do wyceny w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat: składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego cel zakłada utrzymywanie aktywów finansowych dla uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy oraz warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty. Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie wprowadzane do ksiąg w dniu zawarcia transakcji.
W momencie początkowego ujęcia aktywa finansowe zaklasyfikowane do tej kategorii wyceniane w wartości godziwej, którą powiększa się o koszty transakcyjne, które można bezpośrednio przypisać do nabycia tych aktywów finansowych. Po początkowym ujęciu aktywa te wyceniane według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej.
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Przez aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody rozumie się aktywa finansowe spełniające oba poniższe warunki, o ile jednostka nie wyznaczyła ich do wyceny w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat: składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego cel zakłada zarówno utrzymywanie aktywów finansowych dla uzyskiwania
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
16
przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż składników aktywów finansowych oraz warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty.
Przychody i koszty z tytułu odsetek od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody ujmuje się w wyniku z tytułu odsetek. Wynik ze sprzedaży aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody ujmuje się w zyskach lub stratach z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy.
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy na koniec okresu sprawozdawczego wyceniane w wartości godziwej.
Zyski i straty z tytułu zmiany wartości godziwej dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody odnoszone bezpośrednio na inne całkowite dochody do czasu usunięcia danego składnika aktywów finansowych ze sprawozdania z sytuacji finansowej wówczas łączna kwota zysków lub strat ujmowanych dotychczas w pozostałych dochodach całkowitych wykazywana jest w rachunku zysków i strat. Jednakże odsetki naliczane według efektywnej stopy procentowej ujmowane w rachunku zysków i strat.
Wartość godziwa inwestycji notowanych na aktywnym rynku wynika z ich bieżącej wartości rynkowej. Jeżeli rynek na dany składnik aktywów finansowych nie jest aktywny, Bank ustala wartość godziwą stosując techniki wyceny. Obejmują one wykorzystanie niedawno przeprowadzonych transakcji na normalnych zasadach rynkowych, odwołanie się do innych instrumentów, analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych oraz modele wyceny opcji oraz inne metody wyceny powszechnie stosowane przez uczestników rynku.
Instrumenty kapitałowe
Inwestycje w instrumenty kapitałowe wycenia się w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat. W momencie początkowego ujęcia Bank może dokonać nieodwołalnego wyboru dotyczącego ujmowania w innych dochodach całkowitych późniejszych zmian wartości godziwej (opcja wyceny wartości godziwej przez inne całkowite dochody) inwestycji w instrument kapitałowy, który nie jest przeznaczony do obrotu ani nie jest warunkową zapłatą ujętą przez Bank w ramach połączenia jednostek zgodnie z MSSF 3.
W przypadku instrumentów kapitałowych, dla których zastosowano opcję wyceny do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, wszystkie zyski i straty z tytułu zmiany wartości godziwej, z uwzględnieniem różnic kursowych, ujmowane w innych całkowitych dochodach. Brak jest możliwości reklasyfikacji do rachunku wyników w momencie sprzedaży instrumentu. Jedynie dywidendy otrzymywane z tych instrumentów rozpoznawane w rachunku zysków i strat w momencie ustanowienia prawa jednostki do otrzymania płatności.
Modyfikacja warunków kontraktowych aktywów finansowych
Bank dokonuje rozliczenia ujmowanego dotychczas aktywa finansowego oraz ponownej wyceny zgodnej z zasadami stosowanymi w momencie początkowego ujęcia w przypadku stwierdzenia znaczącej modyfikacji warunków umowy w okresie finansowania. Przez znaczącą modyfikację Bank definiuje taką zmianę warunków, która spełnia jedno z następujących kryteriów:
podwyższenie kwoty finansowania o więcej niż 10% w stosunku do kwoty sprzed zmiany,
wydłużenie okresu finansowania o ponad 12 miesięcy w stosunku do okresu finansowania sprzed zmiany,
przewalutowanie, które nie było przewidziane warunkami umowy. Przy czym aby przewalutowanie mogło być uznane za przewidziane warunkami umowy, musiałaby ona definiować zarówno kurs po którym miałoby ono nastąpić jak również oprocentowanie kredytu po przewalutowaniu,
zmiana kredytobiorcy jedynie w przypadku kiedy dotychczasowy kredytobiorca jest zwolniony z długu,
zmiana warunków umownych wpływająca na wynik testu SPPI,
zmiana przedmiotu finansowania w przypadku finansowania typu object finance oraz project finance,
zmiana formy prawnej/rodzaju instrumentu finansowego.
W przypadku zidentyfikowania zdarzenia znaczącej modyfikacji następuje rozpoznanie w rachunku wyników odroczonych przychodów i kosztów związanych z tym aktywem oraz rozwiązanie rezerw. Jednocześnie następuje ponowna wycena zgodna z zasadami wyceny na datę początkowego ujęcia. Wszelkie inne
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
17
modyfikacje warunków umownych, które nie prowadzą do zaprzestania ujmowania składnika aktywów traktowane jako nieznaczące modyfikacje i powodują rozpoznawanie zysku lub straty z tytułu modyfikacji. Efekty wszystkich zidentyfikowanych nieznaczących modyfikacji przepływów pieniężnych traktowane jako niezwiązane z ryzykiem kredytowym i ujmowane w wyniku z tytułu odsetek. Wynik na modyfikacji stanowi różnicę pomiędzy wartością bieżącą zmodyfikowanych przepływów zdyskontowanych starą stopą efektywną, a zaangażowaniem efektywnym kredytu. Prowizje otrzymywane związane z nieznaczącą modyfikacją rozliczane w czasie z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Wszystkie znaczące modyfikacje ujmowane jako związane z ryzykiem kredytowym. W przypadku znaczącej modyfikacji ekspozycji w koszyku drugim, dla których w konsekwencji modyfikacji nastąpiło przesunięcie do koszyka pierwszego, powstała na datę początkowego ujęcia korekta z tytułu wyceny do wartości godziwej takiej ekspozycji koryguje wynik odsetkowy w kolejnych okresach.
W przypadku modyfikacji warunków kontraktowych w wyniku obejmującej cały rynek reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, w tym zastąpienia wskaźnika referencyjnego stopy procentowej alternatywnym wskaźnikiem referencyjnym, gdy:
zmianie w kontrakcie uległa podstawa określenia przepływów pieniężnych wynikających z umowy i nowa podstawa została uznana ekonomicznie ekwiwalentną starej podstawie, to taka zmiana jest ujmowana poprzez zmianę efektywnej stopy procentowej;
zmiany dotyczą innych obszarów, lub nie zostały uznane za ekonomicznie ekwiwalentne, takie zmiany są ujmowana na zasadach ogólnych, w szczególności są oceniane pod kątem znaczącej modyfikacji.
Zakupione lub utworzone aktywa finansowe dotknięte utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (aktywa POCI)
POCI to aktywa finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu, które w momencie początkowego ujęcia dotknięte utratą wartości. Do kategorii tej zaliczane również te aktywa finansowe, które były dotknięte utratą wartości w momencie zidentyfikowanej znaczącej modyfikacji. W momencie początkowego ujęcia aktywa POCI ujmowane w wartości godziwej. Wartość godziwa aktywów POCI na datę początkowego ujęcia liczona jest jako wartość bieżąca szacowanych przyszłych przepływów uwzględniających ryzyko kredytowe zdyskontowanych stopą wolną od ryzyka. Po początkowym ujęciu aktywa POCI wyceniane według zamortyzowanego kosztu. W odniesieniu do tych składników aktywów finansowych Bank stosuje efektywną stopę procentową skorygowaną o ryzyko kredytowe do ustalania wartości zamortyzowanego kosztu składnika aktywów finansowych oraz przychodów odsetkowych generowanych przez te aktywa stopę CEIR. W przypadku ekspozycji POCI zmiana oczekiwanych strat kredytowych w stosunku do szacowanych na datę ich początkowego ujęcia ujmowana jest jako odpis z tytułu utraty wartości. Wartość tego odpisu może zarówno pomniejszać wartość brutto ekspozycji POCI jak również powiększać w przypadku zmniejszenia oczekiwanych strat w stosunku do ich wartości na datę początkowego ujęcia.
Przeklasyfikowanie aktywów finansowych
Dłużne aktywa finansowe podlegają przeklasyfikowaniu wtedy i tylko wtedy, gdy Bank zmienia model biznesowy w zakresie zarządzania aktywami finansowymi. W takim przypadku przeklasyfikowaniu podlegają te aktywa, na które zmiana modelu biznesowego miała wpływ.
Bank nie dokonuje przeklasyfikowania żadnych zobowiązań finansowych.
2.6. Kompensowanie instrumentów finansowych
Aktywa i zobowiązania finansowe kompensuje się i wykazuje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w kwocie netto, jeżeli występuje możliwe do wyegzekwowania na drodze prawnej prawo do skompensowania ujętych kwot oraz zamiar rozliczenia ich w kwocie netto lub jednoczesnej realizacji danego składnika aktywów i uregulowania zobowiązania. Powyższe warunki uznaje się za niespełnione, a dokonanie kompensaty za niewłaściwe, gdy: różne instrumenty finansowe łączy się tak, aby naśladowały cechy pojedynczego instrumentu, aktywa i zobowiązania finansowe wynikają z instrumentów finansowych obciążonych takim samym ryzykiem ale dotyczą różnych kontrahentów, aktywa finansowe lub inne aktywa stanowią zabezpieczenie zobowiązań finansowych bez prawa regresu, aktywa finansowe wnoszone przez dłużnika na rachunek powierniczy w celu wywiązania się ze zobowiązania ale nie zostały jeszcze przyjęte przez wierzyciela jako spłata zobowiązania lub gdy oczekuje się, że obowiązki powstałe na skutek zdarzeń powodujących straty zostaną rozliczone przez stronę trzecią na podstawie roszczenia zgłoszonego z tytułu umowy ubezpieczeniowej.
2.7. Utrata wartości aktywów finansowych
Instrumenty finansowe podlegające wymogom szacowania kosztów z tytułu ryzyka kredytowego to: aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, aktywa finansowe wyceniane przez inne całkowite dochody, zobowiązania do udzielania pożyczek jeżeli nie wyceniane w wartości godziwej przez rachunek
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
18
wyników, umowy gwarancji finansowej jeżeli nie wyceniane w wartości godziwej przez rachunek wyników, należności leasingowe ujmowane zgodnie z MSSF 16, składniki aktywów kontraktowych z tytułu umów ujmowane zgodnie z MSSF 15.
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący zasad wyznaczania oczekiwanych strat kredytowych został zamieszczony w Nocie 3.3.6.
Zasady klasyfikacji ekspozycji do Koszyków
Logika transferu jest to algorytm klasyfikacji ekspozycji do jednego z czterech Koszyków (ang. Stage): 1, 2, 3, POCI.
Koszyk 1 zawiera ekspozycje, dla których kalkulacja oczekiwanych strat kredytowych odbywa się w horyzoncie 12 miesięcy.
Koszyk 2 zawiera ekspozycje, dla których na datę raportową zidentyfikowano istotne pogorszenie jakości kredytowej w stosunku do daty początkowego ujęcia ekspozycji - kalkulacja oczekiwanych strat kredytowych odbywa się w horyzoncie dożywotnim (ang. lifetime).
Koszyk 3 zawiera ekspozycje, dla których została stwierdzona przesłanka utraty wartości.
Koszyk POCI zawiera aktywa, dla których przesłanka utraty wartości została zidentyfikowana na moment początkowego ujęcia.
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący zasad klasyfikacji ekspozycji do koszyków został zamieszczony w Nocie 3.3.6.1.
Istotne pogorszenie jakości kredytowej
Identyfikacja istotnego pogorszenia jakości kredytowej aktywa odbywa się na bazie kryterium ilościowego i kryteriów jakościowych, przy czym o klasyfikacji aktywa do Koszyka 2 decyduje wystąpienie przynajmniej jednego z kryteriów jakościowych lub kryterium ilościowego.
Odrzucenie założenia o istotnym pogorszeniu jakości kredytowej
Podejście Banku do odrzucenia założenia o istotnym pogorszeniu jakości kredytowej w przypadku wystąpienia DPD≥31 dni (ang. rebuttable presumption) polega na wprowadzeniu progów materialności (progów aktywacji) zaległej wobec Banku kwoty. Kryterium DPD≥31 dni (jedno z jakościowych kryteriów Logiki Transferu) nie jest brane pod uwagę, w przypadku gdy nie jest spełniony przynajmniej jeden z poniższych warunków:
1. przeterminowana kwoty ekspozycji przekracza 400 dla ekspozycji detalicznych w oddziale polskim i ekspozycji dłużników Private Banking, rejestrowanych w systemach korporacyjnych, 2500 CZK dla ekspozycji detalicznych w oddziale zagranicznym Banku w Czechach, 100 EUR dla ekspozycji detalicznych w oddziale zagranicznym Banku na Słowacji oraz 2000 dla ekspozycji z obszaru bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej,
2. stosunek przeterminowanej kwoty ekspozycji do całkowitej kwoty ekspozycji bilansowej przekracza 1%.
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący istotnego pogorszenia jakości kredytowej został zamieszczony w Nocie 3.3.6.1.1.
Niskie ryzyko kredytowe
Zgodnie z zapisami MSSF 9, Bank wyodrębnia kategorię aktywów z niskim ryzykiem kredytowym (ang. Low Credit Risk, LCR). Aktywa oznaczone jako LCR nie podlegają procesowi identyfikacji przesłanek istotnego pogorszenia jakości kredytowej (jeżeli nie są w statusie default, to znajdują się w Koszyku 1).
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący kryterium niskiego ryzyka kredytowego został zamieszczony w Nocie 3.3.6.1.2.
Utrata wartości
Bank stosuje jednolitą definicję niewykonania zobowiązania (default) we wszystkich obszarach zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym dla celów kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych i wymogu kapitałowego. Podstawą przyjętej definicji default jest definicja niewykonania zobowiązania zawarta w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 ("Rozporządzenie CRR").
Przeklasyfikowanie klienta do kategorii default dokonywane jest w przypadku wystąpienia przesłanki utraty wartości. Przeklasyfikowanie co najmniej jednego zobowiązania kredytowego klienta do kategorii default
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
19
powoduje przeklasyfikowanie wszystkich zobowiązań kredytowych i niekredytowych klienta do kategorii default.
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący przesłanek utraty wartości został zamieszczony w Notach 3.3.6.1.3 (należności korporacyjne) oraz 3.3.6.1.4 (należności detaliczne).
Szacowanie oczekiwanych strat kredytowych
Kalkulacja oczekiwanej straty kredytowej odbywa się dla ekspozycji, które na datę raportową aktywne oraz posiadają niezerowe zaangażowanie (bilansowe i pozabilansowe). Oszacowanie wartości oczekiwanej straty kredytowej odbywa się odrębnie dla bilansowej, jak też pozabilansowej części ekspozycji. W kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych stosowane jest:
podejście portfelowe: dotyczy ekspozycji, dla których na datę raportową nie stwierdzono przesłanki utraty wartości oraz ekspozycji z portfela detalicznego ze stwierdzoną przesłanką utraty wartości (z wyłączeniem ekspozycji, dla których stosowane jest podejście indywidualne),
podejście indywidualne: dotyczy wszystkich ekspozycji korporacyjnych oraz wszystkich ekspozycji klientów Private Banking rejestrowanych w systemach korporacyjnych, dla których stwierdzono przesłankę utraty wartości, a także w określonych przypadkach ekspozycji mikrofirm detalicznych, dla których stwierdzono przesłankę utraty wartości.
Szczegółowy opis zagadnień dotyczący szacowania oczekiwanych strat kredytowych został zamieszczony w Nocie 3.3.6.2.
Spisanie należności kredytowej
Spisanie należności kredytowej może dotyczyć całości bądź części (bankowość korporacyjna) składnika aktywów finansowych.
W przypadku bankowości detalicznej odpisanie wierzytelności może być zrealizowane w sytuacji:
1. braku możliwości dochodzenia wierzytelności, np.:
a. przedawnienie roszczenia Banku,
b. wyłudzenie kredytu uniemożliwiające ustalenie tożsamości dłużnika,
c. ograniczenie odpowiedzialności spadkobierców,
d. zakwestionowanie wierzytelności przez dłużnika na drodze powództwa sądowego;
2. braku lub wyczerpania możliwości odzysku, w szczególności:
a. umorzenia postępowania egzekucyjnego z uwagi na jego bezskuteczność,
b. oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości albo zakończenia postępowania upadłościowego z uwagi na brak majątku dłużnika wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania,
c. uznania wierzytelności za nieściągalną koszty dochodzenia wierzytelności przewyższają potencjalny odzysk,
d. ograniczenia odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe.
Przypadki spełniające te kryteria mogą być także objęte procesem portfelowej sprzedaży wierzytelności.
W przypadku bankowości korporacyjnej odpisywanie wierzytelności jest realizowane w sytuacji:
1. gdy zostały wyczerpane wszelkie możliwości odzysku:
a. zostało zakończone postępowanie upadłościowe, dłużnik został wykreślony z KRS i nie odzyskano całości długu,
b. postępowanie upadłościowe zostało umorzone ze względu na brak majątku dłużnika na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów,
c. wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony z uwagi na brak majątku dłużnika wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania,
d. w ramach sądowego postępowania restrukturyzacyjnego zatwierdzono warunki układu zakładające umorzenie części długu,
e. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z powodu bezskuteczności w związku z brakiem majątku dłużnika,
f. uznanie wierzytelności za nieściągalną koszty dochodzenia wierzytelności przewyższają potencjalny odzysk;
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
20
2. gdy brak możliwości dochodzenia wierzytelności, np.:
a. wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego. Zgodnie z decyzją sądu wierzytelność jest umarzana,
b. przedawnienie roszczenia Banku.
2.8. Umowy gwarancji finansowych
Umową gwarancji finansowych jest umowa zobowiązująca wystawcę do dokonania określonych płatności rekompensujących posiadaczowi stratę, jaką poniesie z powodu niedokonania przez określonego dłużnika płatności w przypadającym terminie zgodnie z pierwotnymi lub zmienionymi warunkami instrumentu dłużnego.
W momencie początkowego ujęcia umowę gwarancji finansowej wycenia się w wartości godziwej. Po początkowym ujęciu, wystawca takiej umowy w późniejszych okresach wycenia według wyższej z następujących wartości:
kwoty odpisu na oczekiwane straty kredytowe, określonej zgodnie z metodologią opisaną w Nocie 3.3.6 Zasady wyznaczania oczekiwanych strat kredytowych,
początkowo ujętej kwoty, w odpowiednich przypadkach pomniejszonej o skumulowaną kwotę dochodów ujmowanych zgodnie z zasadami MSSF 15.
2.9. Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych obejmują pozycje zapadalne w ciągu trzech miesięcy od dnia nabycia, w tym kasę i środki w banku centralnym o nieograniczonych możliwościach dysponowania oraz należności od innych banków.
2.10. Umowy sprzedaży i odkupu
Transakcje repo i reverse repo określane jako operacje sprzedaży lub kupna papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu lub odsprzedaży w umownym terminie i określonej umownej cenie i są ujmowane na dzień przekazania środków.
Papiery wartościowe sprzedawane przy jednoczesnym zawarciu powiązanej umowy odkupu (ang. repos lub sell/buy back) reklasyfikowane w sprawozdaniu finansowym jako aktywa, na których ustanowiono zabezpieczenie, jeżeli jednostka przejmująca ma wynikające z umowy lub zwyczaju prawo do sprzedaży lub ponownego zastawienia zabezpieczenia. Zobowiązanie wobec kontrahenta ujmuje się w zobowiązaniach wobec innych banków, depozytach innych banków, innych depozytach lub zobowiązaniach wobec klientów z tytułu depozytów, w zależności od jego charakteru. Zakupione papiery wartościowe z przyrzeczeniem odsprzedaży (ang. reverse repos lub buy/sell back) ujmuje się jako kredyty i pożyczki udzielone innym bankom lub klientom, w zależności od ich charakteru. Z tytułu aktywów będących przedmiotem umów odkupu Bank jest narażony na te same ryzyka, jakie wiążą się z posiadaniem identycznych aktywów nieobjętych transakcjami z przyrzeczeniem odkupu.
Przy zawieraniu transakcji repo lub sell/buy back i reverse repo lub buy/sell back mBank S.A. sprzedaje lub nabywa papiery wartościowe z udzielonym przyrzeczeniem odkupu lub odsprzedaży w umownym terminie i po określonej umownej cenie. Transakcje te prezentowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy lub przez inne całkowite dochody oraz zobowiązania w przypadku dokonania transakcji repo lub sell/buy back i jako należności w przypadku transakcji typu reverse repo lub buy/sell back wyceniane według zamortyzowanego kosztu.
Pożyczonych przez Bank w transakcjach reverse repo lub buy/sell back papierów wartościowych nie ujmuje się w sprawozdaniu finansowym, chyba że zostały sprzedane osobom trzecim. W takim wypadku, transakcje sprzedaży ujmuje się w sprawozdaniu finansowym, przychody ze sprzedaży uwzględnia się w wyniku na działalności handlowej, a obowiązek zwrotu pożyczonych papierów ujmuje się według wartości godziwej jako zobowiązania wobec klientów. Nie rozpoznaje się jako aktywów finansowych papierów wartościowych pożyczonych w transakcjach buy/sell back oraz ponownie wypożyczonych w transakcjach sell/buy back.
W wyniku zawierania transakcji repo lub sell/buy back na papierach posiadanych przez Bank, dokonuje się przeniesienia aktywów finansowych w taki sposób, że nie kwalifikują się one do wyłączenia, ponieważ Bank zachowuje zasadniczo wszystkie ryzyka i korzyści związane z posiadaniem aktywów finansowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
21
2.11. Pochodne instrumenty finansowe i rachunkowość zabezpieczeń
Pochodne instrumenty finansowe wykazywane w wartości godziwej począwszy od dnia zawarcia transakcji. Wartość godziwą ustala się w oparciu o notowania instrumentów na aktywnych rynkach, w tym w oparciu o ceny niedawno zawartych transakcji, oraz w oparciu o techniki wyceny, w tym modele bazujące na zdyskontowanych przepływach pieniężnych oraz modele wyceny opcji, w zależności od tego, który ze sposobów jest w danym przypadku właściwy. Wszystkie instrumenty pochodne o dodatniej wartości godziwej wykazuje się w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako aktywa, a o wartości ujemnej jako zobowiązania.
Najlepszym wskaźnikiem wartości godziwej instrumentu pochodnego w momencie jego początkowego ujęcia jest cena zawarcia transakcji (czyli wartość godziwa zapłaconej lub otrzymanej zapłaty). Jeżeli wartość godziwa tego instrumentu może być określona poprzez porównanie z innymi aktualnymi transakcjami rynkowymi dotyczącymi tego samego instrumentu (nie poddanego modyfikacji) lub na podstawie technik wyceny opartych wyłącznie na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych, wówczas Bank wykazuje zyski lub straty pierwszego dnia zgodnie z zasadami opisanymi w Nocie 2.12.
Instrument pochodny wbudowany w kontrakt hybrydowy, którego umowę zasadniczą stanowi składnik aktywów finansowych objęty zakresem MSSF 9, nie jest wydzielany, a cały kontrakt hybrydowy jest ujmowany zgodnie z wymogami dotyczącymi klasyfikacji aktywów finansowych.
Instrument pochodny wbudowany w kontrakt hybrydowy, którego umowa zasadnicza nie jest składnikiem aktywów finansowych objętych zakresem MSSF 9, podlega ocenie pod kątem konieczności jego wydzielenia.
Instrumenty pochodne, które wyznaczone i stanowią efektywne instrumenty zabezpieczające, nie klasyfikowane do żadnej z kategorii wymienionych powyżej i podlegają zasadom rachunkowości zabezpieczeń.
Zgodnie z zapisami MSSF 9: (i) opcja wcześniejszej spłaty nie musi być wydzielana z instrumentu dłużnego i wyceniana na potrzeby sprawozdania finansowego, ponieważ wartość wykonania opcji wcześniejszej spłaty jest w przybliżeniu równa wartości zamortyzowanego kosztu instrumentu dłużnego na każdy dzień rozliczania. W przypadku opcji wcześniejszej spłaty, która nie spełnia kryteriów testu umownych charakterystyk przepływów pieniężnych, składnik aktywów finansowych w całości podlega obowiązkowej klasyfikacji jako aktywo finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat; (ii) cena wykonania opcji przedpłaty daje pożyczkodawcy zwrot w kwocie w przybliżeniu równej wartości bieżącej utraconych odsetek za pozostały do końca okres zasadniczej umowy. Utracone odsetki rezultatem pomnożenia kwoty nominału objętej przedpłatą przez różnicę stóp procentowych. Różnica stóp procentowych jest to nadwyżka efektywnej stopy procentowej umowy zasadniczej nad efektywną stopą procentową, którą jednostka uzyskałaby na dzień przedpłaty, gdyby dokonała reinwestycji kwoty nominału objętej przedpłatą w ramach podobnej umowy obejmującej okres pozostały do końca umowy zasadniczej.
Ocena tego, czy opcja kupna lub sprzedaży jest ściśle powiązana z zasadniczym instrumentem dłużnym, dokonywana jest przed wydzieleniem składnika kapitałowego z zasadniczego instrumentu dłużnego zgodnie z MSR 32.
Sposób ujmowania zmian wartości godziwej zależy od tego, czy dany instrument pochodny jest wyznaczony jako instrument zabezpieczający, a jeżeli tak, to także od rodzaju zabezpieczanej pozycji. Bank wyznacza niektóre instrumenty pochodne albo jako (1) zabezpieczenie wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązań albo wiążącej umowy (zabezpieczenie wartości godziwej), albo (2) zabezpieczenie przyszłych wysoce prawdopodobnych przepływów pieniężnych z tytułu ujętego składnika aktywów lub zobowiązania, lub prognozowanej transakcji (zabezpieczenie przepływów pieniężnych).
Bank podjął decyzję, że będzie kontynuował stosowanie wymogów rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSR 39 zamiast wymogów wskazanych w MSSF 9.
W odniesieniu do instrumentów pochodnych zabezpieczających pozycje Banku stosuje się rachunkowość zabezpieczeń pod warunkiem spełnienia określonych w MSR 39 kryteriów:
w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem przez jednostkę oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego, zabezpieczanej pozycji lub transakcji, charakter zabezpieczanego ryzyka, a także sposób, w jaki jednostka będzie oceniała efektywność instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej pozycji zabezpieczanej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem;
oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego ryzyka, zgodnie z udokumentowaną pierwotnie strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą tego konkretnego powiązania zabezpieczającego;
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
22
w przypadku zabezpieczeń przepływów pieniężnych, planowana transakcja będąca przedmiotem zabezpieczenia musi być wysoce prawdopodobna oraz musi podlegać zagrożeniu zmianami przepływów pieniężnych, które w rezultacie mogą wpływać na rachunek zysków i strat;
efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić, tj. wartość godziwa lub przepływy pieniężne związane z pozycją zabezpieczaną wynikające z zabezpieczanego ryzyka oraz wartość godziwa instrumentu zabezpieczającego mogą być wiarygodnie wycenione;
zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostało ustanowione.
Bank dokumentuje cele zarządzania ryzykiem i strategię zawierania transakcji zabezpieczających oraz w momencie zawarcia transakcji, relację między instrumentem zabezpieczającym a zabezpieczaną pozycją. Bank dokumentuje również własną ocenę efektywności transakcji zabezpieczających przed zmianami wartości godziwej lub przepływów pieniężnych, mierzoną zarówno prospektywnie jak i retrospektywnie od momentu ustalenia oraz przez cały okres trwania relacji instrumentu zabezpieczającego z zabezpieczaną pozycją.
Ze względu na podział instrumentów pochodnych zaklasyfikowanych do księgi bankowej oraz zaklasyfikowanych do księgi handlowej, Bank stosuje odmienne podejście do prezentowania przychodów/kosztów odsetkowych dla każdej z tych grup instrumentów pochodnych, które zostało opisane w Nocie 2.2. Pozostały wynik z wyceny do wartości godziwej instrumentów ujmuje się w wyniku na działalności handlowej.
Zabezpieczenie wartości godziwej
Zmiany wartości godziwej instrumentów pochodnych wyznaczonych i kwalifikujących się jako zabezpieczenia wartości godziwej ujmuje się w rachunku zysków i strat wraz z odpowiadającymi im zmianami wartości godziwej zabezpieczanego składnika aktywów lub zobowiązania odnoszącego się do ryzyka, przed którym Bank się zabezpiecza. Zysk lub strata z tytułu zabezpieczenia pozycji zabezpieczanej korygują wartość bilansową pozycji zabezpieczanej.
W przypadku, gdy zabezpieczenie przestało spełniać kryteria stosowania rachunkowości zabezpieczeń, korektę wartości bilansowej instrumentu zabezpieczanego, wycenianego według efektywnej stopy procentowej, rozlicza się w czasie w rachunku zysków i strat w okresie pozostałym do terminu wymagalności/zapadalności. Korekta wartości bilansowej zabezpieczanego kapitałowego papieru wartościowego jest wykazywana w innych całkowitych dochodach do czasu zbycia tego papieru wartościowego.
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Efektywną część zmian wartości godziwej instrumentów pochodnych wyznaczonych i kwalifikujących się jako zabezpieczenia przepływów pieniężnych ujmuje się w innych całkowitych dochodach. Zysk lub stratę dotyczącą części nieefektywnej wykazuje się w rachunku zysków i strat bieżącego okresu.
Kwoty ujęte w innych całkowitych dochodach przenosi się do rachunku zysków i strat oraz zalicza do przychodów lub kosztów tych samych okresów, w których zabezpieczana pozycja wpłynie na rachunek zysków i strat (np. w momencie zawarcia prognozowanej transakcji sprzedaży, która jest przedmiotem zabezpieczenia).
W przypadku, gdy instrument zabezpieczający wygasł albo został sprzedany, lub gdy zabezpieczenie przestało spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń, wszelkie łączne zyski lub straty wykazywane w tym momencie w innych całkowitych dochodach pozostają w innych całkowitych dochodach, do momentu ujęcia w rachunku zysków i strat prognozowanej transakcji. Jeżeli zawarcie prognozowanej transakcji nie jest już uznawane za prawdopodobne, łączne zyski lub straty wykazane w innych całkowitych dochodach są niezwłocznie przenoszone do rachunku zysków i strat. 
Instrumenty pochodne niedesygnowane do rachunkowości zabezpieczeń
Zmiany wartości godziwej instrumentów pochodnych nie desygnowanych do rachunkowości zabezpieczeń wykazywane w rachunku zysków i strat bieżącego okresu. Bank posiada w portfelu następujące instrumenty pochodne:
Instrumenty na ryzyko rynkowe:
Kontrakty futures na obligacje, na indeks
Opcje na papiery wartościowe i indeksy giełdowe
Opcje na kontrakty futures
Transakcje terminowe na papiery wartościowe
Swapy towarowe
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
23
Instrumenty na ryzyko stopy procentowej:
Forward Rate Agreement (FRA)
Interest Rate Swap (IRS), Overnight Index Swap (OIS)
Opcje na stopę procentową
Instrumenty na ryzyko kursu walutowego:
Walutowe transakcje terminowe, FX swap, FX forward
Cross Currency Interest Rate Swap (CIRS)
Opcje walutowe.
2.12. Zyski i straty w momencie początkowego ujęcia
Najlepszym dowodem wartości godziwej instrumentu finansowego przy początkowym ujęciu jest cena transakcji (tj. wartość godziwa uiszczonej lub otrzymanej zapłaty), chyba że wartość godziwa tego instrumentu jest udowodniona poprzez porównanie z innymi możliwymi do obserwacji bieżącymi transakcjami rynkowymi dla tego samego instrumentu (tj. bez modyfikacji lub przepakowania) lub oparta jest na technice wyceny, której zmienne obejmują wyłącznie dane pochodzące z możliwych do obserwacji rynków.
W przypadku transakcji, których wartość początkowa uzyskana z modelu wyceny (uwzględniającego zarówno dane obserwowane na rynku jak i dane nierynkowe) oraz cena transakcyjna różnią się, początkowe ujęcie następuje według ceny transakcyjnej. Bank zakłada, że cena taka jest najlepszym przybliżeniem wartości godziwej, pomimo faktu, wartość otrzymana z modelu wyceny może być różna. Różnica pomiędzy ceną transakcji a wartością uzyskaną z modelu, zwyczajowo nazywana zyskami i stratami z początkowego ujęcia („day one profit and loss”), jest rozliczana w czasie.
Moment ujęcia odroczonych zysków i strat z początkowego ujęcia jest oceniany indywidualnie. one amortyzowane przez okres trwania transakcji, odraczane do momentu, kiedy wartość instrumentu może być ustalona na podstawie obserwowalnych rynkowych danych wejściowych, lub realizowane przez płatności. Instrument finansowy jest od tego momentu wyceniany w wartości godziwej, skorygowanej o zyski i straty z początkowego ujęcia. Dalsze zmiany wartości godziwej niezwłocznie ujmowane w rachunku zysków i strat bez odwracania odroczonych zysków i strat z początkowego ujęcia.
2.13. Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie obejmują kredyty i pożyczki otrzymane, depozyty przyjęte, zobowiązania z tytułu emisji dłuższych papierów wartościowych i zobowiązania podporządkowane. Powyższe zobowiązania finansowe ujmuje się początkowo według wartości godziwej, pomniejszonej o poniesione koszty transakcyjne. Po początkowym ujęciu, zobowiązania te wykazuje się według skorygowanej ceny nabycia (zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej). Wszelkie różnice pomiędzy otrzymaną kwotą (pomniejszoną o koszty transakcyjne) a wartością wykupu ujmuje się w rachunku zysków i strat przez okres obowiązywania odnośnych umów metodą efektywnej stopy procentowej.
2.14. Inwestycje w jednostki zależne
Inwestycje w jednostkach zależnych w jednostkowym sprawozdaniu finansowym ujmowane początkowo według ceny nabycia, a następnie wyceniane metodą praw własności, polegającą na tym, że wartość bilansowa inwestycji w jednostki zależne jest powiększana lub pomniejszana w celu ujęcia udziałów Banku w zyskach lub stratach jednostki zależnej, odnotowanych przez nią po dacie nabycia. Udział Banku w zysku lub stracie jednostki zależnej ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji Udział w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności. Otrzymane dywidendy obniżają wartość bilansową inwestycji i wykazywane w pozycji Przychody z tytułu dywidend. Udział Banku w innych całkowitych dochodach jednostki zależnej ujmuje się w innych całkowitych dochodach Banku. Niezrealizowane zyski lub straty z transakcji z jednostkami zależnymi wycenianymi metodą praw własności (w tym np. oczekiwane straty kredytowe ujęte w związku z udzielonymi kredytami lub gwarancjami) eliminowane. Salda bilansowe takie jak należności lub zobowiązania, czy depozyty i kredyty udzielone jednostkom zależnym nie eliminowane w jednostkowym sprawozdaniu finansowym. W sytuacji, gdy udział Banku w stratach przewyższa wartość udziałów w jednostce zależnej, Bank zaprzestaje ujmowania swojego udziału w dalszych stratach. Na dzień bilansowy Bank ocenia czy wystąpiły przesłanki wskazujące na utratę wartości inwestycji dokonanych w jednostce zależnej.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
24
2.15. Wartości niematerialne
Przy początkowym ujęciu Bank wycenia wartości niematerialne w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Po początkowym ujęciu wartości niematerialne wykazane według ceny nabycia skorygowanej o koszty ulepszenia (przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji lub modernizacji) oraz naliczone umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. Umorzenie naliczane jest metodą liniową przy uwzględnieniu oczekiwanych okresów ekonomicznej użyteczności wartości niematerialnych. 
Oprogramowanie komputerowe
Zakupione licencje na oprogramowanie komputerowe aktywuje się w wysokości kosztów poniesionych na zakup i przygotowanie do używania konkretnego oprogramowania komputerowego. Aktywowane koszty odpisuje się przez szacowany okres użytkowania oprogramowania (1,5-18 lat). Wydatki związane z utrzymaniem programów komputerowych spisywane w koszty z chwilą poniesienia. Wydatki bezpośrednio związane z wytworzeniem dających się zidentyfikować i unikatowych programów komputerowych kontrolowanych przez Bank, które prawdopodobnie wygenerują korzyści gospodarcze przekraczające te koszty i będą uzyskiwane przez więcej niż jeden rok, ujmuje się jako wartości niematerialne. Koszty bezpośrednie obejmują koszty osobowe bezpośrednio przypisane do oprogramowania. Aktywowane koszty związane z tworzeniem oprogramowania amortyzowane przez szacowany okres użytkowania (1,5-30 lat).
Oprogramowanie komputerowe bezpośrednio związane z funkcjonowaniem określonego sprzętu informatycznego jest wykazywane w pozycji „Rzeczowe aktywa trwałe”.
Wartości niematerialne badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazujące, że wartość bilansowa może być niemożliwa do odzyskania.
2.16. Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe wykazuje się według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Koszt historyczny uwzględnia wydatki bezpośrednio związane z nabyciem danych aktywów.
Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako odrębny środek trwały (tam, gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, że z tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Banku, zaś koszt danej pozycji można wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki na naprawę i konserwację odnoszone do rachunku zysków i strat w okresie obrotowym, w którym je poniesiono.
Grunty nie podlegają amortyzacji. Amortyzację innych środków trwałych nalicza się metodą liniową w celu rozłożenia ich wartości początkowej, pomniejszonej o wartość końcową, przez okresy ich użytkowania, które dla poszczególnych grup środków trwałych wynoszą:
Budynki i budowle
20-40 lat,
Urządzenia techniczne i maszyny
2-15 lat,
Środki transportu
4-5 lat,
Sprzęt informatyczny
2-10 lat,
Inwestycje w obce środki trwałe
5-20 lat nie dłużej niż okres najmu / dzierżawy / leasingu,
Sprzęt biurowy, meble
2-10 lat.
Grunty i budynki obejmują głównie oddziały i biura. Weryfikacji wartości końcowej i okresów użytkowania środków trwałych oraz metod amortyzacji dokonuje się na koniec każdego okresu sprawozdawczego i w razie potrzeby dokonuje się ich korekty prospektywnie.
Na koniec każdego okresu sprawozdawczego Bank ocenia, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości środków trwałych. W razie stwierdzenia, że przesłanki takie występują, Bank szacuje wartość odzyskiwaną tych środków trwałych. Amortyzowane środki trwałe badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazujące, że wartość bilansowa może być niemożliwa do odzyskania. Wartość bilansowa środka trwałego jest obniżana do poziomu wartości odzyskiwalnej, jeżeli wartość bilansowa przewyższa szacunkową wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest wyższą z dwóch wartości: wartości godziwej środka trwałego pomniejszonej o koszty jego sprzedaży i wartości użytkowej.
Jeżeli oszacowanie wartości odzyskiwalnej pojedynczego składnika aktywów nie jest możliwe, Bank ustala wartość odzyskiwalną ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do którego należy dany składnik aktywów (ośrodek wypracowujący środki pieniężne danego składnika aktywów).
Wartość bilansowa pozycji rzeczowych aktywów trwałych zostaje usunięta z bilansu w momencie zbycia lub wówczas, gdy nie przewiduje się osiągnięcia przyszłych korzyści ekonomicznych z jego użytkowania
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
25
i następującego po nim zbycia. Zyski i straty wynikające z faktu usunięcia pozycji rzeczowych aktywów trwałych z bilansu ujmuje się w rachunku zysków i strat w momencie usunięcia z bilansu.
Zyski i straty z tytułu zbycia środków trwałych ustala się drogą porównania wpływów ze sprzedaży z ich wartością bilansową i ujmuje w rachunku zysków i strat.
2.17. Nieruchomości inwestycyjne
Nieruchomości inwestycyjne definiuje się jako grunty i budynki utrzymywane w celu uzyskiwania dochodów z najmu lub ze względu na przewidywany wzrost wartości. Do nieruchomości inwestycyjnych zalicza się również aktywa z tytułu prawa do użytkowania spełniające definicje nieruchomości inwestycyjnej zgodnie z MSR 40. W momencie początkowego ujęcia nieruchomość inwestycyjną posiadaną na własność wycenia się według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Przy początkowej wycenie uwzględnia się koszty przeprowadzenia transakcji.
W kolejnych wycenach nieruchomości inwestycyjne wyceniane w wartości godziwej. Wartość godziwa prawa do użytkowania spełniającego definicje nieruchomości inwestycyjnej nie obejmuje wartości oczekiwanych wypływów pieniężnych z tytułu płatności leasingowych, które wykazywane oddzielnie w bilansie Banku jako zobowiązanie z tytułu leasingu zgodnie z MSSF 16.
Bieżące przychody i koszty ujmowane w pozostałych przychodach lub kosztach operacyjnych. Zmiany wyceny wynikające ze zmian wartości godziwej wykazywane również w pozostałych przychodach lub kosztach operacyjnych rachunku zysków i strat okresu. Na dzień przeklasyfikowania nieruchomości zajmowanej przez Bank do nieruchomości inwestycyjnych różnicę między wartością bilansową tej nieruchomości określoną zgodnie z MSR 16 lub MSSF 16, a jej wartością godziwą Bank ujmuje w rachunku zysków lub strat w przypadku zmniejszenia dotychczasowej wartości bilansowej lub odwrócenia uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości tej nieruchomości, lub w innych całkowitych dochodach, w przypadku zwiększenia dotychczasowej wartości powyżej kwoty odwróconego odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości. Przy późniejszym zbyciu nieruchomości inwestycyjnej kapitał z aktualizacji wyceny zawarty w kapitale własnym przenosi się do zysków zatrzymanych. Przeniesienie z nadwyżki z aktualizacji wyceny do zysków zatrzymanych odbywa się z pominięciem rachunku zysków i strat.
2.18. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana
Do aktywów trwałych do zbycia klasyfikowane aktywa trwałe w przypadku, jeśli ich wartość bilansowa zostanie odzyskana przede wszystkim w drodze transakcji sprzedaży, a nie poprzez ich dalsze wykorzystanie. Sytuacja taka ma miejsce, gdy pojedynczy składnik aktywów (lub grupa) jest dostępny do natychmiastowej sprzedaży w jego bieżącym stanie z uwzględnieniem jedynie normalnych i zwyczajowo przyjętych warunków dla sprzedaży tego typu aktywów oraz jego sprzedaż jest wysoce prawdopodobna, tzn. zdecydowano o wypełnieniu planu sprzedaży danego składnika aktywów, rozpoczęto aktywny program znalezienia nabywcy i zakończenia planu zbycia. Ponadto taki składnik aktywów jest oferowany do sprzedaży po cenie, która jest racjonalna w odniesieniu do jego bieżącej wartości godziwej i oczekuje się, że sprzedaż zostanie ujęta jako sprzedaż zakończona w czasie jednego roku od dnia zaklasyfikowania składnika aktywów do tej kategorii.
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży ujmuje się w kwocie niższej z dwóch: wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia tych aktywów. Dla aktywów zaklasyfikowanych do tej kategorii nie nalicza się amortyzacji.
W przypadku, gdy kryteria klasyfikacji do grupy aktywów trwałych do zbycia nie spełnione, Bank zaprzestaje ich ujmowania w tej kategorii i dokonuje reklasyfikacji do odpowiedniej kategorii aktywów. W takim przypadku Bank wycenia składnik aktywów, który nie jest dłużej klasyfikowany jako przeznaczony do zbycia (lub nie wchodzi już w skład grupy przeznaczonej do zbycia) w kwocie niższej z dwóch:
jego wartości bilansowej z dnia poprzedzającego klasyfikację składnika aktywów (lub grupy do zbycia) jako przeznaczony do sprzedaży, skorygowanej o amortyzację lub aktualizację wyceny, która zostałaby ujęta, gdyby składnik aktywów (lub grupa do zbycia) nie został zaklasyfikowany jako przeznaczony do sprzedaży;
jego wartości odzyskiwalnej z dnia podjęcia decyzji o braku jego sprzedaży.
Działalność zaniechana to element przedsięwzięcia Banku, który został zbyty lub jest zakwalifikowany jako przeznaczony do sprzedaży, jak również stanowi odrębną, ważną dziedzinę działalności jednostki lub jej geograficzny obszar działalności, albo jest jednostką zależną nabytą wyłącznie z zamiarem jej odsprzedaży.
Klasyfikacja do działalności zaniechanej następuje w momencie zbycia lub w momencie, gdy działalność spełnia kryteria działalności przeznaczonej do sprzedaży, jeśli ten moment nastąpił wcześniej. Grupa do zbycia, która ma zostać wycofana z użytkowania, również może się kwalifikować jako działalność zaniechana.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
26
2.19. Odroczony podatek dochodowy
Bank tworzy rezerwę na przejściową różnicę z tytułu podatku dochodowego spowodowaną różnicą między wartością bilansową danego składnika aktywów lub zobowiązań wykazywaną w sprawozdaniu finansowym a jego wartością podatkową. Dodatnią różnicę netto wykazuje się w pasywach jako „Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego”. Ujemną różnicę netto ujmuje się w pozycji „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego”. Zmianę stanu rezerwy na odroczony podatek dochodowy oraz aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego w stosunku do poprzedniego okresu obrotowego zalicza się do pozycji „Podatek dochodowy”.
Zobowiązania lub aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane w pełnej wysokości, metodą bilansową, w związku z istnieniem różnic przejściowych pomiędzy wartością podatkową aktywów i zobowiązań a ich wartością bilansową. Zobowiązania lub aktywa z tego tytułu ustala się przy zastosowaniu stawek podatkowych obowiązujących prawnie lub faktycznie na koniec okresu sprawozdawczego, i które to stawki zgodnie z oczekiwaniami będą obowiązywać w momencie realizacji aktywów lub regulowania zobowiązań z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Główne różnice przejściowe powstają z tytułu odpisów tworzonych na utratę wartości kredytów i udzielonych gwarancji spłaty kredytów, amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych, leasingu, aktualizacji wyceny niektórych aktywów i zobowiązań finansowych, w tym kontraktów na instrumenty pochodne oraz transakcje terminowe, rezerw na świadczenia emerytalne i inne świadczenia po okresie zatrudnienia, a także strat podatkowych przysługujących do odliczenia.
Bank weryfikuje wartość bilansową składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec każdego okresu sprawozdawczego. Bank obniża wartość bilansową składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego w zakresie, w jakim nie jest prawdopodobne osiągnięcie zysku do opodatkowania wystarczającego do częściowego lub całkowitego zrealizowania składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Takie obniżki koryguje się w górę w zakresie, w jakim uzyskanie wystarczającego zysku do opodatkowania staje się prawdopodobne.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane w księgach w wysokości możliwej do zrealizowania. Jeżeli prognozowana kwota dochodu ustalonego dla celów podatkowych nie pozwala na realizację aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego w całości lub w części, aktywa te tworzone w odpowiedniej wysokości. Powyższa zasada dotyczy także ujmowanych w aktywie odroczonym kwot strat podatkowych.
Aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego Bank wykazuje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej po skompensowaniu na poziomie każdego z krajów, w którym Bank prowadzi działalność i rozlicza się z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Aktywa i rezerwy można kompensować, jeżeli Bank ma tytuł uprawniający do ich jednoczesnego uwzględniania przy obliczaniu kwoty zobowiązania podatkowego.
Bank ujawnia oddzielnie kwotę ujemnych różnic przejściowych (głównie z tytułu nierozliczonych strat podatkowych lub niewykorzystanych ulg podatkowych), w związku z którymi nie ujęto w sprawozdaniu z sytuacji finansowej aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, a także kwotę różnic przejściowych związanych z inwestycjami w jednostkach zależnych i stowarzyszonych, na które nie utworzono rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Bank ujmuje w kalkulacji podatku odroczonego zobowiązania lub aktywa z tytułu różnic przejściowych powstających w związku z inwestycjami w jednostki zależne i stowarzyszone, chyba że na podstawie posiadanych dowodów realizacja różnic przejściowych jest kontrolowana przez Bank i prawdopodobne jest, że w możliwej do przewidzenia przyszłości różnice te nie ulegną odwróceniu.
Odroczony podatek dochodowy z tytułu aktualizacji wartości instrumentów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody i aktualizacji transakcji zabezpieczeń przepływów pieniężnych ujmuje się, tak jak aktualizację wyceny, bezpośrednio w innych pozycjach kapitału własnego, a następnie przenosi do rachunku zysków i strat w momencie, gdy dana inwestycja lub pozycja zabezpieczana wpływa na rachunek zysków i strat.
2.20. Aktywa przejęte za długi
Aktywa przejęte za długi to finansowe i niefinansowe aktywa przejęte przez Bank w celu rozliczenia przeterminowanych należności kredytowych. Aktywa te wycenia się w momencie początkowego ujęcia w kwocie odpowiadającej ich wartości godziwej i klasyfikuje jako rzeczowe aktywa trwałe, aktywa finansowe lub inne aktywa w zależności od rodzaju aktywów i intencji Banku odnośnie sposobu realizacji korzyści z tych aktywów. W przypadku, gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy.
W późniejszym okresie aktywa przejęte za długi ujmowane i wyceniane zgodnie z polityką przewidzianą dla aktywów danej kategorii.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
27
2.21. Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów ujmuje się, jeśli wydatki dotyczą miesięcy następujących po miesiącu, w którym je poniesiono. Czynne rozliczenia międzyokresowe ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji „Inne aktywa”.
Do biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów zalicza się koszty z tytułu świadczeń wykonywanych na rzecz Banku, lecz jeszcze nie stanowiących jej zobowiązań. Przychody przyszłych okresów stanowią między innymi otrzymane kwoty przyszłych świadczeń. Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów oraz przychody przyszłych okresów prezentowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji „Pozostałe zobowiązania”.
2.22. Leasing
Umowa jest leasingiem lub zawiera leasing, jeżeli na jej mocy przekazuje się prawo do kontroli użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów na dany okres w zamian za wynagrodzenie. Bank ponownie ocenia, czy umowa jest leasingiem lub czy zawiera leasing tylko wtedy, gdy warunki umowy ulegną zmianie.
Przekazanie prawa do użytkowania ma miejsce wówczas, gdy mamy do czynienia ze zidentyfikowanym składnikiem aktywów, w odniesieniu do którego leasingobiorca ma prawo do praktycznie wszystkich korzyści ekonomicznych i kontroluje wykorzystanie danego składnika aktywów w danym okresie.
mBank S.A. jako leasingobiorca
W przypadku gdy definicja leasingu jest spełniona, ujmuje się prawo do użytkowania składnika aktywów wraz z odpowiednim zobowiązaniem z tytułu leasingu ustalonym w wysokości zdyskontowanych przyszłych płatności w okresie trwania leasingu.
Bank jako leasingobiorca stosuje uproszczenia i nie stosuje wymogów dotyczących ujmowania, wyceny i prezentacji w odniesieniu do umów leasingu krótkoterminowego do 12 miesięcy dla danej klasy bazowego składnika aktywów oraz w odniesieniu do umów leasingowych, dla których bazowy składnik aktywów ma niską wartość, tzn. poniżej 20.000 PLN w odniesieniu do poszczególnych leasingów. W odniesieniu do umów, dla których Bank stosuje uproszczenia, opłaty leasingowe ujmuje się jako koszty metodą liniową w trakcie okresu leasingu.
Prawo wieczystego użytkowania jest klasyfikowane jako leasing zgodnie z MSSF 16 ze względu na występowanie przyszłych opłat za korzystanie z tego prawa. Bank przyjął, że okres leasingu dla tego typu umów to pozostały okres przyznanego prawa od momentu przejścia na MSSF 16.
Bank ustala okres leasingu dla leasingów nieodwołalnych uwzględniając:
opcję przedłużenia leasingu, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że Bank jako leasingobiorca skorzysta z tej opcji, oraz
opcję wypowiedzenia leasingu, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że Bank jako leasingobiorca nie skorzysta z tej opcji.
Bank ocenia, czy można z wystarczającą pewnością założyć, że skorzysta z opcji przedłużenia leasingu lub że nie skorzysta z opcji wypowiedzenia leasingu. Bank uwzględnia wszystkie istotne fakty i okoliczności, które stanowią zachętę ekonomiczną do tego, aby skorzystać z opcji przedłużenia leasingu lub nie skorzystać z opcji wypowiedzenia leasingu. Bank ponownie ocenia, czy można z wystarczającą pewnością założyć, że skorzysta z opcji przedłużenia leasingu lub że nie skorzysta z opcji wypowiedzenia leasingu w przypadku wystąpienia znaczącego zdarzenia albo znaczącej zmiany w okolicznościach, które Bank jako leasingobiorca kontroluje, oraz które wpływają na to, że można z wystarczającą pewnością założyć, że Bank skorzysta z opcji, która nie została wcześniej uwzględniona w ustaleniach dotyczących okresu leasingu, lub że nie skorzysta z opcji, która została wcześniej uwzględniona w tych ustaleniach. Bank aktualizuje okres leasingu, gdy zaszła zmiana dotycząca nieodwołalnego okresu leasingu.
W dacie rozpoczęcia leasingu Bank jako leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu. Koszt składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania powinien obejmować:
kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu,
wszelkie opłaty leasingowe zapłacone w dacie rozpoczęcia lub przed datą, pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe,
wszelkie początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez Bank jako leasingobiorcę, oraz
szacunek kosztów, które mają zostać poniesione przez Bank jako leasingobiorcę w związku z demontażem i usunięciem bazowego składnika aktywów, przeprowadzeniem renowacji miejsca, w którym się znajdował, lub przeprowadzeniem renowacji bazowego składnika aktywów do stanu wymaganego przez warunki leasingu, chyba że te koszty są ponoszone w celu wytworzenia zapasów.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
28
Po dacie rozpoczęcia leasingu Bank wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu:
pomniejszonego o łączne odpisy amortyzacyjne (umorzenie) i łączne straty z tytułu utraty wartości, oraz
skorygowanego z tytułu jakiejkolwiek aktualizacji wyceny zobowiązania z tytułu leasingu.
Bank stosuje wymogi w zakresie amortyzacji zgodnie z MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe oraz MSR 36 Utrata wartości aktywów w celu określenia, czy składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania utracił wartość.
W dacie rozpoczęcia leasingu Bank wycenia zobowiązanie z tytułu leasingu w wysokości wartości bieżącej opłat leasingowych pozostających do zapłaty w tej dacie. W dacie rozpoczęcia opłaty leasingowe ujęte w wycenie zobowiązania z tytułu leasingu obejmują następujące opłaty:
stałe opłaty leasingowe (w tym zasadniczo stałe opłaty leasingowe) pomniejszone o wszelkie należne zachęty leasingowe,
zmienne opłaty leasingowe, które zależą od indeksu lub stawki, wycenione początkowo z zastosowaniem tego indeksu lub tej stawki zgodnie z ich wartością w dacie rozpoczęcia,
kwoty, których zapłaty przez leasingobiorcę oczekuje się w ramach gwarantowanej wartości końcowej,
cenę wykonania opcji kupna, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca skorzysta z tej opcji, oraz
kary pieniężne za wypowiedzenie leasingu, jeżeli w warunkach leasingu przewidziano, że leasingobiorca może skorzystać z opcji wypowiedzenia leasingu.
Zmienne opłaty leasingowe, które zależą od indeksu lub stawki obejmują na przykład opłaty powiązane z indeksem cen konsumpcyjnych, opłaty powiązane z referencyjną stopą procentową (taką jak LIBOR) lub opłaty, które zmieniają się, aby odzwierciedlić zmiany w stawkach czynszów na wolnym rynku.
Po dacie rozpoczęcia leasingu Bank wycenia zobowiązanie z tytułu leasingu poprzez:
zwiększenie wartości bilansowej w celu odzwierciedlenia odsetek od zobowiązania z tytułu leasingu,
zmniejszenie wartości bilansowej w celu uwzględnienia zapłaconych opłat leasingowych, oraz
zaktualizowanie wyceny wartości bilansowej w celu uwzględnienia wszelkiej ponownej oceny lub zmiany leasingu lub w celu uwzględnienia zaktualizowanych zasadniczo stałych opłat leasingowych.
Bank dyskontuje opłaty leasingowe z zastosowaniem stopy procentowej leasingu, jeżeli stopę można z łatwością ustalić. W przeciwnym razie Bank stosuje krańcową stopę procentową leasingobiorcy. Bank jako leasingobiorca szacuje wartość stopy dyskonta, biorąc pod uwagę okres trwania oraz walutę umowy.
Stopy dyskonta obliczone przez Bank wyniosły:
dla umów w EUR: 0,02%,
dla umów w PLN: 1,95%,
dla umów w USD: 2,93%,
dla umów w CZK: 2,19%.
Wszystkie aktywa z tytułu prawa do użytkowania wykazane w rzeczowych aktywach trwałych (Nota 26). Zobowiązania z tytułu leasingu prezentowane jako zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie (Nota 29).
Płatności pieniężne zobowiązania z tytułu leasingu wykazane w sprawozdaniu z przepływów w ramach działalności finansowej. Opłaty z tytułu leasingu krótkoterminowego, opłaty za leasingi obejmujące aktywa o niskiej wartości oraz zmienne opłaty leasingowe nieuwzględnione w wycenie zobowiązania z tytułu leasingu ujęte są w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych w działalności operacyjnej.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
29
mBank S.A. jako leasingodawca
W leasingu operacyjnym
W leasingu operacyjnym Bank ujmuje opłaty leasingowe z leasingów operacyjnych jako dochód metodą liniową albo w inny systematyczny sposób. Bank ujmuje w kosztach poniesione w celu uzyskania dochodów z tytułu leasingu koszty, łącznie z amortyzacją. Bank dodaje początkowe koszty bezpośrednie poniesione w celu uzyskania leasingu operacyjnego do wartości bilansowej bazowego składnika aktywów i ujmuje te koszty jako koszty poniesione w okresie leasingu na tej samej podstawie co dochody z tytułu leasingu. Sposób amortyzowania oddanych w leasing składników aktywów podlegających amortyzacji powinien być zgodny ze zwykłymi zasadami amortyzacji przyjętymi przez Bank w odniesieniu do podobnych aktywów, a odpisy amortyzacyjne powinny być obliczane zgodnie z MSR 16 i MSR 38. W celu określenia czy nastąpiła utrata wartości przedmiotu leasingu, Bank stosuje MSR 36.
2.23. Rezerwy
Wymogom szacowania odpisów i rezerw zgodnie z MSSF 9 podlegają zobowiązania do udzielenia pożyczki oraz umowy gwarancji finansowych. Sposób wyceny gwarancji jest zaprezentowany w Nocie 2.8.
Rezerwy zgodnie z MSR 37 tworzone wówczas, gdy na Banku ciąży obecny obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych, prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków oraz gdy można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego obowiązku.
2.24. Świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia i inne świadczenia pracownicze
Świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia
Bank tworzy rezerwy na przyszłe zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia ustalone w oparciu o oszacowania tego typu zobowiązań, na podstawie modelu aktuarialnego. Bank stosuje zasadę ujmowania zysków i strat aktuarialnych z wyceny świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia dotyczących zmian w założeniach aktuarialnych w innych całkowitych dochodach, które nie zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat. Natomiast koszty zatrudnienia oraz odsetki netto od zobowiązania z tytułu określonych świadczeń Bank ujmuje odpowiednio w „Ogólnych kosztach administracyjnych” i w pozostałych kosztach z tytułu odsetek.
Świadczenia oparte na akcjach rozliczane w instrumentach kapitałowych
Bank prowadzi programy wynagrodzeń opartych na i regulowanych akcjami własnymi. Świadczenia oparte na akcjach rozliczane w instrumentach kapitałowych rozliczane zgodnie z MSSF 2 „Płatności związane z akcjami”. Wartość godziwa świadczonej przez pracowników pracy, w zamian za przyznanie opcji i akcji, powiększa koszty danego okresu odpowiednio w korespondencji z kapitałami własnymi. Łączną kwotę, jaką należy rozliczyć w koszty przez okres nabywania uprawnień przez pracowników do realizacji opcji i akcji, ustala się w oparciu o wartość godziwą przyznanych opcji i akcji. Nie występują warunki rynkowe nabywania uprawnień, które byłyby uwzględnione przy szacowaniu na dzień wyceny wartości godziwej opcji na akcje oraz akcji. Warunki nabycia uprawnień inne niż warunki rynkowe nie uwzględniane przy szacowaniu wartości godziwej opcji na akcje i akcji, lecz uwzględniane przez korektę liczby instrumentów kapitałowych. Na koniec każdego okresu sprawozdawczego Bank koryguje szacunek co do poziomu liczby opcji i akcji, co do których oczekuje się, że będą możliwe do wykorzystania. Zgodnie z MSSF 2, w trakcie trwania programów nie jest konieczne ujmowanie zmiany wartości godziwej płatności opartej na akcjach.
2.25. Kapitał
Kapitały stanowią kapitały i fundusze własne Banku tworzone zgodnie z określonymi przepisami prawa, tj. właściwymi ustawami lub statutem Banku.
Zarejestrowany kapitał akcyjny
Zarejestrowany kapitał akcyjny wykazywany jest według wartości nominalnej, zgodnie ze statutem oraz wpisem do rejestru sądowego.
Akcje własne
W przypadku nabycia akcji Banku przez Bank, zapłacona kwota pomniejsza kapitał własny jako akcje własne do momentu ich umorzenia. W przypadku sprzedaży lub powtórnego przydziału tych akcji, otrzymana zapłata wykazywana jest w kapitale własnym.
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
Kapitał ten tworzony jest z premii emisyjnej uzyskanej z emisji akcji, pomniejszonej o poniesione bezpośrednie koszty z nią związane.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
30
Koszty bezpośrednio związane z emisją nowych akcji, emisją opcji, pomniejszają ujęte w kapitale własnym wpływy z emisji.
Ponadto kapitał zapasowy uwzględnia rozliczenia z tytułu programów motywacyjnych opartych na akcjach Banku.
Zyski zatrzymane
Zyski zatrzymane obejmują:
pozostały kapitał zapasowy,
pozostałe kapitały rezerwowe,
fundusz ogólnego ryzyka,
niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych,
wynik roku bieżącego.
Pozostały kapitał zapasowy, pozostałe kapitały rezerwowe i fundusz ogólnego ryzyka tworzone z odpisów z zysku i są przeznaczone na cele określone w statucie lub innych przepisach prawa.
Ponadto w pozostałych kapitałach rezerwowych ujmuje się wycenę programów motywacyjnych opartych na akcjach Banku.
Dywidendy za dany rok, które zostały zatwierdzone przez Walne Zgromadzenie, ale nie zostały wypłacone na koniec okresu sprawozdawczego, ujawnia się w pozycji zobowiązania z tytułu dywidendy w ramach „pozostałych zobowiązań”.
Inne pozycje kapitałów
Inne pozycje kapitałów tworzone są w wyniku:
wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody,
różnic kursowych z przeliczenia jednostek zagranicznych,
zysków i strat aktuarialnych dotyczących świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia,
wyceny instrumentów pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych w odniesieniu do efektywnej części zabezpieczenia,
udziału Banku w pozostałych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności,
wyceny do wartości godziwej składników majątku przeklasyfikowanych do nieruchomości inwestycyjnych.
2.26. Wycena pozycji wyrażonych w walutach obcych
Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji
Pozycje zawarte w sprawozdaniach finansowych poszczególnych jednostek Banku, w tym oddziałów zagranicznych Banku, wycenia się w walucie podstawowego środowiska gospodarczego, w którym dana jednostka prowadzi działalność („waluta funkcjonalna”). Sprawozdanie finansowe prezentowane jest w złotych, które są walutą prezentacji Banku.
Transakcje i salda
Transakcje wyrażone w walutach obcych przelicza się na walutę funkcjonalną według kursu obowiązującego w dniu transakcji. Zyski i straty kursowe z tytułu rozliczenia tych transakcji oraz wyceny bilansowej aktywów i zobowiązań pieniężnych wyrażonych w walutach obcych ujmuje się w rachunku zysków i strat.
Różnice kursowe z tytułu pozycji pieniężnych, takich jak aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, wykazuje się w ramach zysków i strat z tytułu zmian wartości godziwej. Różnice kursowe z tytułu pozycji pieniężnych, takich jak instrumenty kapitałowe zaklasyfikowane do aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, uwzględnia się w innych całkowitych dochodach.
Na koniec każdego okresu sprawozdawczego pozycje niepieniężne wyceniane według kosztu historycznego wyrażonego w walucie obcej przelicza się przy zastosowaniu kursu wymiany z dnia zawarcia transakcji, natomiast pozycje niepieniężne wyceniane w wartości godziwej wyrażonej w walucie obcej przelicza się przy zastosowaniu kursów wymiany, które obowiązywały w dniu, na który wartość godziwa została wyceniona. W przypadku, gdy zysk lub strata z tytułu pozycji niepieniężnych jest ujęta w innych całkowitych dochodach, każdy element tego zysku lub straty dotyczący różnic kursowych ujmuje się w innych całkowitych dochodach. Natomiast jeżeli zysk lub strata z tytułu pozycji niepieniężnych jest ujęta w wyniku, każdy element tego zysku lub straty dotyczący różnic kursowych ujmuje się w wyniku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
31
Zmiana wartości godziwej pieniężnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody obejmuje różnice kursowe wynikające z wyceny według zamortyzowanego kosztu, które ujmowane są w rachunku zysków i strat.
Pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej oddziałów zagranicznych przeliczane na walutę prezentacji z waluty funkcjonalnej z zastosowaniem kursu średniego na koniec okresu sprawozdawczego. Pozycje rachunku zysków i strat tych jednostek przelicza się na walutę prezentacji z zastosowaniem kursów średnich Narodowego Banku Polskiego z końca poszczególnych miesięcy okresu sprawozdawczego. Powstałe w ten sposób różnice kursowe ujmowane są w innych całkowitych dochodach.
2.27. Działalność powiernicza
mBank S.A. prowadzi działalność powierniczą w zakresie krajowych i zagranicznych papierów wartościowych oraz obsługi funduszy inwestycyjnych i emerytalnych.
Bank świadczy usługi przechowywania aktywów, powiernictwa, zarządzania przedsiębiorstwami, zarządzania inwestycyjnego oraz usługi doradcze na rzecz osób trzecich. Przychody z tytułu prowizji i opłat z działalności powierniczej ujmuje się zgodnie z MSSF 15 stosując 5 stopniowy model ujmowania przychodów opisany w Nocie 2.3. W związku z wykonywaniem tych usług Bank podejmuje decyzje dotyczące alokacji oraz kupna i sprzedaży wielu różnych instrumentów finansowych. Aktywa przechowywane na zasadach powierniczych nie zostały wykazane w niniejszym sprawozdaniu finansowym, ponieważ nie należą do Banku.
2.28. Nowe standardy, interpretacje i poprawki do opublikowanych standardów
Niniejsze sprawozdanie finansowe uwzględnia wymogi wszystkich zatwierdzonych przez Unię Europejską Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej oraz związanych z nimi interpretacji, które zostały wydane i obowiązują za okresy roczne rozpoczynające się 1 stycznia 2021 roku.
Standardy i interpretacje, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską
Opublikowane Standardy i Interpretacje, które zostały wydane i obowiązują po raz pierwszy w okresie
objętym niniejszym sprawozdaniem
Standardy i interpretacje
Opis zmian
Początek okresu obowiązywania
Wpływ na sprawozdania finansowe Banku w okresie ich początkowego zastosowania
Zmiany do MSSF 4, Przedłużenie tymczasowego zwolnienia ze stosowania MSSF 9
Zmiany do MSSF 4 przedłużają tymczasowe zwolnienie, które pozwala ubezpieczycielowi na odroczenie stosowania MSSF 9 do okresów rocznych rozpoczynających się od 1 stycznia 2023 roku lub po tej dacie. Wydłużenie terminu zapewnia zgodność między datą wygaśnięcia tymczasowego wyłączenia a datą wejścia w życie MSSF 17, który zastępuje MSSF 4.
1 stycznia 2021 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie miało istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSSF 9, MSR 39, MSSF 7, MSSF 4 oraz MSSF 16 Reforma wskaźników stóp procentowych – Faza 2
Zmiany do MSSF 9, MSR 39, MSSF 7, MSSF 4 oraz MSSF 16 Reforma wskaźników stóp procentowych Faza 2 dotyczą sposobu ujęcia modyfikacji aktywów finansowych, zobowiązań finansowych i zobowiązań z tytułu leasingu, wymogów dotyczących rachunkowości zabezpieczeń oraz dodatkowych ujawnień informacji zgodnie z MSSF 7, wynikających z wdrożenia ogólnorynkowej reformy wskaźników referencyjnych stóp procentowych.
Wprowadzone zmiany wymagają aby w przypadku modyfikacji podstawy naliczania przepływów pieniężnych, która jest ekwiwalentna poprzedniej podstawie i jest efektem wdrożenia reformy, modyfikacja została ujęta tak jakby wynikała ze zmiany zmiennej stopy procentowej.
W przypadku rachunkowości zabezpieczeń zmiany pozwalają na kontynowanie istniejących relacji, które zostały zmodyfikowane w wyniku reformy IBOR, po odpowiednim zmodyfikowaniu dokumentacji relacji zabezpieczającej.
Jednostki także zobowiązane do ujawnienia użytkownikom informacji pozwalających na zrozumienie charakteru i zakresu ryzyk wynikających z reformy IBOR, na które jednostka jest narażona, oraz sposobu w jaki jednostka zarządza tym ryzykiem, a także postępów jednostki we wdrażaniu reformy IBOR.
MSSF 4 został również zmieniony w celu nałożenia na ubezpieczycieli, którzy stosują tymczasowe zwolnienie z MSSF 9, wymogu stosowania zmian w rachunkowości w zakresie modyfikacji wymaganych bezpośrednio przez reformę IBOR.
1 stycznia 2021 roku
W 2021 roku Bank prowadził intensywne prace mające na celu wdrożenie reformy referencyjnych wskaźników stóp procentowych. W efekcie tych prac instrumenty finansowe oparte na stawkach referencyjnych objętych reformą zostały zmodyfikowane poprzez zastąpienie referencyjnych wskaźników stóp procentowych alternatywnymi wskaźnikami referencyjnych stóp procentowych. W celu prawidłowego ujęcia opisywanych powyżej zmian, zgodnie z wymaganiami zmienionych standardów Bank dokonał oceny ekwiwalentności ekonomicznej wprowadzanych zmian i ujął je w księgach zgodnie z wynikami tej oceny. Bank odpowiednio zmodyfikował również dokumentację relacji zabezpieczających aby odzwierciedlić zmiany wynikające z reformy.
Wprowadzone zmiany nie miały istotnego wpływu na wartość bilansową modyfikowanych instrumentów ani na strumienie przychodów odsetkowych wynikających z tych instrumentów.
Więcej informacji na temat reformy IBOR zamieszczono dalej w tej nocie.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
32
Opublikowane Standardy i Interpretacje, które zostały wydane, ale jeszcze nie obowiązują i nie zostały
wcześniej zastosowane
Standardy i interpretacje
Opis zmian
Początek okresu obowiązywania
Wpływ na sprawozdania finansowe Banku w okresie ich początkowego zastosowania
Roczne Zmiany do Standardów 2018- 2020
Roczne zmiany do Standardów obejmują zmiany do MSSF 1 Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Finansowych po raz pierwszy, MSSF 9 Instrumenty Finansowe, Przykładu Ilustrującego do MSSF 16 Leasing oraz do MSR 41 Rolnictwo.
Zmiany do MSSF 9 wyjaśniają jakie opłaty jednostka uwzględnia, gdy stosuje „test 10%” na potrzeby oceny usunięcia z bilansu zobowiązania finansowego.
Zmiana do MSSF 16 usuwa ilustrację płatności od leasingodawcy dotyczącą ulepszeń w zakresie leasingu.
1 stycznia 2022 roku
Zastosowanie zmian do standardów nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe: Wpływy przed Planowanym Użyciem
Zmiany do MSR 16 zabraniają jednostce odliczania od kosztu wytworzenia rzeczowych aktywów trwałych kwot otrzymanych ze sprzedaży składników wytworzonych w trakcie przygotowywania aktywa do zamierzonego użytkowania. Zamiast tego jednostka rozpoznaje takie przychody ze sprzedaży i powiązane koszty w rachunku zysków i strat.
1 stycznia 2022 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSR 37 Umowy rodzące obciążenia - Koszty Wykonania Umowy
Zmiany do MSR 37 precyzują koszty, jakie należy uwzględnić przy szacowaniu kosztu wykonania umowy na potrzeby oszacowania czy umowa jest umową rodzącą obciążenia.
1 stycznia 2022 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSSF 3 Odniesienie do Ram Koncepcyjnych
Zmiany do MSSF 3 zastąpiły odniesienia do zasad ramowych poprzez odniesienia do ram koncepcyjnych z 2018 roku. Dodano również wymóg, że w odniesieniu do transakcji i innych zdarzeń objętych zakresem MSR 37 lub KIMSF 21, jednostka przejmująca stosuje MSR 37 lub KIMSF 21 (zamiast ram koncepcyjnych) w celu zidentyfikowania zobowiązań, które zaciągnęła w ramach połączenia jednostek. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami jednostka przejmująca nie rozpoznaje aktywów warunkowych nabytych w ramach połączenia jednostek.
1 stycznia 2022 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiana do MSSF 16, Udogodnienia czynszowe związane z COVID-19 po 30 czerwca 2021 roku
W zmianie do MSSF 16 Udogodnienia czynszowe związane z COVID-19 po 30 czerwca 2021 roku (zmiana z 2021 roku) Rada rozszerzyła o jeden rok możliwość skorzystania z praktycznego wyjątku, który pozwala leasingobiorcom na nieocenianie czy udogodnienia czynszowe, których wystąpienie jest bezpośrednią konsekwencją pandemii COVID-19 i które spełniają określone warunki stanowią modyfikację leasingu.
1 kwietnia 2021 roku
Zastosowanie zmiany do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
MSSF 17, Kontrakty ubezpieczeniowe
MSSF 17 definiuje nowe podejście do rozpoznawania, wyceny, prezentacji i ujawniania umów ubezpieczeniowych. Głównym celem MSSF 17 jest zagwarantowanie przejrzystości oraz porównywalności sprawozdań finansowych ubezpieczycieli. MSSF 17 wprowadza szereg istotnych zmian w stosunku do dotychczasowych wymogów MSSF 4, w szczególności w zakresie wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych oraz rozpoznawania przychodów i wyniku z kontraktów ubezpieczeniowych.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmienionego standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSSF 17, Kontrakty ubezpieczeniowe
Zmiany do MSSF 17 obejmują dwuletnie odroczenie daty wejścia w życie i ustaloną datę wygaśnięcia tymczasowego zwolnienia ze stosowania MSSF 9 przyznanego ubezpieczycielom spełniającym określone kryteria. Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe nie muszą już stosować MSSF 17 do niektórych umów kart kredytowych i podobnych umów oraz pożyczek zapewniających ochronę ubezpieczeniową.
1 czerwca 2023 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
33
Standardy i interpretacje, które nie są jeszcze zatwierdzone przez Unię Europejską
Niniejsze sprawozdanie finansowe nie uwzględnia wymienionych poniżej standardów i interpretacji, które oczekują na zatwierdzenie przez Unię Europejską.
Standardy i interpretacje
Opis zmian
Początek okresu obowiązywania
Wpływ na sprawozdania finansowe Banku w okresie ich początkowego zastosowania
Zmiany do MSR 12 Podatek dochodowy – podatek odroczony dotyczący aktywów i zobowiązań wynikających z pojedynczej transakcji
Zmiany do MSR 12 wprowadzają wymóg ujęcia w sprawozdaniu finansowym aktywów i zobowiązań z tytułu różnic przejściowych także w przypadku transakcji innych niż połączenia jednostek gospodarczych, które w momencie początkowego ujęcia generują dodatnie i ujemne różnice przejściowe o identycznej wartości.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSR 1, Klasyfikacja zobowiązań na krótko- i długoterminowe
Zmiany do MSR 1 mają wpływ na wymogi dotyczące prezentacji zobowiązań w sprawozdaniu finansowym. W szczególności wyjaśniają one jedno z kryteriów klasyfikacji zobowiązania jako długoterminowe.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmienionego standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiana do MSR 8, Definicja szacunków księgowych
Zmianie do MSR 8 wprowadza nową definicję szacunków księgowych. Zgodnie z nową definicją szacunki księgowe to kwoty pieniężne w sprawozdaniach finansowych, które objęte niepewnością wyceny. Wprowadzenie definicji szacunków księgowych oraz innych poprawek do MSR 8 ma na celu pomóc jednostkom odróżnić zmiany zasad rachunkowości od zmian w szacunkach księgowych.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Zmiany do MSR 1 i Zasad Praktyki MSSF 2 Ujawnianie zasad rachunkowości
Zmiany do MSR 1 i Zasad Praktyki MSSF 2 mają na celu pomóc w podjęciu decyzji, które zasady rachunkowości ujawnić w sprawozdaniach finansowych jednostki. Zamiast znaczących zasad rachunkowości zmiany wprowadzają wymóg ujawniania istotnych informacji o polityce rachunkowości, wraz z wyjaśnieniami i przykładami w jaki sposób jednostka może zidentyfikować istotne informacje dotyczące zasad rachunkowości.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
MSSF 17, Kontrakty ubezpieczeniowe oraz MSSF 9
Zmiana wprowadza opcjonalne udogodnienia umożliwiające zminimalizowanie niedopasowania księgowego pomiędzy aktywami i zobowiązaniami finansowym prezentowanymi w danych porównawczych sprawdzania finansowego podmiotów stosujących MSSF 17 i MSSF 9 po raz pierwszy.
1 stycznia 2023 roku
Zastosowanie zmian do standardu nie będzie miało znaczącego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Reforma wskaźników stóp procentowych
W 2021 roku mBank prowadził intensywne prace mające na celu wdrożenie reformy stawek referencyjnych zainicjowanej przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 roku w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (rozporządzenie BMR) skutkującej decyzją brytyjskiego urzędu Financial Conduct Authority (FCA) o zaprzestaniu kwotowania lub utracie reprezentatywności przez stawki LIBOR (dalej reforma IBOR). W celu skutecznego wdrożenia zmian wynikających z reformy IBOR, w mBanku już w 2020 roku uruchomiono projekt, w którym biorą udział jednostki organizacyjne mBanku odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem, obszary skarbu, bankowość detaliczną i korporacyjną, rynki finansowe, obszar IT, rachunkowość, sprawozdawczość oraz zgodność z prawem. Realizacja projektu jest nadzorowana przez Komitet Sterujący oraz Komitet ds. Zarządzania Aktywami, Pasywami oraz Kapitałem mBanku.
Kluczowe ryzyka, na które narażony jest Bank w związku z reformą IBOR, zidentyfikowane i zarządzane w ramach projektu, to:
ryzyko związane z brakiem utrwalonych praktyk rynkowych i niepewnością związaną ze sposobem przejścia kontraktów na nowe alternatywne stawki referencyjne, co mogło doprowadzić do niekorzystnej zmiany profilu ryzyka tych kontraktów,
ryzyko braku współpracy klientów Banku przy wprowadzaniu w umowach zmian wymaganych przez reformę IBOR i w efekcie niepewność dotycząca właściwej podstawy naliczania umownych przepływów pieniężnych po zaprzestaniu publikacji lub utracie reprezentatywności stawek referencyjnych LIBOR,
ryzyko braku terminowej implementacji wymaganych zmian w systemach IT mBanku co mogłoby uniemożliwić prawidłowe naliczenie odsetek oraz wycen aktywów i pasywów finansowych,
ryzyka operacyjne związane ze skalą działań wymaganych do aneksowania umów wchodzących w skład portfeli dotkniętych reformą IBOR, w szczególności ryzyka związane ze zmasowanym przetwarzaniem danych osobowych w celu aneksowania kontraktów.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
34
W wyniku prac projektowych Bank zaktualizował i wdrożył zmiany w planie działania na wypadek wystąpienia istotnych zmian lub zaprzestania opracowywania danego indeksu lub wskaźnika referencyjnego, opracował i rozpoczął proces wprowadzania do umów z klientami klauzul awaryjnych.
Wskutek działania polskich i europejskich regulatorów indeksy WIBOR oraz EURIBOR, zostały zreformowanie oraz doprowadzone do zgodności z rozporządzeniem BMR co znacząco zmniejszyło ryzyko związane z reformą w ich zakresie oraz ograniczyło konieczne zmiany do wdrożenia klauzul awaryjnych na wypadek zaprzestania kwotowania tych stawek w przyszłości.
19 stycznia 2021 roku Parlament Europejski dokonał nowelizacji rozporządzenia BMR przyznając Komisji Europejskiej kompetencję do wyznaczenia alternatywnego wskaźnika referencyjnego dla indeksów objętych reformą. Taki wskaźnik z mocy prawa zastępuje wszystkie odniesienia do wskaźnika, który przestaje być publikowany we wszystkich umowach oraz instrumentach finansowych, których zapisy nie przewidują rozwiązań na wypadek trwałego zaprzestania publikowania wskaźnika. W dniu 14 października 2021 roku Komisja Europejska wydała Rozporządzenie wykonawcze w sprawie wyznaczenia zamiennika dla niektórych terminów zapadalności stopy LIBOR dla franka szwajcarskiego (CHF LIBOR) wyznaczając urzędowo alternatywną stawkę referencyjną. Decyzja ta znacząco ograniczyła ryzyka związane z zaprzestaniem kwotowań tego indeksu.
W celu ograniczenia ryzyka dla pozostałych indeksów objętych reformą mBank uczestniczy w pracach grup roboczych powołanych przy Związku Banków Polskich oraz korzysta z rozwiązań wypracowanych dla instrumentów pochodnych w ramach konsultacji prowadzonych przez International Swaps and Derivatives Association (ISDA) i inne organizacje międzynarodowe.
W IV kwartale 2021 Bank zintensyfikował działania związane z aneksowaniem umów zawartych z klientami detalicznymi oraz klientami korporacyjnymi, opartych o indeksy, dla których Komisja Europejska nie wyznaczyła wskaźników alternatywnych. Szczególny nacisk, w celu maksymalizacji odsetka zaaneksowanych umów, położono na efektywną i przejrzystą komunikacja wymaganych zmian oraz szkolenia personelu banku przygotowujące do wdrożenia klauzul w relacjach z klientami. W rezultacie na koniec 2021 roku według szacunków Banku ponad 40% umów kredytu hipotecznego opartych o stawkę LIBOR EUR zostało zaaneksowanych poprzez wprowadzenie odpowiednich klauzul.
Ponadto poza pojedynczymi przypadkami wszystkie umowy kredytowe z segmentu korporacyjnego, w których oprocentowanie oparte było o wskaźniki z rodziny LIBOR, zawierają zapisy planu działania na wypadek braku lub zmiany wskaźnika.
W zakresie instrumentów pochodnych opartych na stawkach LIBOR (za wyjątkiem LIBOR USD) Bank dokonał konwersji instrumentów pochodnych rozliczanych przez centralne izby rozliczeniowe na instrumenty oparte na alternatywnych stawkach referencyjnych, a w przypadku instrumentów nierozliczanych centralnie zgodnie z metodologią wypracowaną w drodze konsultacji rynkowych przez ISDA.
Bank dostosował także modele ryzyka do nowych stawek referencyjnych oraz wdrożył zmiany w systemach IT mające na celu prawidłową obsługę nowych stawek referencyjnych oraz istotnych biznesowo produktów i instrumentów na nich opartych. Ze względu na złożoność systemów IT prace nad sfinalizowaniem prac w obszarze IT będą kontynuowane także w 2022 roku.
W rezultacie podjętych działań na koniec 2021 roku Grupa znacząco ograniczyła opisane powyżej ryzyka związane z reformą IBOR.
Poniższa tabela przedstawia ekspozycję Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku na istotne rodzaje stóp procentowych będących przedmiotem wpływu reformy wskaźników referencyjnych stóp procentowych, których przejście na alternatywne stawki referencyjne nie zostało jeszcze dokonane.
(w mln zł)
Aktywa finansowe niepochodne w wartości kontraktowej
Pasywa finansowe niepochodne w wartości kontraktowej
Instrumenty pochodne w wartości nominalnej jako wartość netto z tytułu należności i zobowiązań dla transakcji pochodnych
EUR LIBOR
2 977
18
-
USD LIBOR
1 047
4
108
CHF LIBOR
12 190
1 779
(8 804)
GBP LIBOR
69
-
-
JPY LIBOR
5
-
-
Pozostałe
3
-
-
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
35
W związku z tym, że stawki WIBOR, EURIBOR, PRIBOR zostały uznane za zgodne z rozporządzeniem BMR, ekspozycje oparte o te stawki nie prezentowane w powyższej tabeli na dzień 31 grudnia 2021 roku. Jeśli w przyszłości okaże się, że stawki te przestaną spełniać wymogi rozporządzenia BMR, mBank uruchomi odpowiednie procedury przewidziane w takim przypadku przez plan działania.
Wykazane w tabeli kwoty dotyczące aktywów, pasywów oraz instrumentów pochodnych opartych o stawki CHF LIBOR stanowią ekspozycje, które po zakończeniu trwającego okresu odsetkowego, do końca I kwartału 2022 wygasną lub przejdą na stawkę SARON Compound skorygowaną o odpowiedni dla danego tenoru spread zgodnie z powołanym wyżej rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej z 14 października 2021 roku albo na inną stawkę zgodnie z zapisami umów i terminami przeszacowania stawek.
W przypadku umów opartych o LIBOR USD, dotyczących zarówno kredytów jak i instrumentów pochodnych, mBank będzie kontynuował działania mające na celu wprowadzenie do umów z klientami klauzul ciągłości oraz wprowadzenie na ich podstawie wskaźnika alternatywnego. Biorąc jednak pod uwagę ograniczoną ekspozycję Banku oraz to, że na koniec 2021 roku do umów kredytów korporacyjnych wprowadzono już odpowiednie klauzule, mBank nie identyfikuje istotnego ryzyka związanego z tym procesem.
W przypadku umów opartych o indeksy LIBOR EUR, około połowa ekspozycji zostanie skonwertowana na ekspozycje oparte o indeks EURIBOR w I kwartale 2022 roku. W pozostałych przypadkach, gdzie klienci nie odpowiedzieli lub odmówili podpisania aneksu wprowadzającego alternatywną stawkę referencyjną, odsetki będą naliczane w oparciu o stawkę z ostatniego okresu odsetkowego. Bank nie wyklucza możliwości podpisania odpowiedniego aneksu w późniejszym terminie z inicjatywy klienta. Bank nie posiada w aktualnej ofercie produktów opartych na wskaźnikach niezgodnych z rozporządzeniem BMR.
Wpływ reformy IBOR na rachunkowość zabezpieczeń opisany jest w Nocie 19.
2.29. Segmenty działalności
Dane dotyczące segmentów działalności zostały zaprezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy mBanku S.A. za 2021 rok, sporządzonym według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, zatwierdzonym w dniu 1 marca 2022 roku.
2.30. Dane porównawcze
Wpływ ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich
Począwszy od 2021 roku Bank zmienił zasady rachunkowości dotyczące ujęcia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich. Do końca 2020 roku Bank ujmował rezerwy na sprawy sporne zgodnie z MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” w odniesieniu zarówno do kredytów aktywnych, jak i kredytów spłaconych. Wobec zmian uwarunkowań, takich jak rosnąca liczba spraw sądowych oraz w przeważającej mierze niekorzystne wyroki sądowe stwierdzające nieważność umowy w całości lub określonych jej zapisów, Bank spodziewa się, że nie odzyska wszystkich przepływów umownych związanych z tymi kredytami. W związku z tym w odniesieniu do aktywnych kredytów Bank zaktualizował swoje szacunki przepływów pieniężnych i skorygował wartość bilansową brutto tych kredytów zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe”. Ponieważ zmiana oczekiwanych przepływów pieniężnych nie jest związana z ryzykiem kredytowym to nie jest ona ujmowana jako oczekiwane straty kredytowe. Dane porównawcze na dzień 1 stycznia 2020 roku i 31 grudnia 2020 roku oraz za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku zostały odpowiednio przekształcone. Ujęcie wpływu ryzyka prawnego związanego ze spłaconymi kredytami nie uległo zmianie.
Powyższe zmiany nie miały wpływu na poziomy kapitałów oraz na rachunki zysków i strat Banku w prezentowanych w niniejszym sprawozdaniu finansowym okresach porównawczych. Dane dotyczące współczynników wypłacalności dla okresów porównawczych nie podlegały przekształceniu. Wpływ wprowadzonych korekt na prezentowane dane porównawcze przedstawiają poniższe zestawienia.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
36
Przekształcenia w sprawozdaniu z sytuacji finansowej na dzień 1 stycznia 2020 roku
AKTYWA
01.01.2020 przed korektą
korekta
01.01.2020 po korekcie
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
101 310 293
(367 555)
100 942 738
Dłużne papiery wartościowe
11 234 873
-
11 234 873
Należności od banków
7 337 703
-
7 337 703
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
82 737 717
(367 555)
82 370 162
Pozostałe pozycje aktywów
47 917 980
-
47 917 980
AKTYWA RAZEM
149 228 273
(367 555)
148 860 718
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY
01.01.2020 przed korektą
korekta
01.01.2020 po korekcie
Rezerwy
737 167
(367 555)
369 612
Pozostałe pozycje zobowiązań
132 376 099
-
132 376 099
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
133 113 266
(367 555)
132 745 711
KAPITAŁY RAZEM
16 115 007
-
16 115 007
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY RAZEM
149 228 273
(367 555)
148 860 718
Przekształcenia w sprawozdaniu z sytuacji finansowej na dzień 31 grudnia 2020 roku
AKTYWA
31.12.2020 przed korektą
korekta
31.12.2020 po korekcie
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
110 792 043
(1 264 677)
109 527 366
Dłużne papiery wartościowe
15 952 501
-
15 952 501
Należności od banków
10 845 844
-
10 845 844
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
83 993 698
(1 264 677)
82 729 021
Pozostałe pozycje aktywów
61 217 641
-
61 217 641
AKTYWA RAZEM
172 009 684
(1 264 677)
170 745 007
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY
31.12.2020 przed korektą
korekta
31.12.2020 po korekcie
Rezerwy
1 779 888
(1 264 677)
515 211
Pozostałe pozycje zobowiązań
153 762 104
-
153 762 104
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
155 541 992
(1 264 677)
154 277 315
KAPITAŁY RAZEM
16 467 692
-
16 467 692
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY RAZEM
172 009 684
(1 264 677)
170 745 007
Przekształcenia w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Okres od 01.01.2020 do 31.12.2020 przed korektą
korekta
Okres od 01.01.2020 do 31.12.2020 po korekcie
Zysk / (strata) przed opodatkowaniem
572 996
-
572 996
Korekty, w tym:
(3 309 182)
-
(3 309 182)
Zmiana stanu pożyczek i kredytów udzielonych klientom
(5 149 823)
897 122
(4 252 701)
Zmiana stanu rezerw
1 042 721
(897 122)
145 599
Pozostałe korekty
797 920
-
797 920
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
(2 736 186)
-
(2 736 186)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
(278 830)
(278 830)
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
(1 014 965)
(1 014 965)
Zmiana stanu środków pieniężnych netto, razem (A+B+C)
(4 029 981)
-
(4 029 981)
Zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
30 883
-
30 883
Środki pieniężne na początek okresu sprawozdawczego
8 204 230
-
8 204 230
Środki pieniężne na koniec okresu sprawozdawczego
4 205 132
-
4 205 132
Powyżej opisane zmiany danych porównawczych zostały uwzględnione w niniejszym sprawozdaniu finansowym we wszystkich notach, których te zmiany dotyczą.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
37
3. Zarządzanie ryzykiem
mBank S.A. zarządza ryzykiem w oparciu o wymagania nadzorcze oraz najlepsze praktyki rynkowe, formułując strategie, polityki oraz wytyczne w zakresie zarządzania ryzykiem. Funkcje i zadania związane z zarządzaniem ryzykiem występują na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej, począwszy od Rady Nadzorczej a na jednostkach biznesowych Banku skończywszy. Zarządzanie ryzykiem jest ujęte w jednolity proces realizowany przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne, a analizy prowadzone są na poziomie Banku.
3.1. Zarządzanie ryzykiem w mBanku w 2021 roku – uwarunkowania zewnętrzne
Bank podejmuje na bieżąco kroki zmierzające do osiągnięcia pełnej zgodności z wymogami regulacyjnymi w zakresie zarządzania ryzykiem.
Pakiet regulacji CRR/CRD IV
Bank wdrożył zmiany do pakietu regulacji CRR/CRD IV, w szczególności dostosował się do przepisów:
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 roku zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012,
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/878 z dnia 20 maja 2019 roku zmieniającej dyrektywę 2013/36/UE w odniesieniu do podmiotów zwolnionych, finansowych spółek holdingowych, finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej, wynagrodzeń, środków i uprawnień nadzorczych oraz środków ochrony kapitału,
z których większość miała zastosowanie od 28 czerwca 2021 roku.
Zakończyły się już także prace w zakresie transpozycji przepisów dyrektywy do przepisów prawa polskiego w ramach zmiany Ustawy Prawo bankowe oraz innych ustaw, a także aktów wykonawczych.
Bank na bieżąco dostosowuje także swoje procesy i systemy w zakresie zmian dotyczących raportowania obowiązkowego oraz ujawnień III filara.
Zmiany regulacyjne wynikające z prac Bazylejskiego Komitetu ds. Nadzoru Bankowego
Bank monitoruje także zmiany regulacyjne wynikające z prac Bazylejskiego Komitetu ds. Nadzoru Bankowego, w szczególności te związane z przeglądem oraz rewizją metodyk kalkulacji wymogów kapitałowych (tzw. Basel IV). W dniu 27 października 2021 roku Komisja Europejska przyjęła projekt nowelizacji unijnych przepisów bankowych (CRR/CRD IV), której celem jest wdrożenie zaktualizowanych standardów bazylejskich, przede wszystkim w odniesieniu do kalkulacji wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka. Nowe wymagania miałyby obowiązywać od 2025 roku.
Bank analizuje projektowane zmiany regulacyjne oraz ocenia ich wpływ, przygotowując się do ich wdrożenia. Śledzi także prace legislacyjne w tym zakresie, bowiem opublikowany projekt zmian nie został jeszcze finalnie zatwierdzony w UE i może się jeszcze zmieniać w trakcie prac legislacyjnych.
Dyrektywa BRRD2
Do polskiego porządku prawnego zostały przetransponowane przepisy dyrektywy BRRD2 (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 roku zmieniającej dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/WE) w ramach zmiany Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw. Wspomniane akty prawne wprowadziły zmiany w zakresie zasad wyliczania i utrzymywania wymogu MREL. To z kolei spowodowało konieczność modyfikacji dotychczasowego podejścia Funduszu do wyznaczania wymogu MREL dla banków. Pierwszy wiążący śródokresowy cel MREL powinien zostać spełniony przez Bank do 31 grudnia 2021 roku, natomiast docelowy do 31 grudnia 2023 roku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
38
Modele AIRB
W latach 2016 - 2021 Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) w ramach inicjatywy regulacyjnej dotyczącej rewizji metody wewnętrznych ratingów (AIRB) opublikował dokumenty, które zawierają:
projekt metodyki oceny przez organy nadzoru, czy banki spełniają wymogi regulacyjne dotyczące stosowania metody wewnętrznych ratingów (AIRB - Assessment Methodology),
wytyczne dotyczące szacowania wartości parametrów ryzyka PD, LGD oraz postępowania z ekspozycjami cechującymi się niewykonaniem zobowiązania,
wytyczne dotyczące estymacji parametru LGD dla okresu pogorszenia koniunktury gospodarczej oraz standard dotyczący szacowania i identyfikacji okresu pogorszenia koniunktury gospodarczej w modelowaniu IRB,
wytyczne dotyczące ograniczania ryzyka kredytowego dla instytucji stosujących metodę IRB z wykorzystaniem własnych oszacowań LGD,
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/598 z dnia 14 grudnia 2020 roku uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących przypisywania wag ryzyka ekspozycjom związanym z kredytowaniem specjalistycznym.
W czerwcu 2021 roku Bank złożył do organów nadzoru bankowego wniosek o zgodę na wprowadzenie zmian znacznych we wszystkich modelach parametrów PD, CCF i LGD w portfelach objętych metodą AIRB. Wdrożenie modeli AIRB dostosowanych do powyższych wytycznych planowane jest na rok 2022, bezpośrednio po uzyskaniu zgody organów nadzoru bankowego.
Bank zakończył prace nad dostosowaniem modelu dla portfela CRE do Rozporządzenia 2021/598, które wchodzi w życie w kwietniu 2022 roku. W ramach tego procesu Bank w lutym 2022 roku złożył do organów nadzoru bankowego materiał informacyjny adresujący dostosowanie modelu. Zmiana modelu nie jest klasyfikowana jako znaczna według kryteriów określonych w RTS 529/2014.
Rekomendacje KNF
W celu aktualizacji dobrych praktyk, jakie obowiązują banki, w tym również w kontekście nowych zaleceń i wymagań definiowanych przez europejskie organy nadzoru, uwzględniając rozwiązania regulacyjne oraz praktyki stosowane w innych państwach, UKNF prowadzi regularnie prace nad aktualizacją rekomendacji, które kierowane są do banków.
W 2021 roku UKNF prowadził prace nad aktualizacją:
Rekomendacji G dotyczącej zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Prace nad nowelizacją zostały
tymczasowo wstrzymane;
Rekomendacji A dotyczącej zarządzania przez banki ryzykiem związanym z działalnością na
instrumentach pochodnych, która zastąpi obecnie obowiązującą Rekomendację A z 2010 roku Trwają konsultacje z sektorem bankowym dotyczące tej aktualizacji.
W 2021 roku KNF wydał zaktualizowaną Rekomendację R dotyczącą zasad zarządzania ryzykiem kredytowym oraz ujmowania oczekiwanych strat kredytowych. Rekomendacja R weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku. Prace nad wdrożeniem wymagań Rekomendacji R, Bank kontynuuje w 2022 roku. Najważniejsze zmiany wynikające z wdrożenia Rekomendacji R w obszarze definicji default i oczekiwanych strat kredytowych opisane zostały w Nocie 3.3.6.2.4.
Reforma IBOR
Bank prowadzi prace projektowe mające na celu przygotowanie się do zakomunikowanego w dniu 5 marca 2021 roku przez brytyjski organ nadzoru Financial Conduct Authority (FCA) zaprzestania opracowywania stóp referencyjnych LIBOR. Bank wykorzystuje te wskaźniki zarówno w produktach oferowanych klientom detalicznym, klientom korporacyjnych oraz w transakcjach rynków finansowych. Jednocześnie Bank kontynuuje prace projektowe dotyczące dalszych zmian w zakresie publikacji lub zmiany zasad kalkulacji innych wskaźników referencyjnych wykorzystywanych w produktach i instrumentach finansowych. Dodatkowe informacje dotyczące wpływu reformy IBOR przedstawiono w Nocie 2.28 oraz Nocie 19.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
39
Wytyczne i standardy EUNB dotyczące ryzyka stopy procentowej portfela bankowego
W grudniu 2021 roku EUNB rozpoczął konsultacje dotyczące trzech dokumentów w zakresie ryzyka stopy procentowej portfela bankowego:
projekt wytycznych w sprawie ryzyka stopy procentowej księgi bankowej oraz ryzyka spreadu kredytowego wynikającego z działalności w ramach portfela bankowego (CSRBB),
projekt standardu w sprawie standardowego podejścia dotyczącego ryzyka stopy procentowej księgi bankowej,
projekt standardu w sprawie nadzorczych testów odstających dla ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej.
Wskazane regulacje zawierają szczegółowe przepisy i wymagania w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej portfela bankowego, które będą obowiązywać banki w kontekście zmiany przepisów, która miała miejsce w CRD IV w odniesieniu do ryzyka stopy procentowej portfela bankowego. Trwają konsultacje z sektorem bankowym w tym zakresie.
Regulacje w obszarze zrównoważonego rozwoju
Od 18 czerwca 2020 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, tzw. Rozporządzenie w sprawie Taksonomii UE. Rozporządzenie to jest kluczowym elementem europejskiego planu działania tzw. Zielonego Ładu na rzecz finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Plan ma przekierować przepływy kapitału na zrównoważone inwestycje i zapewnić przejrzystości rynku. Taksonomia wprowadza jednolity unijny system klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jest narzędziem, mającym wspierać przedsiębiorców i inwestorów w zrównoważonych decyzjach inwestycyjnych. W dniu 4 czerwca 2021 roku Komisja UE wydała rozporządzenie delegowane 2021/2139 ustanawiające techniczne kryteria kwalifikacji zrównoważonych działalności gospodarczych wnoszących istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu lub w adaptację do zmian klimatu.
Aktem precyzującym zapisy Artykułu 8 Taksonomii jest rozporządzenie delegowane nr 2021/2178 Komisji UE z dnia 6 lipca 2021 roku, które dokładnie definiuje zakres informacji na temat zrównoważonej działalności gospodarczej ujawnianych przez duże przedsiębiorstwa niefinansowe i instytucje kredytowe. Określa ono szczegółowo treść i sposób prezentacji ujawnianych informacji oraz terminy obowiązkowych ujawnień. Akt ustanawia okres przejściowy (od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku) dla instytucji finansowych w zakresie ujawnianych informacji. W okresie przejściowym instytucje finansowe ujawniają wyłącznie informację na temat ekspozycji klasyfikującej się do taksonomii.
Od 10 marca 2021 roku obowiązuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR). Rozporządzenie definiuje zakres ujawnień, w tym m.in. informacje na temat:
przyjętej strategii dotyczącej ryzyk związanych ze zrównoważonym rozwojem dla decyzji inwestycyjnych,
negatywnego wpływu decyzji inwestycyjnych na czynniki zrównoważonego rozwoju,
sposobu zapewniania spójności polityki wynagrodzeń z wprowadzaniem do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju.
W czerwcu 2021 roku EUNB opublikował raport na temat zarządzania ryzykami w obszarze środowiska, spraw społecznych i zasad zarządzania (ESG) oraz nadzoru nad nimi dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Dokument przedstawia:
wspólną definicję ryzyk związanych z ESG,
przegląd metod oceny, które są niezbędne do skutecznego zarządzania ryzykiem,
rekomendacje związane z ujmowaniem ryzyk związanych z ESG w strategii biznesowej, w zasadach zarządzania Bankiem i w procesie zarządzania ryzykiem.
Szczegółowe informacje na temat sposobu zaadresowania zagadnień z obszaru zrównoważonego rozwoju w mBanku S.A, zostały opisane w Rozdziale 12 Sprawozdania z działalności Zarządu mBanku S.A za 2021 rok.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
40
3.2. Zasady zarządzania ryzykiem
W 2021 roku, w związku z utrzymującą się pandemią COVID-19 i jej wpływem na sytuację gospodarczą, Bank monitorował jej rozwój i na bieżąco dostosowywał polityki i procesy zarządzania ryzykiem. Szczególnie dotyczy to ryzyka kredytowego.
W pionie bankowości korporacyjnej Bank na bieżąco dostosowywał polityki ryzyka kredytowego oraz proces zarządzania ryzykiem kredytowym do sytuacji gospodarczej, uwzględniając skutki pandemii koronawirusa.
Istotnym elementem zarządzania ryzykiem jest uwzględnianie wpływu rozwoju działalności kredytowej na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny, a w szczególności wprowadzenie kwestii ESG do procesów i polityk ryzyka kredytowego. Ocena ryzyka ESG jest jednym z elementów oceny ryzyka kredytowego klienta. W przypadku zidentyfikowania wysokiego ryzyka ESG, Bank przeprowadza pogłębioną analizę modelu biznesowego klienta, ocenia wpływ tego ryzyka na wyniki finansowe klienta i jego zdolność do regulowanie przyszłych zobowiązań, ocenia także wpływ ryzyka ESG klienta na ryzyko reputacji Banku. Wynik analizy ryzyka ESG jest uwzględniany przy podejmowaniu decyzji kredytowej o udzieleniu finansowania oraz corocznie przy odnowieniu PD-ratingu klienta.
W obszarze detalicznym, zarówno w segmencie hipotecznym jak i konsumpcyjnym, Bank dostosował obecną politykę do sytuacji epidemicznej i spodziewanego pogorszenia sytuacji gospodarczej. W ramach zmian w polityce kredytowej Bank bierze pod uwagę najistotniejsze ryzyka:
spadek obrotów na rachunkach,
wzrost stopy bezrobocia,
trwałe lub czasowe pogorszenie się sytuacji gospodarczej w branżach, szczególnie narażonych w ocenie Banku na negatywne skutki pandemii.
Dodatkowo w segmencie hipotecznym Bank uwzględnia potencjalne obniżenie wynagrodzeń kredytobiorców.
W związku z przejściem na tryb pracy zdalnej przez większość pracowników, Bank stale monitorował - poprzez narzędzia ryzyka operacyjnego, procesy funkcjonujące w czasie pandemii oraz definiował plany naprawcze mające na celu udoskonalenie metod pracy wykonywanej w tym trybie.
3.2.1. Kultura zarządzania ryzykiem
Fundamenty wdrożonej w Banku i Grupie mBanku kultury zarządzania ryzykiem zostały określone w Strategii Zarządzania Ryzykiem Grupy mBanku oraz strategiach zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka (ryzykiem koncentracji, ryzykiem kredytowym portfela detalicznego i korporacyjnego, ryzykiem rynkowym, ryzykiem płynności, ryzykiem operacyjnym, ryzykiem reputacji), zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą mBanku.
W Grupie mBanku role i zadania w zakresie zarządzania ryzykiem zorganizowano zgodnie ze schematem trzech linii obrony:
Pierwszą linię obrony stanowi Biznes (linie biznesowe), którego zadaniem jest uwzględnianie aspektów związanych z ryzykiem i kapitałem przy podejmowaniu wszystkich decyzji w granicach apetytu na ryzyko określonego dla Grupy.
Druga linia obrony, przede wszystkim jednostki organizacyjne obszaru zarządzania ryzykiem, Bezpieczeństwo oraz funkcja Compliance, tworzy ramy i wytyczne dla zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, wspiera i nadzoruje Biznes w ich wdrażaniu oraz niezależnie analizuje i ocenia ryzyko. Aby zapewnić, że Biznes jest wspierany i nadzorowany w obiektywny sposób, druga linia obrony działa niezależnie od Biznesu.
Trzecią linią obrony jest Audyt Wewnętrzny dokonujący niezależnych ocen działań związanych z zarządzaniem ryzykiem realizowanych zarówno przez pierwszą, jak i drugą linię obrony.
3.2.2. Podział ról w procesie zarządzania ryzykiem
Rada Nadzorcza nadzoruje działalność Banku w zakresie systemu zarządzania ryzykiem. W szczególności Rada Nadzorcza zatwierdzanie Strategię Zarządzania Ryzykiem Grupy mBanku i nadzoruje jej realizację.
Komisja ds. Ryzyka Rady Nadzorczej sprawuje stały nadzór nad ryzykiem. W szczególności wydaje rekomendacje dotyczące zatwierdzanych przez Radę Nadzorczą strategii zarządzania ryzykiem, w tym Strategii Zarządzania Ryzykiem Grupy mBanku.
Zarząd Banku projektuje, wprowadza oraz zapewnia działanie systemu zarządzania ryzykiem. W szczególności Zarząd określa i wdraża Strategię Zarządzania Ryzykiem Grupy mBanku. Jest także odpowiedzialny za określanie i wdrażanie zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz za ich spójność ze Strategią. Zarząd ustanawia strukturę organizacyjną Banku oraz przydziela zadania i obowiązki
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
41
poszczególnym jednostkom organizacyjnym, dbając o właściwy podział ról w zarządzaniu ryzykiem. Ponadto odpowiada za opracowanie, wdrożenie, skuteczność i aktualizację pisemnych strategii, polityk i procedur, które dotyczą systemu zarządzania ryzykiem, procesu szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania kapitałem i planowania kapitału oraz systemu kontroli wewnętrznej.
Wiceprezes Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem (Chief Risk Officer CRO) odpowiada za zintegrowane zarządzanie ryzykiem i kapitałem Banku oraz Grupy w zakresie: definiowania strategii i polityk, pomiaru, kontroli i niezależnego raportowania dotyczącego wszystkich rodzajów ryzyka (w szczególności ryzyka kredytowego, rynkowego, płynności oraz niefinansowego, w tym ryzyka operacyjnego), zatwierdzania limitów (zgodnie z regulacjami wewnętrznymi) oraz za procesy zarządzania ryzykiem detalicznego portfela kredytowego i portfela korporacyjnego.
Komitety:
Komitety Forum Biznesu i Ryzyka Grupy mBanku , tj. Komitet Ryzyka Bankowości Detalicznej (KRD), Komitet Ryzyka Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej (KRK) oraz Komitet Ryzyka Rynków Finansowych (KRF) platformą podejmowania decyzji oraz dialogu między jednostkami organizacyjnymi linii biznesowych i obszaru zarządzania ryzykiem w mBanku, jak również między Bankiem a spółkami Grupy. W szczególności Komitety podejmują decyzje oraz wydają rekomendacje, które dotyczą m.in.: polityk ryzyka, procesów i narzędzi oceny ryzyka, systemu limitów ryzyka, oceny jakości i efektywności portfela ekspozycji wobec klientów oraz zatwierdzania wprowadzania nowych produktów do oferty.
Komitet Ryzyka Modeli jest odpowiedzialny za nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem modeli, pełniąc w tym zakresie funkcję informacyjną, dyskusyjną, decyzyjną oraz legislacyjną.
Komitet ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Kapitałem jest odpowiedzialny za systematyczne monitorowanie struktury bilansu i kapitału oraz za alokację funduszy w granicach dopuszczalnych ryzyk. Jego celem jest optymalizacja wyniku finansowego, a także kształtowanie i alokowanie kapitału w sposób zapewniający maksymalizację zwrotu na kapitale Grupy mBanku.
Komitet Zrównoważonego Rozwoju Grupy mBanku jest platformą podejmowania decyzji i wydawania rekomendacji oraz dialogu w zakresie zrównoważonego rozwoju. Komitet kształtuje, promuje i monitoruje zrównoważony rozwój w Grupie.
Komitet Kredytowy Grupy mBanku jest w szczególności odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru nad ryzykiem koncentracji i dużymi zaangażowaniami na poziomie Grupy mBanku, poprzez podejmowane decyzje oraz wydawane rekomendacje. W ramach funkcjonowania Banku Komitet podejmuje decyzje kredytowe, a także decyzje dotyczące między innymi konwersji długu na akcje, udziały oraz przejęcia nieruchomości w zamian za długi.
Komitet Bankowości Inwestycyjnej jest w szczególności odpowiedzialny za sprawowanie kontroli i zarządzanie ryzykiem (między innymi rynkowym, kredytowym, reputacyjnym, operacyjnym) transakcji Biura Maklerskiego oraz podejmowanie decyzji dotyczących realizacji tych transakcji.
Komitet ds. Nadzoru nad Oddziałami Zagranicznymi mBanku między innymi wydaje rekomendacje w sprawie zatwierdzenia strategii działania oraz zasad stabilnego i ostrożnego zarządzania danego oddziału zagranicznego Banku, w szczególności w odniesieniu do ryzyka kredytowego.
Funkcja zarządzania na poziomie strategicznym i funkcja kontroli ryzyka kredytowego, rynkowego, płynności, operacyjnego i ryzyka modeli wykorzystywanych do kwantyfikacji wymienionych rodzajów ryzyka jest realizowana w ramach obszaru zarządzania ryzykiem nadzorowanego przez Wiceprezesa Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem.
3.2.3. Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego i płynności (ICAAP/ILAAP)
Grupa mBanku stosuje proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego (ICAAP, ang. Internal Capital Adequacy Assessment Process), który służy utrzymaniu funduszy własnych na poziomie adekwatnym do profilu i poziomu ryzyka ponoszonego w jej działalności. Proces ICAAP obejmuje:
inwentaryzację ryzyka w działalności Grupy mBanku,
szacowanie kapitału wewnętrznego i regulacyjnego na pokrycie ryzyka,
agregację kapitału,
testy warunków skrajnych,
ustalanie limitów dotyczących wykorzystania zasobów kapitałowych,
planowanie i alokację kapitału,
monitorowanie polegające na stałej identyfikacji ryzyka występującego w działalności Grupy mBanku oraz analizie poziomu kapitału na pokrycie ryzyka.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
42
Wdrożony w Grupie mBanku proces oceny adekwatności płynności (ILAAP, ang. Internal Liquidity Adequacy Assessment Process) odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu ciągłości działania Banku i Grupy przez zapewnienie odpowiedniej pozycji płynnościowej i finansowej. Proces ILAAP obejmuje między innymi:
inwentaryzację ryzyka płynności i finansowania w działalności Grupy,
kalkulację miar płynności, w tym modelowanie wybranych produktów bankowych,
planowanie bilansu i ustalanie limitów zgodnych z apetytem na ryzyko,
zarządzanie uwzględniające testy warunków skrajnych, miary ryzyka, plan awaryjny, wskaźniki wczesnego ostrzegania (EWI), wskaźniki recovery (RI) oraz monitorowanie limitów,
przegląd i ocenę procesu,
system Ceny Transferowej Funduszy (FTP),
walidację modeli.
Procesy ICAAP i ILAAP podlegają regularnym przeglądom realizowanym przez Zarząd Banku. Przeglądy tych procesów nadzoruje Rada Nadzorcza Banku.
Istotne rodzaje ryzyka w działalności Grupy mBanku
Zarząd Banku podejmuje działania, aby zapewnić, że Bank zarządza wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka, wynikającymi z realizacji przyjętej strategii Grupy mBanku. W tym celu w Grupie mBanku przeprowadzany jest corocznie proces identyfikacji i oceny istotności ryzyka. Wszystkie istotne rodzaje ryzyka uwzględniane w Strategii Zarządzania Ryzykiem Grupy mBanku, w szczególności w procesie zarządzania zdolnością absorpcji ryzyka.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku za istotne w działalności Grupy mBanku uznawane były następujące rodzaje ryzyka: ryzyko kredytowe, ryzyko rynkowe, ryzyko operacyjne, ryzyko biznesowe (w tym ryzyko strategiczne), ryzyko płynności, ryzyko braku zgodności, ryzyko reputacji, ryzyko modeli, ryzyko kapitałowe (w tym ryzyko nadmiernej dźwigni), ryzyko podatkowe oraz ryzyko portfela kredytów w walutach obcych.
3.2.4. Apetyt na ryzyko
Grupa mBanku definiuje apetyt na ryzyko jako maksymalny poziom ryzyka, pod względem zarówno wartości, jak i struktury, jaki Bank jest skłonny i zdolny zaakceptować w toku realizacji przyjętych celów biznesowych w ramach scenariusza kontynuacji działalności gospodarczej.
Bufory kapitałowe i płynnościowe
Apetyt na ryzyko jest ustalony z uwzględnieniem dostępnych zasobów na pokrycie ryzyka, określonych na podstawie wymagań nadzorczych w zakresie adekwatności kapitałowej i płynności przyjętych w przepisach europejskich i polskich. Ma to zapewnić niezakłócone funkcjonowanie Grupy w razie niekorzystnych zmian w samej Grupie lub jej otoczeniu, tak aby możliwe było utrzymanie zdolności do absorpcji ryzyka. Zasoby na pokrycie ryzyka i apetyt na ryzyko określa się z uwzględnieniem źródeł finansowania i pozycji kapitałowej Grupy, zarówno w perspektywie regulacyjnej, jak i ekonomicznej. Bank utrzymuje kapitał i aktywa płynne na poziomach zapewniających spełnianie wymogów regulacyjnych w warunkach normalnych oraz w warunkach skrajnych, ale prawdopodobnych. Aby wyznaczyć odpowiednią wielkość bufora płynności ustanowiony został minimalny poziom wskaźnika LCR powyżej wymogu regulacyjnego.
Apetyt na ryzyko Grupy mBanku uwzględnia wszystkie istotne rodzaje ryzyka i ich kluczowe koncentracje wynikające z przyjętej strategii biznesowej, poprzez ustalenie odpowiednich buforów kapitałowych dla ryzyka wynikającego z potencjalnej materializacji wybranych czynników ryzyka, dotyczących istniejących portfeli oraz planowanej działalności, a także uwzględniających nowe wymagania regulacyjne, jak również potencjalne niekorzystne zmiany makroekonomiczne.
W wyniku wewnętrznych dyskusji o apetycie na ryzyko określane docelowe współczynniki kapitałowe i wewnętrzne bufory płynności dla Grupy mBanku.
Zdolność absorpcji ryzyka
Zdolność absorpcji ryzyka jest wyrażona w kapitale i źródłach finansowania, które mogą być alokowane celem zapewnienia bezpieczeństwa w scenariuszu normalnym i scenariuszu ryzyka. Maksymalne ryzyko, jakie Grupa mBanku jest skłonna i zdolna ponieść, przy akceptacji zagrożeń wynikających ze strategii biznesowej Grupy mBanku, określa się z uwzględnieniem następujących warunków:
zapewnienie adekwatnej zdolności absorpcji ryzyka (przestrzeganie limitów obowiązujących w normalnych warunkach) zgodnie z zasadami ICAAP,
przestrzeganie celów wewnętrznych określonych powyżej poziomu regulacyjnych wskaźników kapitałowych,
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
43
zapewnienie zachowania płynności finansowej oraz adekwatnej płynności strukturalnej Grupy zgodnie z zasadami ILAAP.
Podejście Grupy mBanku do oceny i kontroli zdolności do absorpcji ryzyka Grupy uwzględnia wymogi wewnętrzne i regulacyjne.
System limitów ryzyka
Aby zapewnić efektywną alokację apetytu na ryzyko mBank wdrożył system limitowania ryzyka. Struktura limitów przekłada apetyt na ryzyko na konkretne ograniczenia dotyczące rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku. Oprócz limitów w celu zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania Banku stosowane są również liczby kontrolne oraz wskaźniki wczesnego ostrzegania.
3.2.5. Testy warunków skrajnych w ramach ICAAP i ILAAP
Testy warunków skrajnych wykorzystywane w zarządzaniu oraz planowaniu kapitałowym i płynnościowym Banku. Pozwalają one ocenić odporność Banku w kontekście dotkliwych, ale jednocześnie prawdopodobnych scenariuszy wydarzeń zewnętrznych i wewnętrznych.
Testy warunków skrajnych przeprowadzane przy założeniu scenariusza niekorzystnych warunków makroekonomicznych, które mogą negatywnie wpłynąć na sytuację finansową i płynnościową Banku.
W ramach ICAAP Bank przeprowadza testy warunków skrajnych z wykorzystaniem różnych scenariuszy, m.in. scenariuszy historycznych, scenariuszy makroekonomicznych dla pogarszającej się koniunktury gospodarczej, scenariuszy, które uwzględniają zdarzenia o charakterze idiosynkratycznym, w kontekście specyficznych koncentracji ryzyka w Banku. Analizy takie uwzględniają różne poziomy dotkliwości scenariuszy, które charakteryzują się różnym poziomem prawdopodobieństwa ich realizacji.
Scenariusze w ramach ILAAP obejmują negatywne zdarzenia o charakterze idiosynkratycznym, zdarzenia dotyczące całego rynku oraz scenariusze połączone. Scenariusze te uzupełniane przez scenariusz odwrócony pozwalający na identyfikację czynników ryzyka. Dodatkowo przeprowadzany jest scenariusz zintegrowany, w którym uwzględnia się również wpływ czynników pochodzących z innych rodzajów ryzyka.
Przyjmowane do analizy scenariusze makroekonomiczne umożliwiają kompleksową analizę wszystkich istotnych rodzajów ryzyka oraz analizę jego wpływu na adekwatność kapitałową i płynność Banku.
Dla Banku przeprowadzane tzw. odwrócone testy warunków skrajnych, których celem jest identyfikacja zdarzeń mogących spowodować zagrożenie dla kontynuacji funkcjonowania Banku. Odwrócone testy warunków skrajnych służą do podejmowania decyzji strategicznych dotyczących akceptowanego profilu ryzyka.
3.2.6. Wyniki finansowe mBanku oraz Grupy mBanku w kontekście wymogów regulacyjnych
Bank monitoruje wskaźniki planu naprawy w obszarach płynności, kapitału, rentowności i jakości aktywów zgodnie z zasadami opisanymi w Planie naprawy dla Grupy mBanku.
Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA/GL/2015/02) w sprawie minimalnego wykazu jakościowych i ilościowych wskaźników planu naprawy, wskaźniki rentowności powinny umożliwiać wychwycenie aspektów związanych z dochodem instytucji, które mogłyby prowadzić do szybkiego pogorszenia pozycji finansowej instytucji w wyniku obniżonych zysków zatrzymanych (lub strat) mających wpływ na fundusze własne instytucji.
Rentowność podstawowego modelu biznesowego Banku w 2021 roku pozostawała na wysokim i stabilnym poziomie. Wynik za 2021 rok został ukształtowany przez zdarzenia nadzwyczajne, niezależne od podstawowej działalności Banku, tj. ujęcie w 2021 roku kosztów ryzyka prawnego związanych z portfelem kredytów walutowych w wysokości 2 758 079 tys. zł.
Należy podkreślić, że pomimo straty netto w 2021 roku w wysokości 1 215 353 tys. (1 178 813 tys. zł na poziomie skonsolidowanym), zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie planów naprawy, w szczególności art. 142 ust. 2 ustawy Prawo bankowe, przesłanka odnosząca się do istotnie pogorszającej się sytuacji finansowej Banku oraz Grupy nie została spełniona.
Wskaźniki planu naprawy w obszarach płynności, kapitału i jakości aktywów wskazują na stabilną i bezpieczną sytuację Banku oraz Grupy.
3.3. Ryzyko kredytowe
3.3.1. Organizacja zarządzania ryzykiem
Grupa mBanku aktywnie zarządza ryzykiem kredytowym mając na celu optymalizację poziomu zysku uwzględniającą koszt ponoszonego ryzyka. Analiza ryzyka występującego w funkcjonowaniu Grupy ma charakter ciągły. W celu identyfikacji i monitorowania ryzyka kredytowego, w strukturze Banku oraz spółek zależnych stosuje się jednolite zasady zarządzania ryzykiem kredytowym, których podstawą jest między
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
44
innymi oddzielenie funkcji oceny ryzyka kredytowego od funkcji sprzedażowych na wszystkich szczeblach do poziomu Zarządu włącznie. Analogiczne podejście Bank stosuje w odniesieniu do administrowania ekspozycjami niosącymi ryzyko kredytowe, które jest realizowane w obszarze zarządzania ryzykiem oraz w obszarze operacyjnym w pełnej niezależności od funkcji sprzedażowych. Przyjęty model zarządzania ryzykiem w ramach Grupy zakłada uczestnictwo w tym procesie jednostek organizacyjnych Banku wchodzących w skład obszaru zarządzania ryzykiem, a także Komitetu Kredytowego Grupy mBanku (KKG).
Podejmowanie decyzji w odniesieniu do ekspozycji kredytowych w obszarze korporacyjnym
Decyzje kredytowe podejmowane zgodnie z wewnętrznymi regulacjami. Poziom kompetencji decyzyjnych określony jest w postaci macierzy decyzyjnej. Na jej podstawie, w zależności od EL-ratingu (ratingu oczekiwanej straty) oraz łącznego zaangażowania na klienta/grupę podmiotów powiązanych, ustalany jest szczebel decyzyjny odpowiedzialny za podjęcie decyzji kredytowej. W łącznym zaangażowaniu uwzględniane są również zaangażowania spółek Grupy mBanku na klienta/grupę podmiotów powiązanych.
Podejmowanie decyzji w odniesieniu do ekspozycji kredytowych w obszarze detalicznym
Ze względu na profil klientów detalicznych, wielkość dopuszczalnych ekspozycji na pojedynczego klienta oraz standaryzację oferowanych produktów, proces podejmowania decyzji jest inny niż w przypadku klientów korporacyjnych. Proces decyzyjny w znacznej mierze jest zautomatyzowany, zarówno w zakresie pozyskiwania danych o kredytobiorcy z wewnętrznych oraz zewnętrznych źródeł danych jak i oceny ryzyka wykonywanej przy użyciu technik scoringowych oraz wystandaryzowanych kryteriów decyzyjnych. Obszar uznaniowości dotyczy głównie czynności związanych z weryfikacją dokumentacji kredytowej oraz obsługi ewentualnych odstępstw, kiedy to decyzja podejmowana jest z zastosowaniem właściwych reguł podwyższenia poziomu decyzyjnego. W przypadku kredytowania hipotecznego dodatkowo dokonywana jest wycena wartości zabezpieczenia (w standardowych przypadkach dokonywana wewnętrznie, w pozostałych polegająca na wewnętrznej weryfikacji wyceny dostarczonej z zewnątrz).
3.3.2. Polityka kredytowa
Bank zarządza ryzykiem kredytowym w oparciu o wymagania nadzorcze, najlepsze praktyki rynkowe oraz własną wiedzę i doświadczenia. W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym główną rolę odgrywają polityki kredytowe, ustalane osobno dla obszaru bankowości detalicznej i korporacyjnej. Polityki kredytowe określają między innymi:
docelowe grupy klientów,
akceptowalne poziomy ratingów definiowane wielkością oczekiwanej straty,
kryteria akceptacji przedmiotów finansowania oraz zabezpieczeń,
zasady ograniczania ryzyka koncentracji,
reguły odnoszące się do wybranych branż lub segmentów klientów.
3.3.3. Stosowane zabezpieczenia
Zabezpieczenia stosowane w ramach udzielania produktów kredytowych
Ważnym elementem polityki kredytowej stosowane zabezpieczenia. Podstawową rolą zabezpieczenia jest obniżenie ryzyka kredytowego transakcji i zapewnienie Bankowi realnej możliwości zwrotu należności. Bank, podejmując decyzję o przyznaniu produktu obarczonego ryzykiem kredytowym, dąży do uzyskania zabezpieczenia adekwatnego do podejmowanego ryzyka. Bank przyjmuje zabezpieczenia tylko po dokonaniu ich oceny i pod warunkiem, że spełniają one warunek braku istotnej korelacji między ich wartością a wiarygodnością dłużnika. Rodzaj wymaganego zabezpieczenia zależy od produktu obciążonego ryzykiem kredytowym, okresu finansowania oraz ryzyka klienta.
Do najczęściej stosowanych zabezpieczeń należą:
hipoteka na nieruchomości,
zastaw rejestrowy,
przelew wierzytelności (cesja praw),
kaucja pieniężna,
gwarancje i poręczenia,
depozyt gwarancyjny lub blokada pieniężna,
przewłaszczenie środka transportu.
Wartość środków trwałych stanowiących zabezpieczenie (innych niż środki transportu) ustalana jest na podstawie wyceny, sporządzanej przez uprawnionego rzeczoznawcę. Przedłożony w Banku operat jest weryfikowany przez zespół specjalistów usytuowany w obszarze zarządzania ryzykiem, który sprawdza poprawność przyjęcia wartości rynkowej oraz ocenia płynność zabezpieczenia. W wybranych przypadkach
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
45
najbardziej płynnych mieszkań w segmencie detalicznym wycena dokonywana jest automatycznie na podstawie historycznych wartości transakcji.
Każde zabezpieczenie podlega monitoringowi. Częstotliwość monitoringu wynika z regulacji wewnętrznych i zależy od rodzaju monitorowanego zabezpieczenia.
W obszarze bankowości korporacyjnej, w przypadku zabezpieczeń na środkach trwałych i aktywach finansowych finalna wartość zabezpieczenia, tzw. MRV (ang. Most Realistic Value), wyznaczana jest przy użyciu wskaźnika ECF (ang. Empirical Coverage Factor), który odzwierciedla pesymistyczny wariant odzysku wierzytelności z zabezpieczenia rzeczowego w drodze wymuszonej sprzedaży. Ocena zabezpieczeń osobowych dokonywana jest na podstawie kondycji finansowej dostawcy. Bank wyznacza tzw. parametr PSW (będący odpowiednikiem wartości MRV dla zabezpieczeń rzeczowych). W sytuacji gdy parametr PD dostawcy zabezpieczenia jest równy lub gorszy od PD klienta, PSW równe jest zero.
Bank posiada dedykowaną politykę dotyczącą zabezpieczeń w obszarze bankowości korporacyjnej. Najważniejsze jej elementy to:
wskazanie zabezpieczeń preferowanych i niezalecanych,
rekomendacje w zakresie stosowania zabezpieczeń w określonych sytuacjach,
określenie częstotliwości monitoringu zabezpieczeń,
określenie podejścia do zabezpieczeń z zerowym MRV.
Zabezpieczenia stosowane w ramach obrotu instrumentami pochodnymi
Bank zarządza ryzykiem związanym z instrumentami pochodnymi. Ekspozycjami kredytowymi wynikającymi z zawartych transakcji pochodnych zarządza się w ramach ogólnych limitów kredytowych dla klientów, uwzględniając potencjalny wpływ na wartość ekspozycji zmian parametrów rynkowych. Stosowane umowy ramowe z kontrahentami zobowiązują Bank do codziennego monitorowania wartości ekspozycji wobec kontrahenta i wprowadzają konieczność dodatkowego zabezpieczania ekspozycji przez klienta lub mBank zgodnie z podpisanymi umowami zabezpieczającymi. Jednocześnie wspomniane umowy ramowe w przypadku naruszenia warunków umowy pozwalają na przedterminowe rozliczenie transakcji z klientem. mBank wykorzystuje Proces Wczesnego Ostrzegania (Early Warning) w celu monitorowania wykorzystania limitu na transakcje pochodne i możliwości reakcji Banku w stosunku do klienta, w przypadku gdy ekspozycja z tytułu otwartych transakcji pochodnych zbliża się do maksymalnego poziomu limitu. Ponadto uwzględniając ryzyko kredytowe związane z limitem na transakcje pochodne konkretnego klienta, Bank może stosować dodatkowe zabezpieczenia tego limitu w ramach standardowego katalogu zabezpieczeń produktów ryzyka kredytowego.
3.3.4. System ratingowy
Kluczowym elementem procesu zarządzania ryzykiem kredytowym w obszarze bankowości korporacyjnej jest system ratingowy, oparty na następujących podstawowych elementach:
rating dłużnika (PD-rating) – określający prawdopodobieństwo zaniechania regulowania zobowiązań,
model straty z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD) obejmujący portfel ekspozycji bez przesłanki niewykonania zobowiązania (w przypadku niewykonania zobowiązania odzyski ustalane metodą indywidualną). Model składa się z komponentów: odzysku z części niezabezpieczonej (oparty na czynnikach ze sprawozdania finansowego, charakterystykach ekspozycji oraz klienta) oraz odzysku z części zabezpieczonej (oparty na czynnikach związanych z przedmiotem zabezpieczenia),
model ekspozycji w przypadku niewykonania zobowiązania (EAD), którego składowymi model współczynnika konwersji kredytowej CCF oraz komponent zużycia limitu. Komponenty oparte o czynniki kontraktowe oraz klienckie,
rating kredytowy (EL-rating) - określający oczekiwaną stratę (EL) i biorący pod uwagę zarówno ryzyko związane z klientem (PD) jak i specyfikę transakcji (LGD strata na skutek zaniechania regulowania zobowiązań). EL wyrażone jest w postaci iloczynu PD*LGD. Wskaźnik EL wykorzystywany jest głównie na etapie podejmowania decyzji kredytowej.
Rating dostarcza względne miary ryzyka kredytowego zarówno w skali procentowej (PD% i EL%) jak też według umownej skali od 1,0 do 6,5 (PD-rating, EL-rating) dla korporacji (obroty powyżej 50 mln zł) i SME (obroty nieprzekraczające 50 mln zł). Kalkulacja PD jest ściśle zdefiniowanym procesem obejmującym siedem elementów, tj. analizę finansową raportów rocznych, analizę finansową danych śródrocznych, ocenę terminowości składania sprawozdań finansowych, ocenę ryzyk jakościowych, wskaźniki ostrzegawcze, ocenę stopnia integracji grupy dłużnika oraz dodatkowe kryteria uznaniowe. Rating kredytowy oparty na oczekiwanej stracie (EL) powstaje poprzez nałożenie na ocenę ryzyka klienta analizy ryzyka transakcyjnego wynikającego z wielkości zaangażowania (EAD) oraz z charakteru i stopnia zabezpieczenia transakcji zawartych z danym klientem (LGD). LGD wyrażone jako procent EAD jest funkcją możliwej do realizacji
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
46
wartości zabezpieczeń rzeczowych i finansowych, zależnej od typu oraz wartości zabezpieczenia, typu transakcji oraz współczynnika odzysku należności z innych źródeł niż zabezpieczenia.
System ratingowy generuje prawdopodobieństwo zaniechania regulowania zobowiązań przez kredytobiorców bezpośrednio w postaci PD wyrażonych w procentach (skala ciągła). Klasy ratingowe tworzone w oparciu o procedury dzielenia na grupy PD wyrażonego w procentach na podstawie drabinki geometrycznej. W sprawozdawczości zewnętrznej Bank stosuje mapowanie wewnętrznej skali ratingowej PD do ratingów zewnętrznych.
Sposób mapowania przedstawiony jest w poniższej tabeli.
Pod- portfel
1
2
3
4
5
6
7
8
PD rating
1,0 – 1,2
1,4
1,6
1,8
2
2,2
2,4 – 2,6
2,8
3
3,2 – 3,4
3,6 – 3,8
4
4,2 – 4,6
4,8
5
5,2 – 5,8
Brak ratingu
6,1 – 6,5
AAA
AA+
AA, AA-
A+, A
A-
BBB+
BBB
BBB-
BB+
BB
BB-
B+
B
B-
B-
CCC+ do C
Nie dotyczy
D
S&P
Stopień inwestycyjny
Stopień subinwestycyjny
Stopień nieinwestycyjny
Default
W obszarze bankowości detalicznej funkcjonują następujące modele, wchodzące w skład systemu ratingowego:
model straty z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD) obejmujący cały portfel detaliczny. Finalny poziom straty określany jest na podstawie integracji trzech komponentów:
¨ poziom odzysku dla przypadków uzdrowionych (oparty na średnich osiąganych poziomach odzysku dla przypadków uzdrowionych),
¨ poziom odzysku dla przypadków nieuzdrowionych (oparty na czynnikach kontraktowych, dotyczących relacji klienta z kontraktem oraz charakterystykę zabezpieczenia),
¨ prawdopodobieństwo uzdrowienia (oparte na czynnikach socjo-demograficznych oraz pełnej strukturze produktowej właściciela kontraktu).
Szacowanie poziomu straty LGD przebiega w homogenicznych segmentach uwzględniających typ produktu oraz rodzaj zabezpieczenia. Funkcjonują oddzielne modele dla przypadków charakteryzujących oraz nie charakteryzujących się niewykonaniem zobowiązania;
model ekspozycji w przypadku niewykonania zobowiązania (EAD), którego składowymi jest model współczynnika konwersji kredytowej CCF, komponent zużycia limitu oraz przedpłat. Komponenty oparte są na czynnikach kontraktowych oraz klienckich;
model parametru PD (określający prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania) o konstrukcji modułowej integrujący funkcjonujące w obszarze detalicznym karty scoringowe:
¨ aplikacyjne (oparte na czynnikach: socjo-demograficznych, opisujących charakterystykę prowadzonej działalności gospodarczej oraz związanych ze specyfiką posiadanych/wnioskowanych produktów kredytowych),
¨ behawioralne (oparte na informacjach dotyczących historii relacji kredytowej i depozytowej z Bankiem),
¨ biurowe (bazujące na danych z Biura Informacji Kredytowej dotyczących relacji i sposobu obsługi przez klienta zobowiązań posiadanych poza Bankiem).
3.3.5. Monitoring i walidacja modeli
Wszystkie modele parametrów ryzyka w mBanku, w tym między innymi modele prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD) oraz ich składowe, straty z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD), oraz współczynnika konwersji kredytowej (CCF) podlegają szczegółowemu i corocznemu procesowi monitoringu przez jednostki modelujące. Ponadto modele te przedmiotem cyklicznej walidacji przez niezależną jednostkę walidacyjną mBanku.
W trakcie monitoringu przeprowadzane testy sprawdzające moc dyskryminacyjną modeli lub poszczególnych ich komponentów, stabilność w czasie, istotność poszczególnych odchyleń empirycznych realizacji od wartości teoretycznych oraz wpływ na parametry portfelowe. Jednostka modelująca przeprowadza rekalibracje przedmiotowych modeli, m.in. w przypadku identyfikacji pewnych niedopasowań.
Raporty z przeprowadzonych monitoringów/backtestów przedstawiane do wiadomości użytkowników modelu oraz niezależnej jednostki walidacyjnej.
Walidacja
Walidacja jest wewnętrznym, kompleksowym procesem niezależnej i obiektywnej oceny funkcjonowania modelu, spełniającym wymogi Rekomendacji W, a także - w przypadku metody AIRB - wytyczne nadzoru
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
47
określone w Rozporządzeniu CRR. Zasady walidacji zostały ramowo określone w Polityce Zarządzania Modelami (PZM) i uszczegółowione w innych regulacjach wewnętrznych Banku. Walidacji podlegają modele bezpośrednio lub pośrednio wykorzystywane w ocenie adekwatności kapitałowej z wykorzystaniem metody AIRB, modele bezpośrednio lub pośrednio wykorzystywane w procesie kalkulacji rezerw zgodne z MSSF 9 oraz inne wskazane w prowadzonym w Banku Wykazie Modeli PZM.
W przypadku modeli AIRB zachowana jest niezależność Jednostki Walidacyjnej w strukturach organizacyjnych Banku lub spółki Grupy w stosunku do jednostek zaangażowanych w proces budowy i utrzymania modelu, tzn. jego właściciela oraz użytkowników. W Banku za walidację odpowiedzialny jest Wydział Walidacji (Jednostka Walidacyjna). Walidacja przeprowadzana przez Jednostkę Walidacyjną obejmuje ocenę modeli, ich implementacji oraz procesu ich stosowania.
W zależności od istotności i złożoności modelu, a także rodzaju przeprowadzanego badania, walidacja ma charakter zaawansowany (obejmuje zarówno elementy ilościowe, jak i jakościowe) lub podstawowy (jest skoncentrowana głównie na analizach ilościowych oraz wybranych elementach jakościowych). Wyniki walidacji udokumentowane w formie raportu walidacyjnego, który zawiera ocenę modelu m.in. na potrzeby dalszego zatwierdzenia modelu oraz ewentualne zalecenia, w postaci działań zaradczych bądź naprawczych, dotyczące stwierdzonych nieprawidłowości.
Zadania walidacyjne realizowane zgodnie z rocznym planem walidacji. Zarówno plan walidacji, jak i wyniki przeprowadzonych zadań walidacyjnych zatwierdzane są przez Komitet Ryzyka Modeli.
Polityka zmian metody IRB
Bank posiada zatwierdzoną przez Zarząd i wdrożoną Politykę zmian metody IRB. Zawiera ona wewnętrzne zasady zarządzania zmianami w ramach stosowanej metody IRB, oparte na wytycznych władz nadzorczych i uwzględniające własną specyfikę organizacyjną. Polityka określa etapy procesu zarządzania zmianami, definiuje role i odpowiedzialności, szczegółowo charakteryzuje zasady klasyfikacji zmian, w szczególności kryteria klasyfikacji w oparciu o wytyczne Europejskiego Banku Centralnego.
3.3.6. Zasady wyznaczania oczekiwanych strat kredytowych
Sposób wyznaczania oczekiwanych strat kredytowych zgodny jest z wymogami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej. Wszystkie zasady i definicje dotyczące wyznaczania oczekiwanych strat kredytowych w mBanku zgodne z polskim prawem bankowym i wymaganiami Komisji Nadzoru Finansowego.
3.3.6.1 Zasady klasyfikacji ekspozycji do Koszyków
Bank, realizując postanowienia Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, klasyfikuje ekspozycje kredytowe do Koszyków (ang. Stage):
Koszyk 1 – ekspozycje, dla których ryzyko nie zwiększyło się istotnie od momentu początkowego ujęcia w portfelu kredytowym (sytuacja normalna),
Koszyk 2 – ekspozycje, dla których na datę raportową stwierdzono istotne pogorszenie jakości kredytowej w stosunku do daty początkowego ujęcia,
Koszyk 3 – ekspozycje, dla których została stwierdzona przesłanka utraty wartości,
POCI (ang. purchased or originated credit-impaired asset) aktywa, dla których przesłanka utraty wartości została zidentyfikowana na moment początkowego ujęcia.
Przypisanie ekspozycji do Koszyka 2 odbywa się w Banku zgodnie z algorytmem tzw. Logiki Transferu, określającym przesłanki jakościowe oraz ilościową, mówiące o znaczącym wzroście ryzyka kredytowego, zaś o klasyfikacji do Koszyka 3 decydują przesłanki utraty wartości.
Po ustaniu przesłanki ilościowej lub przesłanek jakościowych, na podstawie których ekspozycja została zaklasyfikowana do Koszyka 2 na datę raportową (klient i przypisana do niego ekspozycja nie ma aktywnej żadnej z przesłanek jakościowych Logiki Transferu ani przesłanki ilościowej), ekspozycja zmieni kwalifikację z Koszyka 2 na Koszyk 1. Dodatkowo, w przypadku kredytów, wobec których zastosowano narzędzia pomocowe (forborne) warunkiem przeklasyfikowania do Koszyka 1 jest upłynięcie okresu 24 miesięcy, w trakcie których kredyt jest prawidłowo obsługiwany (ang. performing).
Możliwe jest również przeklasyfikowanie klienta z Koszyka 3 do Koszyka 2 lub Koszyka 1 jeśli dla każdej przesłanki niewykonania zobowiązania przypisanej do dłużnika upłynął okres kwarantanny, a dodatkowo w przypadku klientów korporacyjnych, ocena dłużnika przeprowadzona po okresie kwarantanny nie wykazała, że dłużnik prawdopodobnie nie spłaci w pełni zobowiązania bez realizacji zabezpieczenia.
Okres kwarantanny oznacza okres, w którym dłużnik prawidłowo obsługuje zobowiązania liczony od momentu ustąpienia przesłanki utraty wartości.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
48
Kalkulacja okresu kwarantanny odbywa się oddzielnie dla każdej przesłanki utraty wartości. Okres kwarantanny jest utrzymywany również w sytuacji, gdy zobowiązanie ze względu na które wystąpiła przesłanka utraty wartości, zostało spłacone, spisane lub sprzedane. Okres kwarantanny wynosi:
1. w przypadku przesłanki restrukturyzacji awaryjnej – 12 miesięcy,
2. w przypadku pozostałych przesłanek – 3 miesiące.
Bank w okresie kwarantanny ocenia zachowanie kredytowe dłużnika, a wyjście z kwarantanny jest uzależnione od prawidłowej obsługi.
3.3.6.1.1. Istotne pogorszenie jakości kredytowej (klasyfikacja do Koszyka 2)
Identyfikacja istotnego pogorszenia jakości kredytowej aktywa odbywa się na bazie kryterium ilościowego i kryteriów jakościowych, przy czym o klasyfikacji aktywa do Koszyka 2 decyduje wystąpienie przynajmniej jednego z kryteriów jakościowych lub kryterium ilościowego.
Kryteria jakościowe to:
1. liczba dni opóźnienia w spłacie kwoty wymagalnej jest większa lub równa 31 dni przy uwzględnieniu progów materialności:
a. próg bezwzględny odnosi się do przeterminowanej kwoty ekspozycji i wynosi 400 dla ekspozycji detalicznych w oddziale polskim i ekspozycji dłużników Private Banking, rejestrowanych w systemach korporacyjnych, 2500 CZK dla ekspozycji detalicznych w oddziale zagranicznym Banku w Czechach, 100 EUR dla ekspozycji detalicznych w oddziale zagranicznym Banku na Słowacji oraz 2000 zł dla ekspozycji z obszaru bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej,
b. próg względny odnosi się do stosunku przeterminowanej kwoty ekspozycji do całkowitej kwoty ekspozycji bilansowej i wynosi 1%,
2. liczba dni opóźnienia w spłacie kwoty wymagalnej ekspozycji jest większa lub równa 91 dni (bez uwzględnienia progów materialności),
3. występowanie flagi Forborne performing (status klienta wskazujący na jego trudności w spłacie zobowiązania kredytowego zgodnie z definicją Forborne stosowaną w Banku),
4. występowanie flagi Listy Watch (wewnętrzny proces Banku wskazujący klientów korporacyjnych podlegających szczególnej obserwacji pod względem zmian ich jakości kredytowej, zgodnie z zasadami klasyfikacji na Listę Watch przyjętymi w Banku),
5. pogorszenie profilu ryzyka całego portfela ekspozycji z uwagi na typ produktu, branżę lub kanał dystrybucji (dotyczy klientów detalicznych).
Kryterium ilościowe Logiki Transferu wykorzystuje miarę istotnego pogorszenia jakości kredytowej bazującą na względnej i bezwzględnej zmianie długookresowej wartości PD określonej dla ekspozycji na datę raportową w stosunku do miary długookresowego PD określonej na datę początkowego ujęcia. Miara ta jest wyznaczana odrębnie dla portfela detalicznego oraz korporacyjnego w ramach segmentów homogenicznych ze względu na prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia default oraz charakterystyki ekspozycji. W przypadku gdy wartości względnej i bezwzględnej zmiany długookresowego PD przekroczą tzw. progi przejścia, wówczas dana ekspozycja trafia do Koszyka 2. Istotną kwestią w procesie kalkulacji miary pogorszenia jakości kredytowej jest spójne na poziomie całego Banku wyznaczanie daty początkowego ujęcia, względem której badane jest pogorszenie jakości kredytowej. Ponowna data początkowego ujęcia wyznaczana jest dla ekspozycji, dla których nastąpiła znacząca modyfikacja warunków kontraktowych. Każdorazowa zmiana daty początkowego ujęcia skutkuje ponowną kalkulacją, zgodnie z obowiązującymi na nową datę początkowego ujęcia charakterystykami ekspozycji, parametru inicjalnego PD, względem którego badane jest istotne pogorszenie jakości kredytowej ekspozycji.
3.3.6.1.2. Niskie ryzyko kredytowe
W przypadku ekspozycji, których charakterystyki wskazują na niskie ryzyko kredytowe (ang. Low Credit Risk - LCR), oczekiwane straty kredytowe wyznaczane zawsze w horyzoncie 12 miesięcy. Dla ekspozycji oznaczonych jako LCR nie zakłada się transferu z Koszyka 1 do Koszyka 2, choć nadal możliwe jest przejście z Koszyka 1 do Koszyka 3 w momencie stwierdzenia przesłanki utarty wartości. Bank stosuje kryterium LCR wobec klientów z segmentu rządów i banków centralnych, które posiadają rating inwestycyjny. Kryterium LCR jest stosowane również w przypadku klientów z segmentów Banki, Jednostki Samorządu Terytorialnego oraz NBFI (ang. Non Banking Financial Institution). Kryterium LCR nie jest stosowane wobec ekspozycji detalicznych.
3.3.6.1.3. Przesłanki utraty wartości - należności korporacyjne
W przypadku ekspozycji korporacyjnych Bank wyróżnia następujące przesłanki utraty wartości:
1. liczba dni przeterminowania kwoty głównej, odsetek lub opłat wynosi powyżej 90 dni (w przypadku ekspozycji wobec Banków powyżej 14 dni). Obliczanie liczby dni przeterminowania odbywa się na
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
49
2. poziomie dłużnika i rozpoczyna się w momencie przekroczenia łącznie bezwzględnego i względnego progu istotności, gdzie:
a. próg bezwzględny odnosi się do sumy wszystkich przeterminowanych kwot związanych z zobowiązaniami dłużnika wobec Banku i wynosi 2000 dla dłużników z obszaru bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej oraz 400 dla dłużników Private Banking rejestrowanych w systemach korporacyjnych,
b. próg względny odnosi się do stosunku wszystkich przeterminowanych kwot związanych z zobowiązaniami dłużnika wobec Banku do sumy zobowiązań bilansowych dotyczących danego dłużnika i wynosi 1%;
3. zbycie przez Bank ekspozycji ze znaczną stratą ekonomiczną związaną z obniżeniem wiarygodności kredytowej dłużnika;
4. dokonanie przez Bank restrukturyzacji awaryjnej (próg materialności, od którego Bank uznaje zmniejszone zobowiązanie finansowe za cechujące się niewykonaniem zobowiązania wynosi 1%);
5. złożenie przez dłużnika wniosku o upadłość lub złożenie przez Bank, podmiot dominujący wobec Banku lub podmiot zależny od Banku wniosku o postawienie dłużnika w stan upadłości lub podobnego wniosku w odniesieniu do zobowiązań kredytowych dłużnika wobec Banku, podmiotu dominującego wobec Banku lub podmiotu zależnego Banku;
6. postawienie dłużnika w stan upadłości lub uzyskanie przez niego podobnej ochrony prawnej, powodującej uniknięcie lub opóźnienie spłaty zobowiązań kredytowych wobec Banku, podmiotu dominującego wobec Banku lub podmiotu zależnego Banku;
7. wypowiedzenie przez Bank umowy w części lub całości lub wszczęcie procedur restrukturyzacyjnych lub windykacyjnych;
8. oszustwo (wyłudzenie) ze strony klienta;
9. Bank spodziewa się realizacji straty na kliencie;
10. wystąpienie cross default (do 31 grudnia 2021 roku włącznie oznaczenie przesłanki cross default poprzedzone było ekspercką oceną analityków).
Dodatkowo Bank identyfikuje przesłanki utraty wartości specyficzne dla poszczególnych kategorii podmiotów, a także tzw. miękkie przesłanki utraty wartości, mające na celu zasygnalizowanie sytuacji, które mogą prowadzić do niemożności wywiązania się dłużnika w pełni ze swoich zobowiązań kredytowych wobec Banku. W przypadku ich wystąpienia dokonywana jest pogłębiona analiza uwzględniająca specyfikę obszaru działalności podmiotu, w wyniku której podejmowana jest indywidualna decyzja o klasyfikacji ekspozycji do jednego z koszyków.
3.3.6.1.4. Przesłanki utraty wartości – należności detaliczne
W przypadku ekspozycji detalicznych Bank wyróżnia następujące przesłanki utraty wartości:
1. liczba dni przeterminowania kwoty głównej, odsetek lub opłat wynosi powyżej 90 dni. Obliczanie liczby dni przeterminowania odbywa się na poziomie dłużnika i rozpoczyna się w momencie przekroczenia łącznie bezwzględnego i względnego progu istotności, gdzie:
a. próg bezwzględny odnosi się do sumy wszystkich przeterminowanych kwot związanych z zobowiązaniami dłużnika wobec Banku i wynosi 400 dla oddziału polskiego, 2500 CZK w oddziale zagranicznym Banku w Czechach oraz 100 EUR w oddziale zagranicznym Banku na Słowacji,
b. próg względny odnosi się do stosunku wszystkich przeterminowanych kwot związanych z zobowiązaniami dłużnika wobec Banku do sumy zobowiązań bilansowych dotyczących danego dłużnika i wynosi 1%;
2. dokonanie przez Bank restrukturyzacji awaryjnej (próg materialności, od którego Bank uznaje zmniejszone zobowiązanie finansowe za cechujące się niewykonaniem zobowiązania wynosi 1%);
3. wypowiedzenie przez Bank umowy w sytuacji naruszenia warunków umowy kredytowej przez dłużnika;
4. pozyskanie informacji o złożeniu przez dłużnika wniosku o upadłość konsumencką, prowadzenie w tej sprawie postępowania sądowego lub orzeczenie przez sąd upadłości konsumenckiej;
5. pozyskanie informacji o złożeniu wniosku przez dłużnika o wszczęciu bądź o prowadzeniu wobec dłużnika postępowania upadłościowego / restrukturyzacyjnego, które w ocenie Banku może skutkować opóźnieniem lub zaniechaniem spłaty zobowiązania;
6. uznanie przez Bank danej transakcji jako wyłudzenie;
7. zbycie przez Bank ekspozycji ze znaczną stratą ekonomiczną związaną ze zmianą wiarygodności kredytowej dłużnika;
8. stwierdzenie przez Bank nieściągalności zobowiązania;
9. wypłata przez towarzystwo ubezpieczeniowe świadczenia z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (NWW);
10. wystąpienie cross default .
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
50
3.3.6.2. Wyznaczanie oczekiwanych strat kredytowych
Kalkulacja oczekiwanych strat kredytowych (ECL) odbywa się na poziomie pojedynczego kontraktu lub ekspozycji (umowy). W podejściu portfelowym oczekiwane straty kredytowe stanowią iloczyn indywidualnych dla każdej ekspozycji oszacowanych wartości parametrów PD, LGD i EAD, a ostateczna wartość strat oczekiwanych jest sumą strat oczekiwanych w poszczególnych okresach zdyskontowanych efektywną stopą procentową. W kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych nie jest stosowane podejście kolektywne (przypisanie jednej wartości parametru dla wybranych portfeli).
Jeżeli na datę sprawozdawczą ryzyko kredytowe ekspozycji nie wzrosło znacznie od momentu początkowego ujęcia, oczekiwane straty kredytowe kalkulowane w horyzoncie 12-miesięcznym (12m ECL) lub, w przypadku portfela detalicznego, minimalnym horyzoncie z horyzontu 12-miesięcznego i horyzontu do zapadalności. Jeżeli ryzyko kredytowe ekspozycji wzrosło znacznie od momentu początkowego ujęcia (ekspozycja znajduje się w Koszyku 2), Bank kalkuluje oczekiwane straty kredytowe w horyzoncie dożywotnim (Lt ECL). Parametry wykorzystane w celu kalkulacji oczekiwanej straty kredytowej w Koszyku 1 identyczne z parametrami wyznaczanymi w celu wyliczenia długookresowej straty kredytowej w Koszyku 2 dla t=1, gdzie t oznacza rok prognozy.
Podejście indywidualne obejmuje wszystkie bilansowe i pozabilansowe ekspozycje kredytowe z przesłanką utraty wartości w portfelu kredytów korporacyjnych oraz w portfelu kredytów segmentu Private Banking rejestrowanego w systemach korporacyjnych, a także wybrane ekspozycje kredytowe z przesłanką utraty wartości w portfelu kredytów mikrofirm detalicznych (stosowane w przypadku ekspozycji z zabezpieczeniem hipotecznym o saldzie zadłużenia powyżej 300 tys. oraz zaległości powyżej 1 roku). Oczekiwane straty kredytowe kalkulowane jako różnica pomiędzy wartością ekspozycji a bieżącą wartością szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych zdyskontowanych efektywną stopą procentową, z uwzględnieniem kosztów windykacji i realizacji zabezpieczeń. Sposób kalkulacji oczekiwanych odzysków odbywa się w scenariuszach i zależy od wybranej strategii postępowania Banku wobec klienta. W przypadku strategii restrukturyzacji rozważane scenariusze przygotowywane dla ekspozycji i zakładają istotny udział odzysków z wpłat własnych klienta. W strategii windykacji scenariusze opracowywane z uwzględnieniem źródeł odzysku (zabezpieczenia). Bank przyjmuje scenariusze per ekspozycja/źródło odzysku, przy czym warunkiem niezbędnym jest opracowanie minimum 2 scenariuszy, z których jeden przewidywać będzie wystąpienie co najmniej częściowej straty na ekspozycji/źródle odzysku. Waga poszczególnych scenariuszy wynika z eksperckiej oceny prawdopodobieństwa scenariuszy opartej na istotnych okolicznościach faktycznych sprawy, w szczególności dotyczących istniejących zabezpieczeń i ich rodzaju, sytuacji finansowej klienta, jego chęci współpracy, ryzykach mogących wystąpić w sprawie oraz czynnikach mikro- i makroekonomicznych.
Do wyceny oczekiwanych strat kredytowych Bank wykorzystuje dane zawarte w systemach transakcyjnych Banku oraz zaimplementowanych dedykowanych narzędziach.
3.3.6.2.1. Wykorzystanie scenariuszy makroekonomicznych w szacowaniu ECL
Bank jest zobowiązany do wyznaczania oczekiwanej straty kredytowej w sposób, który odzwierciedla oczekiwania w zakresie różnych scenariuszy kształtowania się przyszłej sytuacji makroekonomicznej. W przypadku portfelowego szacowania ECL Bank wyznacza parametr NLF (ang. non-linearity factor), który ma za zadanie korygować wartość oczekiwanej straty kredytowej (wyznaczanej co miesiąc). Wartość NLF jest kalkulowana co najmniej raz do roku, odrębnie dla segmentów detalicznych i korporacyjnych. Wartości współczynnika NLF stosowane jako czynniki skalujące dla indywidualnych wartości ECL wyznaczanych na poziomie pojedynczych ekspozycji w poszczególnych segmentach na podstawie wyników trzech przeliczeń symulacyjnych wartości oczekiwanej straty kredytowej na identyczną datę raportową, wynikających z przyjętych scenariuszy makroekonomicznych. W szczególności parametr NLF dla danego segmentu jest wyznaczony jako iloraz:
1. ważonej prawdopodobieństwem realizacji scenariuszy, średniej wartości oczekiwanej straty z trzech scenariuszy makroekonomicznych (tzw. oszacowanie średnie), w skład których wchodzi: scenariusz bazowy, optymistyczny, pesymistyczny. Wagi tych scenariuszy odpowiadają prawdopodobieństwu realizacji każdego z nich i wynoszą odpowiednio 60% dla bazowego, 20% dla optymistycznego i 20% dla pesymistycznego,
2. wartości oczekiwanej straty wyznaczonej w scenariuszu bazowym (oszacowanie referencyjne).
Przetwarzania symulacyjne, których wyniki wykorzystywane do kalkulacji współczynnika NLF, wykonywane na podstawie tych samych danych wejściowych dotyczących charakterystyk ekspozycji, ale z wykorzystaniem różnych wektorów parametrów ryzyka, w przypadku gdy oczekiwania makroekonomiczne zdefiniowane w scenariuszach wpływają na wartości tych parametrów.
Dodatkowo uwzględnienie informacji dotyczącej przyszłości ma miejsce w modelach wszystkich trzech parametrów ryzyka kredytowego szacowanych w dożywotnim horyzoncie (Lt PD, Lt EAD, Lt LGD). W oszacowaniach Bank wykorzystuje między innymi ogólnodostępne wskaźniki makroekonomiczne (PKB,
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
51
zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, stopa bezrobocia, poziom exportu/importu, płace, należności monetarnych instytucji finansowych od gospodarstw domowych), oczekiwania względem kształtowania się kursów walutowych, a także względem zmian cen nieruchomości w podziale na lokale mieszkalne i komercyjne.
W przypadku indywidualnego szacowania ECL, zakładane scenariusze odzysków uwzględniają różne czynniki makroekonomiczne oraz czynniki o charakterze ogólnym wpływające na czas i wysokość odzysków.
3.3.6.2.2. Istotne zmiany modelowe
W 2021 roku Bank przeprowadził następujące istotne zmiany w modelach wykorzystywanych do wyznaczenia oczekiwanych strat z tytułu ryzyka kredytowego:
1. aktualizacja wykorzystanych w modelach wskaźników makroekonomicznych wraz z rekalibracją modeli długookresowego PD oraz modelu ilościowego alokacji do Koszyków, uwzględniającą wybrane wytyczne nowej rekomendacji R Komisji Nadzoru Finansowego (której zapisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku). Sumaryczny wpływ wyżej wymienionych zmian na poziom oczekiwanej straty kredytowej wyniósł około 53 mln (pozytywny wpływ na wynik). Dodatkowo wpływ na wycenę do wartości godziwej portfela niehipotecznego Banku wyniósł 7,5 mln zł (pozytywny wpływ na wynik).
2. wdrożenie modeli długookresowego prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania, długookresowej straty oraz zmian w algorytmie logiki transferu powstałych na potrzeby kalkulacji odpisów aktualizujących w segmencie finansowania specjalistycznego. Implementacja powyższych modeli zwiększyła wysokość oczekiwanej straty kredytowej o 92 mln zł (negatywny wpływ na wynik).
3.3.6.2.3. Wytyczne EBA dotyczące stosowania definicji niewykonania zobowiązania (EBA/GL/2016/07)
Od 1 stycznia 2021 roku Grupa wdrożyła definicję niewykonania zobowiązania (default) zgodną z Wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego EBA/GL/2016/07 z 18 stycznia 2017 roku.
Grupa utrzymała dotychczasowe stosowanie definicji niewykonania zobowiązania na poziomie klienta, również w odniesieniu do ekspozycji bankowości detalicznej.
Nowa definicja niewykonania zobowiązania jest stosowana w sposób spójny, zarówno do celów obliczania wymogów w zakresie funduszy własnych, jak i na potrzeby szacowania utraty wartości oraz oczekiwanej straty kredytowej. Zgodnie z oczekiwaniami nadzorczymi odgrywa także istotną rolę w wewnętrznych procesach zarządzania ryzykiem kredytowym.
W dacie wdrożenia Wytycznych EUNB nastąpiło obniżenie udziału ekspozycji NPL w portfelu kredytowym. Wskaźnik NPL REG dla Banku, to jest wskaźnik kalkulowany zgodnie z Wytycznymi EUNB, zmniejszył się o 0,1 pp. (z 3,62% na dzień 31 grudnia 2020 roku do 3,52% na dzień 1 stycznia 2021 roku).
Zaobserwowany kierunek zmian jest konsekwencją wprowadzenia w obszarze bankowości detalicznej mBanku S.A. dla portfela kredytów zabezpieczonych zapisów par. 95 105 Wytycznych EUNB, dotyczących zasady traktowania wspólnych zobowiązań kredytowych. Pozytywny efekt zastosowania powyższych przepisów jest bilansowany negatywnym skutkiem wprowadzenia ciągłego sposobu kalkulacji dni przeterminowania oraz obniżeniem progu kwotowego do 400 PLN.
W przypadku portfela bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej brak materialnego wpływu zmian Wytycznych EUNB na poziom ekspozycji NPL. Wynika to z faktu, że obszar korporacyjny w ocenie statusu niewykonania zobowiązania charakteryzuje się podejściem eksperckim, które znacznie wcześniej identyfikuje prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania niż przeterminowanie powyżej 90 dni. Zatem zmiany w kalkulacji dni przeterminowania wprowadzane Wytycznymi miały niematerialny wpływ na poziom NPL w obszarze korporacyjnym.
Wpływ wdrożenia Wytycznych EUNB na moment ich początkowego ujęcia na koszty z tytułu ryzyka kredytowego, ujęty przez Bank w rachunku zysków i strat, wyniósł 32,5 mln (negatywny wpływ na wynik).
Dodatkowo, od 1 stycznia 2022 roku wdrożono zmianę w sposobie oznaczania przesłanki cross default w obszarze bankowości korporacyjnej nastąpiło przejście na automatyczne oznaczanie przesłanki (wykluczono ekspercką ocenę analityków). Zmiana nie miała istotnego wpływu na poziom portfela default.
3.3.6.2.4. Najważniejsze zmiany wynikające z wdrożenia Rekomendacji R
Komisja Nadzoru Finansowego w dniu 15 kwietnia 2021 roku wydała Rekomendację R dotyczącą zasad klasyfikacji ekspozycji kredytowych, szacowania i ujmowania oczekiwanych strat kredytowych oraz zarządzania ryzykiem kredytowym, która weszła w życie od 1 stycznia 2022 roku.
Znowelizowana Rekomendacja R stanowi zbiór dobrych praktyk dotyczących klasyfikacji ekspozycji kredytowych, szacowania i ujmowania oczekiwanych strat kredytowych, zgodnie z przyjętą i obowiązującą
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
52
w bankach polityką rachunkowości oraz zarządzania ryzykiem kredytowym. Najważniejsze dostosowania wynikające z treści Rekomendacji objęły następujące obszary Banku:
definicja default - nie zidentyfikowano konieczności zmiany definicji default w ramach dostosowania do Rekomendacji R. Zapisy rekomendacji wpłynęły na uszczegółowienie niektórych przesłanek utraty wartości i modyfikację procesu windykacyjnego;
klasyfikacja do Koszyków - dostosowanie katalogu kryteriów algorytmu Logiki Transferu:
w zakresie kryteriów jakościowych do stosowanych wcześniej kryteriów dodano dwa poniższe elementy:
¨ pogorszenie profilu ryzyka całego portfela ekspozycji z uwagi na typ produktu, branżę lub kanał dystrybucji – dotyczy bankowości detalicznej,
¨ opóźnienie w spłacie dla danej ekspozycji przekraczające 90 dni od terminu zapadalności raty kredytu/pożyczki kapitału, odsetek lub opłat, w sytuacji gdy dla danej ekspozycji nie zostały spełnione kryteria istotności przeterminowanego zobowiązania kredytowego dotyczy bankowości detalicznej i korporacyjnej;
w zakresie kryterium ilościowego przeprowadzono następujące zmiany:
¨ dostosowanie definicji względnej i bezwzględnej zmiany długookresowego PD do wymogów Rekomendacji R,
¨ aktualizację progów Logiki Transferu z uwzględnieniem perspektywy długookresowej (odejście od cyklicznej rekalibracji progów w oparciu o bieżące dane portfelowe; zapewnienie oczekiwanej przez nadzorcę niezmienność progów w trakcie życia kontraktu dzięki wyznaczeniu progów w oparciu o długookresową próbę danych),
¨ uwzględnienie segmentacji modelowej zgodnej z przekrojami sugerowanymi w wytycznych rekomendacji R;
zmiany procesowe:
uwzględnienie Wiceprezesa Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem (CRO) w procesie akceptacji oczekiwanych strat kredytowych,
zwiększenie częstotliwości przeprowadzania backtestingu oczekiwanych strat kredytowych i parametrów ryzyka do kwartalnej.
Najważniejsze zmiany wdrożone w zakresie oczekiwanych strat kredytowych wraz z ich wpływem zostały zaprezentowane w Nocie 3.3.6.2.2. Bank nie spodziewa się istotnego wpływu tych zmian na oczekiwane straty kredytowe w trakcie 2022 roku.
3.3.6.3. Pokrycie kosztami ryzyka kredytowego poszczególnych pod-portfeli
Poniższe tabele prezentują udział procentowy pozycji bilansowych i pozabilansowych Banku, odnoszących się do kredytów i pożyczek oraz gwarancji i akredytyw udzielonych klientom indywidualnym, korporacyjnym i budżetowym oraz pokrycia ekspozycji kosztami ryzyka kredytowego dla każdej kategorii wewnętrznego ratingu stosowanego przez Bank (opis modelu ratingu przedstawiono w Nocie 3.3.4).
Portfel wyceniany w zamortyzowanym koszcie
31.12.2021
31.12.2020
Pod - portfel
Udział zaangażowania (%)
Pokrycie rezerwą (%)
Udział zaangażowania (%)
Pokrycie rezerwą (%)
1
13,24
0,00
12,18
0,01
2
29,09
0,05
36,41
0,09
3
24,07
0,24
12,10
0,23
4
17,77
0,66
27,26
0,59
5
10,25
2,16
6,25
2,80
6
0,41
5,68
0,32
7,36
7
1,67
10,42
1,60
9,27
8
0,78
0,07
0,70
0,18
kategoria default
2,72
62,65
3,18
64,11
Razem
100,00
2,31
100,00
2,61
Na dzień 31 grudnia 2021 roku 42,33% portfela kredytów i pożyczek (dla zaangażowania bilansowego i pozabilansowego) jest klasyfikowane do dwóch najwyższych poziomów wewnętrznego systemu oceny (31 grudnia 2020 roku: 48,59%).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
53
Portfel wyceniany w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
31.12.2021
31.12.2020
Pod - portfel
Udział zaangażowania (%)
Pokrycie rezerwą (%)
Udział zaangażowania (%)
Pokrycie rezerwą (%)
1
58,32
0,01
47,81
0,02
2
36,15
0,02
45,38
0,07
3
3,35
0,07
4,07
0,27
4
1,30
0,21
1,83
0,77
5
0,35
0,83
0,51
2,36
6
0,06
2,02
0,06
4,44
7
0,29
4,95
0,20
7,32
kategoria default
0,18
28,05
0,14
26,42
Razem
100,00
0,08
100,00
0,13
Na dzień 31 grudnia 2021 roku 94,47% portfela kredytów i pożyczek jest klasyfikowane do dwóch najwyższych poziomów wewnętrznego systemu oceny (31 grudnia 2020 roku: 93,19%).
3.3.7. Zasady wyznaczania wartości godziwej dla aktywów kredytowych
Jeżeli nie spełnione warunki umożliwiające wycenę ekspozycji kredytowej w zamortyzowanym koszcie (MSSF 9 par. 4.1.2), wówczas jest ona wyceniana w wartości godziwej przez wynik finansowy lub przez inne całkowite dochody.
3.3.7.1. Wycena do wartości godziwej aktywów kredytowych bez przesłanki utraty wartości
Wycena dla ekspozycji nieposiadających przesłanki utraty wartości odbywa się na podstawie zdyskontowanych oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych.
Przyszłe przepływy z tytułu ekspozycji kredytowej wyznaczane są z uwzględnieniem:
harmonogramów spłaty, a w przypadku braku harmonogramu (produkty odnawialne) na podstawie statystycznej prognozy stopnia wykorzystania limitu kredytowego w poszczególnych okresach życia ekspozycji,
wartości pieniądza w czasie, poprzez wykorzystanie w procesie prognozy przepływów odsetkowych projekcji oprocentowania aktywów wolnych od ryzyka,
wahań kwoty i terminów przepływów wynikających z opcji przedpłaty (wcześniejszej częściowej lub całkowitej spłaty kwoty głównej) zawartej w umowie kredytowej, poprzez zastosowanie współczynników przedpłat,
niepewności przepływów w całym prognozowanym okresie życia ekspozycji, wynikającej z ryzyka kredytowego, poprzez modyfikację przepływów kontraktowych przy pomocy wieloletnich parametrów ryzyka kredytowego Lt PD i Lt LGD,
innych czynników, które byłyby brane pod uwagę przez potencjalnego nabywcę ekspozycji (narzutów kosztowych oraz oczekiwanej przez uczestników rynku marży zysku), kalibrując stopę dyskontową wykorzystywaną w procesie wyceny.
Zgodnie z wymogiem MSSF 13 dla ekspozycji, dla których nie dostępne kwotowania z aktywnego rynku, Bank kalibruje stopę dyskontową w oparciu o wartość godziwą na datę początkowego ujęcia (tj. o cenę „nabycia” ekspozycji). Marża kalibracyjna odzwierciedla wycenę kosztów związanych z utrzymywaniem ekspozycji w portfelu oraz rynkowe oczekiwania co do marży zysku realizowanej na aktywach podobnych do wycenianej ekspozycji.
3.3.7.2. Wycena do wartości godziwej aktywów kredytowych posiadających przesłankę utraty wartości
Aktywa kredytowe posiadające przesłankę utraty wartości wyceniane w oparciu o przewidywane odzyski. W przypadku ekspozycji detalicznych odzwierciedlane one za pomocą parametru LGD, natomiast dla ekspozycji korporacyjnych – w indywidualnych scenariuszach odzysków.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
54
3.3.8. Przejęte zabezpieczenia
Bank klasyfikuje przejęte zabezpieczenia jako aktywa przejęte za długi i wycenia zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości opisanymi w Nocie 2.20. Aktywa przejęte za długi zaklasyfikowane jako aktywa do zbycia zostaną wystawione na sprzedaż na właściwym dla nich rynku oraz zbyte w najszybszym możliwym terminie. Proces sprzedaży przejętych przez Bank zabezpieczeń jest zorganizowany zgodnie z polityką i procedurami określonymi dla poszczególnych rodzajów przejmowanych zabezpieczeń. W 2021 roku i w 2020 roku Bank nie posiadał żadnych trudnozbywalnych aktywów przejętych jako zabezpieczenia.
3.3.9. Polityka Grupy mBanku w zakresie forbearance
Definicja
Polityka Banku w zakresie forbearance oznacza zdefiniowany regulacjami wewnętrznymi zestaw działań związanych z renegocjacją i restrukturyzacją warunków umów kredytowych.
Bank oferuje klientom, którzy tymczasowo lub trwale w trudnej sytuacji finansowej i nie w stanie sprostać pierwotnym warunkom spłaty, łagodniejsze warunki obsługi zobowiązań, pozwalające na utrzymanie bieżącej ich obsługi, bez których problemy finansowe klientów uniemożliwiłyby spłatę w terminie określonym pierwotną umową. Działania te mogą być inicjowane przez klienta lub Bank.
Typ oferowanej ulgi jest dostosowywany do charakteru i przewidywanego czasu trwania trudnej sytuacji finansowej klienta. Do zawarcia porozumienia z klientem konieczne jest przekonanie po stronie Banku o zdolności i gotowości klienta do spłaty. Przed udzieleniem ulgi przeprowadzana jest ocena jej wpływu na poprawę zdolności klienta do spłaty.
Bank renegocjuje umowy kredytowe z klientami mającymi trudności finansowe w celu maksymalizacji możliwości odzyskania należności oraz minimalizacji ryzyka default (niewywiązania się klienta ze swoich zobowiązań).
Ekspozycje ze zmodyfikowanymi warunkami podlegającymi polityce forbearance (dalej - ekspozycje forborne) są przedmiotem raportowania regulacyjnego oraz wewnętrznego.
Stosowane instrumenty
Bank prowadzi otwartą komunikację z klientem w celu jak najwcześniejszego rozpoznania trudności finansowych oraz poznania ich przyczyn. Działania pomocowe oferowane klientom indywidualnym, których trudności finansowe w ocenie Banku mają krótkoterminowy charakter, koncentrują się na czasowej redukcji wysokości rat i mogą mieć charakter m.in. zawieszenia spłat kapitału przy utrzymaniu spłat odsetek.
Klientom, których problemy finansowe mają charakter długoterminowy, może być oferowane wydłużenie terminu spłaty zobowiązań, które może obejmować zmniejszenie wysokości spłacanych rat.
Wobec klientów korporacyjnych będących w trudnej sytuacji finansowej ulgi oferowane przez mBank, począwszy od standstill (zaniechania działań, do których bank jest upoważniony w przypadku naruszenia warunków umownych bądź kowenantów), a na restrukturyzacji umów kończąc, mają na celu wsparcie procesu biznesowego. Umowy restrukturyzacyjne mogą zwiększyć bezpieczeństwo Banku poprzez zamianę finansowania otwartego (kredyt w rachunku bieżącym) na faktoring lub dyskonto faktur. Umowy restrukturyzacyjne mogą uchylać lub łagodzić warunki dodatkowe zawarte w umowie pierwotnej, jeżeli jest to optymalna strategia przetrwania biznesu klienta.
Poniższa lista nie wyczerpuje wszystkich dostępnych ulg (działań forbearance) oferowanych przez Bank, ale obejmuje te najczęściej stosowane:
wydłużenie terminu spłaty kredytu,
restrukturyzacja (średnio- lub długoterminowe refinansowanie),
kapitalizacja odsetek,
odroczenia spłat odsetek,
odroczenia spłat rat kapitałowych,
zawieszenie, odstąpienie od realizacji działań wynikających z dodatkowych warunków zawartych w umowie (tzw. kowenantów),
standstills.
Ponadto w roku 2021 Bank nadal oferował klientom narzędzia pomocowe, mające na celu wsparcie ich w trudnej sytuacji, wynikającej z trwającej pandemii COVID-19. Celem tych narzędzi była pomoc w zachowaniu płynności finansowej klientów poprzez krótkoterminowe zmniejszenie obciążeń finansowych. Szczegółowy opis tych narzędzi pomocowych, zasad i skali ich wykorzystania w Banku znajduje się w Nocie 4.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
55
Zarządzanie ryzykiem
Działania forbearance w mBanku integralną częścią działalności obszaru zarządzania ryzykiem. Portfel klientów w statusie forborne podlega regularnemu przeglądowi i raportowaniu do kierownictwa obszaru. Ocenie podlega skuteczność podejmowanych działań, regularność obsługi zrestrukturyzowanych transakcji w zależności od typu produktu oraz segmentu klienta. Analiza ryzyka związanego z detalicznym portfelem forborne ma charakter portfelowy, zaś portfela korporacyjnego oparta jest na podejściu indywidualnym.
W bankowości korporacyjnej każda ekspozycja kredytowa Banku wobec klientów z rozpoznaną przesłanką utraty wartości (loss event) jest klasyfikowana do kategorii default i poddawana testowi na utratę wartości. Każda ekspozycja w kategorii default jest przejmowana do obsługi przez wyspecjalizowaną jednostkę ds. restrukturyzacji i windykacji, która określa i realizuje optymalną, z punktu widzenia minimalizacji strat, strategię postępowania Banku wobec klienta, tj.: restrukturyzację bądź windykację. Wszystkie ekspozycje kredytowe Banku wobec klientów w trudnej sytuacji finansowej, w tym w kategorii default, wobec których Bank zastosował ulgi, mają status forborne. Klienci non-default, w trudnej sytuacji finansowej, tj.: bez rozpoznanej przesłanki utraty wartości, którzy otrzymali ulgę, podlegają szczególnemu monitoringowi (Watch List WL) przez wszystkie jednostki uczestniczące w procesie kredytowania. Monitorowana jest ich bieżąca sytuacja finansowa oraz kontrolowane jest wystąpienie przesłanek utraty wartości należności Banku.
mBank nie stosuje odrębnych modeli do wyznaczania poziomu rezerwy portfelowej bądź celowej na produktach pomocowych podlegających polityce forbearance.
Warunki wyjścia ekspozycji z forborne - obszar bankowości korporacyjnej
mBank zaprzestaje wykazywania ekspozycji jako forborne w przypadku spełnienia łącznie wszystkich poniższych warunków:
nastąpiła poprawa sytuacji finansowej klienta, ekspozycja została uznana za niezagrożoną i została przeklasyfikowana z kategorii zagrożonej,
ekspozycja pozostaje niezagrożona co najmniej 24 miesiące od daty uznania ekspozycji za niezagrożoną (okres próby),
występują regularne wpływy (przeterminowanie nie przekracza 30 dni) z tytułu należności głównej lub odsetek w istotnej wysokości przez okres co najmniej 12 miesięcy od daty uznania ekspozycji za niezagrożoną,
żadna ekspozycja dłużnika nie jest przeterminowana powyżej 30 dni na koniec okresu próby.
Warunki wyjścia ekspozycji z forborne - obszar bankowości detalicznej
Kontrakt przestaje być klasyfikowany jako ekspozycja forborne, gdy spełnione łącznie poniższe warunki:
kontrakt jest uważany za niezagrożony (performing),
minęły co najmniej 2 lata próby od uznania ekspozycji za niezagrożoną (performing),
wystąpiły regularne wpływy z tytułu należności lub odsetek (opóźnienia w spłacie na kontrakcie nie przekraczające 30 dni w istotnej wysokości), co najmniej od połowy okresu próby, o którym mowa powyżej,
na koniec 2-letniego okresu próby żadna z ekspozycji dłużnika nie jest przeterminowana powyżej 30 dni i jednocześnie kwota wymagalna nie przekracza progu materialności określonego w regulacjach wewnętrznych Banku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
56
Charakterystyka portfela
31.12.2021
31.12.2020
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Wartość netto/ wartość godziwa
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Wartość netto/ wartość godziwa
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w zamortyzowanym koszcie
89 100 112
(2 600 966)
86 499 146
85 760 468
(3 031 447)
82 729 021
w tym: ekspozycje forborne
1 551 367
(347 027)
1 204 340
1 975 597
(435 714)
1 539 883
w tym: w kategorii default
750 383
(315 400)
434 983
822 881
(395 490)
427 391
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
18 206 495
(15 241)
18 191 254
12 531 167
(16 154)
12 515 013
w tym: ekspozycje forborne
79 618
(2 099)
77 519
33 648
(916)
32 732
w tym: w kategorii default
6 986
(1 533)
5 453
2 133
(500)
1 633
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
991 469
1 372 481
w tym: ekspozycje forborne
4 905
102 229
w tym: w kategorii default
1 703
91 266
Ekspozycje forborne, razem
1 286 764
1 674 844
w tym: w kategorii default
442 139
520 290
Zmiany wartości bilansowej ekspozycji forborne
31.12.2021
31.12.2020
Saldo na początek okresu
1 674 844
1 415 413
Wyjścia z forbearance
(830 013)
(304 346)
Wejścia do forbearance
538 772
680 753
Zmiana salda na kontynuowanych umowach
(96 839)
(116 976)
Saldo na koniec okresu
1 286 764
1 674 844
Przeprowadzona dla powyższych okresów raportowych analiza wykazała znikomy udział ekspozycji, które w ciągu jednego roku opuszczają status forbearance, a następnie do niego wracają.
Ekspozycje forborne według segmentów klienta
31.12.2021
31.12.2020
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
Klienci indywidualni
828 659
785 908
w tym: kredyty hipoteczne i mieszkaniowe
529 098
558 642
Klienci korporacyjni
458 105
888 936
Klienci budżetowi
-
-
Razem
1 286 764
1 674 844
Ekspozycje forborne według charakteru udzielonej ulgi
31.12.2021
31.12.2020
Refinansowanie
121 464
90 436
Zmiana warunków
1 165 300
1 584 408
Razem
1 286 764
1 674 844
Ekspozycje forborne według struktury geograficznej
31.12.2021
31.12.2020
Polska
1 228 754
1 626 996
Zagranica
58 010
47 848
Razem
1 286 764
1 674 844
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
57
Ekspozycje forborne według przeterminowania
31.12.2021
31.12.2020
Nieprzeterminowane
-
319 960
do 30 dni
966 112
1 118 388
od 31 dni do 90 dni
106 106
53 612
powyżej 90 dni
214 546
182 884
Razem
1 286 764
1 674 844
Ekspozycje forborne według struktury branżowej
31.12.2021
31.12.2020
Klienci indywidualni
828 659
785 657
Działalność profesjonalna
97 022
25 680
Branża spożywcza
79 374
101 992
Drewno, meble i wyroby papiernicze
55 699
54 931
Budownictwo
29 091
360 132
Motoryzacja
28 013
38 384
Obsługa rynku nieruchomości
26 983
77 686
Materiały budowlane
23 468
15 846
Pozostała działalność produkcyjna
20 870
713
Kultura, sport i rozrywka
17 787
8 691
Pozostałe branże
79 798
205 132
Razem
1 286 764
1 674 844
3.3.10. Ryzyko kontrahenta wynikające z transakcji na instrumentach pochodnych
Ekspozycja kredytowa na portfelu mBanku jest kalkulowana jako suma kosztu zastąpienia poszczególnych transakcji (netowanie pozycji kredytowej - NPV) i potencjalnej zmiany wyceny w przyszłości (Add-on). Bank korzysta z metod ograniczania ryzyka takich jak kompensowanie (netting) i kolateralizacja (uwzględnienie zabezpieczeń). Netowanie ekspozycji kredytowej jest stosowane po podpisaniu z kontrahentem tzw. umowy kompensacyjnej (netting agreement), zaś kolateralizacja wymaga podpisania umowy CSA (Credit Support Annex) lub zawarcia stosownej klauzuli w obowiązującej z klientem umowie ramowej. Umowa CSA pozwala na wezwanie klienta do wpłacenia zabezpieczenia (variation margin) jeśli wycena portfela transakcji klienta przekroczy określony poziom kwotowy (tzw. threshold). W zakresie obowiązujących umów możliwa jest również wymiana dodatkowego zabezpieczenia (initial margin, itp.). Ekspozycja kredytowa na instrumentach pochodnych jest korygowana o otrzymane lub wniesione zabezpieczenie (variation margin) i może być ponadto korygowana o dodatkowe zabezpieczenia zgodnie z podpisanymi umowami między Bankiem a kontrahentami. W celu kalkulacji ekspozycji kredytowej na potrzeby ryzyka kontrahenta uwzględnia się jedynie pozytywną wycenę portfela transakcji pochodnych.
Kontrola tej ekspozycji dokonywana jest systemowo w czasie rzeczywistym. Kontrolowane jest na bieżąco wykorzystanie przyznanych limitów kontrahenta z tytułu transakcji na instrumentach pochodnych. Dodatkowo kontrolowane jest przestrzeganie restrykcji wynikających z poszczególnych decyzji kredytowych, regulacji nadzorczych i decyzji biznesowych. Limity na ekspozycję kredytową z tytułu transakcji pochodnych są dekomponowane na określone grupy produktów i tenory transakcji.
Rozkład ekspozycji kredytowej mBanku z tytułu zawartych transakcji pochodnych w podziale na typ kontrahenta przedstawia się w następujący sposób:
36,28% z bankami,
12,35% z kontrahentami centralnymi (CCP),
8,34% z instytucjami finansowymi,
43,03% z korporacjami, private banking i pozostałymi.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
58
Rozkład ekspozycji kredytowej z tytułu zawartych transakcji pochodnych w podziale na typ klienta został przedstawiony w poniższej tabeli:
Typ klienta
Ekspozycja kredytowa 2021 (w mln zł)
Ekspozycja kredytowa 2020 (w mln zł)
Banki z umową zabezpieczającą
1 444
1 479
Banki bez umowy zabezpieczającej
-
-
Kontrahenci centralni
491
354
Korporacje z limitem
1 712
1 890
Niebankowe instytucje finansowe
332
302
Klienci Private Banking
-
(1)
Korporacje z ekspozycją zabezpieczoną gotówka i pozostali
1
(13)
* ujemna ekspozycja oznacza overcollateralizację
Pozytywna wycena transakcji pochodnych (z uwzględnieniem netowania) oraz wniesione/otrzymane zabezpieczenie zostało przedstawione w poniższej tabeli:
Korporacje i pozostali kontrahenci
Banki*
CCP*
CSA
bez CSA**
CSA
bez CSA**
(w mln zł)
2021
2020
2021
2020
2021
2020
NPV***
22,46
86,95
2,07
29,91
11,62
332,08
57,01
345,70
zabezpieczenie otrzymane (z uwzględnieniem zabezpieczenia złożonego u depozytariusza)
528,85
275,31
-
-
-
100,52
-
67,60
zabezpieczenie wpłacone (z uwzględnieniem zabezpieczenia złożonego u depozytariusza)
463,80
175,35
583,31
307,24
-
-
-
-
* zabezpieczenie nie uwzględnia variation margin and default fund (zabezpieczenie składane w CCP na wypadek niewykonania zobowiązania przez któregoś z członków izby)
** zabezpieczenie skalkulowane w oparciu o bieżącą wycenę i jej potencjalną zmianę w przyszłości;
*** NPV skorygowana o wpłacony/otrzymany initial margin na bankach, klientach CCP i kontrahentach z umową CSA
3.4. Koncentracja aktywów, zobowiązań i pozycji pozabilansowych
Ryzyko koncentracji geograficznej
W celu aktywnego zarządzania ryzykiem koncentracji na kraje Bank:
przestrzega sformalizowanych procedur mających na celu identyfikację, pomiar oraz monitorowanie tego ryzyka,
przestrzega sformalizowanych limitów ograniczających ryzyko na kraje oraz zasad postępowania w przypadku przekroczenia tych limitów,
posiada system sprawozdawczości zarządczej umożliwiający monitorowanie poziomu ryzyka na kraje, wspierający proces decyzyjny dotyczący zarządzania,
utrzymuje kontakty z wyselekcjonowaną grupą największych banków o dobrym ratingu, aktywnych w obsłudze transakcji zagranicznych. Na niektórych rynkach, których ryzyko jest trudne do oszacowania, Bank korzysta z usług swoich zagranicznych banków korespondentów, na przykład Commerzbanku, oraz z ubezpieczenia w KUKE pokrywającego ryzyko ekonomiczne i polityczne.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku oraz 31 grudnia 2020 roku nie występował istotny poziom koncentracji geograficznej w portfelu kredytowym mBanku. W zakresie ekspozycji odnoszących się do krajów innych niż Polska nie stwierdzono istotnego udziału ekspozycji z utratą wartości.
Ryzyko koncentracji branżowej
Bank analizuje ryzyko koncentracji branżowej w celu bezpiecznego i efektywnego budowania portfela korporacyjnego i zarządza ryzykiem koncentracji branżowej m.in. poprzez limity branżowe.
Limitowaniu podlegają branże, których udział w portfelu korporacyjnym Banku jest równy lub wyższy niż 5% na koniec danego okresu sprawozdawczego, a także branże wskazane przez Komitet Ryzyka Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej (KRK).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
59
Bank ustalił limit zaangażowania w dowolną branżę na poziomie nie wyższym niż:
12% wartości brutto korporacyjnego portfela kredytowego dla branż o ryzyku niskim, ale nie więcej niż 60% wartości kapitału Tier I,
10% wartości brutto korporacyjnego portfela kredytowego dla branż o ryzyku średnim, ale nie więcej niż 50% wartości kapitału Tier I,
7% wartości brutto korporacyjnego portfela kredytowego dla branż o ryzyku wysokim, ale nie więcej niż 35% kapitału Tier I.
W przypadku gdy wykorzystanie limitu wynosi co najmniej 90% wprowadzane działania zapobiegające przekroczeniu limitu. Decyzje w tym zakresie podejmuje KRK.
Poniższa tabela prezentuje strukturę koncentracji zaangażowania bilansowego mBanku S.A. w poszczególne branże. Podział branżowy jest zbudowany na podstawie koncepcji łańcucha wartości, gdzie w ramach jednej branży skupione podmioty, które prowadzą działalność związaną z danym rynkiem (dostawcy, producenci, sprzedawcy).
Poniższa tabela dotyczy kredytów wycenianych zamortyzowanym kosztem i nie obejmuje kredytów wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy oraz kredytów wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
Struktura koncentracji zaangażowania Banku
Wartość brutto
Wartość brutto
Lp.
Branże
31.12.2021
%
31.12.2020
%
1.
Klienci indywidualni
45 192 934
50,72%
44 097 253
51,42%
2.
Leasing i wynajem ruchomości
12 709 116
14,26%
12 108 583
14,12%
3.
Branża finansowa
4 198 618
4,71%
3 134 156
3,65%
4.
Obsługa rynku nieruchomości
3 891 773
4,37%
4 256 049
4,96%
5.
Budownictwo
2 836 359
3,18%
2 876 417
3,35%
6.
Branża spożywcza
2 371 179
2,66%
2 271 547
2,65%
7.
Energetyka i ciepłownictwo
1 574 779
1,77%
1 287 756
1,50%
8.
Materiały budowlane
1 514 260
1,70%
1 395 667
1,63%
9.
Metale
1 493 125
1,68%
1 342 377
1,57%
10.
Chemia i tworzywa
1 476 041
1,66%
1 401 420
1,63%
11.
Motoryzacja
1 442 714
1,62%
1 328 915
1,55%
12.
Handel hurtowy
1 185 696
1,33%
897 279
1,05%
13.
Transport i logistyka
1 178 782
1,32%
765 086
0,89%
14.
Handel detaliczny
981 705
1,10%
993 944
1,16%
15.
Drewno, meble i wyroby papiernicze
699 158
0,78%
1 219 083
1,42%
16.
Działalność profesjonalna
614 712
0,69%
432 946
0,50%
17.
Paliwa
577 381
0,65%
424 659
0,50%
18.
Farmacja
566 460
0,64%
721 578
0,84%
19.
Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo
513 602
0,58%
371 280
0,43%
20.
Informacja i komunikacja
465 497
0,52%
640 110
0,75%
Łączne zaangażowanie Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku w wyżej wymienione branże (poza osobami fizycznymi) wynosi 45,22% portfela kredytowego (31 grudnia 2020 roku: 44,15%).
Ryzyko inwestycyjne branż limitowanych przez Bank, tj. branż gdzie zaangażowanie Banku wynosi co najmniej 5% portfela korporacyjnego, zostało oszacowane zgodnie z zasadami klasyfikacji branż do limitowania przyjętymi przez KRK w maju 2019 roku, zmienionymi w 2021 roku.
Poniższa tabela przedstawia ryzyko branż limitowanych na koniec 2021 roku i na koniec 2020 roku.
Lp.
Branża
31.12.2021
31.12.2020
1.
Finansowa
niskie
niskie
2.
Paliwowa
n/d*
średnie
3.
Spożywcza
średnie
średnie
4.
Budowlana
wysokie
wysokie
5.
Motoryzacyjna
n/d*
n/d*
6.
Metale
średnie
wysokie
7.
Chemia i tworzywa
n/d*
n/d*
8.
Energetyka
średnie
średnie
* n/d oznacza, że ekspozycja Banku nie przekraczała 5% portfela korporacyjnego, branża nie była limitowana.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
60
Ryzyko koncentracji dużych ekspozycji
Celem procesu zarządzania ryzykiem koncentracji dużych ekspozycji jest bieżący monitoring poziomu limitów określonych w Rozporządzeniu CRR. W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem przekroczenia regulacyjnych limitów w Banku:
ustalane są limity wewnętrzne, niższe niż określone w Rozporządzeniu CRR,
prowadzony jest codzienny monitoring dużych ekspozycji oraz obowiązuje niezwłoczne informowanie uczestników procesów kredytowego i inwestycyjnego w przypadku zanotowania przekroczeń limitów wewnętrznych.
Działania te mają bezpośredni wpływ na decyzje podejmowane w Banku dotyczące nowych ekspozycji lub zwiększania ekspozycji istniejących.
mBank przykłada szczególną wagę do prawidłowej identyfikacji skali ryzyka wobec znaczących ekspozycji kredytowych, które zdefiniowane w wewnętrznych przepisach Banku. W przypadku przekroczenia określonej kwoty ekspozycji/limitu na klienta lub grupę podmiotów powiązanych identyfikowanej jako „bulk risk”, finansowanie wymaga dodatkowej decyzji Zarządu Banku niezależnie od PD-ratingu i poziomu szczebla decyzyjnego.
Bank monitoruje duże zaangażowania podlegające limitowi koncentracji, tj. ekspozycje po uwzględnieniu skutków ograniczenia ryzyka kredytowego (art. 401 - 403 Rozporządzenia CRR) oraz wyłączeń (art. 390 ust. 6, art. 400, art. 493 ust. 3 Rozporządzenia CRR), które równe lub przekraczają 10% uznanego kapitału. Według stanu na koniec 2021 roku nie zanotowano żadnego dużego zaangażowania podlegającego limitowi koncentracji.
3.5. Ryzyko rynkowe
W prowadzonej działalności Bank jest narażony na ryzyko rynkowe, czyli ryzyko niekorzystnej zmiany bieżącej wyceny instrumentów finansowych znajdujących się w portfelach Banku, następującej w wyniku zmian czynników ryzyka rynkowego, takich jak:
stopy procentowe,
kursy walutowe,
ceny akcji i kwotowania indeksów,
implikowane zmienności instrumentów opcyjnych,
spready kredytowe (w części odpowiadającej za rynkową fluktuację cen papierów dłużnych, odzwierciedlając wartość spreadu kredytowego dla obligacji korporacyjnych oraz wartość spreadu pomiędzy krzywą rentowności obligacji rządowych a krzywą swap - dla obligacji rządowych).
W zakresie księgi bankowej Bank wyróżnia ryzyko stopy procentowej, które definiuje jako ryzyko niekorzystnej zmiany zarówno bieżącej wyceny pozycji księgi bankowej, jak i wyniku odsetkowego, na skutek zmian stóp procentowych.
3.5.1. Organizacja zarządzania ryzykiem
Organizując procesy zarządzania ryzykiem rynkowym Bank przestrzega wymogów wynikających z przepisów prawa oraz uwzględnia rekomendacje nadzorcze, w szczególności Rekomendacje KNF (m.in. A, C, G, I) oraz wytyczne EBA, które dotyczą zarządzania ryzykiem rynkowym.
Naczelną zasadą organizacji procesu zarządzania ryzykiem rynkowym w Banku jest oddzielenie funkcji monitoringu i kontroli ryzyka rynkowego od funkcji związanych z podejmowaniem i utrzymywaniem otwartych pozycji ryzyka rynkowego.
3.5.2. Narzędzia i miary
Na potrzeby wewnętrznego zarządzania Bank kwantyfikuje ekspozycję na ryzyko rynkowe, zarówno dla księgi bankowej, jak i handlowej, poprzez pomiar:
wartości zagrożonej (VaR),
oczekiwanej straty pod warunkiem, że strata przekracza wartość zagrożoną (ES Expected Shortfall),
wartości zagrożonej w niekorzystnych warunkach rynkowych (Stressed VaR),
kapitału ekonomicznego na pokrycie ryzyka rynkowego,
wartości testów warunków skrajnych,
wrażliwości portfela na zmiany cen i parametrów rynkowych (IR BPV Interest Rate Basis Point Value, CS BPV – Credit Spread Basis Point Value).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
61
Bank przypisuje ryzyko rynkowe pozycjom księgi bankowej niezależnie od zasad kalkulacji wyniku na tych pozycjach stosowanych na potrzeby sprawozdawczości finansowej. Miary ryzyka rynkowego pozycji odsetkowych księgi bankowej są wyznaczane modelami wartości bieżącej (NPV – net present value).
Bank monitoruje ryzyko rynkowe w trybie dziennym. Dla wybranych miar ryzyka pomiar prowadzony jest w trybie tygodniowym (Stressed VaR, CS BPV według klas ratingowych) lub miesięcznym (kapitał ekonomiczny).
Dla księgi bankowej Bank stosuje dodatkowo następujące miary (szerzej opisane w rozdziale dotyczącym ryzyka stopy procentowej):
wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału (delta EVE),
wrażliwość wyniku odsetkowego netto (delta NII),
luka przeszacowania.
Wartość zagrożona (VaR) wyznaczana jest dla poszczególnych czynników ryzyka za pomocą metody historycznej, dla 1-dniowego i 10-dniowego horyzontu czasowego, dla poziomów ufności 95%, 97,5% oraz 99%, zakładając utrzymywanie niezmienionej struktury portfela. W metodzie symulacji historycznej brane są pod uwagę dane historyczne dotyczące czynników ryzyka z ostatnich 254 dni roboczych.
Na podstawie kalkulacji wartości zagrożonej obliczana jest oczekiwana wartość straty pod warunkiem, że strata przekracza wartość zagrożoną (ES), jako średnia z sześciu hipotetycznych największych strat.
Wartość zagrożona w niekorzystnych warunkach rynkowych (Stressed VaR) jest miarą potencjalnej straty portfela w niekorzystnych warunkach rynkowych odbiegających od typowego zachowania rynku. Kalkulacja jest analogiczna do kalkulacji wartości zagrożonej, a jedyną różnicą jest okres występowania warunków skrajnych, który wyznaczany jest na podstawie szeregu wartości zagrożonej, opartego na kolejnych dwunastomiesięcznych oknach zmian czynników ryzyka od 2007 roku.
Kapitał ekonomiczny na pokrycie ryzyka rynkowego to kapitał na pokrycie strat w skali jednego roku z tytułu zmian wyceny instrumentów finansowych tworzących portfele Banku, wynikających ze zmian cen i wartości parametrów rynkowych.
Dodatkowymi miarami ryzyka rynkowego, uzupełniającymi pomiar wartości zagrożonej, testy warunków skrajnych. Pokazują one hipotetyczną zmianę bieżącej wyceny portfeli Banku, która nastąpiłaby wskutek wystąpienia tzw. scenariuszy testów warunków skrajnych, czyli przyjęcia przez czynniki ryzyka wyszczególnionych skrajnych wartości, przy założeniu utrzymywania statycznego portfela.
Testy warunków skrajnych składają się z dwóch części: standardowych testów warunków skrajnych wyznaczonych dla standardowych czynników ryzyka (kursy wymiany walut, stopy procentowe, ceny akcji oraz ich zmienności), a także testów warunków skrajnych, które obejmują zmiany spreadów kredytowych. W ten sposób zaadresowano między innymi potrzebę pokrycia w analizach testów warunków skrajnych niezależnego wpływu ryzyka bazowego (spreadu pomiędzy krzywą rentowności obligacji rządowych oraz krzywą swap), na które wyeksponowany jest Bank z tytułu utrzymywania portfela obligacji Skarbu Państwa.
IR BPV jest miarą wrażliwości bieżącej wyceny portfeli na wzrost stóp procentowych o 1 punkt bazowy, a CS BPV na wzrost spreadu kredytowego o 1 punkt bazowy.
W celu odwzorowania ryzyka stopy procentowej produktów obszarów bankowości detalicznej i korporacyjnej o nieokreślonym terminie przeszacowania odsetek lub o stopach administrowanych przez mBank, Bank stosuje modele tak zwanych portfeli replikujących. Podejście do rachunków bieżących uwzględnia podział części stabilnej na część salda wrażliwą i niewrażliwą na zmiany stóp procentowych. Przyjęta dla części stabilnych kapitału oraz rachunków bieżących, niewrażliwych na zmiany stóp procentowych, struktura tenorowa odzwierciedla przyjętą strategię Banku w zakresie stabilizowania wyniku odsetkowego. Dla rachunków oszczędnościowych struktura tenorowa części stabilnej jest modelowana.
Przedstawione poniżej wyniki pomiaru VaR i IR BPV prezentują ujęcie z uwzględnieniem modelowania stabilnych części kapitału i produktów o nieokreślonym terminie zapadalności/wymagalności (produkty NMD).
Metodologia pomiaru podlega wstępnej i okresowej walidacji, prowadzonej przez Jednostkę Walidacyjną, oraz kontroli przez Departament Audytu Wewnętrznego.
W celu ograniczenia ekspozycji na ryzyko rynkowe ustanawiane są limity na:
VaR na poziomie ufności 97,5% w 1-dniowym horyzoncie czasowym,
wyniki testów warunków skrajnych,
miary wrażliwości IR BPV i CS BPV.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
62
Decyzje w zakresie wartości limitów ryzyka rynkowego podejmują:
Rada Nadzorcza (w odniesieniu do portfela Grupy mBanku),
Zarząd Banku (w odniesieniu do portfela mBanku),
Komitet Ryzyka Rynków Finansowych (w odniesieniu do portfeli jednostek biznesowych).
3.5.3. Profil ryzyka rynkowego
Wartość zagrożona
W 2021 roku ryzyko rynkowe mierzone wartością zagrożoną VaR (w horyzoncie jednodniowym, na poziomie ufności 97,5%) utrzymywało się na umiarkowanym poziomie w relacji do limitów VaR.
W tabeli przedstawione zostały wartości VaR i Stressed VaR dla portfela mBanku:
2021
2020
tys. zł
31.12.2021
średnia
31.12.2020
średnia
VaR IR
15 825
11 024
11 091
9 365
VaR FX
2 095
3 276
2 196
1 390
VaR EQ
-
-
-
-
VaR CS
85 154
61 846
76 296
52 497
VaR
79 934
59 744
66 191
46 512
Stressed VaR
136 733
153 259
152 842
130 963
VaR IR – ryzyko stopy procentowej (bez wyodrębnionego spreadu kredytowego)
VaR FX - ryzyko walutowe
VaR EQ – ryzyko akcyjne
VaR CS – ryzyko spreadu kredytowego
Wyniki pomiaru prezentują ujęcie z uwzględnieniem modelowania stabilnych części kapitału i rachunków bieżących.
Na poziom wartości zagrożonej (VaR) miały wpływ w przeważającej mierze portfele instrumentów wrażliwych na stopę procentową oraz na wyodrębniony spread kredytowy - głównie portfele skarbowych papierów dłużnych (na księdze bankowej i handlowej) oraz pozycje wynikające z transakcji wymiany stóp procentowych. Wzrost wartości zagrożonej spowodowany był zwiększoną zmiennością na rynkach finansowych.
Miary wrażliwości
W tabeli przedstawione zostały wartości IR BPV i CS BPV (+1 p.b.) dla portfela mBanku w podziale na księgę bankową i handlową:
IR BPV
CS BPV
tys. zł
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
Księga bankowa
1 302
(1 195)
(11 499)
(13 739)
Księga handlowa
112
(2)
(209)
(205)
Łącznie
1 414
(1 197)
(11 708)
(13 944)
Prezentowana wrażliwość na zmiany spreadu kredytowego (CS BPV) dla księgi bankowej mBanku w około 50% wynika z pozycji w papierach dłużnych wycenianych według zamortyzowanego kosztu. Wahania cen rynkowych nie mają wpływu na poziom rezerwy rewaluacyjnej i rachunek zysków i strat dla tych pozycji.
Kapitał ekonomiczny na pokrycie ryzyka rynkowego
Bank kalkuluje kapitał ekonomiczny na pokrycie ryzyka rynkowego w ujęciu z uwzględnieniem modelowania stabilnych części kapitału i rachunków bieżących. Na koniec 2021 roku kapitał ekonomiczny na ryzyko rynkowe wynosił dla Banku 1 238,7 mln zł (na koniec 2020 roku: 1 202,8 mln zł).
Wielkość kapitału ekonomicznego na ryzyko rynkowe w 2021 roku determinowana była głównie dostosowaniem pozycji Banku do zmian zachodzących w rynkowych stopach procentowych. Odwrócenie profilu ryzyka stopy procentowej oraz skrócenie średniego terminu zapadalności portfela obligacji skarbowych powodowało spadek tej miary, co zostało zneutralizowane przez wzrost zmienności na rynkach finansowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
63
3.6. Ryzyko walutowe
Bank jest narażony na wpływ zmian kursów walutowych z tytułu posiadanych aktywów finansowych i zaciągniętych zobowiązań w walutach innych niż PLN. Poniższe tabele przedstawiają ekspozycję Banku na ryzyko walutowe na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku. Tabele te przedstawiają aktywa i zobowiązania Banku według wartości bilansowej, w podziale walutowym.
31.12.2021
PLN
EUR
USD
CHF
CZK
INNE
Razem
AKTYWA
Kasa, operacje z bankiem centralnym
8 357 978
3 356 377
75 411
1 029
285 356
11 457
12 087 608
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu i instrumenty pochodne zabezpieczające
1 362 403
1 200 628
16 052
2
1 719
370
2 581 174
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym:
1 118 195
1 786
100 782
-
300
-
1 221 063
Kapitałowe papiery wartościowe
146 380
1 786
-
-
300
-
148 466
Dłużne papiery wartościowe
-
-
81 128
-
-
-
81 128
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
971 815
-
19 654
-
-
-
991 469
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
53 565 145
289 926
288 845
-
18 741
-
54 162 657
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
73 896 734
17 099 218
1 307 199
9 386 383
12 510 502
126 941
114 326 977
Dłużne papiery wartościowe
16 632 915
-
-
-
-
-
16 632 915
Należności od banków
3 778 784
1 413 867
209 785
1 727
5 758 863
31 890
11 194 916
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
53 485 035
15 685 351
1 097 414
9 384 656
6 751 639
95 051
86 499 146
Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zabezpieczaniu portfela przed ryzykiem stopy procentowej
1 055 478
-
-
-
-
-
1 055 478
Inwestycje w jednostki zależne
2 357 068
-
-
-
-
-
2 357 068
Aktywa trwałe i grupy do zbycia sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży
31 247
-
-
-
-
-
31 247
Wartości niematerialne
1 110 175
12
-
-
1 292
-
1 111 479
Rzeczowe aktywa trwałe
1 169 804
9 090
-
-
25 786
-
1 204 680
Nieruchomości inwestycyjne
127 510
-
-
-
-
-
127 510
Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego
-
-
-
-
28 077
-
28 077
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
719 446
-
-
-
1 878
-
721 324
Inne aktywa
645 923
143 657
2 306
3 716
61 875
-
857 477
AKTYWA RAZEM
145 517 106
22 100 694
1 790 595
9 391 130
12 935 526
138 768
191 873 819
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu i instrumenty pochodne zabezpieczające
821 951
1 208 277
14 055
-
-
318
2 044 601
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
123 444 184
25 869 036
4 928 451
6 472 682
11 062 474
857 244
172 634 071
Zobowiązania wobec banków
2 296 390
426 383
30 132
667 062
-
34
3 420 001
Zobowiązania wobec klientów
119 611 000
21 039 287
4 898 319
2 437 701
11 062 474
857 210
159 905 991
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
25 047
4 403 366
-
2 255 210
-
-
6 683 623
Zobowiązania podporządkowane
1 511 747
-
-
1 112 709
-
-
2 624 456
Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zabezpieczaniu portfela przed ryzykiem stopy procentowej
-
-
-
-
110 033
-
110 033
Zobowiązania przeznaczone do sprzedaży
7 425
-
-
-
-
-
7 425
Rezerwy
701 091
31 627
880
105 110
985
5
839 698
Bieżące zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego
25 845
1 840
-
-
26 782
-
54 467
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
-
89
-
-
-
-
89
Inne zobowiązania
2 315 210
164 635
200 073
7 621
75 885
38 188
2 801 612
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
127 315 706
27 275 504
5 143 459
6 585 413
11 276 159
895 755
178 491 996
POZYCJA BILANSOWA NETTO
18 201 400
(5 174 810)
(3 352 864)
2 805 717
1 659 367
(756 987)
13 381 823
Zobowiązania do udzielenia kredytów oraz pozostałe udzielone zobowiązania finansowe
27 996 744
2 145 537
284 189
3
638 255
2 538
31 067 266
Gwarancje, akcepty bankowe i akredytywy
5 050 743
1 977 365
493 112
146
1 839
33 201
7 556 406
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
64
31.12.2020
PLN
EUR
USD
CHF
CZK
INNE
Razem
AKTYWA
Kasa, operacje z bankiem centralnym
3 399 601
291 572
53 085
3 244
178 384
13 412
3 939 298
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu i instrumenty pochodne zabezpieczające
1 915 648
444 566
67 746
57 654
3 718
4 203
2 493 535
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym:
1 400 227
89 965
94 837
-
-
-
1 585 029
Kapitałowe papiery wartościowe
135 289
1 191
-
-
-
-
136 480
Dłużne papiery wartościowe
-
-
76 068
-
-
-
76 068
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
1 264 938
88 774
18 769
-
-
-
1 372 481
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
46 953 709
462 708
114 762
-
200 433
-
47 731 612
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
68 410 889
15 909 479
954 504
12 663 013
11 461 886
127 595
109 527 366
Dłużne papiery wartościowe
15 952 501
-
-
-
-
-
15 952 501
Należności od banków
3 249 289
1 091 745
151 508
1 455
6 311 745
40 102
10 845 844
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
49 209 099
14 817 734
802 996
12 661 558
5 150 141
87 493
82 729 021
Inwestycje w jednostki zależne
2 202 524
2 398
-
-
-
-
2 204 922
Wartości niematerialne
1 013 586
25
-
-
135
-
1 013 746
Rzeczowe aktywa trwałe
1 215 682
6 183
-
-
24 631
-
1 246 496
Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego
-
-
-
-
22 826
-
22 826
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
204 352
-
-
-
2 572
-
206 924
Inne aktywa
647 078
39 611
4 837
345
63 229
18 153
773 253
AKTYWA RAZEM
127 363 296
17 246 507
1 289 771
12 724 256
11 957 814
163 363
170 745 007
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu i instrumenty pochodne zabezpieczające
885 097
489 900
35 062
-
-
4 315
1 414 374
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
104 636 057
23 334 613
4 871 216
6 169 619
9 614 564
689 743
149 315 812
Zobowiązania wobec banków
1 100 838
842 827
40 829
639 714
-
78
2 624 286
Zobowiązania wobec klientów
101 988 481
18 362 618
4 830 387
2 292 319
9 614 564
689 665
137 778 034
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
35 016
4 129 168
-
2 170 981
-
-
6 335 165
Zobowiązania podporządkowane
1 511 722
-
-
1 066 605
-
-
2 578 327
Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zabezpieczaniu portfela przed ryzykiem stopy procentowej
48 638
-
-
-
10 986
-
59 624
Rezerwy
467 758
43 365
1 972
883
1 152
81
515 211
Bieżące zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego
199 085
-
-
-
25 944
-
225 029
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
-
89
-
-
-
-
89
Inne zobowiązania
2 201 758
161 170
291 812
1 946
75 882
14 608
2 747 176
ZOBOWIĄZANIA RAZEM
108 438 393
24 029 137
5 200 062
6 172 448
9 728 528
708 747
154 277 315
POZYCJA BILANSOWA NETTO
18 924 903
(6 782 630)
(3 910 291)
6 551 808
2 229 286
(545 384)
16 467 692
Zobowiązania do udzielenia kredytów oraz pozostałe udzielone zobowiązania finansowe
27 882 533
2 327 450
261 282
2
592 029
24
31 063 320
Gwarancje, akcepty bankowe i akredytywy
5 694 104
1 866 706
468 673
20
1 893
41 579
8 072 975
3.7. Ryzyko stopy procentowej
W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej w mBanku zapewniona została niezależność funkcji identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od funkcji związanych z podejmowaniem ryzyka.
Ryzyko stopy procentowej księgi bankowej to ryzyko wynikające z narażenia wyniku odsetkowego oraz kapitału Banku na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych. Kierując się rekomendacjami KNF, w szczególności Rekomendacją G, oraz wytycznymi EBA (EBA/GL/2018/02), Bank monitoruje strukturę księgi bankowej w zakresie ryzyka niedopasowania terminów przeszacowania, ryzyka bazowego, ryzyka krzywej dochodowości oraz ryzyka opcji klienta.
Podstawowymi miarami ryzyka stopy procentowej księgi bankowej stosowanymi przez Bank są:
luka przeszacowania, tj. różnica między aktywami, pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi księgi bankowej, wrażliwymi na zmiany stóp procentowych, wyznaczana w określonych przedziałach przeszacowania w oparciu o najbliższą datę możliwej zmiany oprocentowania produktów odsetkowych,
wrażliwość wyniku odsetkowego (delta NII), tj. różnica wyniku odsetkowego netto pomiędzy scenariuszem bazowym i scenariuszem alternatywnym, zakładającym różne możliwości przesunięcia krzywej rentowności oraz zmian struktury bilansu,
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
65
wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału (delta EVE), tj. różnica wartości bieżącej przepływów pieniężnych pomiędzy scenariuszem bazowym a scenariuszem alternatywnym, zakładającym różne przesunięcia krzywej rentowności, w tym zgodne z wytycznymi EBA dotyczącymi regulacyjnego testu wartości odstających (SOT).
Ryzyko stopy procentowej na portfelu bankowym jest zabezpieczane i zarządzane w oparciu o limity luki przeszacowania dla całego portfela, w tym osobno dla walut istotnych, limit dNII, SOT, limity dla ryzyka rynkowego nałożonymi na wartość zagrożoną (VaR), testy warunków skrajnych oraz na IR BPV i CS BPV. Raporty powyższych miar są przygotowywane w trybie dziennym.
Bank kalkuluje w trybie miesięcznym i raportuje kwartalnie poziom wrażliwości dochodu odsetkowego netto, wyliczanego dla 22 scenariuszy zmian stóp procentowych, uwzględniających zmiany poziomu krzywej dochodowości (w tym równoległe przesunięcie krzywej, jej wystromienie oraz spłaszczenie) oraz ryzyka bazowego, zarówno w ujęciu statycznym, dynamicznym jak i dla bilansu odpływów w horyzoncie 5 lat. Główne założenia przyjęte do kalkulacji miary to:
stosowanie stawek klientowskich, dekomponowanych na marżę handlową oraz stawkę rynkową,
dla produktów bez określonej daty zapadalności/wymagalności przypisywanie terminów przeszacowania na podstawie modelu portfeli replikujących,
zastosowane ograniczenia dolnego i górnego poziomu stopy klientowskiej, wynikającego z przepisów prawa,
opcje behawioralne obejmujące zerwania depozytów oraz przedpłaty kredytów obliczane na bazie średniej historycznej.
Dodatkowo Bank kalkuluje w trybie miesięcznym i raportuje kwartalnie wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału dla 14 scenariuszy (w tym szokowe scenariusze regulacyjne opisane w wytycznych EBA) uwzględniających zmiany poziomu i nachylenia krzywej dochodowości oraz spreadów walutowych i kredytowych, w podziale na wartości w walutach razem oraz osobno dla walut istotnych, w oparciu o następujące założenia:
uwzględnienie przepływów z aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych, z uwzględnieniem marż komercyjnych,
użycie krzywych wolnych od ryzyka, z wyjątkiem papierów dłużnych, gdzie zastosowana została krzywa zawierająca spread kredytowy,
wyłączenie kapitału z pasywów,
brak nowej produkcji (run-off balance sheet).
W przypadku kalkulowanych miar wrażliwości dochodu odsetkowego netto Bank uwzględnia ryzyko wcześniejszej częściowej lub całkowitej spłaty kredytu/wycofania środków z rachunków terminowych przed terminem ich wymagalności. Stosowany algorytm przedpłat/zerwań bazuje na średniej historycznej, a jego wynikiem jest roczna stopa przedpłat kredytów/zerwań depozytów w podziale na waluty istotne (PLN, CHF, EUR, CZK) oraz portfel klientów detalicznych i korporacyjnych. Według stanu na 31 grudnia 2021 roku procentowa roczna wysokość przedpłat szacowanych na potrzeby wyżej wymienionych miar ryzyka kształtowała się następująco: klienci detaliczni 8%, klienci korporacyjni 10% (31 grudnia 2020 roku, odpowiednio: 9% oraz 18%).Bank dąży do stabilizacji wyniku odsetkowego (NII) i optymalizacji wyniku oraz zmian EVE w ramach przyjętego apetytu na ryzyko.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku wrażliwość dochodu odsetkowego netto (na podstawie bilansu statycznego w horyzoncie 12 miesięcy) oraz wartości ekonomicznej kapitału (dla bilansu odpływów) w scenariuszach szokowych dla ryzyka stopy procentowej przedstawia poniższa tabela.
∆ NII
∆ EVE
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
Nagły równoległy wzrost o 200 pb
598 194
284 008
(378 318)
(880 873)
Nagły równoległy spadek o 200 pb
(1 371 483)
(862 460)
404 786
974 577
Równoległy wzrost szoku
575 424
279 017
(487 238)
(893 384)
Równoległy spadek szoku
(1 728 614)
(1 054 944)
524 708
986 934
Gwałtowniejszy szok
(1 123 731)
(565 329)
80 861
33 025
Bardziej umiarkowany szok
166 404
(156 800)
(175 404)
(181 862)
Wzrost szoku dla stóp krótkoterminowych
324 095
(67 690)
(328 980)
(439 965)
Spadek szoku dla stóp krótkoterminowych
(2 026 454)
(969 131)
343 495
174 392
Maximum
(2 026 454)
(1 054 944)
(487 238)
(893 384)
Kapitał Tier 1
13 529 356
15 049 829
13 529 356
15 049 829
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
66
∆ NII
31.12.2021
31.12.2020
Równoległy wzrost o 100 pb
351 795
153 348
- PLN
192 007
37 971
- USD
33 153
1 375
- EUR
78 538
80 871
- CHF
14 439
15 810
- CZK
33 528
17 143
- pozostałe
130
178
Równoległy spadek o 100 pb
(715 290)
(537 950)
- PLN
(509 030)
(384 436)
- USD
(38 009)
(9 662)
- EUR
(112 241)
(107 288)
- CHF
2 389
18 254
- CZK
(51 239)
(54 034)
- pozostałe
(7 160)
(784)
Wzrost delta NII i spadek delta EVE w większości scenariuszy wynika z dostosowania pozycji Banku do sytuacji rynkowej. W związku z oczekiwanym wzrostem inflacji, planowanymi przez Radę Polityki Pieniężnej podwyżkami stóp procentowych i przewidywanym kształtowaniem się rynkowych stóp procentowych, na koniec 2021 roku Bank utrzymywał znacznie większą część aktywów w instrumentach o zmiennej stopie procentowej. Ponadto, na wrażliwość delta NII wpłynęła aktualizacja założeń dotyczących polityki cenowej rachunków depozytowych. Miara ta jest kalkulowana przy określonych założeniach metodologicznych, w tym stałości bilansu, marż historycznych dla produktów rolowanych, elastyczności cenowej, adekwatnej w danej sytuacji rynkowej, co sprawia, że nie powinna być traktowana jako prognoza wyniku odsetkowego, tylko miara wrażliwości na dany moment w określonych warunkach.
Dodatkowo zmiany poziomów delta NII i delta EVE wynikają ze wzrostu sumy bilansowej, którą obserwujemy pomiędzy 2020 i 2021 rokiem.
Ryzyko stopy procentowej mBanku S.A.
Poniższe tabele przedstawiają ekspozycję Banku na ryzyko stopy procentowej. Tabele te przedstawiają instrumenty finansowe Banku według wartości bilansowej, w podziale według wcześniejszego z dwóch terminów: zmiany oprocentowania przewidzianego w umowie lub terminu wymagalności.
31.12.2021
Do 1 miesiąca
Od 1 do 3 miesięcy
Od 3 do12 miesięcy
Od 1 do 5 lat
Powyżej 5 lat
Pozycje nieodsetkowe
Razem
Aktywa
Kasa, operacje z bankiem centralnym
3 244 327
-
-
-
-
8 843 281
12 087 608
Należności od banków
8 667 895
2 412 519
114 497
-
-
5
11 194 916
Dłużne i kapitałowe papiery wartościowe oraz inwestycje w jednostki zależne
10 573 823
1 911 593
12 848 084
22 503 610
5 522 422
2 505 533
55 865 065
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
62 158 195
32 672 177
2 444 642
7 588 013
459 283
399 985
105 722 295
Inne aktywa oraz pochodne instrumenty finansowe
107 871
58 547
63 589
78 458
9 360
2 406 315
2 724 140
Aktywa razem
84 752 111
37 054 836
15 470 812
30 170 081
5 991 065
14 155 119
187 594 024
Zobowiązania
Zobowiązania wobec banków
2 686 368
559 921
170 353
-
-
3 359
3 420 001
Zobowiązania wobec klientów
151 181 421
3 320 520
1 710 124
2 654 947
1 627
1 037 352
159 905 991
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
25 047
-
2 936 007
1 450 742
2 271 827
-
6 683 623
Zobowiązania podporządkowane
758 076
1 112 710
753 670
-
-
-
2 624 456
Pozostałe zobowiązania oraz pochodne instrumenty finansowe
81 384
146 529
127 133
135 706
19 190
4 251 497
4 761 439
Zobowiązania razem
154 732 296
5 139 680
5 697 287
4 241 395
2 292 644
5 292 208
177 395 510
Luka bilansowa
(69 980 185)
31 915 156
9 773 525
25 928 686
3 698 421
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
67
31.12.2020
Do 1 miesiąca
Od 1 do 3 miesięcy
Od 3 do12 miesięcy
Od 1 do 5 lat
Powyżej 5 lat
Pozycje nieodsetkowe
Razem
Aktywa
Kasa, operacje z bankiem centralnym
854 901
-
-
-
-
3 084 397
3 939 298
Należności od banków
8 592 250
2 157 549
17 884
65 060
-
13 101
10 845 844
Dłużne i kapitałowe papiery wartościowe oraz inwestycje w jednostki zależne
4 651 567
3 344 171
18 629 374
18 485 456
6 758 200
2 417 470
54 286 238
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
64 567 809
24 943 283
1 764 249
4 932 247
289 261
307 568
96 804 417
Inne aktywa oraz pochodne instrumenty finansowe
198 361
173 579
186 740
272 601
28 646
1 519 291
2 379 218
Aktywa razem
78 864 888
30 618 582
20 598 247
23 755 364
7 076 107
7 341 827
168 255 015
Zobowiązania
Zobowiązania wobec banków
2 619 676
-
-
-
-
4 610
2 624 286
Zobowiązania wobec klientów
126 548 447
5 171 351
3 516 294
1 085 820
591 984
864 138
137 778 034
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
-
35 017
1 977 493
4 322 655
-
-
6 335 165
Zobowiązania podporządkowane
758 184
1 066 605
753 538
-
-
-
2 578 327
Pozostałe zobowiązania oraz pochodne instrumenty finansowe
100 210
172 186
220 697
198 722
23 891
3 445 844
4 161 550
Zobowiązania razem
130 026 517
6 445 159
6 468 022
5 607 197
615 875
4 314 592
153 477 362
Luka bilansowa
(51 161 629)
24 173 423
14 130 225
18 148 167
6 460 232
3.8. Ryzyko płynności
Źródła ryzyka płynności
Ryzyko płynności jest rozumiane jako ryzyko utraty zdolności finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań płatniczych, wynikających z posiadanych przez Bank pozycji bilansowych i pozabilansowych, na dogodnych dla Banku warunkach i po cenie rynkowej.
Przyczyny problemów z płynnością mogą pojawić się po stronie aktywnej oraz pasywnej bilansu a także mogą wynikać ze zobowiązań pozabilansowych.
Po stronie aktywnej ich głównym źródłem jest ryzyko płynności rynku oraz ryzyko nieterminowej spłaty kredytów. Ryzyko płynności rynku jest to rodzaj zagrożenia, którego objawem jest całkowity bądź częściowy brak możliwości upłynnienia posiadanych aktywów lub możliwość zbycia tych aktywów jedynie po niekorzystnej cenie.
Po stronie pasywnej najczęstszym źródłem ryzyka płynności jest ryzyko finansowania i ryzyko wycofania środków przez klientów. Pierwsze z nich jest rodzajem zagrożenia, w którym w przypadku kryzysu pozyskanie środków finansujących może odbyć się jedynie po znacznie wyższej cenie, a w sytuacji skrajnej pozyskanie lub odnowienie zapadającego finansowania wcale nie jest możliwe. Drugi rodzaj zagrożenia jest związany z niepewnością w zakresie zachowania klientów, których decyzje (np. dotyczące wycofania zdeponowanych środków) mogą zachwiać zdolnością Banku do bieżącej obsługi zobowiązań.
Źródłem ryzyka dla zobowiązań pozabilansowych są, związane z zachowaniem klientów, niespodziewane ciągnienia przyznanych linii. Odnosi się to również do wykorzystywania przyznanych linii intraday i overdraft dla klientów powierniczych i korporacyjnych. Materializacja tego rodzaju ryzyka może być szczególnie dotkliwa w sytuacji występowania wysokich koncentracji zobowiązań. W odniesieniu do instrumentów pochodnych zawartych w ramach umów ramowych lub rozliczanych przez centralnego kontrahenta, ryzyko płynności może materializować się na skutek niekorzystnych, skrajnych zmian w warunkach rynkowych powodujących zmianę wyceny instrumentów pochodnych i związanej z tym konieczności uzupełnienia zabezpieczenia.
Bieżąca działalność Banku wymaga rozliczania operacji płatniczych. Tego typu działalność generuje wysokie zapotrzebowanie na płynność w ciągu dnia.
Biorąc pod uwagę Grupę mBanku ryzyko płynności identyfikowane jest również jako możliwość nieoczekiwanego wzrostu istotnych potrzeb płynnościowych spółek zależnych mBanku. W Grupie wprowadzono scentralizowane podejście do zarządzania finansowaniem w celu zwiększenia efektywności wykorzystywanych zasobów płynnościowych oraz bardziej efektywnego dopasowania struktury terminowej zapadalności finansowania i aktywów.
Ryzyko płynności może ujawnić się także w wyniku stosowania nieadekwatnych modeli na potrzeby analiz płynności (np. modelu osadu bazy depozytowej) i może w konsekwencji polegać na niedoszacowaniu ryzyka płynności. Jest ono monitorowane poprzez weryfikację i back-testy zgodnie z Polityką Zarządzania Modelami.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
68
Organizacja zarządzania ryzykiem
W celu zapewnienia efektywnego procesu zarządzania ryzykiem płynności Zarząd Banku określa adekwatną strukturę organizacyjną oraz deleguje kompetencje na dedykowane jednostki i Komitety. Zarządzanie ryzykiem płynności odbywa się w oparciu o model trzech linii obrony.
Zarządzanie ryzykiem płynności ma na celu zapewnienie i utrzymywanie zdolności Banku i Grupy do wywiązywania się zarówno z bieżących, jak i przyszłych zobowiązań, z uwzględnieniem kosztów pozyskania płynności. Na proces zarządzania płynnością składa się zbiór działań mających na celu identyfikację, pomiar, kontrolę, monitorowanie, redukowanie oraz określenie akceptowanego poziomu ekspozycji na ryzyko. W procesie tym można wydzielić, w sensie operacyjnym, dwa podstawowe elementy składnik obejmujący wszelkie formy zarządzania oraz składnik kontroli i monitorowania ryzyka płynności.
Celem zarządzania ryzykiem płynności jest zapewnienie i utrzymywanie zdolności Banku do wywiązywania się zarówno z bieżących, jak i przyszłych zobowiązań. Bank realizuje ten cel poprzez dywersyfikację stabilnych źródeł finansowania w odniesieniu do grup klientów (od których pozyskuje depozyty), produktów i walut, utrzymywanie bufora płynności, przy jednoczesnej optymalizacji bilansu pod kątem rentowności. Długoterminowe działania mBanku w tym zakresie realizowane przy uwzględnieniu uwarunkowań co do możliwości pozyskania finansowania oraz dochodowości biznesu.
W 2021 roku poziom płynności Banku był monitorowany i utrzymywany na bardzo wysokim poziomie. Bieżący rok był kontynuacją roku 2020 pod względem warunków ekonomicznych (pandemia COVID-19), co skutkowało istotnym wzrostem sald na rachunkach klientowskich przy dwukrotnie niższym wzroście dynamiki rozwoju akcji kredytowej. Taka sytuacja miała bezpośrednie przełożenie na wzmocnienie pozycji płynnościowej.
Proces samooceny adekwatności płynności (ILAAP)
W celu dokonywania przeglądu systemu zarządzania ryzykiem płynności w Banku oraz całej Grupie został wypracowany proces ILAAP. W ramach tego procesu przeglądowi podlegają wszystkie elementy systemu zarządzania ryzykiem płynności, w tym:
strategia zarządzania ryzykiem płynności,
testy warunków skrajnych,
plan awaryjny płynności,
bufor płynności,
zarządzanie ryzykiem płynności śróddziennej,
system wczesnego ostrzegania,
identyfikacja i pomiar ryzyka płynności,
system raportowania.
Przegląd dokonywany jest raz w roku. Wnioski z przeprowadzanego przeglądu służą dalszemu ulepszaniu i rozwojowi systemu zarządzania ryzykiem płynności.
Narzędzia i miary wykorzystywane w pomiarze ryzyka płynności
W ramach zarządzania ryzykiem płynności analizie poddawany jest szereg miar ryzyka, z których podstawową jest luka niedopasowania. Obejmuje ona wszystkie aktywa, pasywa oraz pozycje pozabilansowe Banku dla wszystkich walut w horyzontach czasowych ustalonych przez Bank. W 2021 roku Bank utrzymywał poziom nadwyżki płynnościowej adekwatny do prowadzonej działalności operacyjnej i aktualnej sytuacji rynkowej w postaci portfela płynnych papierów skarbowych i pieniężnych, dla których istnieje możliwość zastawu bądź sprzedaży w dowolnym momencie bez istotnej utraty ich wartości.
Zgodnie z Uchwałą KNF nr 386/2008 w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności oraz zgodnie z Rozporządzeniem Delegowanym Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 roku, zmienionym przez Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2018/1620 z dnia 13 lipca 2018 roku, obowiązującym od 30 kwietnia 2020 roku oraz rozporządzenia wykonawczego komisji (UE) 2021/451 z dnia 17 grudnia 2020, Bank kalkuluje nadzorcze miary płynności. W 2021 roku oraz 2020 roku nadzorcze limity nie były przekraczane. Ponadto Bank dokonuje pogłębionej analizy płynności długoterminowej oraz ustala wewnętrzne limity (o charakterze poziomów kontrolnych) zaangażowania w aktywa długoterminowe. Na miary nadzorcze nakładane również limity wewnętrzne oraz wyznaczane odpowiednie bufory. Badana jest również stabilność i struktura źródeł finansowania, w tym poziom osadu i koncentracji dla depozytów terminowych i rachunków bieżących. Dodatkowo Bank przeprowadza analizy zmienności pozycji bilansowych i pozabilansowych, w szczególności otwartych linii kredytowych i wykorzystania limitów w rachunkach.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
69
Bieżącej analizie podlega płynność w warunkach normalnych i stresowych, mogących skutkować potencjalnym zagrożeniem jej utraty. W celu określenia wytrzymałości Banku na niekorzystne, istotne zdarzenia mogące prowadzić do utraty płynności przeprowadzane analizy scenariuszowe obejmujące skrajne założenia dotyczące funkcjonowania rynków finansowych i/lub zjawisk behawioralnych dotyczących klientów Banku. W tym celu regularnie kalkulowane scenariusze testów warunków skrajnych w horyzoncie krótkoterminowym i długoterminowym, w scenariuszu stresu wewnątrzbankowego, rynkowego i połączonym. Dodatkowo raz do roku w Banku przeprowadzany jest scenariusz odwrócony dla ryzyka płynności (reverse stress test) oraz z częstotliwością miesięczną scenariusz kryzysowy dla ryzyka płynności śróddziennej. Testy warunków skrajnych wykorzystywane w Banku do bieżącego zarządzania ryzykiem płynności.
Bank posiada ustalone procedury działania na wypadek zagrożenia utraty płynności finansowej. W zależności od dotkliwości występujących czynników oraz stopnia zagrożenie utratą płynności zdefiniowane odpowiednie działania w Planie Awaryjnym na wypadek zagrożenia utraty płynności przez Grupę mBanku (Plan Awaryjny) lub w Planie Naprawy Grupy mBanku (Plan Naprawy). Scenariusze wykorzystywane w obu planach są spójne z powyższymi testami warunków skrajnych.
Realizacja strategii zapewnienia płynności polega na aktywnym zarządzaniu strukturą bilansu, przyszłych przepływów pieniężnych oraz utrzymywaniu odpowiednich rezerw płynności adekwatnych do potrzeb płynnościowych, wynikających z aktywności Banku i struktury bilansu, zobowiązań wobec spółek zależnych i aktualnej sytuacji rynkowej oraz zapotrzebowania na środki płynne wynikające z przeprowadzanych testów warunków skrajnych. W tym celu Bank utrzymuje zapas nieobciążonych aktywów płynnych stanowiących rezerwy płynności, dla których istnieje możliwość zastawu, transakcji na rynku repo bądź sprzedaży w dowolnym momencie bez istotnej utraty ich wartości. W skład rezerw płynności wchodziły polskie obligacje skarbowe w PLN i EUR, bony pieniężne emitowane przez Narodowy Bank Polski, oraz czeskie obligacje skarbowe i bony emitowane przez Narodowy Bank Czeski w CZK. Wartości tych rezerw wynosiły:
Wartość rezerw płynności (w mln zł)
31.12.2021
31.12.2020
54 097
51 088
W celu wsparcia procesu zarządzania ryzykiem płynności został wypracowany system wskaźników wczesnego ostrzegania i wskaźników recovery. Składa się on ze wskaźników monitorujących poziom wykorzystania limitów regulacyjnych i wewnętrznych oraz dodatkowo wskaźników monitorujących istotne zmiany czynników rynkowych, a także zmiany struktury bilansu Banku. Przekroczenie wartości progowych przez zdefiniowane wskaźniki może być przesłanką do uruchomienia Planu Awaryjnego lub Planu Naprawy.
W związku ze stosowaniem przez Bank instrumentów FX swap i CIRS do zamiany nadwyżek walut lokalnych na waluty obce, w Banku obowiązują wewnętrzne limity na wykorzystanie tych instrumentów. Dodatkowo, w celu ograniczenia ryzyka koncentracji transakcji FX swap monitorowana jest wielkość pozyskiwanych kwot w okresie do 1 roku w przedziałach miesięcznych.
W Banku obliczane są i raportowane również inne miary ryzyka płynności, obejmujące:
koncentrację źródeł finansowania,
stabilność bazy depozytowej,
zrywalność depozytów,
wskaźnik finansowania rynku nieruchomości,
wskaźnik koncentracji ryzyka płynności w obrębie pozycji pozabilansowych dotyczących zobowiązań o charakterze finansowym i gwarancyjnym.
Bank w zarządzaniu ryzykiem płynności uwzględnia również ryzyko płynności produktu. Odzwierciedlone jest ono w zakresie pomiaru płynności rynku papierów wartościowych, które tworzą rezerwy płynności. Bank, w odstępach miesięcznych, analizuje płynność rynkową obligacji Skarbu Państwa, uwzględniając determinanty płynności rynkowej takie jak obrót rynkowy, głębokość arkusza zleceń, spread transakcji kupna/sprzedaży i wielkość emisji. Badanie płynności rynkowej odzwierciedlone jest w wewnętrznych miarach płynności, w których konstrukcja scenariuszy uwzględnia upłynnianie obligacji Skarbu Państwa będących w posiadaniu Banku na poszczególnych seriach obligacji. Badanie potencjału rynkowego wykonywane jest również w kontekście potencjału zastawienia poszczególnych serii obligacji.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
70
Pomiar, limitowanie i raportowanie ryzyka płynności
W Banku funkcjonuje proces cyklicznego raportowania ryzyka płynności. Obejmuje ono zarówno dostarczanie informacji dziennej dla jednostek zajmujących się zarządzaniem ryzykiem płynności oraz osób kontrolujących zarządzanie ryzykiem płynności na poziomie operacyjnym, jak i cykliczne raportowanie dla wyższych szczebli zarządzania na potrzeby podejmowania decyzji strategicznych dotyczących ryzyka płynności.
W cyklu dziennym raportowane są:
miary regulacyjne,
luki płynności w scenariuszach kryzysowych dla mBanku, Grupy mBanku oraz istotnych z punktu widzenia ryzyka płynności spółek zależnych wraz z wykorzystaniem nałożonych na nie limitów,
płynność śróddzienna,
inne miary wewnętrzne ryzyka płynności.
W cyklu tygodniowym raportowane są:
wskaźniki wczesnego ostrzegania (EWI),
wskaźniki recovery.
W cyklu miesięcznym raportowane są:
miary regulacyjne i wewnętrzne miary płynności dla członków Zarządu Banku oraz Komitetu Ryzyka Rynków Finansowych (KRF),
miary regulacyjne, wewnętrzne miary płynności oraz prognozy miar płynności uwzględniające prognozy rozwoju biznesu dla Komitetu ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Kapitałem Grupy mBanku (CALCO).
W cyklu kwartalnym raportowane miary regulacyjne i wewnętrzne miary płynności dla Rady Nadzorczej Banku.
Dla potrzeb bieżącego monitorowania płynności Bank kalkuluje wartości urealnionej, skumulowanej luki niedopasowania przepływów pieniężnych. Luka urealniona jest kalkulowana na bazie przepływów kontraktowych (Nota 3.8.1). Urealniane przede wszystkim przepływy w portfelu depozytów klientów niebankowych, w portfelu kredytów w rachunkach bieżących oraz przepływy portfela kredytów terminowych. Przy kalkulacji miar płynności Bank bierze pod uwagę potencjalne możliwości uzyskania środków finansowych z tytułu upłynnienia bądź zastawienia papierów wartościowych należących do rezerw płynności Banku.
W metodyce LAB miara LAB Base Case jest podstawową miarą zarządczą i na jej podstawie limitowane luki płynności w poszczególnych walutach obcych.
Wartość urealnionej, przedziałowej i skumulowanej luki niedopasowania przepływów pieniężnych (w mln zł)
luka LAB Base Case - 31.12.2021
luka LAB Base Case - 31.12.2020
Przedział czasowy
przedziałowa
skumulowana
przedziałowa
skumulowana
do 1 dnia roboczego
33 864
33 864
22 968
22 968
do 3 dni roboczych
2 267
36 131
3 038
26 006
do 7 dni kalendarzowych
515
36 646
(124)
25 882
do 15 dni kalendarzowych
(1 476)
35 170
398
26 280
do 1 miesiąca
(1 795)
33 375
1 294
27 574
do 2 miesięcy
(775)
32 600
3 021
30 595
do 3 miesięcy
(502)
32 098
(184)
30 411
do 4 miesięcy
(158)
31 940
195
30 606
do 5 miesięcy
(531)
31 409
195
30 801
do 6 miesięcy
(264)
31 145
(91)
30 710
do 7 miesięcy
(260)
30 885
60
30 770
do 8 miesięcy
(475)
30 410
265
31 035
do 9 miesięcy
(2 462)
27 948
(117)
30 918
do 10 miesięcy
(850)
27 098
(196)
30 722
do 11 miesięcy
(987)
26 111
(528)
30 194
do 12 miesięcy
(1 148)
24 963
(2 608)
27 586
Powyższe wartości należy interpretować jako nadwyżki/niedobory płynności w wymienionych przedziałach czasowych. Pozytywny wpływ na poziom luki płynności miała dynamika rozwoju klientowskich depozytów terminowych i rachunków bieżących w wysokości 22,1 mld zł, w przeliczeniu po kursie z dnia
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
71
31 grudnia 2021 roku, która przewyższyła dynamikę rozwoju działalności kredytowej w wysokości 7 mld zł, w przeliczeniu po kursie z dnia 31 grudnia 2021 roku (w 2020 roku odpowiednio: 20,4 mld oraz 3,2 mld zł, w przeliczeniu po kursie z dnia 31 grudnia 2020 roku).
W ramach Banku zawarta jest ograniczona liczba transakcji, w przypadku których obniżenie oceny kredytowej Banku może skutkować koniecznością złożenia dodatkowego zabezpieczenia lub przedterminowej spłaty zobowiązania. Kwota maksymalnego zobowiązania wynikająca z tego tytułu, w sytuacji obniżenia ratingu Banku do poziomu BB+ lub niżej przez dwie agencje ratingowe, wynosi według stanu na 31 grudnia 2021 roku 314 mln CHF (31 grudnia 2020 roku: 314 mln CHF). Wymaganie takie nie jest jednak bezwarunkowe. Zapisy umowne nie wykluczają ustalenia kwoty, formy oraz terminu złożenia zabezpieczenia w drodze ustaleń pomiędzy stronami.
W 2021 roku płynność Banku kształtowała się na wysokim i bezpiecznym poziomie, co było odzwierciedlone w kwocie nadwyżki środków płynnych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi w terminach miar LAB oraz w poziomach miar regulacyjnych.
Niedopasowanie luk LAB w terminach do 1 miesiąca oraz do 1 roku oraz wartości miar regulacyjnych LCR i NSFR na koniec 2021 i 2020 roku przedstawia poniższa tabela:
31.12.2021
31.12.2020
LAB Base Case 1M
33 375
27 574
LAB Base Case 1Y
24 963
27 586
LCR
203%
202%
NSFR
152%
-
* Miary LAB są wyrażone w mln zł, podczas gdy LCR oraz NSFR są miarami relatywnymi wyrażonymi w postaci ułamka dziesiętnego.
Miary LCR oraz NSFR pozostawały na bezpiecznym poziomie, znacznie przekraczającym 100%.
Źródła finansowania
Założenia strategiczne dotyczące dywersyfikacji źródeł finansowania i rentownej struktury bilansu odzwierciedlone w planie finansowym mBanku za pomocą wybranych mierników, między innymi wskaźnika L/D (Loans to Deposits). Mierzy on określoną relację kredytów do depozytów w celu utrzymania stabilnej struktury bilansu. W ciągu roku 2021 wartość wskaźnika L/D dla Banku uległa nieznacznej zmianie z poziomu 70,3% na koniec 2020 roku do poziomu 66,3% na koniec 2021 roku. Bank buduje stabilną bazę depozytową poprzez oferowanie klientom produktów depozytowych, inwestycyjnych oraz programów regularnego i celowego oszczędzania. Środki pozyskiwane od klientów Banku stanowią główne źródło finansowania działalności obok portfela długoterminowych pożyczek od banków (powyżej 1 roku) i emisji obligacji (Nota 29). Wspomniane pożyczki i obligacje, łącznie z pożyczkami podporządkowanymi (Nota 29), stanowią źródło finansowania portfela kredytów hipotecznych w CHF. W związku z zaprzestaniem sprzedaży kredytów hipotecznych w CHF następuje sukcesywne zmniejszanie się należności Banku w tej walucie wynikające ze stopniowego spłacania się portfela.
W trzecim kwartale 2021 roku, Bank wyemitował zielone obligacje nieuprzywilejowane senioralne (NPS) o wartości 500 mln EUR, kwalifikujące się do wskaźnika MREL, refinansujące zapadające finansowanie obligacji niezabezpieczonych w kwocie 428 mln EUR, które Bank wykupił w dniu 26 listopada 2021 roku. Ponadto jako źródło finansowania (w tym w walutach obcych) Bank wykorzystuje średnioterminowe i długoterminowe instrumenty, w tym finansowanie w postaci linii kredytowych na rynku międzynarodowym, emisje niezabezpieczone, pożyczki bilateralne oraz transakcje FX swap i CIRS.
Przy podejmowaniu decyzji co do finansowania, mając na celu optymalne dostosowanie struktury terminowej źródeł finansowania do struktury długoterminowych aktywów, Bank bierze pod uwagę poziomy nadzorczych miar płynności oraz wewnętrznie ustanowione limity płynności.
Strategia finansowania opiera się na następujących założeniach:
dywersyfikowania źródeł i terminów finansowania,
zachowania bezpiecznych poziomów regulacyjnych i wewnętrznych miar płynności,
stabilnego powiększania depozytów transakcyjnych,
zaciągania zobowiązań, kwalifikujących się do wskaźnika MREL,
utrzymywania zdolności emisyjnych mBanku Hipotecznego, jednak z większym zaangażowaniem Banku w finansowanie spółki zależnej przez nabycie jej listów zastawnych,
zwiększania niezależności finansowej od akcjonariusza większościowego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
72
3.8.1. Przepływy środków pieniężnych z transakcji na niepochodnych instrumentach finansowych
Poniższa tabela zawiera wartości przepływów środków pieniężnych wymaganych do zapłacenia przez Bank, wynikających z zobowiązań finansowych. Przepływy zaprezentowano na datę bilansową w podziale według pozostałego umownego terminu wymagalności. Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone na złote według średniego kursu NBP z dnia bilansowego. Kwoty ujawnione w analizie terminów wymagalności to umowne niezdyskontowane przepływy środków pieniężnych.
31.12.2021
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku
do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Zobowiązania wobec banków
2 691 107
561 539
171 634
5
-
3 424 285
Zobowiązania wobec klientów
152 364 840
3 566 669
1 843 809
1 580 923
619 253
159 975 494
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
5 962
123
2 931 994
3 848 604
-
6 786 683
Zobowiązania podporządkowane
21 385
5 479
41 832
948 576
1 931 767
2 949 039
Pozostałe zobowiązania
2 049 814
154
136
224
-
2 050 328
Zobowiązania razem
157 133 108
4 133 964
4 989 405
6 378 332
2 551 020
175 185 829
Aktywa razem
34 197 948
8 985 458
29 467 950
79 793 582
66 902 535
219 347 473
Luka płynności netto
(122 935 160)
4 851 494
24 478 545
73 415 250
64 351 515
44 161 644
31.12.2020
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku
do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Zobowiązania wobec banków
2 624 368
-
-
-
-
2 624 368
Zobowiązania wobec klientów
127 356 736
4 346 413
2 591 407
2 983 417
593 163
137 871 136
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
56 439
31 343
2 052 142
4 368 767
-
6 508 691
Zobowiązania podporządkowane
21 433
5 274
40 540
960 314
1 919 682
2 947 243
Pozostałe zobowiązania
2 066 066
34
265
372
-
2 066 737
Zobowiązania razem
132 125 042
4 383 064
4 684 354
8 312 870
2 512 845
152 018 175
Aktywa razem
19 703 500
9 090 181
30 606 003
70 533 421
54 047 139
183 980 244
Luka płynności netto
(112 421 542)
4 707 117
25 921 649
62 220 551
51 534 294
31 962 069
Aktywa, zapewniające realizację wszystkich zobowiązań oraz zobowiązań do udzielenia kredytów, obejmują gotówkę, środki pieniężne w banku centralnym, środki w drodze oraz obligacje skarbowe i inne uznane obligacje, należności od banków, kredyty i pożyczki udzielone klientom.
W normalnej działalności część z kredytów udzielonych klientom, których umowny termin spłaty przypadał w ciągu roku, zostanie przedłużona. Ponadto, część dłużnych papierów wartościowych została zastawiona jako zabezpieczenie zobowiązań. Bank mógłby zapewnić środki pieniężne na nieoczekiwane wypływy netto sprzedając papiery wartościowe oraz korzystając z innych źródeł finansowania, takich jak rynek papierów zabezpieczonych aktywami.
Zobowiązania z tytułu leasingu według terminów wymagalności (niezdyskontowane) zostały przedstawione w Nocie 29.
Pozostałe umowne terminy wymagalności wystawionych gwarancji przedstawiono w Nocie 35.
3.8.2. Przepływy środków pieniężnych z pochodnych instrumentów finansowych
Pochodne instrumenty finansowe rozliczane w kwotach netto
Do pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych przez Bank na bazie netto należą:
kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA),
opcje,
warranty,
kontrakty Overnight Index Swap (OIS),
kontrakty swap na stopę procentową (IRS),
kontrakty swap na stopę procentową w walucie obcej (CIRS),
kontrakty swap na towary,
kontrakty forward na papiery wartościowe,
klientowskie transakcje terminowe na towary,
kontrakty forward na emisję CO 2 .
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
73
W poniższej tabeli przedstawiono zobowiązania finansowe Banku z tytułu transakcji na powyższych instrumentach finansowych, dla których wycena odpowiednio na koniec 2021 roku i na koniec 2020 roku jest ujemna. Przepływy z tytułu tych instrumentów pogrupowane zostały w odpowiednich pozostałych umownych terminach zapadalności na datę bilansową i prezentowane w wartości niezdyskontowanej. Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone na złote według średniego kursu NBP z dnia bilansowego.
31.12.2021
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA)
10 523
9 284
23 322
687
-
43 816
Kontrakty Overnight Index Swap (OIS)
944
5 243
(14 568)
(7 110)
4 004
(11 487)
Kontrakty swap na stopę procentową (IRS)
33 614
200 403
1 852 398
6 001 212
350 887
8 438 514
Kontrakty swap na stopę procentową w walucie obcej (CIRS)
(3 532)
(1 612)
26 245
5 116
1 087
27 304
Opcje
32
336
(14 192)
(10 391)
(448)
(24 663)
Inne
2 495
26 753
25 247
2 446
-
56 941
Pochodne instrumenty finansowe, które będą rozliczone na bazie netto razem
44 076
240 407
1 898 452
5 991 960
355 530
8 530 425
31.12.2020
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA)
1 590
1 861
214
-
-
3 665
Kontrakty swap na stopę procentową (IRS)
206 259
353 477
1 155 508
2 744 196
180 774
4 640 214
Kontrakty swap na stopę procentową w walucie obcej (CIRS)
(923)
(5 713)
13 899
34 479
(364)
41 378
Opcje
(770)
1 754
(7 340)
(8 841)
13
(15 184)
Inne
2 789
10 093
18 387
661
-
31 930
Pochodne instrumenty finansowe, które będą rozliczone na bazie netto razem
208 945
361 472
1 180 668
2 770 495
180 423
4 702 003
Pochodne instrumenty finansowe rozliczane w kwotach brutto
Do pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych przez Bank na bazie brutto należą pochodne walutowe instrumenty finansowe: walutowe kontrakty forward oraz walutowe kontrakty swap.
W poniższej tabeli przedstawiono zobowiązania/należności z tytułu instrumentów pochodnych Banku, które będą rozliczone na bazie brutto, pogrupowane w odpowiednich pozostałych umownych terminach zapadalności na datę bilansową. Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone na złote według średniego kursu NBP z dnia bilansowego.
31.12.2021
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Pochodne instrumenty walutowe:
- wypływy
21 386 922
10 415 286
9 102 203
3 040 668
-
43 945 079
- wpływy
21 364 429
10 400 405
9 151 753
3 030 248
-
43 946 835
31.12.2020
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
Pochodne instrumenty walutowe:
- wypływy
23 898 127
10 203 748
7 334 439
4 189 193
-
45 625 507
- wpływy
24 005 802
10 136 207
7 330 734
4 174 794
-
45 647 537
Kwoty ujawnione w tabeli to niezdyskontowane umowne wypływy/wpływy pieniężne.
Wartości zaprezentowane w powyższej tabeli to nominalne kwoty przepływów pozostające do rozliczenia z tytułu pochodnych walutowych instrumentów finansowych, podczas gdy w Nocie 19 zostały zaprezentowane wartości nominalne wszystkich umownie otwartych transakcji pochodnych.
Szczegółowe informacje dotyczące ryzyka płynności pozycji pozabilansowych przedstawiono w Nocie 35.
3.9. Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako możliwość wystąpienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych, obejmując również ryzyko prawne.
Ma ono kompleksowy charakter, co może mieć znaczący wpływ na działalność i sytuację Banku. Obok otoczenia oraz zdarzeń zewnętrznych jego źródłem może być Bank sam w sobie. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, mające wpływ na ryzyko operacyjne, ze względu na dynamiczny charakter podlegają ciągłej analizie.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
74
Zgodnie z Katalogiem Ryzyka, ryzyko operacyjne obejmuje w szczególności:
ryzyko prawne,
ryzyko prowadzenia działalności („conduct risk”),
ryzyko IT,
ryzyko cyberzagrożeń,
ryzyko oszustw zewnętrznych,
ryzyko oszustw wewnętrznych,
ryzyko outsourcingu,
ryzyko kadrowe i organizacyjne,
ryzyko bezpieczeństwa fizycznego,
ryzyko błędów w realizacji, dostawie i zarządzaniu procesem.
Ryzyko operacyjne nie obejmuje ryzyka reputacji, jednak materializacja ryzyka operacyjnego może powodować wzrost ryzyka reputacji.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym realizowane jest w mBanku oraz na poziomie skonsolidowanym w Grupie mBanku. Organizując proces zarządzania ryzykiem operacyjnym Bank bierze pod uwagę wymogi regulacyjne, które stanowią punkt wyjścia dla przygotowania ram systemu kontroli i zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku i Grupie.
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Grupie jest ograniczenie przyczyn występowania zdarzeń operacyjnych, zmniejszanie prawdopodobieństwa ich wystąpienia oraz dotkliwości potencjalnych skutków. Przy podejmowaniu decyzji o akceptowalnym poziomie ryzyka operacyjnego rozważana jest analiza: koszty vs. korzyści.
Ze względu na dynamikę zmian czynników wpływających na ryzyko operacyjne kluczowymi elementami procesu zarządzania ryzykiem są: identyfikacja, ocena, kontrola i monitorowanie efektywności redukcji ryzyka, przeciwdziałanie materializacji ryzyka operacyjnego oraz raportowanie.
Podstawowe narzędzia wykorzystywane do identyfikacji, oceny i monitorowania ryzyka to:
1. Samoocena Efektywności Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym, która jest wykonywana przez jednostki organizacyjne Banku i spółki Grupy. Proces ten ma na celu zapewnienie identyfikacji, oceny ryzyk oraz podjęcia adekwatnych modyfikacji. Dodatkowo wspiera on proces komunikacji o konieczności zmian i usprawnień procesów kontrolnych.
2. Rejestr Strat Operacyjnych, który stanowi bazę danych o stratach wynikających z powstających zdarzeń operacyjnych. Bank korzysta także z dostępu do zewnętrznych baz danych o stratach operacyjnych i wykorzystuje je do analizy ryzyka operacyjnego i potencjalnych zagrożeń, na które narażone są instytucje działające w sektorze finansowym.
3. Kluczowe wskaźniki ryzyka KRI oraz wskaźniki ryzyka RI, które wspierają bieżące monitorowanie ryzyka. Proces umożliwia przewidywanie z pewnym wyprzedzeniem występowania zwiększonego poziomu ryzyka operacyjnego i odpowiednie reagowanie przez jednostki organizacyjne w celu uniknięcia powstawania zdarzeń i strat operacyjnych.
4. Scenariusze ryzyka operacyjnego, które opisują ryzyka związane z występowaniem rzadkich, ale potencjalnie bardzo poważnych w skutkach zdarzeń ryzyka operacyjnego.
5. Opiniowanie produktów przed wprowadzeniem w życie nowej lub modyfikowanej oferty produktowej oraz wpływu umów outsourcingowych na profil ryzyka operacyjnego.
Część narzędzi wspiera kilka etapów procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Bank posiada system regularnego monitorowania zdarzeń operacyjnych oraz sygnałów ostrzegających płynących z narzędzi, co umożliwia obserwację profilu ryzyka operacyjnego oraz zapewnia regularne podejmowanie działań zaradczych między innymi na poziomie Zarządu i Rady Nadzorczej.
Regularne monitorowanie pozwala szybko wykrywać słabości występujące w systemie zarządzania ryzykiem. Dzięki identyfikacji i analizie okoliczności związanych z odnotowanym zdarzeniem i stratą operacyjną Bank może lepiej poznać przyczyny wystąpienia zdarzenia operacyjnego i odpowiednio zapobiegać ich powtórzeniu również w innych obszarach organizacji.
Bank kładzie również duży nacisk na monitorowanie ryzyka operacyjnego i odpowiednie reagowanie na pojawiające się potencjalne zagrożenia. Terminowe monitorowanie procesów ma pomóc wczesnemu identyfikowaniu negatywnych trendów które mogą doprowadzić do istotnych strat materialnych w Banku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
75
Straty operacyjne
W 2021 roku w ramach zarządzania ryzykiem operacyjnym Bank mierzył się w szczególności ze stratami powiązanymi z ryzykiem prawnym związanym z portfelem kredytów w walutach obcych, cyberzagrożeniami oraz oszustwami popełnionymi przez osoby z zewnątrz.
Zdecydowana większość strat operacyjnych Banku dotyczy następujących linii biznesowych: bankowość komercyjna i bankowość detaliczna (wyodrębnionych zgodnie z Rozporządzeniem CRR).
W podziale strat na kategorie ryzyka, największe straty Bank ponosi z tytułu dwóch kategorii ryzyka operacyjnego: przestępstw popełnionych przez osoby z zewnątrz oraz klientów, produktów i praktyk biznesowych.
Poniższa tabela przedstawia rozkład strat rzeczywistych brutto poniesionych w 2021 i 2020 roku przez mBank według kategorii ryzyka operacyjnego:
Suma strat brutto – stan na dzień
Kategorie zdarzeń operacyjnych
31.12.2021
31.12.2020
Przestępstwa popełnione przez osoby z zewnątrz
5 144
5 051
Klienci, produkty i praktyki biznesowe dla kredytów walutowych
2 781 503
1 021 714
Klienci, produkty i praktyki biznesowe dla produktów bankowych z wyłączeniem kredytów walutowych
62 652
44 144
Realizacja, dostawa i zarządzanie procesem
4 283
9 727
Pozostałe
6 338
13 976
Razem
2 859 920
1 094 612
Wysoki udział strat w kategorii „Klienci, produkty i praktyki biznesowe” w 2021 roku wynikał przede wszystkim z poniesienia kosztów ryzyka prawnego związanego z kredytami walutowymi w CHF. Więcej informacji na ten temat zawarto w Nocie 34.
Poziom strat z tytułu ryzyka operacyjnego jest na bieżąco monitorowany i regularnie raportowany do Zarządu Banku, Rady Nadzorczej Banku oraz do Komitetów Forum Biznesu i Ryzyka. W przypadku przekroczeń progów strat operacyjnych istnieją w Grupie mBanku mechanizmy eskalacji. Zapewniają one odpowiednią analizę zdarzeń operacyjnych oraz powodują podjęcie działań naprawczych. Informacje dotyczące zdarzenia, dla którego efekt lub suma efektów zrealizowanych lub niezrealizowanych wynosi 1 mln i więcej, raportowane do Wiceprezesa Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem oraz Departamentu Audytu Wewnętrznego.
3.9.1. Ryzyko braku zgodności
Zarządzanie ryzykiem braku zgodności w mBanku jest realizowane w szczególności zgodnie z postanowieniami Polityki zgodności w mBanku S.A., która zawiera ogólne zasady zapewniania zgodności działania Banku z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i standardami rynkowymi.
Przez ryzyko braku zgodności należy rozumieć skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz standardów rynkowych w procesach funkcjonujących w Banku. Celem zarządzania ryzykiem braku zgodności jest minimalizowanie tego ryzyka.
Niedostosowanie działalności Banku do przepisów to szczególnie sytuacje, w których:
1. regulacje wewnętrzne nie uwzględniają postanowień przepisów prawa,
2. Bank nie stosuje się do zaleceń i rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego oraz innych organów nadzoru realizujących swoje zadania wobec instytucji finansowych,
3. Bank nie stosuje się do zaleceń wynikających z wewnętrznych postępowań, audytów wewnętrznych i zewnętrznych oraz kontroli Departamentu Compliance,
4. procesy bankowe i działania operacyjne przebiegają niezgodnie z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi.
Zapewnianie zgodności, poprzez realizację procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności w procesach funkcjonujących w Banku oraz funkcję kontroli, odbywa się w ramach trzech linii obrony. Pierwsza linia obrony to zarządzanie ryzykiem i realizacja funkcji kontroli w działalności operacyjnej. Druga linia obrony to między innymi:
1. zarządzanie ryzykiem braku zgodności oraz realizacja funkcji kontroli w ramach zadań realizowanych przez Departament Compliance,
2. zarządzanie ryzykiem przez pracowników na specjalnie powoływanych do tego stanowiskach lub w jednostkach organizacyjnych w przypadku, gdy część zadań odnośnie identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności została powierzona innym jednostkom w ramach pierwszej lub drugiej linii obrony.
Trzecia linia obrony to działalność Departamentu Audytu Wewnętrznego.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
76
Na wszystkich trzech liniach obrony pracownicy Banku odpowiednio stosują mechanizmy kontrolne lub niezależnie monitorują przestrzeganie tych mechanizmów w celu zapewnienia zgodności działania Banku z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i standardami rynkowymi.
Zapewnienie zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami prawa (krajowego i międzynarodowego) i ze standardami rynkowymi, a także przestrzeganie regulacji wewnętrznych przez pracowników zapewnia osiąganie celów systemu kontroli wewnętrznej i niweluje ryzyko braku zgodności oraz minimalizuje możliwość wystąpienia bądź eliminuje następujące ryzyka: prawne, reputacji, nałożenia sankcji i powstania strat finansowych oraz ryzyka wynikającego z rozbieżności przy interpretacji przepisów prawa.
Za realizację procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności odpowiedzialni wszyscy pracownicy Banku, stosownie do wykonywanego przez nich zakresu obowiązków oraz nadanych im uprawnień. Za koordynację i nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem braku zgodności jest odpowiedzialny Departament Compliance.
Nadzór nad wdrażaniem w podmiotach zależnych Grupy mBanku wspólnych standardów w obszarze compliance jest realizowany w sposób nienaruszający obowiązujących przepisów prawa, regulacji ostrożnościowych i niezależności pracowników realizujących funkcję compliance w podmiotach zależnych, w szczególności na podstawie porozumień zawartych z podmiotami zależnymi.
3.10. Ryzyko biznesowe
Ryzyko biznesowe oznacza ryzyko strat z tytułu odchyleń rzeczywistego wyniku operacyjnego Grupy mBanku od planowanego poziomu. Kalkulacja odchyleń wartości rzeczywistych od planowanych jest przeprowadzana odrębnie dla części przychodowej i kosztowej. Ryzyko biznesowe obejmuje w szczególności ryzyko strategiczne, związane z możliwością wystąpienia negatywnych konsekwencji finansowych spowodowanych podjęciem błędnych lub niekorzystnych decyzji lub też wadliwą ich realizacją. Zakłada się przy tym, że skutki realizowanych decyzji strategicznych odzwierciedlone w odchyleniach wyniku operacyjnego od poziomu planowanego w horyzoncie rocznym.
Ryzyko biznesowe jest uwzględniane w procesie kalkulacji kapitału ekonomicznego mBanku i Grupy mBanku.
W celu efektywnego zarządzania i ograniczania ryzyka biznesowego podejmowane m.in. następujące działania:
weryfikacja zaplanowanych danych w ramach procesu planistycznego,
regularna analiza przyczyn obserwowanych odchyleń bieżących wyników finansowych jednostek organizacyjnych mBanku od poziomu zaplanowanego i informowanie Zarządu Banku o wynikach tych analiz,
okresowa weryfikacja przyjętej strategii,
regularna analiza działań konkurencji.
3.11. Ryzyko modeli
Ryzyko modeli jest rozumiane jako ryzyko negatywnych konsekwencji związanych z decyzjami podejmowanymi na podstawie danych wyjściowych modeli, które zostały nieprawidłowo zbudowane bądź niewłaściwie administrowane. Ryzyko modeli może skutkować stratami finansowymi, błędnymi decyzjami biznesowymi lub strategicznymi, bądź też niekorzystnie zaważyć na renomie Banku.
W ryzyku modeli można wyodrębnić w szczególności następujące specyficzne podkategorie: ryzyko immanentne nierozerwalnie związane z ograniczeniami w modelowaniu danego zjawiska, ryzyko założeń, ryzyko danych, ryzyko administrowania oraz ryzyko współzależności.
Ryzyko modeli jest zarządzane w Banku w sposób systemowy poprzez odpowiednie regulacje wewnętrzne dotyczące procesu zarządzania modelami i ich ryzykiem, w szczególności monitorowania i walidacji modeli.
Istotną rolę w procesie zarządzania modelami i ich ryzykiem odgrywa Komitet Ryzyka Modeli. Rekomenduje on między innymi poziom tolerancji na ryzyko modeli, który jest następnie zatwierdzany przez Zarząd oraz Radę Nadzorczą Banku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
77
3.12. Ryzyko reputacji
Celem zarządzania ryzykiem reputacji, definiowanym jako ryzyko wynikające z negatywnego postrzegania mBanku lub jego spółek zależnych przez interesariuszy, jest identyfikacja, ocena i ograniczanie ryzyka reputacji w ramach szczególnych procesów, aby chronić i wzmacniać dobre imię mBanku i Grupy mBanku.
Ryzyko reputacji może być ryzykiem wtórnym w stosunku do innych rodzajów ryzyka, takich jak ryzyko kredytowe, rynkowe, płynności i operacyjne. Ryzyko reputacji jest też ryzykiem pierwotnym, gdy wynika bezpośrednio z działalności etycznie, środowiskowo lub społecznie kontrowersyjnej. Ryzyko to jest identyfikowane, mierzone i monitorowane.
Aby monitorować i zarządzać ryzykiem reputacji, mBank stosuje następujące narzędzia i metody:
wdrożone polityki i regulacje z obszaru compliance, bezpieczeństwa, praw człowieka i pracowniczych oraz dotyczące obsługi branż i obszarów wrażliwych pod względem ryzyka reputacji Banku,
ocena poziomu ryzyka reputacji na podstawie negatywnych publikacji,
analiza satysfakcji klientów,
badanie nastrojów pracowniczych,
badanie marki pracodawcy,
zarządzanie kryzysowe,
analiza ryzyka reputacji w toku wdrażania nowych i modyfikacji istniejących produktów,
analiza reklamacji i skarg klientów,
budowanie świadomości w obszarze compliance,
badanie naruszeń praw pracowniczych i innych zasad działania Banku.
3.13. Ryzyko kapitałowe
W mBanku funkcjonuje proces zarządzania kapitałem w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem kapitałowym, rozumianym jako ryzyko wynikające z niezapewnienia kapitału, jak i braku możliwości osiągnięcia poziomu kapitału adekwatnego do ponoszonego przez Bank ryzyka prowadzonej działalności, niezbędnego do pokrycia nieoczekiwanych strat oraz spełniającego wymogi nadzorcze umożliwiające dalsze samodzielne funkcjonowanie Banku. Ryzyko kapitałowe obejmuje ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej.
Zarządzanie ryzykiem kapitałowym realizowane jest na poziomie jednostkowym w mBanku oraz na poziomie skonsolidowanym w Grupie mBanku.
Zarządzanie kapitałem w Banku jest zorganizowane jako proces obejmujący planowanie, zarządzanie i monitorowanie kapitału regulacyjnego oraz kapitału wewnętrznego. W ramach procesu zarządzania kapitałem prowadzony jest regularny monitoring adekwatności i efektywności kapitałowej w celu zapewnienia adekwatnego i optymalnego poziomu kapitału w Banku. Wsparciem dla tego procesu analizy testów warunków skrajnych bazujące m.in. na scenariuszach zmian warunków makroekonomicznych, których celem jest przedstawienie dokładnego obrazu aktualnej pozycji kapitałowej oraz możliwych przyszłych zmian wynikających z przyjętych do analizy scenariuszy warunków skrajnych.
Więcej informacji na temat adekwatności kapitałowej Banku znajduje się w Nocie 46.
3.14. Ryzyko portfela kredytów w walutach obcych
Ryzyko portfela kredytów w walutach obcych jest związane z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi w walutach obcych, udzielanymi kredytobiorcom indywidualnym do 2011 roku. Ryzyko to może wynikać w szczególności z materializacji ryzyka operacyjnego (prawnego), a także kredytowego oraz reputacyjnego w odniesieniu do tych kredytobiorców.
Ryzyko prawne portfela kredytów w walutach obcych (kredytów indeksowanych kursem obcej waluty) dotyczy portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie, udzielanych osobom fizycznym w latach 2004-2011.
Ryzyko to odnosi się do możliwości realizacji strat wynikających z niekorzystnych dla Banku orzeczeń w sprawach wytoczonych z powództwa kredytobiorców.
Zarządzając tym ryzykiem Bank podejmuje działania w celu ochrony interesów Banku w postępowaniach sądowych zmierzające do uzyskania korzystnych dla Banku rozstrzygnięć.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
78
Dla efektywnego zarządzania ryzykiem prawnym portfela kredytów indeksowanych w Banku utworzono Departament Kredytów Spornych, do którego zadań należy w szczególności:
przygotowanie materiałów wykorzystywanych w postępowaniach sądowych,
koordynowanie działań pełnomocników procesowych,
kalkulacja kosztów ryzyka prawnego związanego z kredytami walutowymi,
współpraca i komunikacja z instytucjami zewnętrznymi w sprawach kredytów indeksowanych.
Więcej informacji na temat ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi udzielonymi klientom indywidualnym w CHF zawarto w Nocie 34.
Bank zarządza ryzykiem kredytowym i reputacyjnym, które związane z portfelem kredytów w walutach obcych, zgodnie z zasadami zarządzania tymi ryzykami.
3.15. Ryzyko podatkowe
Celem zarządzania ryzykiem podatkowym jest skuteczne i bezpieczne wykonywanie wszystkich obowiązków przewidzianych przez prawo podatkowe. Dlatego Bank identyfikuje ryzyka podatkowe oraz eliminuje lub ogranicza je w związku z pełnieniem roli:
podatnika,
płatnika podatku,
podmiotu udzielającego informacji podatkowej klientom Banku, kontrahentom Banku lub organom podatkowym.
Bank zarządza ryzykiem podatkowym przez zapewnienie:
integralności prawa podatkowego z prawem rachunkowym oraz sprawozdawczością finansową w regulacjach wewnętrznych Banku,
prawidłowych procesów podatkowych zgodnych z obowiązującym prawem podatkowym,
współpracy jednostek organizacyjnych przygotowujących, opiniujących i oferujących produkty klientom Banku,
prawidłowej identyfikacji i monitoringu ryzyk podatkowych,
zasad dotyczących zawierania transakcji z klientami,
monitorowania zmian w przepisach prawa podatkowego i orzecznictwie.
3.16. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań
Wartość godziwa jest rozumiana jako cena, która byłaby otrzymana ze sprzedaży składnika aktywów, bądź zapłacona w celu przeniesienia zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach między uczestnikami rynku na dzień wyceny. Wycena wartości godziwej opiera się na założeniu, że transakcja sprzedaży składnika aktywów lub przeniesienia zobowiązania odbywa się:
na głównym rynku dla danego składnika aktywów bądź zobowiązania,
w przypadku braku głównego rynku, na najkorzystniejszym rynku dla danego składnika aktywów lub zobowiązania.
Zgodnie z MSSF 9 w celach księgowych Bank wycenia aktywa i zobowiązania finansowe według zamortyzowanego kosztu lub w wartości godziwej. Ponadto dla pozycji wycenianych księgowo według zamortyzowanego kosztu przeprowadzana jest na potrzeby ujawnień w sprawozdaniach finansowych - zgodnie z wymaganiami MSSF 7 - wycena w wartości godziwej.
Podejście do księgowej wyceny aktywów kredytowych w wartości godziwej zostało opisane w rozdziale 3.3.7.
Zgodnie z praktykami rynkowymi Bank wycenia instrumenty finansowe, w których utrzymuje otwarte pozycje, stosując ceny rynkowe (wycena do rynku) lub uznane w praktyce rynkowej modele wyceny (wycena z modelu) zasilane cenami lub parametrami rynkowymi, a w nielicznych przypadkach parametrami estymowanymi wewnętrznie przez Bank. Wszystkie istotne otwarte pozycje w instrumentach pochodnych wyceniane modelami rynkowymi, które zasilane cenami lub parametrami obserwowalnymi przez rynek. Papiery komercyjne emitentów krajowych wyceniane głównie z modelu (dyskontowanie przepływów finansowych), który oprócz rynkowej krzywej stóp procentowych używa spreadów kredytowych wyznaczonych wewnętrznie.
Dla potrzeb ujawnień Bank przyjął założenie, że wartość godziwa krótkoterminowych zobowiązań finansowych (do 1 roku) jest równa ich wartości księgowej. W przypadku zobowiązań finansowych o terminie wymagalności powyżej 1 roku wartość godziwa szacowana jest na podstawie zdyskontowanych przepływów pieniężnych przy zastosowaniu odpowiednich stóp procentowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
79
Aktywa i zobowiązania wyceniane w zamortyzowanym koszcie
W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie wartości księgowych oraz wartości godziwych dla każdej grupy aktywów i zobowiązań finansowych, które nie zostały wykazane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Banku w wartości godziwej.
31.12.2021
31.12.2020
Wartość księgowa
Wartość godziwa
Wartość księgowa
Wartość godziwa
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Dłużne papiery wartościowe
16 632 915
15 358 098
15 952 501
16 445 401
Należności od banków
11 194 916
11 192 768
10 845 844
10 839 089
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym:
86 499 146
86 415 449
82 729 021
83 256 569
Klienci indywidualni
43 319 138
44 209 477
42 329 891
43 853 720
Należności bieżące
7 252 733
7 488 236
6 807 188
6 948 252
Kredyty terminowe
35 680 027
36 334 863
35 231 733
36 614 498
Inne należności
386 378
386 378
290 970
290 970
Klienci korporacyjni
43 099 288
42 129 128
40 255 292
39 258 906
Należności bieżące
5 613 678
5 475 185
4 335 675
4 219 578
Kredyty terminowe
36 876 632
36 044 965
35 522 354
34 642 065
Transakcje reverse repo lub buy/sell back
187 630
187 630
103 832
103 832
Pozostałe należności kredytowe
407 704
407 704
277 050
277 050
Inne należności
13 644
13 644
16 381
16 381
Klienci budżetowi
80 720
76 844
143 838
143 943
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Zobowiązania wobec banków
3 420 001
3 420 001
2 624 286
2 624 286
Zobowiązania wobec klientów
159 905 991
159 888 932
137 778 034
137 805 488
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
6 683 623
6 698 899
6 335 165
6 405 592
Zobowiązania podporządkowane
2 624 456
2 616 703
2 578 327
2 552 098
Poniżej zaprezentowane główne założenia i metody wykorzystane przez Bank podczas szacowania wartości godziwej instrumentów finansowych.
Należności od banków oraz kredyty i pożyczki udzielone klientom
Wartość godziwa należności od banków oraz kredytów i pożyczek udzielonych klientom została wyliczona jako wartość szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych (z uwzględnieniem efektu przedpłat) przy zastosowaniu bieżących stóp procentowych, uwzględniając wysokość spreadu kredytowego, kosztu płynności oraz kosztu kapitału. Poziom spreadu kredytowego został wyznaczony w oparciu o notowania rynkowe mediany spreadów kredytowych dla systemu ratingowego Moody’s. Przypisanie spreadu kredytowego do danej ekspozycji kredytowej nastąpiło poprzez zmapowanie systemu ratingowego Moody’s z wewnętrznym systemem ratingowym Banku. W celu odzwierciedlenia faktu, że duża część ekspozycji Banku jest zabezpieczona, podczas gdy mediana kwotowań rynkowych jest skoncentrowana wokół emisji niezabezpieczonych, Bank dokonał korekty z tego tytułu.
Zobowiązania finansowe
Instrumenty finansowe po stronie zobowiązań stanowią:
kredyty zaciągnięte,
depozyty,
emisje dłużnych papierów wartościowych,
zobowiązania podporządkowane.
Wartość godziwa dla powyższych zobowiązań finansowych o terminie wymagalności powyżej 1 roku opiera się na zdyskontowanych przepływach pieniężnych przy zastosowaniu czynnika dyskontującego, z uwzględnieniem oszacowania spreadu odzwierciedlającego spread kredytowy mBanku i marżę płynności. Dla kredytów otrzymanych z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w EUR i CHF zastosowano krzywą rentowności EBI. W odniesieniu do emisji własnych w ramach programu EMTN zastosowano cenę rynkową z odpowiednich serwisów finansowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
80
W przypadku depozytów Bank zastosował krzywą zbudowaną w oparciu o kwotowania stóp rynku międzybankowego, a także kontraktów FRA i kontraktów IRS dla odpowiednich walut i terminów zapadalności. W przypadku wyceny zobowiązań podporządkowanych Bank zastosował krzywe oparte na stawkach swapowych cross currency z uwzględnieniem pierwotnego spreadu na zobowiązaniach podporządkowanych oraz ich terminu zapadalności.
Bank przyjął, że wartość godziwa dla powyższych instrumentów o wymagalności poniżej 1 roku jest równa ich wartości księgowej.
Na podstawie stosowanych przez Bank metod ustalania wartości godziwej, aktywa i zobowiązania finansowe klasyfikuje się do następujących kategorii:
Poziom 1: ceny kwotowane na aktywnych rynkach dla tego samego instrumentu (bez modyfikacji);
Poziom 2: ceny kwotowane na aktywnych rynkach dla podobnych instrumentów lub inne metody wyceny, dla których wszystkie istotne dane wejściowe bazują na obserwowalnych danych rynkowych;
Poziom 3: metody wyceny, dla których przynajmniej jedna istotna dana wejściowa nie bazuje na obserwowalnych danych rynkowych.
W tabeli poniżej przedstawiono hierarchię wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych, wycenianych do wartości godziwej zgodnie z założeniami i metodami opisanymi powyżej, wyłącznie na potrzeby ujawnień, według stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku i na dzień 31 grudnia 2020 roku.
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
31.12.2021
w tym:
Ceny kwotowane na aktywnych rynkach
Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych
Inne techniki wyceny
WYCENY WYŁĄCZNIE NA POTRZEBY UJAWNIEŃ
Aktywa finansowe
Dłużne papiery wartościowe
15 358 098
12 100 420
-
3 257 678
Należności od banków
11 192 768
-
-
11 192 768
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
86 415 449
-
-
86 415 449
Zobowiązania finansowe
Zobowiązania wobec banków
3 420 001
-
-
3 420 001
Zobowiązania wobec klientów
159 888 932
-
2 812 699
157 076 233
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
6 698 899
6 673 840
-
25 059
Zobowiązania podporządkowane
2 616 703
-
2 616 703
-
Aktywa finansowe razem
112 966 315
12 100 420
-
100 865 895
Zobowiązania finansowe razem
172 624 535
6 673 840
5 429 402
160 521 293
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
31.12.2020
w tym:
Ceny kwotowane na aktywnych rynkach
Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych
Inne techniki wyceny
WYCENY WYŁĄCZNIE NA POTRZEBY UJAWNIEŃ
Aktywa finansowe
Dłużne papiery wartościowe
16 445 401
13 395 856
-
3 049 545
Należności od banków
10 839 089
-
-
10 839 089
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
83 256 569
-
-
83 256 569
Zobowiązania finansowe
Zobowiązania wobec banków
2 624 286
-
-
2 624 286
Zobowiązania wobec klientów
137 805 488
-
4 296 271
133 509 217
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
6 405 592
6 369 433
-
36 159
Zobowiązania podporządkowane
2 552 098
-
2 552 098
-
Aktywa finansowe razem
110 541 059
13 395 856
-
97 145 203
Zobowiązania finansowe razem
149 387 464
6 369 433
6 848 369
136 169 662
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
81
Poziom 1
Poziom 1 aktywów finansowych obejmuje wartość skarbowych papierów wartościowych oraz obligacji EBI, których wycena polega na bezpośrednim wykorzystaniu rynkowych bieżących cen tych instrumentów pochodzących z aktywnych i płynnych rynków finansowych.
W poziomie 1 zobowiązań Bank wykazał wartość godziwą wyemitowanych obligacji (Nota 29). Dla wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych Bank zastosował ceny bezpośrednio z rynku dla tych papierów.
Poziom 2
Poziom 2 obejmuje wartość godziwą kredytów długoterminowych otrzymanych od banków, wartość godziwą depozytów długoterminowych złożonych przez klientów oraz wartość godziwą kredytów otrzymanych z EBI (Nota 29). Ponadto, w poziomie 2 Bank wykazał zobowiązania podporządkowane.
Wartość godziwa dla ujętych w poziomie 2 zobowiązań finansowych o terminie wymagalności powyżej 1 roku opiera się na zdyskontowanych przepływach pieniężnych przy zastosowaniu czynnika dyskontującego. W odniesieniu do kredytów otrzymanych z Europejskiego Banku Inwestycyjnego wykorzystano krzywą rentowności EBI oraz wartość marży, jaką Bank otrzymał w ostatniej zawartej transakcji. Na tej podstawie oszacowano następnie wartość spreadu dla zobowiązań Banku zaciągniętych w EBI w stosunku do rynkowej krzywej swap. W przypadku depozytów Bank zastosował krzywą zbudowaną w oparciu o kwotowania stóp rynku międzybankowego, a także kontraktów FRA i kontraktów IRS dla odpowiednich walut i terminów zapadalności. W przypadku wyceny zobowiązań podporządkowanych Bank zastosował krzywe oparte na stawkach swapowych cross currency z uwzględnieniem pierwotnego spreadu na zobowiązaniach podporządkowanych oraz ich terminu zapadalności.
Poziom 3
Poziom 3 obejmuje:
wartość godziwą należności od banków oraz kredytów i pożyczek udzielonych klientom, wyliczoną w opisany wcześniej sposób, wykorzystujący notowania mediany spreadów kredytowych dla ratingów Moody’s;
zobowiązania wobec banków oraz wobec klientów o terminie wymagalności do 1 roku, dla których Bank przyjął, że ich wartość godziwa jest równa wartości bilansowej;
wartość godziwą tych zobowiązań wobec banków oraz wobec klientów o terminie wymagalności powyżej 1 roku, w przypadku których w ich wycenie posłużono się metodami wyceny wykorzystującymi przynajmniej jedną istotną daną wejściową nie bazującą na obserwowalnych danych rynkowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
82
Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej oraz nieruchomości inwestycyjne
W tabeli poniżej przedstawiono hierarchię wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych oraz nieruchomości inwestycyjnych, które zostały wykazane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Banku według wartości godziwej.
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
31.12.2021
w tym:
Ceny kwotowane na aktywnych rynkach
Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych
Inne techniki wyceny
POWTARZALNE POMIARY WARTOŚCI GODZIWEJ
Aktywa finansowe
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz instrumenty pochodne zabezpieczające
2 581 174
248 906
1 866 663
465 605
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
40 426
-
-
40 426
Dłużne papiery wartościowe
674 085
248 906
-
425 179
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
1 866 663
-
1 866 663
-
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
2 104 819
-
2 104 819
-
Pochodne instrumenty zabezpieczające
163 715
-
163 715
-
Efekt kompensowania
(401 871)
-
(401 871)
-
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
1 221 063
870
-
1 220 193
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
991 469
-
-
991 469
Dłużne papiery wartościowe
81 128
-
-
81 128
Kapitałowe papiery wartościowe
148 466
870
-
147 596
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
54 162 657
25 971 560
8 495 243
19 695 854
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
18 191 254
-
-
18 191 254
Dłużne papiery wartościowe
35 971 403
25 971 560
8 495 243
1 504 600
Aktywa finansowe, razem
57 964 894
26 221 336
10 361 906
21 381 652
Nieruchomości inwestycyjne
127 510
-
-
127 510
Zobowiązania finansowe
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
1 959 827
-
1 959 827
-
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
2 272 167
-
2 272 167
-
Pochodne instrumenty zabezpieczające
1 598 547
-
1 598 547
-
Efekt kompensowania
(1 910 887)
-
(1 910 887)
-
Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych
84 774
84 774
-
-
Zobowiązania finansowe razem
2 044 601
84 774
1 959 827
-
Aktywa i zobowiązania finansowe wycenione w wartości godziwej oraz nieruchomości inwestycyjne na poziomie 3 - zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
Dłużne papiery wartościowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
Kapitałowe papiery wartościowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Nieruchomości inwestycyjne
Bilans otwarcia
333 151
76 068
135 520
1 509 952
-
Łączne zyski lub straty za okres
11 032
5 060
11 182
(65 509)
14 118
Ujęte w rachunku zysków i strat:
11 032
5 060
11 182
-
-
Wynik na działalności handlowej
11 032
6 196
-
-
-
Zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
-
(1 136)
11 182
-
-
Ujęte w innych całkowitych dochodach:
-
-
-
(65 509)
14 118
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
-
-
-
(65 509)
14 118
Nabycia
2 368 719
-
894
1 364 162
-
Wykupy
(204 372)
-
-
(394 816)
-
Sprzedaże
(8 098 131)
-
-
(2 510 472)
-
Emisje
6 014 780
-
-
1 601 283
-
Przeniesienie z innych pozycji sprawozdawczych
-
-
-
-
113 392
Bilans zamknięcia
425 179
81 128
147 596
1 504 600
127 510
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
83
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
31.12.2020
w tym:
Ceny kwotowane na aktywnych rynkach
Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych
Inne techniki wyceny
POWTARZALNE POMIARY WARTOŚCI GODZIWEJ
Aktywa finansowe
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz instrumenty pochodne zabezpieczające
2 493 535
366 517
1 605 965
521 053
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
187 902
-
-
187 902
Dłużne papiery wartościowe
699 668
366 517
-
333 151
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
1 605 965
-
1 605 965
-
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
1 817 678
-
1 817 678
-
Pochodne instrumenty zabezpieczające
820 483
-
820 483
-
Efekt kompensowania
(1 032 196)
-
(1 032 196)
-
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
1 585 029
960
-
1 584 069
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
1 372 481
-
-
1 372 481
Dłużne papiery wartościowe
76 068
-
-
76 068
Kapitałowe papiery wartościowe
136 480
960
-
135 520
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
47 731 612
33 556 650
149 997
14 024 965
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
12 515 013
-
-
12 515 013
Dłużne papiery wartościowe
35 216 599
33 556 650
149 997
1 509 952
Aktywa finansowe, razem
51 810 176
33 924 127
1 755 962
16 130 087
Zobowiązania finansowe
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
1 414 374
-
1 414 374
-
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
1 678 160
-
1 678 160
-
Pochodne instrumenty zabezpieczające
7 706
-
7 706
-
Efekt kompensowania
(271 492)
-
(271 492)
-
Zobowiązania finansowe razem
1 414 374
-
1 414 374
-
Aktywa i zobowiązania finansowe wycenione w wartości godziwej na poziomie 3 - zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
Dłużne papiery wartościowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
Kapitałowe papiery wartościowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Bilans otwarcia
460 191
133 774
86 772
1 488 819
Łączne zyski lub straty za okres
21 089
12 632
48 748
20 625
Ujęte w rachunku zysków i strat:
21 089
12 632
48 748
-
Wynik na działalności handlowej
21 089
1 922
91
-
Zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
-
10 710
48 657
-
Ujęte w innych całkowitych dochodach:
-
-
-
20 625
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
-
-
-
20 625
Nabycia
2 075 197
-
-
1 243 442
Wykupy
(233 837)
-
-
(433 937)
Sprzedaże
(9 729 999)
-
-
(5 090 143)
Emisje
7 740 510
-
-
4 281 146
Rozliczenia
-
(70 338)
-
-
Bilans zamknięcia
333 151
76 068
135 520
1 509 952
W 2021 roku ani w 2020 roku nie odnotowano przeniesień instrumentów finansowych pomiędzy poszczególnymi poziomami hierarchii wartości godziwej.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
84
W odniesieniu do instrumentów finansowych wycenianych w sposób powtarzalny do wartości godziwej, sklasyfikowanych na poziomie 1 i 2 hierarchii wartości godziwej, ewentualne przypadki, w których mogłoby nastąpić przeniesienie pomiędzy tymi poziomami monitorowane przez Departament Zarządzania Ryzykiem Bilansu na podstawie wewnętrznych zasad. W przypadku jeśli wystąpi brak ceny rynkowej, służącej do wyceny bezpośredniej, przez okres ponad 5 dni roboczych następuje zmiana sposobu wyceny tego instrumentu, czyli przejście z wyceny bezpośredniej na wycenę z modelu, o ile dostępna jest zatwierdzona metoda wyceny z modelu dla tego instrumentu. Powrót do metody wyceny bezpośredniej następuje po okresie co najmniej 10 dni roboczych, w których cena rynkowa była dostępna w sposób ciągły. W przypadku braku ceny rynkowej dla skarbowych papierów dłużnych powyższe terminy wynoszą odpowiednio 2 i 5 dni roboczych.
Poziom 1
Na dzień 31 grudnia 2021 roku na poziomie 1 hierarchii wartości Bank wykazał wartość godziwą obligacji rządowych przeznaczonych do obrotu w kwocie 248 906 tys. oraz wartość godziwą obligacji rządowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody w kwocie 24 468 564 tys. (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 366 517 tys. i 32 375 426 tys. zł). Poziom 1 obejmuje wartość godziwą obligacji korporacyjnych w kwocie 1 502 996 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 1 181 224 tys. zł).
Ponadto na dzień 31 grudnia 2021 roku poziom 1 obejmuje wartość akcji imiennych uprzywilejowanych Giełdy Papierów Wartościowych w kwocie 870 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 960 tys. zł).
Na dzień 31 grudnia 2021 roku poziom 1 obejmuje również zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych w kwocie 84 774 tys. zł.
Instrumenty te zostały sklasyfikowane do poziomu 1, ponieważ ich wycena polega na bezpośrednim wykorzystaniu rynkowych bieżących cen tych instrumentów pochodzących z aktywnych i płynnych rynków finansowych.
Poziom 2
Poziom 2 hierarchii na dzień 31 grudnia 2021 roku obejmuje głównie wartość godziwą bonów pieniężnych emitowanych przez NBP w kwocie 8 495 243 tys. (31 grudnia 2020 roku: 149 997 tys. zł), których wycena oparta jest na modelu NPV (dyskontowania przyszłych przepływów finansowych), który zasilany jest krzywymi stóp procentowych wyznaczonymi w drodze transformacji kwotowań pochodzących bezpośrednio z aktywnych i płynnych rynków finansowych.
Ponadto do poziomu 2 Bank zalicza wycenę pochodnych instrumentów finansowych, do wyceny których stosowane modele zgodne ze standardami i praktykami rynkowymi w tym zakresie, które zasilane parametrami pochodzącymi bezpośrednio z rynków (np. kursami wymiany walut, zmiennościami implikowanymi opcji walutowych, wartościami indeksów i akcji giełdowych) lub parametrami będącymi transformacjami kwotowań pochodzących bezpośrednio z aktywnych i płynnych rynków finansowych (np. krzywe stóp procentowych).
Poziom 3
Na poziomie 3 hierarchii na dzień 31 grudnia 2021 roku wykazana jest wartość godziwa dłużnych komercyjnych papierów wartościowych emitowanych przez krajowe banki i przedsiębiorstwa (obligacje i certyfikaty depozytowe) w kwocie 1 977 236 tys. (31 grudnia 2020 roku: 1 882 836 tys. zł), obejmującej między innymi wartość godziwą instrumentu dłużnego wycenionego w wartości godziwej przez wynik finansowy, reprezentującego prawa do akcji uprzywilejowanych Visa Inc.
Poziom 3 na dzień 31 grudnia 2021 roku obejmuje również wartość godziwą obligacji emitowanych przez jednostki budżetu terenowego w kwocie 33 671 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 36 335 tys. zł).
Wycena z modelu dla tych pozycji zakłada wycenę w oparciu o rynkową krzywą stóp procentowych skorygowaną o poziom spreadu kredytowego. Parametr spreadu kredytowego odzwierciedla ryzyko kredytowe emitenta papieru wartościowego i jest wyznaczany zgodnie z modelem wewnętrznym Banku. Model ten wykorzystuje parametry ryzyka kredytowego (np. PD, LGD) oraz informacje pozyskane z rynku (w tym spready implikowane z transakcji). Parametry PD i LGD nie obserwowane na aktywnych rynkach i w związku z tym zostały wyznaczone na podstawie analiz statystycznych. Oba modele wyceny instrumentów dłużnych oraz model spreadu kredytowego zostały zbudowane wewnętrznie w jednostkach ryzyka, zostały zaakceptowane przez Komitet Ryzyka Modeli i podlegają okresowemu monitoringowi oraz walidacji przeprowadzanej przez jednostkę niezależną od jednostek odpowiedzialnych za budowę i utrzymanie modelu.
Poziom 3 na dzień 31 grudnia 2021 roku obejmuje wartość kredytów i pożyczek udzielonych klientom w kwocie 19 223 149 tys. (31 grudnia 2020 roku: 14 075 396 tys. zł). Zasady wyznaczania wartości godziwej kredytów i pożyczek udzielonych klientom zostały opisane w Nocie 3.3.7.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
85
Ponadto poziom 3 na dzień 31 grudnia 2021 roku obejmuje wartość godziwą kapitałowych papierów wartościowych w kwocie 147 596 tys. (31 grudnia 2020 roku: 135 520 tys. zł). Kapitałowe papiery wartościowe wykazane w poziomie 3 wyceniane metodą mnożników rynkowych. Wycena metodą mnożników rynkowych polega na określeniu wartości kapitałów własnych wycenianej spółki poprzez zastosowanie relacji wartości rynkowych kapitałów własnych lub wartości całości zaangażowanych kapitałów (wartości spółki) porównywalnych spółek do wybranych wielkości ekonomiczno-finansowych.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku poziom 3 obejmuje również wycenę do wartości godziwej nieruchomości inwestycyjnej w wysokości 127 510 tys. zł. Wartość nieruchomości została oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego wpisanego do Centralnego Rejestru Rzeczoznawców Majątkowych prowadzonego przez Ministra Rozwoju i Technologii. Nieruchomość została wyceniona przy użyciu metody dochodowej. Kluczowym parametrem nieobserwowalnym wykorzystanym w modelu jest wykorzystywana do dyskontowania przepływów pieniężnych stopa kapitalizacji równa 9,28%.
Poniższa tabela prezentuje wrażliwość wyceny w wartości godziwej na zmianę nieobserwowalnych parametrów stosowanych w modelach dla instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej na poziomie 3.
Wrażliwość na zmianę parametru nieobserwowalnego
Portfel
Wartość godziwa
31.12.2021
(-)
(+)
Opis
Obligacje korporacyjne wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1 504 600
(29 729)
29 729
Obligacje korporacyjne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
425 179
(8 569)
8 569
Parametrem nieobserwowalnym jest spread kredytowy. Wrażliwość policzona przy założeniu zmiany spreadu kredytowego o 100 bp. Przy wzroście wartości parametru Bank odnotowuje stratę (-), przy spadku spodziewany jest zysk (+).
Kredyty i pożyczki udzielone klientom przeznaczone do obrotu
40 426
(761)
743
Kredyty i pożyczki udzielone klientom obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
991 469
(15 630)
16 159
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
18 191 254
(3 205)
2 978
Model wyceny wykorzystuje parametry ryzyka kredytowego (PD oraz LGD). Wrażliwość policzona przy założeniu zmiany PD i LGD +/- 10%. Przy wzroście wartości parametru Bank odnotowuje stratę, przy spadku spodziewany jest zysk.
Wrażliwość na zmianę parametru nieobserwowalnego
Portfel
Wartość godziwa
31.12.2020
(-)
(+)
Opis
Obligacje korporacyjne wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1 509 952
(35 990)
35 990
Obligacje korporacyjne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
333 151
(7 045)
7 045
Parametrem nieobserwowalnym jest spread kredytowy. Wrażliwość policzona przy założeniu zmiany spreadu kredytowego o 100 bp. Przy wzroście wartości parametru Bank odnotowuje stratę (-), przy spadku spodziewany jest zysk (+).
Kredyty i pożyczki udzielone klientom przeznaczone do obrotu
187 902
(306)
285
Kredyty i pożyczki udzielone klientom obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
1 372 481
(25 873)
26 007
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
12 515 013
(5 289)
4 926
Model wyceny wykorzystuje parametry ryzyka kredytowego (PD oraz LGD). Wrażliwość policzona przy założeniu zmiany PD i LGD +/- 10%. Przy wzroście wartości parametru Bank odnotowuje stratę, przy spadku spodziewany jest zysk.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
86
4. Ważniejsze oszacowania i oceny dokonane w związku z zastosowaniem zasad rachunkowości
Bank dokonuje oszacowań i przyjmuje założenia, które mają wpływ na wartości aktywów i zobowiązań wykazywanych w następnym okresie. Szacunki i założenia, które podlegają ciągłej ocenie, oparte o doświadczenia historyczne i inne czynniki, w tym oczekiwania co do przyszłych zdarzeń, które w danej sytuacji wydają się uzasadnione.
Wpływ ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi udzielonymi we frankach szwajcarskich
Szczegółowe informacje dotyczące wpływu ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi udzielonymi we frankach szwajcarskich znajdują się w Nocie 34.
Utrata wartości kredytów i pożyczek
Bank przeprowadza przegląd swojego portfela kredytowego pod kątem utraty wartości przynajmniej raz na kwartał. Aby ustalić, czy należy wykazać utratę wartości w rachunku zysków i strat, Bank ocenia czy istnieją jakiekolwiek dane wskazujące na możliwe do zmierzenia zmniejszenie szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych dotyczących portfela kredytowego. Metodologia i założenia, na podstawie których określa się szacunkowe kwoty przepływów pieniężnych i okresy, w których one nastąpią, poddawane regularnym przeglądom. Gdyby wartość bieżąca szacowanych przepływów pieniężnych (zdyskontowane odzyski z wpłat własnych z kapitału, zdyskontowane odzyski z odsetek, zdyskontowane odzyski z zobowiązań pozabilansowych i zdyskontowane odzyski z zabezpieczeń przypadających na należności bilansowe i pozabilansowe, ważone prawdopodobieństwem realizacji określonych scenariuszy) dla portfela kredytów i pożyczek oraz zobowiązań pozabilansowych z rozpoznaną utratą wartości na dzień 31 grudnia 2021 roku uległa zmianie o +/- 10% to szacowana wielkość oczekiwanej straty kredytowej dla kredytów i pożyczek oraz zobowiązań pozabilansowych uległaby odpowiednio zmniejszeniu o 31,4 mln lub zwiększeniu o 32,8 mln zł (na dzień 31 grudnia 2020 roku odpowiednio 41,0 mln i 42,6 mln zł). Szacunek ten został przeprowadzony dla portfela kredytów i pożyczek oraz zobowiązań pozabilansowych, w przypadku których utrata wartości rozpoznawana jest w oparciu o indywidualną analizę przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu spłat i odzysków zabezpieczeń - Koszyk 3. Zasady wyznaczania odpisów aktualizujących oraz rezerw z tytułu utraty wartości ekspozycji kredytowych zostały opisane w Nocie 3.3.6.
Wpływ pandemii COVID-19 na działalność Banku
Działania pomocowe zastosowane w Banku na skutek wybuchu pandemii COVID-19
W roku 2021 Bank nadal oferował klientom narzędzia pomocowe, mające na celu wsparcie ich w trudnej sytuacji, wynikającej z trwającej pandemii COVID-19. Celem tych narzędzi była pomoc w zachowaniu płynności finansowej klientów poprzez krótkoterminowe zmniejszenie obciążeń finansowych. Skala wniosków o wsparcie w roku 2021 była znacznie mniejsza niż w roku 2020. Wynikało to z zawężenia grup klientów uprawnionych do pomocy w ramach rozwiązań sektorowych a także z częściowego przystosowania się klientów do nowej rzeczywistości gospodarczej, związanej z przedłużającą się pandemią.
Narzędzia stosowane w Banku do końca marca 2021 roku były zgodne ze stanowiskiem banków w zakresie ujednolicenia zasad oferowania narzędzi pomocowych dla klientów sektora bankowego. Stanowisko to miało charakter moratorium pozaustawowego w rozumieniu wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) w sprawie ustawowych i pozaustawowych moratoriów na spłaty kredytów, które banki stosują w związku z kryzysem wywołanym COVID-19. Zostało one notyfikowane przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego do EUNB.
Moratorium w Polsce objęło instrumenty pomocowe udzielane od 13 marca do 30 września 2020 roku, a następnie w okresie od 18 stycznia do 31 marca 2021 roku instrumenty pomocowe dedykowane przedsiębiorstwom z branż szczególnie dotkniętych skutkami pandemii COVID-19.
Moratorium w Czechach objęło instrumenty pomocowe udzielane od 1 kwietnia do 31 października 2020 roku, a na Słowacji od 1 kwietnia 2020 roku do 31 marca 2021 roku.
W zakresie działalności obszaru Bankowości Detalicznej w Polsce w styczniu 2021 roku Bank umożliwił
ponownie klientom firmowym z branż szczególnie dotkniętych skutkami pandemii, wymienionych w przepisach programu Tarcza Finansowa PFR 2.0, wnioskowanie o odroczenie w spłacie rat kapitałowych lub kapitałowo-odsetkowych, na wskazany przez nich okres wynoszący maksymalnie 9 miesięcy, uwzględniając liczbę miesięcy wykorzystaną podczas moratorium pozaustawowego w 2020 roku, z jednoczesną możliwością wydłużenia okresu kredytowania o czas trwania moratorium. Rozpatrywanie wniosków spełniających warunki ustalone stanowiskiem sektorowym odbywało się w trybie uproszczonym, tj. bez konieczności badania zdolności klienta do spłaty zobowiązania. Proces rozpatrywania wniosków wspierany był przez mechanizm automatycznej weryfikacji warunków brzegowych (m.in. PKD przedsiębiorcy, brak zaległości w spłacie więcej niż jednej raty, co najmniej 6-miesięczna historia spłat, data zawarcia kredytu przed 13 marca 2020 roku).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
87
Przy udzielaniu karencji kapitałowej suma kapitału pozostającego do spłaty po okresie karencji jest dzielona zgodnie z algorytmem (raty równe lub malejące zgodnie z umową) na okres pozostający do spłaty. W przypadku wydłużenia okresu kredytowania okres pozostający do spłaty jest dłuższy, co skutkuje tym, że raty po okresie karencji niższe aniżeli w przypadku karencji kapitałowej bez wydłużenia okresu kredytowania. Przy udzielaniu karencji kapitałowo-odsetkowej dla kapitału mechanizm jest identyczny jak przy karencji kapitałowej, natomiast zawieszane odsetki rozkładane równomiernie na okres pozostający do spłaty po okresie karencji.
Bank oferuje również klientom w Polsce wsparcie w ramach tzw. tarczy antykryzysowej 4.0, obowiązującej od dnia 23 czerwca 2020 roku, w ramach której klienci, którzy stracili pracę lub inne główne źródło dochodu po 13 marca 2020 roku, mają prawo do zawieszenia na okres do 3 miesięcy spłaty kredytu bez naliczania odsetek w okresie zawieszenia wykonywania umowy. To udogodnienie ma charakter moratorium ustawowego w rozumieniu wytycznych EUNB. Skala wniosków składanych o formę pomocy jest nadal nieznaczna.
W zakresie działalności obszaru Bankowości Korporacyjnej , 2 grudnia 2020 roku EUNB w związku z kolejną
falą pandemii postanowił reaktywować „Wytyczne dotyczące ustawowych i pozaustawowych moratoriów na spłaty kredytów, stosowanych w obliczu kryzysu spowodowanego przez COVID-19”. Na tej podstawie banki i grupy bankowe zrzeszone w Związku Banków Polskich zdecydowały o wznowieniu działania moratorium pozaustawowego i objęcie nim działań pomocowych udzielonych od 18 stycznia do 31 marca 2021 roku. Wznowione moratorium zostało notyfikowane przez EUNB za pośrednictwem UKNF, jego skala jest jednak istotnie mniejsza niż pierwszego moratorium.
Działanie reaktywowanego moratorium było ograniczone wyłącznie do klientów działających w sektorach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii COVID-19, tj. w branżach objętych Tarczą Finansową PFR (zgodnie z klasyfikacją PKD) lub prowadzących działalność w zakresie wynajmu powierzchni w obiektach handlowych lub usługowych, w tym parkach handlowych o powierzchni powyżej 2000 m2. Pozostałe kryteria kwalifikujące klienta do objęcia pomocą były zbliżone do zasad obowiązujących w ramach pierwszego moratorium, tj. dotyczyły jedynie kredytów udzielonych przed 13 marca 2020 roku, klient na dzień 31 grudnia 2020 roku nie był zakwalifikowany przez Bank do kategorii default, nie toczyło się wobec niego postępowanie upadłościowe, restrukturyzacyjne, likwidacyjne lub egzekucyjne oraz do 31 marca 2021 roku złożył w Banku wniosek o zmianę warunków finansowania.
Działania pomocowe oferowane przez Bank polegały na zawieszeniu rat kapitałowych na okres do 9 miesięcy łącznie (tj. z uwzględnieniem wcześniejszego okresu wsparcia przyznanego na podstawie pierwszego moratorium) lub przedłużeniu finansowania produktami odnawialnymi do 9 miesięcy łącznie. W przypadku klientów o obrotach do 50 mln EUR Bank oferował również możliwość zawieszenia rat kapitałowo odsetkowych na okres do 6 miesięcy łącznie.
Kwota zawieszonych rat kapitałowych była dodawana do ostatniej raty. W odniesieniu do rat kapitałowo-odsetkowych kwota zawieszonych kapitałowych części rat była również dodawana do ostatniej raty, natomiast kwota zawieszonych odsetek była dodawana do kolejnych rat odsetkowych płatnych po okresie odroczenia (które odpowiadają liczbie rat odroczonych). W przypadku finansowania nieruchomości komercyjnych w kwocie powyżej 4 mln zmiany warunków spłaty były określane indywidualnie. Udzielając wsparcia Bank wymagał utrzymania zabezpieczeń co najmniej na dotychczasowym poziomie oraz ograniczenia dystrybucji środków do właścicieli.
Poniższa tabela przedstawia informację o całkowitej wartości kredytów objętych moratoriami oraz nowym finansowaniu objętym publicznymi programami gwarancyjnymi (BGK) w Polsce w ramach pomocy związanej z COVID-19.
Liczba klientów w Polsce, którzy skorzystali z pomocy w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
31.12.2021
Moratoria
52 112
Gwarancje rządowe BGK
85
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
88
31.12.2021
Wartość kredytów w Polsce
z pomocą udzieloną w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto kontraktów z przyznanymi moratoriami
w tym:
wartość brutto kontraktów z wygasłymi moratoriami
w tym:
wartość brutto kontraktów z aktywnymi moratoriami
Skumulowana utrata wartości kontraktów z aktywnymi moratoriami
Wartość netto/ wartość godziwa kontraktów z aktywnymi moratoriami
Moratoria
7 395 198
7 394 773
425
(109)
316
- Klienci indywidualni
4 920 251
4 919 826
425
(109)
316
- Klienci korporacyjni
2 474 947
2 474 947
-
-
-
Gwarancje rządowe BGK
849 683
-
849 683
(7 184)
842 499
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
849 683
-
849 683
(7 184)
842 499
Kolejne tabele przedstawiają powyższe dane w podziale na pomoc aktywną i pomoc wygasłą na dzień 31 grudnia 2021 roku.
a) pomoc aktywna na dzień 31 grudnia 2021 roku
Obsługiwane
Aktywna pomoc w Polsce na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
z odroczonymi ratami kapitałowo- odsetkowymi
w tym:
instrumenty o istotnym wzroście ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, ale bez utraty wartości (Koszyk 2)
Skumulowana utrata wartości
Moratoria
-
-
-
-
-
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
Gwarancje rządowe BGK
837 767
2 824
-
298 545
(3 743)
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
837 767
2 824
-
298 545
(3 743)
Nieobsługiwane
Aktywna pomoc w Polsce na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
małe prawdopodobieństwo spłaty, ekspozycja nie przeterminowana albo przeterminowana < = 90 dni
Skumulowana utrata wartości
Wartość brutto - wpływy do kategorii Nieobsługiwane
Moratoria
425
-
-
(109)
425
- Klienci indywidualni
425
-
-
(109)
425
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
Gwarancje rządowe BGK
11 916
11 916
-
(3 441)
11 916
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
11 916
11 916
-
(3 441)
11 916
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
89
b) pomoc wygasła na dzień 31 grudnia 2021 roku
Obsługiwane
Wygasła pomoc w Polsce na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
instrumenty o istotnym wzroście ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, ale bez utraty wartości (Koszyk 2)
Skumulowana utrata wartości
w tym:
instrumenty o istotnym wzroście ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, ale bez utraty wartości (Koszyk 2)
Moratoria
7 145 019
116 716
608 228
(50 775)
(29 827)
- Klienci indywidualni
4 713 924
65 056
270 309
(30 484)
(15 917)
- Klienci korporacyjni
2 431 095
51 660
337 919
(20 291)
(13 910)
Gwarancje rządowe BGK
-
-
-
-
-
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
Nieobsługiwane
Wygasła pomoc w Polsce na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 13.03.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
małe prawdopodobieństwo spłaty, ekspozycja nie przeterminowana albo przeterminowana < = 90 dni
Skumulowana utrata wartości
Wartość brutto - Wpływy do kategorii Nieobsługiwane
Moratoria
249 754
18 775
-
(122 693)
56 816
- Klienci indywidualni
205 902
12 309
-
(102 876)
47 543
- Klienci korporacyjni
43 852
6 466
-
(19 817)
9 273
Gwarancje rządowe BGK
-
-
-
-
-
- Klienci indywidualni
-
-
-
-
-
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
Poniższa tabela przedstawia informację o całkowitej wartości kredytów objętych moratoriami oraz o nowym finansowaniu objętym publicznymi programami gwarancyjnymi w Czechach i na Słowacji w ramach pomocy związanej z COVID-19 (stan na 31 grudnia 2021 roku).
Liczba klientów w Czechach i na Słowacji, którzy skorzystali z pomocy w okresie 01.04.2020 – 31.12.2021
31.12.2021
Moratoria
5 579
31.12.2021
Wartość kredytów w Czechach i na Słowacji
z pomocą udzieloną w okresie
01.04.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto kontraktów z przyznanymi moratoriami
w tym:
wartość brutto kontraktów z wygasłymi moratoriami
w tym:
wartość brutto kontraktów z aktywnymi moratoriami
Skumulowana utrata wartości kontraktów z aktywnymi moratoriami
Wartość netto/ wartość godziwa kontraktów z aktywnymi moratoriami
Moratoria
416 902
416 902
-
-
-
- Klienci indywidualni
416 902
416 902
-
-
-
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
a) pomoc aktywna na dzień 31 grudnia 2021 roku
Na dzień 31 grudnia 2021 roku nie odnotowano w Czechach i na Słowacji kontraktów z aktywną pomocą.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
90
b) pomoc wygasła na dzień 31 grudnia 2021 roku
Obsługiwane
Wygasła pomoc
w Czechach i na Słowacji na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 01.04.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
instrumenty o istotnym wzroście ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, ale bez utraty wartości (Koszyk 2)
Skumulowana utrata wartości
w tym:
instrumenty o istotnym wzroście ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, ale bez utraty wartości (Koszyk 2)
Moratoria
403 792
45 869
28 657
(2 364)
(1 527)
- Klienci indywidualni
403 792
45 869
28 657
(2 364)
(1 527)
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
Nieobsługiwane
Wygasła pomoc
w Czechach i na Słowacji na datę 31.12.2021, udzielona w okresie 01.04.2020 – 31.12.2021
Wartość brutto
w tym:
ekspozycje restrukturyzowane
w tym:
małe prawdopodobieństwo spłaty, ekspozycja nie przeterminowana albo przeterminowana < = 90 dni
Skumulowana utrata wartości
Wartość brutto - Wpływy do kategorii Nieobsługiwane
Moratoria
13 110
1 374
2 390
(6 694)
-
- Klienci indywidualni
13 110
1 374
2 390
(6 694)
-
- Klienci korporacyjni
-
-
-
-
-
W Polsce, w Czechach i na Słowacji zdecydowana większość kontraktów objętych moratoriami dotyczącymi zawieszenia raty, korzystała z pomocy w postaci zawieszenia raty kapitałowej było to około 94% łącznej ekspozycji (dla moratoriów aktywnych i wygasłych). Oznacza to, że klienci nadal mieli wymóg regulowania swoich zobowiązań, ale z niższą ratą. Opóźnienie w płatności rat odsetkowych podlega standardowej kalkulacji przeterminowania. Przeterminowanie takiej płatności powyżej 30 dni powoduje klasyfikację do Koszyka 2, a powyżej 90 dni do Koszyka 3.
Wpływ pandemii COVID-19 na proces oceny sytuacji finansowej klienta
W ocenie sytuacji finansowej klientów korporacyjnych Bank stosuje wyłącznie ocenę indywidualną jako najbardziej właściwą i precyzyjną (nie stosuje podejścia kolektywnego ani sektorowego).
Podczas monitoringu ryzyka klientów i transakcji ocenie podlega wpływ pandemii COVID-19 na sytuację klienta oraz siła tego wpływu (tj. przejściowe turbulencje, długotrwały problem dla modelu biznesowego, itp.), a także plan ograniczenia tego wpływu wdrażany przez klienta. Bank określił listę branż/segmentów branż najbardziej zagrożonych negatywnym wpływem COVID-19. Lista branż zagrożonych jest cyklicznie weryfikowana.
Wpis klienta na Listę Watch, w tym także klienta, który skorzystał ze wsparcie Banku w związku ze skutkami Covid-19, odbywa się w oparciu o standardowe kryteria zdefiniowane w regulacjach wewnętrznych Banku.
W zakresie oceny ryzyka klienta detalicznego klienci objęci narzędziami pomocowymi w postaci moratoriów podlegali ocenie scoringowej zgodnie ze standardowym procesem oceny klientów .
Opis stosowanego w Banku podejścia do klasyfikacji forbearance w stosunku do działań pomocowych w ramach COVID-19
W 2021 roku Bank stosował dla ekspozycji objętych działaniami pomocowymi w związku z pandemią COVID- 19 zasady klasyfikacji do statusu forborne zgodne z wewnętrznymi przepisami. Zgodnie z wymogami EUNB, stosowanie narzędzi pomocowych w związku z COVID-19 nie powodowało automatycznej klasyfikacji do forbearance.
W odniesieniu do klientów korporacyjnych Bank stosuje podejście bazujące na indywidualnej ocenie pod kątem klasyfikacji ekspozycji klienta jako forborne, zgodnie z obowiązującymi w Banku regulacjami .
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
91
Działania w zakresie dodatkowych odpisów z tytułu ryzyka kredytowego w związku z pandemią COVID-19:
Działania podjęte względem klientów objętych moratoriami pozaustawowymi
Od początku roku 2021 Bank stopniowo rezygnował ze stosowania dodatkowych przesłanek, wprowadzonych w roku 2020 w związku z pandemią COVID-19, pozwalających na utrzymanie kredytów objętych moratoriami w Koszyku 2. W kolejnych miesiącach zmieniano klasyfikację z Koszyka 2 dla kredytów, które były obsługiwane prawidłowo po okresie moratoriów oraz nie posiadały pozostałych przesłanek wynikających ze stosowanej w Banku logiki transferu. Na koniec roku 2021 w portfelu nie występowały kredyty, objęte wcześniej moratoriami, których klasyfikacja do Koszyka 2 nie wynikałaby z występowania przesłanek jakościowych lub ilościowych logiki transferu. Zmiana klasyfikacji w 2021 roku skutkowała rozwiązaniem odpisów na oczekiwane straty kredytowe w łącznej wysokości 43,2 mln zł. Łączna wartość bilansowa brutto portfela przeklasyfikowanego z tego powodu do Koszyka 1 wynosiła w 2021 roku 2 793 mln zł.
Działania podjęte w 2020 roku oraz w 2021 roku względem klientów objętych moratoriami ustawowymi
W stosunku do ekspozycji objętych udogodnieniem w postaci moratorium ustawowego, począwszy od 31 grudnia 2020 roku Bank podjął decyzję o ich automatycznym czasowym klasyfikowaniu do Koszyka 3, lub w uzasadnionych przypadkach do Koszyka 2. Ostateczne przypisanie ekspozycji do Koszyka 2 było możliwe po przeprowadzeniu dodatkowych analiz uwzględniających czynniki ilościowe i jakościowe takie jak m.in.: fakt występowania w umowie współkredytobiorcy, jakość kredytowa wszystkich ekspozycji klienta, występowanie i wysokość przepływów pieniężnych po dacie złożenia wniosku o moratorium. Zmiana klasyfikacji skutkowała ujęciem dodatkowych odpisów na oczekiwane straty kredytowe w wysokości 2,4 mln w 2021 roku. Łączna wartość bilansowa brutto portfela objętego czasowym przeklasyfikowaniem w ciągu roku 2021 roku wynosiła 18,4 mln zł.
Ponadto w wyniku indywidualnego przeglądu klientów portfela korporacyjnego skutkującego przeklasyfikowaniem klientów do Koszyka 3 ze względu na pogorszenie sytuacji finansowej spowodowanej następstwami pandemii COVID-19 nastąpiło ujęcie dodatkowych odpisów na oczekiwane straty kredytowe w wysokości 7,5 mln zł.
Podsumowanie wpływu pandemii COVID-19 na oczekiwane straty kredytowe
W roku 2021 Bank rozwiązał łącznie 33,3 mln zł odpisów na oczekiwane straty kredytowe w wyniku dostosowania do bieżącej sytuacji pandemicznej.
Rok kończący się 31 grudnia 2021 roku
Utrata wartości oraz zmiana wartości godziwej kredytów i pożyczek
Klienci
indywidualni
Klienci
korporacyjni
Łącznie
Aktywa wyceniane w zamortyzowanym koszcie:
40 813
(7 468)
33 345
Koszyk 1
-
-
-
Koszyk 2
43 165
-
43 165
Koszyk 3
(2 352)
(7 468)
(9 820)
Aktywa wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
-
-
-
Na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank nie stosował korekt zarządczych (overlays).
Wpływ prognoz przyszłych warunków makroekonomicznych na oczekiwaną stratę kredytową
W trzecim kwartale 2021 roku Bank zaktualizował prognozy przyszłych warunków makroekonomicznych, wykorzystywane w modelu oczekiwanej straty kredytowej. Przyjęte prognozy biorą pod uwagę aktualny rozwój trwającej pandemii COVID-19 i są spójne z prognozami wykorzystanymi w procesie planistycznym.
W celu oceny wrażliwości ECL na przyszłe warunki makroekonomiczne, Bank wyznaczył wartość ECL oddzielnie dla każdego ze scenariuszy stosowanych na potrzeby kalkulacji oczekiwanych strat z tytułu ryzyka kredytowego.
Poniższa tabela prezentuje prognozy głównych wskaźników makroekonomicznych przyjęte w modelu oczekiwanej straty stosowanym w Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
92
Scenariusz na 31.12.2021
bazowy
optymistyczny
pesymistyczny
Prawdopodobieństwo
60%
20%
20%
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
PKB
r/r
5,1
4,5
7,1
5,6
3,5
3,5
Stopa bezrobocia
koniec roku
3,0%
2,4%
2,5%
2,0%
3,6%
3,3%
Indeks zmian cen nieruchomości
r/r
107,9
106,6
109,6
108,4
104,1
104,7
CHF/PLN
koniec roku
3,89
3,80
3,76
3,71
4,03
3,99
Scenariusz na 31.12.2020
bazowy
optymistyczny
pesymistyczny
Prawdopodobieństwo
60%
20%
20%
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
Pierwszy rok prognozy
Średnia kolejne dwa lata
PKB
r/r
-4,2
4,4
0,0
3,9
-6,4
0,4
Stopa bezrobocia
koniec roku
7,0%
5,5%
3,3%
2,9%
9,2%
11,9%
Indeks zmian cen nieruchomości
r/r
101,0
105,5
103,0
105,9
91,9
102,8
CHF/PLN
koniec roku
4,21
4,03
4,11
3,93
4,43
4,43
Wartość odpisów stanowi wypadkową wszystkich przedstawionych scenariuszy makroekonomicznych oraz wag do nich przypisanych. Wpływ poszczególnych scenariuszy na koszty ryzyka kredytowego przedstawia poniższa tabela (waga danego scenariusza 100%).
Rok kończący się 31 grudnia
Zmiana poziomu odpisu
2021
2020
scenariusz optymistyczny
49 078
41 360
scenariusz bazowy
(6 448)
10 276
scenariusz pesymistyczny
(73 774)
(120 905)
Powyższy wynik został oszacowany przy uwzględnieniu jednakowej alokacji do Koszyka 2 bazującej na średniej ważonej wszystkich 3 scenariuszy makroekonomicznych, bez uwzględniania dodatkowych potencjalnych migracji pomiędzy koszykami. Analiza wrażliwości ECL została przeprowadzona na 80% aktywów portfela kredytów i pożyczek udzielonych klientom.
Przyczyną zmian kluczowych wartości w modelach stosowanych na potrzeby kalkulacji oczekiwanych strat z tytułu ryzyka kredytowego była aktualizacja wykorzystanych wskaźników makroekonomicznych.
Przedterminowe spłaty kredytów detalicznych
Wyrokiem z dnia 11 września 2019 roku w sprawie dotyczącej kredytu konsumenckiego spłaconego w całości przedterminowo TSUE orzekł, że „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”. Interpretacja zawarta w wyroku stanowi odpowiedź na pytanie prejudycjalne w sprawie z udziałem kilku banków, w tym mBanku.
Stanowisko TSUE dotyczy kredytów konsumenckich, których banki udzieliły od dnia 18 grudnia 2011 roku, na kwotę nie większą niż 255 550 albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska oraz kredytów hipotecznych udzielonych od dnia 22 lipca 2017 roku bez ograniczenia kwoty kredytu, które spłacone w całości lub w części.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku rezerwa wykazana w ramach innych rezerw (Nota 31), dotycząca kosztów na potencjalne zwroty prowizji z tytułu wcześniejszych spłat kredytów dokonanych przed dniem wydania wyroku przez TSUE, wynosiła 4,8 mln zł (13,8 mln zł na dzień 31 grudnia 2020 roku).
Całkowity negatywny wpływ przedterminowych spłat kredytów detalicznych na wynik brutto Banku w 2021 roku wyniósł 91,8 mln zł (2020 roku: 56,5 mln zł).
Powyższe szacunki obciążone istotną niepewnością w zakresie liczby klientów, którzy zwrócą się do Banku o zwrot prowizji dotyczących wcześniejszych spłat dokonanych przed wyrokiem TSUE, jak i oczekiwanej stopy przedpłat kredytów w przyszłości.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
93
Wartość godziwa instrumentów pochodnych i innych instrumentów finansowych
Wartość godziwą instrumentów finansowych nie notowanych na aktywnych rynkach ustala się stosując techniki wyceny. Wszystkie modele zatwierdzane przed użyciem, a także kalibrowane w celu zapewnienia, że otrzymane wyniki odzwierciedlają faktyczne dane i porównywalne ceny rynkowe. W miarę możliwości w modelach wykorzystywane wyłącznie dane możliwe do zaobserwowania, pochodzące z aktywnego rynku. Metody ustalania wartości godziwej instrumentów finansowych zostały opisane w Nocie 2.5.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikający ze straty podatkowej ujmuje się w zakresie, w którym jest prawdopodobne, że będzie zrealizowany przyszły zysk do opodatkowania, od którego można odpisać straty podatkowe. Oszacowanie jest wymagane do określenia kwoty aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, które może być rozpoznane w oparciu o prawdopodobny moment wystąpienia i poziom przyszłych zysków do opodatkowania.
Przychody i koszty dotyczące sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami
Przychody z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami ujmuje się częściowo w przychodach odsetkowych, a częściowo w przychodach prowizyjnych w oparciu o analizę relatywnej wartości godziwej każdego z tych produktów.
Wynagrodzenie ujmowane w przychodach z tytułu prowizji ujmowane jest częściowo jednorazowo, a częściowo jest liniowo rozkładane w czasie na podstawie analizy stopnia zaawansowania usługi.
Bank uwzględnia obecnie jako przychód rozpoznawany jednorazowo mniej niż 8% przychodów z działalności bancassurance związanych z kredytami gotówkowymi i samochodowymi oraz od 0% do około 20% przychodów z działalności bancassurance związanych z kredytami hipotecznymi. Pozostała część przychodów rozpoznawana jest w czasie przez okres ekonomicznego życia odpowiednich kredytów. Koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą produktów ubezpieczeniowych rozliczane w analogiczny sposób.
Zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia
Koszty świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia określone przy użyciu metody wyceny aktuarialnej. Wycena aktuarialna wymaga dokonywania założeń dotyczących stóp dyskontowych, przyszłego wzrostu płac, wskaźnika śmiertelności i innych czynników. Ze względu na długoterminowy charakter tych zobowiązań takie szacunki są obarczone dużym stopniem niepewności.
Leasing
Bank jako leasingobiorca dokonuje pewnych szacunków i wyliczeń, które mają wpływ na wycenę zobowiązań z tytułu leasingu finansowego oraz aktywów z tytułu prawa do użytkowania. Obejmują one między innymi ustalenie okresu obowiązywania umów, ustalenie stopy procentowej stosowanej do dyskontowania przyszłych przepływów pieniężnych i ustalenie stawki amortyzacji praw do użytkowania.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
94
5. Wynik z tytułu odsetek
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Przychody z tytułu odsetek
Przychody z tytułu odsetek obliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej
3 409 087
3 647 495
Przychody odsetkowe od aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, w tym:
2 800 249
2 923 474
- Kredyty i pożyczki
2 489 955
2 637 919
- Dłużne papiery wartościowe
290 070
273 672
- Środki pieniężne i lokaty krótkoterminowe
18 789
19 995
- Zyski lub straty z tytułu nieistotnej modyfikacji (netto)
(8 693)
(12 744)
- Pozostałe
10 128
4 632
Przychody odsetkowe od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, w tym:
608 838
724 021
- Dłużne papiery wartościowe
192 614
364 346
- Kredyty i pożyczki
416 068
360 135
- Zyski lub straty z tytułu nieistotnej modyfikacji (netto)
156
(460)
Przychody o charakterze zbliżonym do odsetek od aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
470 156
461 744
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, w tym:
20 863
33 914
- Kredyty i pożyczki
2 849
5 259
- Dłużne papiery wartościowe
18 014
28 655
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym:
48 660
88 027
- Kredyty i pożyczki
48 660
88 027
Przychody odsetkowe na instrumentach pochodnych zaklasyfikowanych do księgi bankowej
103 776
122 832
Przychody odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej
80 103
52 717
Przychody odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych
216 754
164 254
Przychody z tytułu odsetek, razem
3 879 243
4 109 239
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Koszty odsetek
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
(9 371)
-
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
(216 712)
(547 643)
- Depozyty
(65 954)
(348 854)
- Otrzymane kredyty
(4 276)
(8 567)
- Wyemitowane dłużne papiery wartościowe
(84 949)
(46 466)
- Zobowiązania podporządkowane
(54 733)
(67 888)
- Inne zobowiązania finansowe
(4 277)
(73 191)
- Umowy leasingu
(2 523)
(2 677)
Pozostałe
(30 983)
(20 434)
Koszty odsetek, razem
(257 066)
(568 077)
Na przychody z tytułu odsetek w 2021 roku i w 2020 roku wpływ miało ujęcie skumulowanego efektu zmiany szacunków kwot i terminów przepływów pieniężnych związanych z kredytami, co do których oczekuje się, że zostaną spłacone przed terminem umownym. Kwestia została szerzej opisana w Nocie 4.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
95
Wynik z tytułu odsetek w podziale na poszczególne sektory przedstawia się następująco:
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Przychody z tytułu odsetek
Od sektora bankowego
324 815
337 345
Od pozostałych podmiotów, w tym:
3 554 428
3 771 894
- od klientów indywidualnych
2 069 455
2 073 073
- od klientów korporacyjnych
1 140 272
1 169 711
- od sektora budżetowego
344 701
529 110
Przychody z tytułu odsetek, razem
3 879 243
4 109 239
Koszty odsetek
Od sektora bankowego
(11 308)
(16 641)
Od pozostałych podmiotów, w tym:
(106 076)
(437 082)
- od klientów indywidualnych
(74 762)
(263 644)
- od klientów korporacyjnych
(18 758)
(159 191)
- od sektora budżetowego
(12 556)
(14 247)
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
(84 949)
(46 466)
Zobowiązania podporządkowane
(54 733)
(67 888)
Koszty odsetek, razem
(257 066)
(568 077)
6. Wynik z tytułu opłat i prowizji
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Przychody z tytułu opłat i prowizji
Prowizje za obsługę kart płatniczych
485 768
430 242
Opłaty i prowizje z tytułu działalności kredytowej
451 338
388 317
Prowizje z transakcji walutowych
408 107
339 629
Prowizje za prowadzenie rachunków
361 824
222 312
Prowizje z tytułu działalności maklerskiej i za organizację emisji
242 102
224 935
Prowizje za realizację przelewów
191 099
147 323
Prowizje z tytułu udzielonych gwarancji oraz operacji dokumentowych
91 119
86 043
Prowizje za pośrednictwo w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych zewnętrznych podmiotów finansowych
87 574
67 958
Prowizje za pośrednictwo w sprzedaży innych produktów zewnętrznych podmiotów finansowych
59 629
46 834
Prowizje z tytułu obsługi gotówkowej
45 195
42 586
Prowizje z działalności powierniczej
33 214
31 454
Opłaty związane z zarządzaniem portfelem oraz pozostałe opłaty związane z zarządzaniem
27 769
23 196
Pozostałe
47 577
44 421
Przychody z tytułu opłat i prowizji, razem
2 532 315
2 095 250
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
96
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Koszty z tytułu opłat i prowizji
Koszty obsługi kart płatniczych
(263 552)
(226 851)
Koszty prowizji płacone na rzecz podmiotów zewnętrznych za sprzedaż produktów Banku
(136 297)
(135 918)
Koszty prowizji za sprzedaż produktów ubezpieczeniowych zewnętrznych podmiotów finansowych
(19 943)
(15 809)
Uiszczone opłaty maklerskie
(39 046)
(39 663)
Koszty z tytułu obsługi gotówkowej
(47 096)
(44 464)
Koszty opłat na rzecz NBP, KIR i GPW Benchmark
(18 948)
(15 910)
Uiszczone pozostałe opłaty
(187 782)
(157 676)
Koszty z tytułu opłat i prowizji, razem
(712 664)
(636 291)
7. Przychody z tytułu dywidend
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
3 982
4 926
Inwestycje w jednostki zależne, wyceniane metodą praw własności
25 049
26 345
Inwestycje w jednostki zależne, wyceniane metodą inną niż praw własności
1 064
-
Przychody z tytułu dywidend, razem
30 095
31 271
8. Wynik na działalności handlowej
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Wynik z pozycji wymiany
188 448
69 224
Różnice kursowe netto z przeliczenia
123 207
(72 656)
Zyski z transakcji minus straty
65 241
141 880
Zyski lub straty z tytułu aktywów oraz zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu
(78 478)
122 242
Instrumenty pochodne, w tym:
(79 962)
67 160
- Instrumenty odsetkowe
(101 934)
54 051
- Instrumenty na ryzyko rynkowe
21 972
13 109
Dłużne papiery wartościowe
4 142
59 649
Kredyty i pożyczki
(2 658)
(4 567)
Zyski lub straty z rachunkowości zabezpieczeń
(31 653)
(7 742)
Wynik z wyceny pozycji zabezpieczanych
1 091 899
(75 933)
Wynik z wyceny instrumentów zabezpieczających wartość godziwą
(1 110 689)
66 573
Nieefektywna część rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych
(12 863)
1 618
Wynik na działalności handlowej, razem
78 317
183 724
Wynik z pozycji wymiany obejmuje zyski i straty z kontraktów terminowych, opcji, kontraktów typu futures i przeliczonych aktywów i zobowiązań wyrażonych w walutach obcych. Wynik z operacji pochodnymi instrumentami odsetkowymi obejmuje wynik z kontraktów swap dla stóp procentowych, opcji i innych instrumentów pochodnych. Wynik z operacji instrumentami na ryzyko rynkowe obejmuje wynik z kontraktów futures na obligacje, na indeks, opcji na papiery wartościowe, indeksy giełdowe i kontrakty futures, wynik z transakcji terminowych na papiery wartościowe oraz wynik z kontraktów futures towarowy i swap towarowy.
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej oraz rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych. Szczegółowe informacje na ten temat zostały zawarte w Nocie 19.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
97
9. Zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Instrumenty kapitałowe
11 091
72 041
Dłużne papiery wartościowe
(1 136)
10 710
Kredyty i pożyczki
(6 211)
(65 011)
Zyski lub straty z tytułu aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu obowiązkowo wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy, razem
3 744
17 740
W pozycji Instrumenty kapitałowe Bank ujął głównie zysk wynikający z aktualizacji wyceny do wartości godziwej akcji Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A. w kwocie 3 122 tys. oraz udziałów w spółce Polski Standard Płatności sp. z o.o. w kwocie 6 121 tys. zł. W 2020 roku w pozycji tej Bank ujął zysk wynikający z aktualizacji wyceny do wartości godziwej akcji Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A. w kwocie 22 639 tys. oraz udziałów w spółce Polski Standard Płatności sp. z o.o. w kwocie 21 203 tys. zł, jak również wynik z konwersji i sprzedaży akcji VISA Inc. w łącznej kwocie 23 249 tys. zł.
10. Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania:
76 544
97 809
- Aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
76 490
60 459
- Aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie
(19)
(3 985)
- Zobowiązań finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie
73
41 335
Wynik ze sprzedaży inwestycji w jednostki zależne i stowarzyszone
78
(2 695)
Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
76 622
95 114
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody obejmuje wynik ze sprzedaży detalicznych kredytów hipotecznych, które w ramach poolingu zostały przeniesione z mBanku do mBanku Hipotecznego w kwocie -17 250 tys. (w 2020 roku: - 31 523 tys. zł) oraz wynik ze sprzedaży dłużnych papierów wartościowych.
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie wynika głównie ze sprzedaży pojedynczych ekspozycji kredytowych.
W 2020 roku wynik z tytułu zaprzestania ujmowania zobowiązań finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie był związany głównie z substytucją zobowiązań z mFinance France S.A. do mBanku S.A. opisaną szczegółowo w Nocie 29 oraz rozliczeniem rachunkowości zabezpieczeń w związku z zaprzestaniem ujmowania kaucji złożonej w Banku przez mFinance France.
Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy według instrumentów
Rok kończący się 31 grudnia 2021
Rok kończący się 31 grudnia 2020
Zyski
Straty
Zyski
Straty
Dłużne papiery wartościowe
98 120
(1 923)
99 924
(3 759)
Kredyty i pożyczki
12 144
(31 870)
5 203
(44 894)
Depozyty
-
-
37 357
(1 610)
Zobowiązania z tytułu emisji
7 655
(7 582)
5 588
-
Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów oraz zobowiązań finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
117 919
(41 375)
148 072
(50 263)
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
98
11. Pozostałe przychody operacyjne
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Zyski ze sprzedaży lub likwidacji środków trwałych, wartości niematerialnych, aktywów do zbycia oraz zapasów
2 272
4 203
Przychody ze sprzedaży usług
2 569
1 607
Przychody netto z tytułu leasingu operacyjnego oraz subleasingu aktywów z tytułu praw do użytkowania
-
-
Przychody z najmu nieruchomości inwestycyjnych
5
-
Przychody z tytułu rozwiązania rezerw na przyszłe zobowiązania
11 615
16 747
Przychody z tytułu odzyskanych należności przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych
1 404
735
Otrzymane odszkodowania, kary i grzywny
269
311
Pozostałe
26 180
21 740
Pozostałe przychody operacyjne, razem
44 314
45 343
Przychody ze sprzedaży usług dotyczą usług niebankowych.
Poniżej przedstawiono przychody netto z tytułu leasingu operacyjnego oraz subleasingu aktywów z tytułu praw do użytkowania za 2021 rok i za 2020 rok.
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Przychody netto z tytułu leasingu operacyjnego, w tym:
- Przychody z tytułu leasingu operacyjnego
3 275
783
- Przychody z subleasingu aktywów z tytułu praw do użytkowania
9 102
11 125
- Koszty amortyzacji środków trwałych oddanych w leasing operacyjny oraz aktywów z tytułu praw do użytkowania w subleasingu
(12 377)
(11 908)
Przychody netto z tytułu leasingu operacyjnego, razem
-
-
12. Ogólne koszty administracyjne
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Koszty pracownicze
(960 382)
(863 388)
Koszty rzeczowe, w tym:
(597 415)
(591 758)
- koszty administracji i obsługi nieruchomości
(210 047)
(226 203)
- koszty IT
(179 161)
(156 586)
- koszty marketingu
(127 516)
(122 366)
- koszty usług konsultingowych
(67 876)
(77 101)
- pozostałe koszty rzeczowe
(12 815)
(9 502)
Podatki i opłaty
(30 104)
(24 181)
Składka i wpłaty na Bankowy Fundusz Gwarancyjny
(218 239)
(287 159)
Odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
(11 745)
(8 358)
Ogólne koszty administracyjne, razem
(1 817 885)
(1 774 844)
W 2021 roku pozycja „Koszty rzeczowe” obejmuje koszty związane z umowami leasingowymi aktywów o niskiej wartości, które nie umowami krótkoterminowymi w kwocie 452 tys. (w 2020 roku: 657 tys. zł) oraz koszty związane ze zmiennymi elementami zobowiązań leasingowych nie ujęte w zobowiązaniu leasingowym (ujęte w ogólnych kosztach administracyjnych) w kwocie 2 030 tys. (w 2020 roku: 1 984 tys. zł). Ponadto w 2020 roku pozycja „Koszty rzeczowe” obejmuje koszty związane z krótkoterminowymi umowami leasingowymi w kwocie 32 tys. zł.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
99
Poniżej przedstawiono koszty pracownicze poniesione za 2021 rok i 2020 rok.
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Koszty wynagrodzeń
(780 992)
(696 643)
Koszty ubezpieczeń społecznych
(127 724)
(114 974)
Wynagrodzenie dotyczące płatności w formie akcji, w tym:
(10 487)
(10 159)
- płatności w formie akcji rozliczane w opcjach na akcje mBanku S.A.
(10 487)
(10 159)
Pozostałe świadczenia na rzecz pracowników
(41 179)
(41 612)
Koszty pracownicze, razem
(960 382)
(863 388)
Szczegółowe informacje na temat programów motywacyjnych, których dotyczą płatności w formie akcji, znajdują się w Nocie 43.
13. Pozostałe koszty operacyjne
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Straty ze sprzedaży lub likwidacji środków trwałych, wartości niematerialnych, aktywów do zbycia oraz zapasów
(11 323)
(1 321)
Odpisy z tytułu rezerw na przyszłe zobowiązania
(100 508)
(44 647)
Koszty z tytułu utworzonych rezerw na pozostałe należności (poza kredytowymi)
(3 313)
(1 061)
Przekazane darowizny
(4 858)
(3 238)
Zapłacone odszkodowania, kary i grzywny
(7 736)
(1 938)
Bezpośrednie koszty operacyjne (łącznie z kosztami napraw i utrzymania) poniesione w związku
z eksploatacją nieruchomości inwestycyjnej, która w danym okresie przyniosła przychody z najmu
(2 475)
-
Bezpośrednie koszty operacyjne (łącznie z kosztami napraw i utrzymania) poniesione w związku
z eksploatacją nieruchomości inwestycyjnej, która w danym okresie nie przyniosła przychodów
z najmu
(51)
-
Koszty tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
(5 932)
-
Koszty windykacji należności
(36 578)
(39 578)
Pozostałe koszty operacyjne
(39 865)
(34 189)
Pozostałe koszty operacyjne, razem
(212 639)
(125 972)
Pozycja Odpisy z tytułu rezerw na przyszłe zobowiązania w 2021 roku obejmuje koszty spraw sądowych, innych niż sprawy związane z kredytami walutowymi.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
100
14. Utrata wartości lub odwrócenie utraty wartości z tytułu aktywów finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
(646 347)
(950 873)
Dłużne papiery wartościowe
(1 953)
(56)
Koszyk 1
(1 953)
(56)
Kredyty i pożyczki
(644 394)
(950 817)
Koszyk 1
(142 442)
(3 974)
Koszyk 2
101 764
(113 457)
Koszyk 3
(590 398)
(823 266)
POCI
(13 318)
(10 120)
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody,
w tym:
(2 627)
(9 911)
Dłużne papiery wartościowe
(3 154)
(1 251)
Koszyk 1
(4 433)
(459)
Koszyk 2
1 279
(792)
Kredyty i pożyczki
527
(8 660)
Koszyk 1
202
(827)
Koszyk 2
6 542
(3 967)
Koszyk 3
(6 330)
(3 784)
POCI
113
(82)
Udzielone zobowiązania i gwarancje
(133 887)
(70 492)
Koszyk 1
(19 819)
(25 769)
Koszyk 2
25 728
(14 639)
Koszyk 3
(140 122)
(1 984)
POCI
326
(28 100)
Odpisy z tytułu utraty wartości aktywów finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy
(782 861)
(1 031 276)
Na poziom oczekiwanych strat kredytowych zaprezentowanych w tabeli powyżej wpłynęły przede wszystkim zmiany w modelach, które zostały opisane w Nocie 3.3.6.2.2. a także zmiany wynikające z podejmowanych działań w zakresie uwzględnienia ryzyka kredytowego wynikającego z pandemii COVID-19 opisane w Nocie 4. Na poziom oczekiwanych strat kredytowych wpłynęły również windykacyjne procesy sprzedaży portfela niepracującego (default), które spowodowały rozwiązanie ok 70 mln w 2021 roku (pozytywny wpływ na wynik).
15. Podatek dochodowy
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Podatek dochodowy bieżący
(640 858)
(513 452)
Podatek dochodowy odroczony (Nota 32)
105 732
33 503
Podatek dochodowy, razem
(535 126)
(479 949)
Zysk / (strata) przed opodatkowaniem
(680 227)
572 996
Podatek zgodnie ze stawką obowiązującą w Polsce w danym roku podatkowym (19%)
129 243
(108 869)
Dochody nie podlegające opodatkowaniu
67 556
17 198
Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów
(731 925)
(386 528)
Nieaktywowane straty podatkowe
-
(1 750)
Obciążenie podatkowe, razem
(535 126)
(479 949)
Kalkulacja efektywnej stopy podatkowej
Zysk / (strata) brutto
(680 227)
572 996
Podatek dochodowy
(535 126)
(479 949)
Efektywna stopa podatkowa (%)
-
83,76
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
101
Dochody wyłączone z opodatkowania zawierają m.in. dywidendy zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku (Dz. U. z 2019 r. poz. 865).
Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów zawierają między innymi wpływ podatku od niektórych instytucji finansowych regulowanego przez ustawę z dnia 15 stycznia 2016 roku o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 68), poniesionych kosztów ryzyka prawnego związanego z portfelem kredytów hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz innych wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku (Dz. U. z 2019 r. poz. 865).
Począwszy od 1 stycznia 2020 roku mBank S.A. oraz spółki mBank Hipoteczny S.A., mFinanse S.A. i mLeasing Sp. z o. o. utworzyły, na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Podatkową Grupę Kapitałową mBank (PGK). Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych mBank, jako podmiot dominujący, reprezentuje PGK w zakresie przewidzianym przepisami prawa podatkowego. W roku poprzedzającym powstanie PGK w spółkach tworzących nie wystąpiły straty podatkowe. Umowa PGK została zawarta na 4 lata.
W poniższej nocie zaprezentowano bieżący podatek dochodowy według krajów.
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Polska
(613 929)
(485 816)
Czechy
(25 089)
(27 636)
Słowacja
(1 840)
-
Podatek dochodowy, razem
(640 858)
(513 452)
Informacje na temat podatku dochodowego odroczonego przedstawiono w Nocie 32. Podatek dochodowy od dochodów Banku przed opodatkowaniem różni się od jego teoretycznej wysokości, która powstałaby przy zastosowaniu podstawowej stawki opodatkowania Banku tak jak to przedstawiono powyżej.
16. Zysk / (strata) na jedną akcję
Zysk / (strata) na jedną akcję za 12 miesięcy
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Podstawowy:
Zysk / (strata) netto przypadający na akcjonariuszy mBanku S.A.
(1 215 353)
93 047
Średnia ważona liczba akcji zwykłych
42 369 790
42 355 695
Podstawowy zysk / (strata) netto na akcję (wyrażony w złotych na jedną akcję)
(28,68)
2,20
Rozwodniony:
Zysk / (strata) netto przypadający na akcjonariuszy mBanku S.A., zastosowany przy ustalaniu
rozwodnionego zysku na akcję
(1 215 353)
93 047
Średnia ważona liczba akcji zwykłych
42 369 790
42 355 695
Korekty na:
- opcje na akcje oraz warranty subskrypcyjne
80 719
24 031
Ważona średnia liczba akcji zwykłych dla potrzeb rozwodnionego zysku na akcję
42 450 509
42 379 726
Rozwodniony zysk / (strata) netto na akcję (wyrażony w złotych na jedną akcję)
(28,63)
2,20
Zgodnie z MSR 33 Bank sporządza kalkulację rozwodnionego zysku na jedną akcję, uwzględniając akcje emitowane warunkowo w ramach programów motywacyjnych opisanych w Nocie 43. W kalkulacjach nie uwzględniono tych elementów programów motywacyjnych, które miały działanie antyrozwadniające w prezentowanych okresach sprawozdawczych, a które w przyszłości potencjalnie mogą wpłynąć na rozwodnienie zysku na akcję. Podstawowy zysk na akcję wylicza się jako iloraz zysku oraz średniej ważonej liczby akcji zwykłych w trakcie roku.
Rozwodniony zysk na akcję wylicza się w oparciu o stosunek zysku do średniej ważonej liczby akcji zwykłych skorygowanych w taki sposób, jak gdyby nastąpiła zamiana na akcje wszystkich powodujących rozwodnienie potencjalnych akcji zwykłych. Bank posiada dwie kategorie powodujące rozwodnienie potencjalnych akcji zwykłych: opcje na akcje oraz warranty subskrypcyjne, z których wykonanie praw umożliwia objęcie akcji. Akcje rozwadniające wylicza się jako liczbę akcji, które zostałyby wyemitowane gdyby nastąpiła realizacja wszystkich uprawnień do akcji po cenie rynkowej ustalonej jako średnioroczna cena zamknięcia akcji Banku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
102
17. Inne całkowite dochody
Rok kończący się 31 grudnia 2021
Rok kończący się 31 grudnia 2020
Ujawnienia efektu podatkowego dotyczącego poszczególnych elementów pozostałych dochodów całkowitych
Kwota brutto
Podatek dochodowy
Kwota netto
Kwota brutto
Podatek dochodowy
Kwota netto
Pozycje, które mogą być przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat
(2 312 002)
412 782
(1 899 220)
357 054
(101 407)
255 647
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych
4 803
-
4 803
2 854
-
2 854
Zabezpieczenia przepływów pieniężnych
(1 113 142)
211 497
(901 645)
350 037
(66 507)
283 530
Udział w pozostałych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności
(28 110)
-
(28 110)
9 898
-
9 898
Wycena dłużnych instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
(1 175 553)
201 285
(974 268)
(5 735)
(34 900)
(40 635)
Pozycje, które nie zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat
22 400
(4 255)
18 145
(7 698)
1 463
(6 235)
Zyski i straty aktuarialne dotyczące świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia
8 282
(1 573)
6 709
(7 698)
1 463
(6 235)
Przeklasyfikowanie do nieruchomości inwestycyjnej
14 118
(2 682)
11 436
-
-
-
Dochody całkowite netto, razem
(2 289 602)
408 527
(1 881 075)
349 356
(99 944)
249 412
Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące innych całkowitych dochodów netto za lata 2021 i 2020.
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
POZYCJE, KTÓRE MOGĄ BYĆ PRZEKLASYFIKOWANE DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT
(1 899 220)
255 647
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych
4 803
2 854
Zyski lub straty z tytułu różnic kursowych z przeliczenia jednostek zagranicznych odnoszone na kapitał własny
4 803
2 854
Niezrealizowane zyski (dodatnie różnice kursowe) ujęte w roku obrotowym (netto)
4 803
29 566
Niezrealizowane straty (ujemne różnice kursowe) ujęte w roku obrotowym (netto)
-
(26 712)
Zabezpieczenia przepływów pieniężnych (efektywna część)
(901 645)
283 530
Zyski lub straty z tytułu wyceny odnoszone na kapitał własny
(726 074)
416 576
Niezrealizowane zyski ujęte w roku obrotowym (netto)
-
416 576
Niezrealizowane straty ujęte w roku obrotowym (netto)
(726 074)
-
Przeniesione do rachunku zysków i strat (netto)
(175 571)
(133 046)
Wycena dłużnych instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
(974 268)
(40 635)
Zyski lub straty z tytułu wyceny odnoszone na kapitał własny
(917 751)
2 347
Niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych ujęte w roku obrotowym (netto)
125 396
217 309
Niezrealizowane straty na instrumentach dłużnych ujęte w roku obrotowym (netto)
(1 043 147)
(214 962)
Przeniesione do rachunku zysków i strat (netto)
(56 517)
(42 982)
Udział w pozostałych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności
(28 110)
9 898
Udział w pozostałych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności ujętych w roku obrotowym (netto)
(28 110)
9 898
POZYCJE, KTÓRE NIE ZOSTANĄ PRZEKLASYFIKOWANE DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT
18 145
(6 235)
Zyski i straty aktuarialne dotyczące świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia
6 709
(6 235)
Zyski aktuarialne
6 709
-
Straty aktuarialne
-
(6 235)
Przeklasyfikowanie do nieruchomości inwestycyjnych
11 436
-
Zyski lub straty z tytułu wyceny odnoszone na kapitał własny
11 436
-
Niezrealizowane zyski z przeklasyfikowania do nieruchomości inwestycyjnych ujęte w roku obrotowym (netto)
11 436
-
Inne całkowite dochody ogółem za dany rok (netto)
(1 881 075)
249 412
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
103
18. Kasa, operacje z bankiem centralnym
31.12.2021
31.12.2020
Gotówka w kasie
1 347 887
1 483 489
Środki w bankach centralnych
10 739 721
2 455 809
Kasa, operacje z bankiem centralnym, razem
12 087 608
3 939 298
Na podstawie Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim, mBank S.A. utrzymuje rezerwę obowiązkową. Średnia arytmetyczna dziennych stanów środków rezerwy obowiązkowej, którą mBank S.A. zobligowany był utrzymać w danym okresie na rachunkach bieżących w NBP, wynosiła:
2 967 925 tys. zł dla okresu od 31 grudnia 2021 roku do 30 stycznia 2022 roku,
631 270 tys. zł dla okresu od 31 grudnia 2020 roku do 31 stycznia 2021 roku,
Na dzień 31 grudnia 2021 roku środki rezerwy obowiązkowej w banku centralnym oprocentowane były stawką 1,75% (31 grudnia 2020 roku: 0,10%).
19. Aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz instrumenty pochodne zabezpieczające
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz pochodne instrumenty zabezpieczające
31.12.2021
31.12.2020
Instrumenty pochodne, w tym:
1 866 663
1 605 965
- Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu zaklasyfikowane do księgi bankowej
117 278
149 749
- Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu zaklasyfikowane do księgi handlowej
1 987 541
1 667 929
- Pochodne instrumenty finansowe zabezpieczające wartość godziwą
135 169
192 564
- Pochodne instrumenty finansowe zabezpieczające przepływy pieniężne
28 546
627 919
- Efekt kompensowania
(401 871)
(1 032 196)
Dłużne papiery wartościowe
674 085
699 668
- Sektor instytucji rządowych i samorządowych, w tym:
248 906
366 517
zastawione papiery wartościowe
72 888
19 021
- Instytucje kredytowe
104 922
132 311
- Inne instytucje finansowe
141 329
72 785
- Przedsiębiorstwa niefinansowe
178 928
128 055
Kredyty i pożyczki
40 426
187 902
- Klienci korporacyjni
40 426
187 902
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, razem
2 581 174
2 493 535
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu obejmują papiery wartościowe stanowiące poręczenie umów odkupu zawartych z klientami (transakcje sell/buy back), których wartość rynkowa na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 72 888 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 19 021 tys. zł).
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz pochodne instrumenty zabezpieczające
31.12.2021
31.12.2020
Instrumenty pochodne, w tym:
1 959 827
1 414 374
- Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu zaklasyfikowane do księgi bankowej
352 518
350 426
- Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu zaklasyfikowane do księgi handlowej
1 919 649
1 327 734
- Pochodne instrumenty finansowe zabezpieczające wartość godziwą
1 057 232
7 646
- Pochodne instrumenty finansowe zabezpieczające przepływy pieniężne
541 315
60
- Efekt kompensowania
(1 910 887)
(271 492)
Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych
84 774
-
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz pochodne instrumenty zabezpieczające, razem
2 044 601
1 414 374
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
104
Pochodne instrumenty finansowe
Bank posiada następujące rodzaje instrumentów pochodnych:
Walutowe transakcje terminowe to zobowiązania do kupna walut obcych i lokalnych, obejmujące
niezrealizowane transakcje spot.
Kontrakty typu futures dla walut i stóp procentowych to zobowiązania w formie umowy do otrzymania lub
zapłacenia określonej wartości netto, zależnie od zmian kursów wymiany walut lub stóp procentowych, bądź do kupna lub sprzedaży waluty obcej lub instrumentu finansowego w ustalonym terminie w przyszłości po ustalonej cenie, określonej na zorganizowanym rynku finansowym. Z uwagi na fakt, że kontrakty futures zabezpieczone środkami pieniężnymi lub papierami wartościowymi wycenianymi według wartości godziwej, zaś zmiany wartości nominalnej tych kontraktów rozliczane codziennie w odniesieniu do notowań giełdowych, ryzyko kredytowe jest nieznaczne.
Kontrakty FRA to kontrakty analogiczne do futures, tyle że negocjowane indywidualnie i wymagające
gotówkowego rozliczenia w określonym terminie w przyszłości różnicy pomiędzy określoną w umowie stopą procentową a aktualną stopą rynkową, na bazie teoretycznej kwoty kapitału.
Walutowe i procentowe kontrakty swap to zobowiązania do zamiany jednego strumienia przepływów
pieniężnych na inny. Rezultatem takiej transakcji jest zamiana walut lub stóp procentowych (na przykład, oprocentowania stałego na zmienne) lub połączenia wszystkich tych czynników (na przykład, międzywalutowe kontrakty swap stóp procentowych). Z wyjątkiem określonych walutowych kontraktów swap, nie następuje w przypadku tych transakcji zamiana kapitału. Ryzyko kredytowe Banku stanowi potencjalny koszt zastąpienia kontraktów swap, jeżeli strony nie wywiążą się ze swoich zobowiązań. Ryzyko to jest monitorowane na bieżąco przez odniesienie do aktualnej wartości godziwej, proporcji wartości nominalnej kontraktów oraz płynności rynkowej. W celu kontrolowania poziomu podejmowanego ryzyka kredytowego Bank ocenia strony umowy przy pomocy tych samych metod, które stosuje się w działalności kredytowej.
Opcje walutowe i procentowe to umowy, na mocy których sprzedający przyznaje kupującemu prawo, ale
nie obowiązek, nabycia (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) w ustalonym dniu, do ustalonego dnia lub też w ustalonym okresie konkretnej ilości waluty obcej lub instrumentu finansowego po z góry ustalonej cenie. W zamian za powzięcie ryzyka walutowego lub ryzyka zmiany stóp procentowych, sprzedający otrzymuje od kupującego premię. Opcje mogą być opcjami znajdującymi się w obrocie giełdowym lub negocjowanymi pomiędzy Bankiem a klientem (w transakcji pozagiełdowej). Bank jest narażony na ryzyko kredytowe z tytułu zakupionych opcji tylko i wyłącznie do wysokości ich wartości bilansowej, którą stanowi ich wartość godziwa.
Transakcje na ryzyko rynkowe obejmują kontrakty futures i opcje na towary oraz opcje na akcje i indeksy
giełdowe.
Nominalne wartości niektórych rodzajów instrumentów finansowych stanowią podstawę do ich porównania z instrumentami ujmowanymi w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, ale niekoniecznie wskazują, jaka będzie wartość przyszłych przepływów pieniężnych, bądź jaka jest bieżąca wartość godziwa instrumentów. Z tego względu nie pokazują, jaki jest stopień narażenia Banku na ryzyko kredytowe lub ryzyko zmiany cen. Instrumenty pochodne mogą mieć wycenę dodatnią (aktywa) lub ujemną (zobowiązania) w zależności od wahań rynkowych stóp procentowych lub kursów wymiany walut. Łączna wartość godziwa pochodnych instrumentów finansowych może podlegać znacznym wahaniom.
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej oraz rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych. Szczegółowe informacje dotyczące rachunkowości zabezpieczeń zostały zaprezentowane w niniejszej nocie poniżej.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
105
Wartości godziwe posiadanych instrumentów pochodnych przedstawiono w poniższej tabeli.
Wartość kontraktu
Wartość godziwa
31.12.2021
Kupno
Sprzedaż
Aktywa
Zobowiązania
Instrumenty pochodne przeznaczone do obrotu
Walutowe instrumenty pochodne
- Walutowe transakcje terminowe (FX forward)
20 993 648
21 099 960
246 761
121 050
- Kontrakty FX swap
24 134 231
24 026 137
108 846
199 181
- Kontrakty CIRS
9 208 434
9 340 334
10 994
102 644
- Opcje walutowe kupione lub sprzedane w obrocie pozagiełdowym
8 750 804
10 037 217
126 824
75 953
Razem instrumenty pochodne z transakcji pozagiełdowych
63 087 117
64 503 648
493 425
498 828
- Walutowe kontrakty futures
1 225 607
1 241 309
3 263
8
Razem walutowe instrumenty pochodne
64 312 724
65 744 957
496 688
498 836
Instrumenty pochodne na stopę procentową
- Kontrakty IRS, OIS
278 635 256
278 635 256
466 331
711 012
- Kontrakty FRA
13 225 000
12 908 000
4 560
4 265
- Opcje na stopę procentową kupione lub sprzedane w obrocie pozagiełdowym
292 705
709 607
951
3 804
Razem instrumenty pochodne na stopę procentową
292 152 961
292 252 863
471 842
719 081
Transakcje na ryzyko rynkowe
3 502 701
3 534 806
1 136 289
1 054 250
Razem pochodne aktywa/zobowiązania przeznaczone do obrotu
359 968 386
361 532 626
2 104 819
2 272 167
Instrumenty pochodne zabezpieczające
Instrumenty pochodne wyznaczone jako zabezpieczenie wartości godziwej
30 215 660
30 215 660
135 169
1 057 232
- Kontrakty IRS, OIS
30 215 660
30 215 660
135 169
1 057 232
Instrumenty pochodne wyznaczone jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych
16 685 000
16 685 000
28 546
541 315
- Kontrakty IRS
16 685 000
16 685 000
28 546
541 315
Razem instrumenty pochodne zabezpieczające
46 900 660
46 900 660
163 715
1 598 547
Efekt kompensowania
(401 871)
(1 910 887)
Razem
406 869 046
408 433 286
1 866 663
1 959 827
Krótkoterminowe (do 1 roku)
156 380 579
157 048 383
1 596 891
75 330
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
250 488 467
251 384 903
269 772
1 884 497
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
106
Wartość kontraktu
Wartość godziwa
31.12.2020
Kupno
Sprzedaż
Aktywa
Zobowiązania
Instrumenty pochodne przeznaczone do obrotu
Walutowe instrumenty pochodne
- Walutowe transakcje terminowe (FX forward)
24 062 575
23 822 486
334 168
82 238
- Kontrakty FX swap
22 982 107
23 200 135
96 393
320 710
- Kontrakty CIRS
10 749 492
10 878 299
30 373
90 251
- Opcje walutowe kupione lub sprzedane w obrocie pozagiełdowym
4 478 235
4 816 593
92 278
57 809
Razem instrumenty pochodne z transakcji pozagiełdowych
62 272 409
62 717 513
553 212
551 008
- Walutowe kontrakty futures
700 385
696 996
-
-
Razem walutowe instrumenty pochodne
62 972 794
63 414 509
553 212
551 008
Instrumenty pochodne na stopę procentową
- Kontrakty IRS, OIS
231 967 530
231 967 530
949 552
821 871
- Kontrakty FRA
3 100 000
2 725 000
38
48
- Opcje na stopę procentową kupione lub sprzedane w obrocie pozagiełdowym
343 824
398 286
170
331
Razem instrumenty pochodne na stopę procentową
235 411 354
235 090 816
949 760
822 250
Transakcje na ryzyko rynkowe
2 153 766
2 175 532
314 706
304 902
Razem pochodne aktywa/zobowiązania przeznaczone do obrotu
300 537 914
300 680 857
1 817 678
1 678 160
Instrumenty pochodne zabezpieczające
Instrumenty pochodne wyznaczone jako zabezpieczenie wartości godziwej
14 236 661
14 236 661
192 564
7 646
- Kontrakty IRS
14 236 661
14 236 661
192 564
7 646
Instrumenty pochodne wyznaczone jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych
14 165 000
14 165 000
627 919
60
- Kontrakty IRS
14 165 000
14 165 000
627 919
60
Razem instrumenty pochodne zabezpieczające
28 401 661
28 401 661
820 483
7 706
Efekt kompensowania
(1 032 196)
(271 492)
Razem
328 939 575
329 082 518
1 605 965
1 414 374
Krótkoterminowe (do 1 roku)
105 460 483
105 402 937
55 640
728 342
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
223 479 092
223 679 581
1 550 325
686 032
Efekt kompensowania poza wyceną transakcji pochodnych obejmuje 1 616 925 tys. zabezpieczeń złożonych oraz 107 908 tys. zabezpieczeń otrzymanych w związku z zawartymi transakcjami na instrumentach pochodnych podlegającymi kompensowaniu (w 2020 roku odpowiednio: 2 232 tys. i 762 936 tys. zł).
W obu prezentowanych okresach transakcje na ryzyko rynkowe obejmują wartość godziwą opcji na indeks giełdowy, akcje i inne papiery kapitałowe, kontraktów futures na towary, kontraktów swap na towary.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku Bank nie posiadał żadnych aktywów i zobowiązań finansowych wyznaczonych przy początkowym ujęciu jako wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
107
Jakość kredytowa aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu oraz pochodnych instrumentów finansowych według poziomów wewnętrznego systemu ratingowego
31.12.2021
31.12.2020
Pod-portfel
Pochodne instrumenty finansowe
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
Pochodne instrumenty finansowe
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
1
609 481
-
1 089 902
-
2
1 166 008
-
402 190
-
3
186 448
3 813
765 232
-
4
85 300
-
186 943
187 902
5
14 995
36 613
55 767
-
6
30
-
577
-
7
3 039
-
10 005
-
8
203 177
-
127 447
-
default
56
-
98
-
Efekt kompensowania
(401 871)
(1 032 196)
Wartość bilansowa
1 866 663
40 426
1 605 965
187 902
31.12.2021
31.12.2020
Rating
Dłużne papiery wartościowe
Dłużne papiery wartościowe
1,0 - 1,2
248 906
366 517
1,4 - 1,6
77 463
23 202
1,8 - 2,0
27 626
73 342
2,2 - 2,8
154 751
134 975
3,0 - 3,8
165 339
101 632
Razem
674 085
699 668
Rachunkowość zabezpieczeń
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej oraz rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych. Szczegółowe informacje dotyczące rachunkowości zabezpieczeń zostały zaprezentowane w niniejszej nocie poniżej.
Zgodnie z postanowieniami MSSF 9 Bank wyłącznie w dniu wdrożenia MSSF 9 miał możliwość podjęcia decyzji stanowiącej element polityki rachunkowości o kontynuowaniu stosowania wymogów rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSR 39 zamiast wymogów wskazanych w MSSF 9.
MSSF 9 wymaga aby Bank zapewnił spójność stosowanych powiązań zabezpieczających ze strategią zarządzania ryzykiem stosowaną przez Bank oraz jego celami. MSSF 9 wprowadza nowe postanowienia w zakresie, między innymi, oceny efektywności powiązania zabezpieczającego oraz mechanizmu przywracania równowagi powiązania zabezpieczającego (ponownego bilansowania powiązania zabezpieczającego), jak również znosi możliwość zaprzestania stosowania rachunkowości zabezpieczeń w wyniku subiektywnej decyzji Banku (tzn. przy braku przesłanek do zaprzestania stosowania rachunkowości zabezpieczeń, określonych w standardzie).
Bank podjął decyzję o kontynuowaniu od 1 stycznia 2018 roku stosowania wymogów rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSR 39.
Bank wyznacza wskaźnik zabezpieczenia na podstawie wartości nominalnych pozycji zabezpieczanej i instrumentu zabezpieczającego i wynosi on 1:1 (za wyjątkiem zabezpieczenia wartości godziwej portfeli kredytów udzielonych przez Oddział mBanku w Czechach gdzie nominał instrumentów zabezpieczających jest ustalany w kwocie niższej od nominału pozycji zabezpieczanej w celu uwzględnienia ryzyka przedpłaty).
Źródła nieefektywności dla powiązań zabezpieczających, dla których nieefektywność się pojawia, to niedopasowanie terminów przepływów pieniężnych oraz terminów przeszacowania, niedopasowanie bazy (np. inny WIBOR), niedopasowanie z tytułu korekty CVA/DVA, która jest uwzględniona w instrumencie zabezpieczającym, a nie ma jej w wycenie pozycji zabezpieczanej oraz niedopasowanie z tytułu początkowej wyceny instrumentów pochodnych, jeśli do relacji zabezpieczającej został wzięty instrument pochodny zawarty przed ustanowieniem relacji.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
108
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej, w ramach której jedynym rodzajem zabezpieczanego ryzyka jest ryzyko zmiany stóp procentowych.
Na koniec każdego miesiąca Bank dokonuje oceny efektywności stosowanego zabezpieczenia analizując zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczanego oraz instrumentu zabezpieczającego z tytułu zabezpieczanego ryzyka w celu potwierdzenia, że relacje zabezpieczające efektywne zgodnie z polityką rachunkowości opisaną w Nocie 2.11.
Opis relacji zabezpieczającej
Bank zabezpiecza ryzyko zmiany wartości godziwej:
euroobligacji o stałym oprocentowaniu, wyemitowanych przez mFinance France (mFF), podmiot zależny od mBanku, objętych przez Bank w procesie substytucji. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych,
kredytów o stałym oprocentowaniu otrzymanych przez mBank z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych,
obligacji o stałym oprocentowaniu, wyemitowanych przez mBank. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych,
obligacji senioralnych nieuprzywilejowanych o stałym oprocentowaniu w okresie 5 lat od daty emisji, wyemitowanych przez mBank. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych,
części portfela kredytów hipotecznych na stałą stopę procentową udzielonych przez oddział zagraniczny mBanku w Czechach. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych,
części portfela depozytów modelowanych przez Bank w PLN o ekonomicznej charakterystyce depozytów stałoprocentowych. Zabezpieczane ryzyko wynika ze zmian stóp procentowych.
Pozycje zabezpieczane
Pozycjami zabezpieczanymi są:
jedna transza euroobligacji wyemitowanych przez mFF, objętych przez Bank w procesie substytucji, o wartości nominalnej 200 000 tys. CHF, o stałym oprocentowaniu,
kredyty otrzymane przez mBank z Europejskiego Banku Inwestycyjnego o wartości nominalnej odpowiednio 113 110 tys. CHF, 175 560 tys. CHF i 138 388 tys. CHF, o stałym oprocentowaniu,
obligacje wyemitowane przez mBank S.A. o wartości nominalnej 305 000 tys. CHF, o stałym oprocentowaniu,
obligacje wyemitowane przez mBank S.A. o wartości nominalnej 460 030 tys. EUR, o stałym oprocentowaniu,
obligacje senioralne nieuprzywilejowane wyemitowane przez mBank S.A. o wartości nominalnej 500 000 tys. EUR, o stałym oprocentowaniu w okresie 5 lat od daty emisji,
część portfela kredytów hipotecznych na stałą stopę procentową, denominowanych w CZK, udzielonych przez oddział zagraniczny mBanku w Czechach,
część portfela depozytów modelowanych przez Bank w PLN o ekonomicznej charakterystyce depozytów stałoprocentowych.
Instrumenty zabezpieczające
Instrumentami zabezpieczającymi transakcje Interest Rate Swap oraz Overnight Index Swap, zamieniające stałą stopę procentową na zmienną.
Prezentacja wyniku na transakcjach zabezpieczanych i zabezpieczających
Korekta do wartości godziwej zabezpieczanych aktywów i zobowiązań oraz wyceny instrumentów zabezpieczających ujmowana jest w rachunku zysków i strat w wyniku na działalności handlowej za wyjątkiem przychodów i kosztów odsetkowych elementu odsetkowego wyceny z tytułu instrumentów zabezpieczających, które prezentowane w pozycji Przychody/koszty odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
109
Pozycje zabezpieczane - zabezpieczenie wartości godziwej
31.12.2021
Wartość bilansowa pozycji zabezpieczanych
Skumulowana kwota korekty zabezpieczenia wartości godziwej pozycji zabezpieczanej zawarta w wartości bilansowej pozycji zabezpieczanej
Pozycja w bilansie która zawiera pozycję zabezpieczaną
Zmiana wartości godziwej pozycji zabezpieczanej stosowanej jako podstawa ujęcia nieefektywności zabezpieczenia w danym okresie
Kredyty hipoteczne denominowane w CZK na stałą stopę procentową
1 203 178
(110 033)
Aktywa finansowe wycenione w zamortyzowanym koszcie - Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(98 871)
Obligacje wyemitowane przez mBank S.A. o stałym oprocentowaniu (w tym będące przedmiotem substytucji)
(6 658 576)
18 305
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
52 872
Kredyty otrzymane przez mBank z Europejskiego Banku Inwestycyjnego o stałym oprocentowaniu
(1 906 621)
(5 131)
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – kredyty otrzymane
33 782
Depozyty modelowane przez mBank w PLN o ekonomicznej charakterystyce depozytów stałoprocentowych
(12 315 000)
1 055 478
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – zobowiązania wobec klientów – depozyty
1 104 116
RAZEM
1 091 899
31.12.2020
Wartość bilansowa pozycji zabezpieczanych
Skumulowana kwota korekty zabezpieczenia wartości godziwej pozycji zabezpieczanej zawarta w wartości bilansowej pozycji zabezpieczanej
Pozycja w bilansie która zawiera pozycję zabezpieczaną
Zmiana wartości godziwej pozycji zabezpieczanej stosowanej jako podstawa ujęcia nieefektywności zabezpieczenia w danym okresie
Kredyty hipoteczne denominowane w CZK na stałą stopę procentową
820 225
(10 986)
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie - Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(10 850)
Obligacje wyemitowane przez mBank S.A. o stałym oprocentowaniu (w tym będące przedmiotem substytucji)
(6 300 149)
(34 567)
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
(3 227)
Kredyty otrzymane przez mBank z Europejskiego Banku Inwestycyjnego o stałym oprocentowaniu
(2 331 637)
(46 568)
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – zobowiązania wobec klientów – kredyty otrzymane
(20 815)
Depozyty modelowane przez mBank w PLN o ekonomicznej charakterystyce depozytów stałoprocentowych
(4 980 000)
(48 638)
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie – zobowiązania wobec klientów – depozyty
(48 638)
Kaucje złożone w Banku przez mFF o stałym oprocentowaniu
-
-
-
7 597
RAZEM
(75 933)
Zmiana wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego stosowanego jako podstawa ujęcia
nieefektywności zabezpieczenia w danym okresie - zabezpieczenie wartości godziwej
31.12.2021
31.12.2020
Instrumenty zabezpieczające kredyty hipoteczne denominowane w CZK na stałą stopę procentową
79 233
8 215
Instrumenty zabezpieczające obligacje wyemitowane przez mBank S.A. o stałym oprocentowaniu (w tym będące przedmiotem substytucji)
(73 415)
(3 786)
Instrumenty zabezpieczające kredyty otrzymane przez mBank z Europejskiego Banku Inwestycyjnego o stałym oprocentowaniu
(33 362)
20 667
Instrumenty zabezpieczające depozyty modelowane przez mBank w PLN o ekonomicznej charakterystyce depozytów stałoprocentowych
(1 083 145)
41 477
Razem
(1 110 689)
66 573
Wartości nominalne instrumentów pochodnych zabezpieczających - zabezpieczenie wartości godziwej
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
31.12.2021
1 561 922
5 618 307
4 028 766
18 391 062
615 603
30 215 660
31.12.2020
-
-
1 973 219
11 673 344
590 098
14 236 661
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
110
Wzrost wartości nominalnej instrumentów zabezpieczających o zapadalności do 3 miesięcy jest efektem konwersji przez izbę rozliczeniową LCH transakcji IRS opartych o indeksy LIBOR na złożenie krótkoterminowych transakcji IRS i OIS oraz długoterminowej transakcji OIS opartej o stawkę alternatywną dla LIBOR.
Łączny wynik na rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujęty w rachunku zysków i strat
Rok kończący się 31 grudnia
za okres
2021
2020
Przychody odsetkowe na instrumentach pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (Nota 5)
80 103
52 717
Wynik z wyceny pozycji zabezpieczanych (Nota 8)
1 091 899
(75 933)
Wynik z wyceny instrumentów zabezpieczających wartość godziwą (Nota 8)
(1 110 689)
66 573
Łączny wynik na rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujęty w rachunku zysków i strat
61 313
43 357
Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych
Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych części portfela kredytów na zmienną stopę
procentową, indeksowaną do stopy rynkowej, udzielonych przez Bank
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych części portfela kredytów na zmienną stopę procentową, indeksowaną do stopy rynkowej, udzielonych przez Bank. Instrumentem zabezpieczającym jest Interest Rate Swap zamieniający stopę zmienną na stałą. Zabezpieczanym ryzykiem w ramach stosowanej przez Bank rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych jest ryzyko stopy procentowej. Nieefektywna część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym zaprezentowana jest w pozycji „Zyski lub straty z rachunkowości zabezpieczeń” w Nocie 8. Część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym, która stanowi efektywne zabezpieczenie, zaprezentowana jest w Sprawozdaniu z całkowitych dochodów w pozycji „Zabezpieczenia przepływów pieniężnych (netto)”.
Pozycje zabezpieczane - zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Wartość nominalna pozycji zabezpieczanych
Zmiana wartości pozycji zabezpieczanej stosowana jako podstawa ujęcia nieefektywności zabezpieczenia w danym okresie
Saldo rezerwy z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych dla kontynuowanych zabezpieczeń
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
Kredyty i pożyczki udzielone klientom - kredyty na zmienną stopę procentową, indeksowaną do stopy rynkowej
16 685 000
14 165 000
613 321
(511 146)
(495 965)
405 680
Zmiana wartości pozycji zabezpieczającej stosowana jako podstawa ujęcia nieefektywności zabezpieczenia
w danym okresie - zabezpieczenie przepływów pieniężnych
31.12.2021
31.12.2020
Kredyty i pożyczki udzielone klientom - kredyty na zmienną stopę procentową, indeksowaną do stopy rynkowej
(624 867)
501 189
Wartości nominalne instrumentów pochodnych zabezpieczających zabezpieczenia przepływów pieniężnych
31.12.2021
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ
Transakcje zamiany stóp procentowych (IRS) zabezpieczające przepływy pieniężne wynikające z udzielonych kredytów o zmiennym oprocentowaniu denominowanych w PLN
Wartość nominalna (tys. PLN)
530 000
350 000
3 595 000
12 010 000
200 000
16 685 000
Średnie oprocentowanie nogi stałej
2,074%
1,952%
2,121%
1,595%
1,928%
31.12.2020
do 1 miesiąca
od 1 do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
Razem
RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ
Transakcje zamiany stóp procentowych (IRS) zabezpieczające przepływy pieniężne wynikające z udzielonych kredytów o zmiennym oprocentowaniu denominowanych w PLN
Wartość nominalna (tys. PLN)
300 000
70 000
650 000
12 945 000
200 000
14 165 000
Średnie oprocentowanie nogi stałej
1,838%
2,283%
2,163%
1,825%
1,928%
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
111
Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki, to okres od stycznia 2022 roku do sierpnia 2029 roku.
Poniżej podany został harmonogram prezentujący okresy w jakich Bank spodziewał się przepływów z kredytów zabezpieczonych w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych i ich wpływu na rachunek zysków i strat.
do 3 miesięcy
od 3 miesięcy do 1 roku
od 1 roku do 5 lat
powyżej 5 lat
31.12.2021
99 851
423 499
619 887
15 754
31.12.2020
6 865
13 122
92 059
9 974
W poniższej nocie zaprezentowano inne całkowite dochody z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku oraz od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku.
Rok kończący się 31 grudnia
za okres
2021
2020
Pozostałe dochody całkowite brutto z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych na początek okresu
500 839
150 802
Zyski lub straty wynikające z zabezpieczenia, ujęte w innych całkowitych dochodach w ciągu okresu sprawozdawczego (brutto)
(896 388)
514 291
Kwota przeniesiona w okresie z innych dochodów całkowitych do rachunku zysków i strat:
(216 754)
(164 254)
- wynik z tytułu odsetek
(216 754)
(164 254)
Skumulowane pozostałe dochody całkowite brutto na koniec okresu sprawozdawczego
(612 303)
500 839
Podatek dochodowy z tytułu skumulowanych pozostałych dochodów całkowitych na koniec okresu sprawozdawczego
116 338
(95 159)
Skumulowane pozostałe dochody całkowite netto na koniec okresu sprawozdawczego
(495 965)
405 680
Wpływ w okresie sprawozdawczym na pozostałe dochody całkowite (brutto)
(1 113 142)
350 037
Podatek dochodowy z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych
211 497
(66 507)
Wpływ w okresie sprawozdawczym na pozostałe dochody całkowite (netto)
(901 645)
283 530
Rok kończący się 31 grudnia
za okres
2021
2020
Zyski/straty odniesione na dochody całkowite brutto w okresie sprawozdawczym, w tym:
Niezrealizowane zyski/straty ujęte w pozostałych dochodach całkowitych brutto
(1 113 142)
350 037
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych ujęty w rachunku zysków i strat
203 891
165 872
- kwota ujęta w okresie sprawozdawczym w przychodach z tytułu odsetek w rachunku zysków i strat (Nota 5)
216 754
164 254
- nieefektywna część zabezpieczenia ujęta w rachunku zysków i strat w wyniku na pozostałej działalności handlowej (Nota 8)
(12 863)
1 618
Wpływ w okresie sprawozdawczym na dochody całkowite brutto
(909 251)
515 909
Wpływ reformy IBOR
W związku ze zmianami do standardów MSSF 9, MSR 39 i MSSF 7, Reforma wskaźników stóp procentowych, opisanych w Nocie 2.28, oraz w wyniku toczącej się reformy wskaźnika referencyjnego stóp procentowych i zastąpienia go alternatywną stopą procentową pozbawioną ryzyka, Bank powołał projekt mający na celu zarządzanie zmianą dla którejkolwiek ze swoich umów, na którą może mieć to wpływ. Konkretny wpływ reformy IBOR na aktywność Banku w obszarze rachunkowości zabezpieczeń jest przedmiotem zarządzania w ramach ogólnego projektu mającego na celu wdrożenie reformy IBOR w Banku.
Przygotowując sprawozdanie finansowe za 2019 rok Bank zdecydował się na wcześniejsze zastosowanie zmian w ramach Etapu 1 reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej: zmiany do MSSF 9/MSR 39 i MSSF 7. Zmiany, o których mowa, zmodyfikowały określone wymogi dotyczące rachunkowości zabezpieczeń, umożliwiając kontynuowanie jej stosowania w odniesieniu do powiązań zabezpieczających objętych zmianami w okresie niepewności, zanim nastąpi zmiana pozycji zabezpieczanych lub instrumentów zabezpieczających w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej.
W 2021 roku Bank po raz pierwszy zastosował zmiany do MSSF 9 Instrumenty finansowe, MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena, MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji, MSSF 4 Umowy ubezpieczeniowe oraz MSSF 16 Leasing w ramach Etapu 2 reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, opublikowane w sierpniu 2020 roku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
112
Zastosowanie wyżej opisanych zmian w ramach Etapu 1 pozwoliło na utrzymanie powiązań zabezpieczających pomimo niepewności co do okresu wystąpienia i wysokości zabezpieczanych przepływów pieniężnych spowodowanej reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej oraz braku możliwości wyodrębnienia komponentu w postaci referencyjnej stopy procentowej, w przypadku zabezpieczeń wartości godziwej powiązanych z IBOR.
Bank nie był również zobowiązany do zaprzestania stosowania rachunkowości zabezpieczeń, jeżeli retrospektywna ocena skuteczności powiązania zabezpieczającego objętego reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej wykazała, że efektywność zabezpieczenia znajduje się poza przedziałem 80-125%. W bieżącym okresie żadne powiązanie zabezpieczające nie znalazło się poza przedziałem, o którym mowa powyżej.
Bank zatrzymał skumulowane zyski lub straty w rezerwie z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych dla wyznaczonych zabezpieczeń przepływów pieniężnych powiązanych z IBOR objętych reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej pomimo niepewności spowodowanej reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej co do okresu wystąpienia i wysokości przepływów pieniężnych z pozycji zabezpieczanych. W przypadkach gdy zabezpieczane przyszłe przepływy pieniężne nie już oczekiwane z powodów innych niż reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, skumulowane zyski lub straty zostałyby natychmiast przeklasyfikowane do wyniku finansowego.
Bank będzie stosować zmiany do MSSF 9/MSR 39 w ramach Etapu 1 do czasu, gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej co do okresu wystąpienia i wysokości przepływów pieniężnych, na którą narażony jest Bank, przestanie występować. Niepewność, o której mowa powyżej, będzie występować do czasu uzupełnienia umów Banku powiązanych z IBOR o zapisy dotyczące terminu zastąpienia wskaźnika referencyjnego stopy procentowej oraz ustalenia podstawy przepływów pieniężnych z tytułu alternatywnego wskaźnika referencyjnego, w tym stałego spreadu.
W wyniku zmian wprowadzonych w ramach Etapu 2 w przypadkach gdy warunki umowne dotyczące niepochodnych instrumentów finansowych zostały zmienione bezpośrednio w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, a nowa podstawa określania przepływów pieniężnych wynikających z umowy jest równoważna pod względem ekonomicznym dotychczasowej podstawie (tj. podstawie obowiązującej bezpośrednio przed dokonaniem zmiany), Bank zmienił podstawę określania przepływów pieniężnych wynikających z umowy prospektywnie, zmieniając efektywną stopę procentową. W przypadku dokonania dodatkowych zmian, które nie bezpośrednio związane z reformą, do takich zmian stosuje się odpowiednie wymogi wynikające z MSSF 9.
W przypadkach gdy reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej spowodowała konwersję instrumentu zabezpieczającego, Bank dokonał aktualizacji dokumentacji zabezpieczenia, nie rozwiązując powiązania zabezpieczającego.
Ponadto w przypadku zabezpieczenia przepływów pieniężnych, jeżeli pozycja zabezpieczana ulega zmianie w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, uznaje się, że skumulowane zyski lub straty ujęte w rezerwie z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych z tytułu wyznaczonych zabezpieczeń przepływów pieniężnych odnoszących się do IBOR, opierają się na alternatywnym wskaźniku referencyjnym.
W grudniu 2021 roku w izbie rozliczeniowej LCH dokonała się konwersja pochodnych instrumentów zabezpieczających opartych na stawce LIBOR CHF na ekwiwalentne instrumenty oparte na stawce SARON (stopie wolnej od ryzyka). Po jej przeprowadzeniu Bank posiada jedynie takie instrumenty zabezpieczające oparte na stawce LIBOR CHF, dla których ostatni okres przeszacowania rozpoczyna się przed końcem 2021 roku, tj. przed zaprzestaniem publikacji stawki LIBOR CHF. Pozostałe instrumenty zabezpieczające desygnowane w rachunkowości zabezpieczeń oparte na stawce SARON, a także WIBOR, PRIBOR i EURIBOR.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
113
20. Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu wyceniane obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy
31.12.2021
31.12.2020
Kapitałowe papiery wartościowe
148 466
136 480
- Inne instytucje finansowe
148 166
136 480
- Przedsiębiorstwa niefinansowe
300
-
Dłużne papiery wartościowe
81 128
76 068
- Inne instytucje finansowe
81 128
76 068
Kredyty i pożyczki
991 469
1 372 481
- Klienci indywidualni
948 636
1 216 809
- Klienci korporacyjni
42 693
154 939
- Klienci budżetowi
140
733
Aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, razem
1 221 063
1 585 029
Krótkoterminowe (do 1 roku)
886 275
1 054 912
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
334 788
530 117
Jakość kredytowa aktywów finansowych nieprzeznaczonych do obrotu wycenianych obowiązkowo w wartości godziwej przez wynik finansowy według poziomów wewnętrznego systemu ratingowego
Dłużne papiery wartościowe
Rating
31.12.2021
31.12.2020
1,4 - 1,6
81 128
-
1,8 - 2,0
-
76 068
Wartość bilansowa, razem
81 128
76 068
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
Pod-portfel
31.12.2021
31.12.2020
1
2 113
15 450
2
99 363
240 577
3
155 765
202 580
4
307 060
440 053
5
290 856
248 674
6
28 681
22 282
7
69 635
59 856
default
37 996
143 009
Wartość bilansowa, razem
991 469
1 372 481
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
114
21. Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Wartość bilansowa brutto
Skumulowana utrata wartości
31.12.2021
Wartość bilansowa
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Dłużne papiery wartościowe
35 971 403
35 936 194
43 948
-
-
(8 151)
(588)
-
-
- Banki centralne
8 495 243
8 496 392
-
-
-
(1 149)
-
-
-
- Sektor instytucji rządowych i samorządowych, w tym:
24 502 235
24 505 730
-
-
-
(3 495)
-
-
-
zastawione papiery wartościowe
644 292
644 292
-
-
-
-
-
-
-
- Instytucje kredytowe
754 251
754 468
-
-
-
(217)
-
-
-
- Inne instytucje finansowe
1 639 729
1 597 246
43 948
-
-
(877)
(588)
-
-
zastawione papiery wartościowe
107 957
107 957
-
-
-
-
-
-
-
- Przedsiębiorstwa niefinansowe
579 945
582 358
-
-
-
(2 413)
-
-
-
Kredyty i pożyczki
18 191 254
18 059 705
114 831
31 557
402
(3 520)
(2 758)
(9 003)
40
- Klienci indywidualni
18 191 254
18 059 705
114 831
31 557
402
(3 520)
(2 758)
(9 003)
40
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, razem
54 162 657
53 995 899
158 779
31 557
402
(11 671)
(3 346)
(9 003)
40
Krótkoterminowe (do 1 roku) brutto
16 757 963
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
37 428 674
Wartość bilansowa brutto
Skumulowana utrata wartości
31.12.2020
Wartość bilansowa
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Dłużne papiery wartościowe
35 216 599
35 110 658
111 568
-
-
(3 716)
(1 911)
-
-
- Banki centralne
149 997
149 997
-
-
-
-
-
-
-
- Sektor instytucji rządowych i samorządowych, w tym:
32 411 761
32 411 848
-
-
-
(87)
-
-
-
zastawione papiery wartościowe
1 243 749
1 243 749
-
-
-
-
-
-
-
- Instytucje kredytowe
747 934
748 124
-
-
-
(190)
-
-
-
- Inne instytucje finansowe
1 373 371
1 374 996
-
-
-
(1 625)
-
-
-
- Przedsiębiorstwa niefinansowe
533 536
425 693
111 568
-
-
(1 814)
(1 911)
-
-
Kredyty i pożyczki
12 515 013
10 897 552
1 616 606
16 461
548
(3 394)
(8 266)
(4 426)
(68)
- Klienci indywidualni
12 515 013
10 897 552
1 616 606
16 461
548
(3 394)
(8 266)
(4 426)
(68)
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, razem
47 731 612
46 008 210
1 728 174
16 461
548
(7 110)
(10 177)
(4 426)
(68)
Krótkoterminowe (do 1 roku) brutto
13 111 119
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
34 642 274
Na dzień 31 grudnia 2021 roku wartość bilansowa brutto dłużnych papierów wartościowych opartych na stałej stopie procentowej wynosiła 24 309 495 tys. natomiast opartych na stopie zmiennej 11 670 647 tys. zł (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 20 372 229 tys. zł i 14 849 997 tys. zł).
Powyższa nota obejmuje obligacje rządowe pod zastaw Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) oraz obligacje rządowe stanowiące zabezpieczenie kredytów otrzymanych z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Zgodnie z Ustawą z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, z późniejszymi zmianami na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank posiadał obligacje skarbowe ujęte w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w kwocie 603 504 tys. o wartości nominalnej 645 000 tys. zł, które stanowiły zabezpieczenie funduszu ochrony środków gwarantowanych w ramach BFG i były zdeponowane na wydzielonym rachunku w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 638 044 tys. zł oraz 610 660 tys. zł).
Dodatkowo na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank posiadał obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie zobowiązania do zapłaty na fundusz gwarancyjny i fundusz przymusowej restrukturyzacji BFG w wysokości 57 029 tys. zł
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
115
Zmiana stanu oczekiwanych strat kredytowych, dotyczących aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Zmiana w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Zmiana z tytułu wdrożenia nowej definicji niewykonania zobowiązania
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
(5 627)
-
-
-
(11 980)
9 206
(338)
-
(8 739)
Koszyk 1
(3 716)
(125)
327
-
(11 980)
6 894
449
-
(8 151)
Koszyk 2
(1 911)
125
(327)
-
-
2 312
(787)
-
(588)
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(16 154)
-
-
-
(613)
1 875
(4 588)
4 239
(15 241)
Koszyk 1
(3 394)
(11 896)
913
192
(613)
289
9 816
1 173
(3 520)
Koszyk 2
(8 266)
11 099
(1 118)
1 288
-
376
(7 298)
1 161
(2 758)
Koszyk 3
(4 426)
797
205
(1 480)
-
1 210
(7 190)
1 881
(9 003)
POCI
(68)
-
-
-
-
-
84
24
40
Skumulowana utrata wartości, razem
(21 781)
-
-
-
(12 593)
11 081
(4 926)
4 239
(23 980)
Zmiana w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
(4 362)
-
-
-
(1 978)
2 210
(1 497)
(5 627)
Koszyk 1
(3 242)
-
182
-
(1 978)
2 192
(870)
(3 716)
Koszyk 2
(1 120)
-
(182)
-
-
18
(627)
(1 911)
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(8 138)
-
-
-
(814)
1 327
(8 529)
(16 154)
Koszyk 1
(2 874)
(14 248)
1 988
5
(912)
348
12 299
(3 394)
Koszyk 2
(4 560)
13 742
(2 162)
1 202
-
360
(16 848)
(8 266)
Koszyk 3
(693)
506
174
(1 207)
-
619
(3 825)
(4 426)
POCI
(11)
-
-
-
98
-
(155)
(68)
Skumulowana utrata wartości, razem
(12 500)
-
-
-
(2 792)
3 537
(10 026)
(21 781)
Wyjaśnienie przełożenia się znacznych zmian wartości bilansowej brutto instrumentów finansowych podczas okresu na zmiany oczekiwanych strat kredytowych
Zmiana w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
35 222 226
-
-
-
16 190 155
(15 664 156)
231 917
35 980 142
Koszyk 1
35 110 658
-
(43 749)
-
16 190 155
(15 552 588)
231 718
35 936 194
Koszyk 2
111 568
-
43 749
-
-
(111 568)
199
43 948
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
12 531 167
-
-
-
7 465 867
(2 057 978)
267 439
18 206 495
Koszyk 1
10 897 552
1 305 452
(44 633)
(9 918)
7 455 114
(1 811 567)
267 705
18 059 705
Koszyk 2
1 616 606
(1 300 163)
46 292
(11 756)
8 288
(244 385)
(51)
114 831
Koszyk 3
16 461
(5 289)
(1 659)
21 674
2 465
(2 026)
(69)
31 557
POCI
548
-
-
-
-
-
(146)
402
Wartość bilansowa brutto, razem
47 753 393
-
-
-
23 656 022
(17 722 134)
499 356
54 186 637
Zmiana w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
21 881 319
-
-
-
21 303 582
(7 764 380)
(198 295)
35 222 226
Koszyk 1
21 840 198
-
(96 872)
-
21 298 904
(7 764 380)
(167 192)
35 110 658
Koszyk 2
41 121
-
96 872
-
4 678
-
(31 103)
111 568
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
8 429 828
-
-
-
5 184 208
(1 594 527)
511 658
12 531 167
Koszyk 1
7 907 525
273 340
(816 435)
(8 130)
4 617 110
(1 515 519)
439 661
10 897 552
Koszyk 2
519 400
(273 340)
816 983
(6 515)
566 236
(78 245)
72 087
1 616 606
Koszyk 3
2 796
-
(548)
14 093
862
(763)
21
16 461
POCI
107
-
-
552
-
-
(111)
548
Wartość bilansowa brutto, razem
30 311 147
-
-
-
26 487 790
(9 358 907)
313 363
47 753 393
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
116
Jakość kredytowa aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody według poziomów wewnętrznego systemu ratingowego
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1,0 - 1,2
34 452 644
-
-
-
34 452 644
1,4 - 1,6
523 627
-
-
-
523 627
1,8 - 2,0
66 102
-
-
-
66 102
2,2 - 2,8
528 600
-
-
-
528 600
3,0 - 3,8
332 443
-
-
-
332 443
4,0 - 5,0
32 778
43 948
-
-
76 726
Wartość bilansowa brutto
35 936 194
43 948
-
-
35 980 142
Skumulowana utrata wartości
(8 151)
(588)
-
-
(8 739)
Razem
35 928 043
43 360
-
-
35 971 403
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1
10 605 457
12 135
-
-
10 617 592
2
6 552 069
28 926
-
-
6 580 995
3
597 085
13 488
-
-
610 573
4
226 746
9 648
-
-
236 394
5
53 839
10 758
-
-
64 597
6
6 177
4 766
-
-
10 943
7
18 332
35 110
-
-
53 442
default
-
-
31 557
402
31 959
Wartość bilansowa brutto
18 059 705
114 831
31 557
402
18 206 495
Skumulowana utrata wartości
(3 520)
(2 758)
(9 003)
40
(15 241)
Wartość bilansowa
18 056 185
112 073
22 554
442
18 191 254
Stan na 31 grudnia 2020 roku
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1,0 - 1,2
33 506 322
-
-
-
33 506 322
1,4 - 1,6
525 610
-
-
-
525 610
1,8 - 2,0
460 856
-
-
-
460 856
2,2 - 2,8
217 712
-
-
-
217 712
3,0 - 3,8
400 158
68 206
-
-
468 364
bez ratingu
-
43 362
-
-
43 362
Wartość bilansowa brutto
35 110 658
111 568
-
-
35 222 226
Skumulowana utrata wartości
(3 716)
(1 911)
-
-
(5 627)
Razem
35 106 942
109 657
-
-
35 216 599
Stan na 31 grudnia 2020 roku
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
1
5 594 653
398 232
-
-
5 992 885
2
4 780 715
905 488
-
-
5 686 203
3
384 972
125 098
-
-
510 070
4
118 551
110 786
-
-
229 337
5
17 779
45 943
-
-
63 722
6
882
6 441
-
-
7 323
7
-
24 618
-
-
24 618
default
-
-
16 461
548
17 009
Wartość bilansowa brutto
10 897 552
1 616 606
16 461
548
12 531 167
Skumulowana utrata wartości
(3 394)
(8 266)
(4 426)
(68)
(16 154)
Wartość bilansowa
10 894 158
1 608 340
12 035
480
12 515 013
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
117
Finansowy efekt zabezpieczeń
31 grudnia 2021
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Skumulowana utrata wartości bez uwzględnienia przepływów z zabezpieczeń
Finansowy efekt zabezpieczeń
Dane bilansowe
Kredyty i pożyczki udzielone klientom:
18 206 495
(15 241)
(22 014)
6 773
Klienci indywidualni
18 206 495
(15 241)
(22 014)
6 773
Razem dane bilansowe
18 206 495
(15 241)
(22 014)
6 773
31 grudnia 2020
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Skumulowana utrata wartości bez uwzględnienia przepływów z zabezpieczeń
Finansowy efekt zabezpieczeń
Dane bilansowe
Kredyty i pożyczki udzielone klientom:
12 531 167
(16 154)
(23 619)
7 465
Klienci indywidualni
12 531 167
(16 154)
(23 619)
7 465
Razem dane bilansowe
12 531 167
(16 154)
(23 619)
7 465
22. Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Wartość bilansowa brutto
Skumulowana utrata wartości
31.12.2021
Wartość bilansowa
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Dłużne papiery wartościowe
16 632 915
16 635 003
-
-
-
(2 088)
-
-
-
- Sektor instytucji rządowych i samorządowych, w tym:
11 517 053
11 518 593
-
-
-
(1 540)
-
-
-
zastawione papiery wartościowe
1 361 945
1 361 945
-
-
-
-
-
-
-
- Instytucje kredytowe
2 640 979
2 641 308
-
-
-
(329)
-
-
-
- Inne instytucje finansowe
2 474 883
2 475 102
-
-
-
(219)
-
-
-
zastawione papiery wartościowe
462 075
462 075
-
-
-
-
-
-
-
Należności od banków
11 194 916
11 196 202
-
-
-
(1 286)
-
-
-
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
86 499 146
82 108 050
3 822 250
2 939 041
230 771
(428 785)
(258 476)
(1 935 789)
22 084
Klienci indywidualni
43 319 138
41 050 149
1 844 583
2 158 936
139 266
(244 702)
(198 576)
(1 439 126)
8 608
Klienci korporacyjni
43 099 288
40 977 041
1 977 667
780 104
91 505
(183 943)
(59 900)
(496 662)
13 476
Klienci budżetowi
80 720
80 860
-
1
-
(140)
-
(1)
-
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, razem
114 326 977
109 939 255
3 822 250
2 939 041
230 771
(432 159)
(258 476)
(1 935 789)
22 084
Krótkoterminowe (do 1 roku)
brutto
42 043 502
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
74 887 815
Wartość bilansowa brutto
Skumulowana utrata wartości
31.12.2020
Wartość bilansowa
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Dłużne papiery wartościowe
15 952 501
15 952 636
-
-
-
(135)
-
-
-
- Sektor instytucji rządowych i samorządowych, w tym:
11 303 908
11 303 908
-
-
-
-
-
-
-
zastawione papiery wartościowe
2 705 060
2 705 060
-
-
-
-
-
-
-
- Instytucje kredytowe
1 984 770
1 984 770
-
-
-
-
-
-
-
- Inne instytucje finansowe
2 663 823
2 663 958
-
-
-
(135)
-
-
-
Należności od banków
10 845 844
10 846 771
-
-
-
(927)
-
-
-
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
82 729 021
73 397 394
8 552 628
3 521 765
288 681
(274 423)
(332 339)
(2 371 638)
(53 047)
Klienci indywidualni
42 329 891
36 161 542
5 739 367
2 087 515
108 829
(159 499)
(278 243)
(1 322 037)
(7 583)
Klienci korporacyjni
40 255 292
37 093 935
2 811 096
1 434 249
179 852
(114 681)
(54 095)
(1 049 600)
(45 464)
Klienci budżetowi
143 838
141 917
2 165
1
-
(243)
(1)
(1)
-
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, razem
109 527 366
100 196 801
8 552 628
3 521 765
288 681
(275 485)
(332 339)
(2 371 638)
(53 047)
Krótkoterminowe (do 1 roku)
brutto
41 574 463
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
70 985 412
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
118
Powyższa nota obejmuje obligacje rządowe pod zastaw Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, papiery wartościowe będące przedmiotem zastawu w transakcjach sell/buy back oraz obligacje rządowe stanowiące zabezpieczenie kredytu otrzymanego z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Dodatkowo Bank posiada obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie zobowiązania do zapłaty na fundusz gwarancyjny i fundusz przymusowej restrukturyzacji BFG w wysokości 305 374 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 244 046 tys. zł).
Pozycja kredyty i pożyczki udzielone klientom indywidualnym obejmuje również kredyty udzielone mikroprzedsiębiorstwom obsługiwanym przez Bankowość Detaliczną mBanku S.A.
Należności od banków
31.12.2021
31.12.2020
Rachunki bieżące
305 347
259 699
Lokaty w innych bankach do 3 miesięcy
30 001
6 135
Ujęte w ekwiwalentach środków pieniężnych (Nota 42)
335 348
265 834
Kredyty i pożyczki
2 182 349
2 667 757
Transakcje reverse repo lub buy/sell back
5 790 914
6 301 724
Inne należności
2 887 591
1 611 456
Należności (brutto) od banków, razem
11 196 202
10 846 771
Rezerwa utworzona na należności od banków (wielkość ujemna)
(1 286)
(927)
Należności (netto) od banków, razem
11 194 916
10 845 844
Krótkoterminowe (do 1 roku) brutto
8 218 331
8 148 407
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
2 977 871
2 698 364
Pozycja „Inne należności” obejmuje zabezpieczenia gotówkowe w kwocie 691 729 tys. zł, złożone w bankach pod transakcje pochodne zawarte przez Bank (Nota 36) (31 grudnia 2020 roku: 593 824 tys. zł).
Na dzień 31 grudnia 2021 roku kredyty udzielone bankom o zmiennej stopie wyniosły 2 112 572 tys. (31 grudnia 2020 roku: 2 592 125 tys. zł), a o stałej stopie 69 777 tys. (31 grudnia 2020 roku: 75 632 tys. zł).
Na dzień 31 grudnia 2021 roku oraz 31 grudnia 2020 roku lokaty w bankach były oprocentowane stałą stopą. Średnie oprocentowanie lokat w innych bankach oraz kredytów udzielonych innym bankom wynosiło 0,62% (w 2020 roku: 0,75%).
Należności od banków w podziale na banki polskie i zagraniczne przedstawiają się następująco:
31.12.2021
31.12.2020
Należności od banków krajowych
Należności od banków zagranicznych
Należności od banków krajowych
Należności od banków zagranicznych
Wartość bilansowa brutto
4 187 735
7 008 467
3 687 624
7 159 147
Skumulowana utrata wartości
(736)
(550)
(457)
(470)
Należności od banków, netto
4 186 999
7 007 917
3 687 167
7 158 677
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
119
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
w tym:
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 31.12.2021
Wartość bilansowa brutto
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Należności bieżące
13 709 533
7 922 189
5 785 907
1 437
Kredyty terminowe, w tym:
74 393 760
36 884 367
37 429 969
79 424
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
22 165 303
22 165 303
Transakcje reverse repo lub buy/sell back
187 630
-
187 630
-
Pozostałe należności kredytowe
409 167
-
409 167
-
Inne należności
400 022
386 378
13 644
-
Wartość bilansowa brutto, razem
89 100 112
45 192 934
43 826 317
80 861
w tym:
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 31.12.2021
Skumulowana utrata wartości
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Należności bieżące
(841 689)
(669 456)
(172 229)
(4)
Kredyty terminowe, w tym:
(1 757 814)
(1 204 340)
(553 337)
(137)
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
(427 278)
(427 278)
Pozostałe należności kredytowe
(1 463)
-
(1 463)
-
Skumulowana utrata wartości, razem
(2 600 966)
(1 873 796)
(727 029)
(141)
Wartość bilansowa brutto, razem
89 100 112
45 192 934
43 826 317
80 861
Skumulowana utrata wartości, razem
(2 600 966)
(1 873 796)
(727 029)
(141)
Wartość bilansowa netto, razem
86 499 146
43 319 138
43 099 288
80 720
Krótkoterminowe (do 1 roku) brutto
33 268 051
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
55 832 061
w tym:
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 31.12.2020
Wartość bilansowa brutto
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Należności bieżące
11 992 641
7 389 930
4 601 392
1 319
Kredyty terminowe, w tym:
73 077 836
36 416 353
36 518 719
142 764
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
23 607 799
23 607 799
Transakcje reverse repo lub buy/sell back
103 832
-
103 832
-
Pozostałe należności kredytowe
278 808
-
278 808
-
Inne należności
307 351
290 970
16 381
-
Wartość bilansowa brutto, razem
85 760 468
44 097 253
41 519 132
144 083
w tym:
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 31.12.2020
Skumulowana utrata wartości
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Należności bieżące
(848 459)
(582 742)
(265 717)
-
Kredyty terminowe, w tym:
(2 181 230)
(1 184 620)
(996 365)
(245)
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
(427 300)
(427 300)
Pozostałe należności kredytowe
(1 758)
-
(1 758)
-
Skumulowana utrata wartości, razem
(3 031 447)
(1 767 362)
(1 263 840)
(245)
Wartość bilansowa brutto, razem
85 760 468
44 097 253
41 519 132
144 083
Skumulowana utrata wartości, razem
(3 031 447)
(1 767 362)
(1 263 840)
(245)
Wartość bilansowa netto, razem
82 729 021
42 329 891
40 255 292
143 838
Krótkoterminowe (do 1 roku) brutto
30 494 872
Długoterminowe (powyżej 1 roku) brutto
55 265 596
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
120
Na dzień 31 grudnia 2021 roku kredyty o zmiennej stopie procentowej wyniosły 86 531 400 tys. zł, a o stałej stopie procentowej wyniosły 2 568 712 tys. (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 83 638 310 tys. i 2 122 158 tys. zł). Średnie oprocentowanie kredytów udzielonych klientom (z wyłączeniem transakcji reverse repo) wynosiło 2,68% (31 grudnia 2020 roku: 3,01%).
Kredyty i pożyczki udzielone klientom indywidualnym obejmują również kredyty udzielone mikroprzedsiębiorstwom obsługiwanym przez Bankowość Detaliczną Banku.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku powyższa nota obejmuje należności od KDPW CCP w kwocie 222 684 tys. w związku z działalnością Biura Maklerskiego (31 grudnia 2020 roku: 182 801 tys. zł).
Ponadto, na dzień 31 grudnia 2021 roku pozycja „pozostałe należności kredytowe” obejmuje zabezpieczenia złożone przez Bank pod transakcje pochodne w kwocie 283 160 tys. (Nota 36) (31 grudnia 2020 roku: 191 307 tys. zł).
Struktura walutowa kredytów hipotecznych i mieszkaniowych udzielonych klientom indywidualnym
31.12.2021
31.12.2020
Kredyty hipoteczne i mieszkaniowe netto udzielone klientom indywidualnym (w tys. zł), w tym:
21 738 025
23 180 499
- PLN
2 776 146
2 735 321
- CHF
9 063 602
12 295 153
- EUR
4 297 995
3 832 060
- CZK
5 407 924
4 113 213
- USD
173 638
180 718
- pozostałe waluty
18 720
24 034
Kredyty hipoteczne i mieszkaniowe netto udzielone klientom indywidualnym, w oryginalnych walutach
(główne waluty, w tysiącach jednostek)
- PLN
2 776 146
2 735 321
- CHF
2 037 497
2 883 411
- EUR
934 469
830 385
- CZK
29 232 022
23 463 851
- USD
42 768
48 084
Powyższa tabela prezentuje wartość bilansową netto kredytów hipotecznych i mieszkaniowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, udzielonych osobom fizycznym według walut. Powyższa tabela nie uwzględnia kredytów hipotecznych i mieszkaniowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, o wartości 18 191 254 tys. (31 grudnia 2020 roku: 12 515 013 tys. zł), udzielonych wyłącznie w PLN. (Nota 21).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
121
Jakość kredytowa aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie według poziomów wewnętrznego systemu ratingowego
31.12.2021
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1,0 - 1,2
12 939 555
-
-
-
12 939 555
1,4 - 1,6
500 806
-
-
-
500 806
1,8 - 2,0
2 140 502
-
-
-
2 140 502
2,2 - 2,8
1 054 140
-
-
-
1 054 140
Wartość bilansowa brutto
16 635 003
-
-
-
16 635 003
Skumulowana utrata wartości
(2 088)
-
-
-
(2 088)
Wartość bilansowa netto
16 632 915
-
-
-
16 632 915
Należności od banków wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1
10 851 199
-
-
-
10 851 199
2
179 357
-
-
-
179 357
3
101 137
-
-
-
101 137
4
62 083
-
-
-
62 083
5
980
-
-
-
980
7
391
-
-
-
391
8
1 055
-
-
-
1 055
Wartość bilansowa brutto
11 196 202
-
-
-
11 196 202
Skumulowana utrata wartości
(1 286)
-
-
-
(1 286)
Wartość bilansowa netto
11 194 916
-
-
-
11 194 916
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1
12 310 193
26 034
-
11 320
12 347 547
2
21 794 048
191 324
-
15 625
22 000 997
3
22 645 903
311 442
-
6 539
22 963 884
4
15 125 927
700 343
-
11 788
15 838 058
5
8 868 633
1 376 100
-
7 440
10 252 173
6
294 695
182 082
-
1 033
477 810
7
331 631
1 034 925
-
13 075
1 379 631
8
737 020
-
-
-
737 020
default
-
-
2 939 041
163 951
3 102 992
Wartość bilansowa brutto
82 108 050
3 822 250
2 939 041
230 771
89 100 112
Skumulowana utrata wartości
(428 785)
(258 476)
(1 935 789)
22 084
(2 600 966)
Wartość bilansowa netto
81 679 265
3 563 774
1 003 252
252 855
86 499 146
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
122
31.12.2020
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
RAZEM
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1,0 - 1,2
12 914 524
-
-
-
12 914 524
1,8 – 2,0
3 038 112
-
-
-
3 038 112
Wartość bilansowa brutto
15 952 636
-
-
-
15 952 636
Skumulowana utrata wartości
(135)
-
-
-
(135)
Wartość bilansowa netto
15 952 501
-
-
-
15 952 501
Należności od banków wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1
10 530 062
-
-
-
10 530 062
2
272 589
-
-
-
272 589
3
283
-
-
-
283
4
38 242
-
-
-
38 242
8
5 595
-
-
-
5 595
Wartość bilansowa brutto
10 846 771
-
-
-
10 846 771
Skumulowana utrata wartości
(927)
-
-
-
(927)
Wartość bilansowa netto
10 845 844
-
-
-
10 845 844
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w zamortyzowanym koszcie
1
8 421 195
186 991
-
-
8 608 186
2
31 214 163
1 751 116
-
3 969
32 969 248
3
7 866 672
722 673
-
3 510
8 592 855
4
21 160 384
2 460 289
-
4 455
23 625 128
5
3 859 155
2 197 525
-
7 748
6 064 428
6
108 334
243 562
-
49
351 945
7
131 781
990 472
-
8 406
1 130 659
8
635 710
-
-
-
635 710
default
-
-
3 521 765
260 544
3 782 309
Wartość bilansowa brutto
73 397 394
8 552 628
3 521 765
288 681
85 760 468
Skumulowana utrata wartości
(274 423)
(332 339)
(2 371 638)
(53 047)
(3 031 447)
Wartość bilansowa netto
73 122 971
8 220 289
1 150 127
235 634
82 729 021
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
123
Zmiana stanu oczekiwanych strat kredytowych
Zmiana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Zmiana z tytułu wdrożenia nowej definicji niewykonania zobowiązania
Zmniejszenia odpisu z tytułu spisania
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
(135)
-
-
-
(384)
93
(1 662)
-
-
-
(2 088)
Koszyk 1
(135)
-
-
-
(384)
93
(1 662)
-
-
-
(2 088)
Należności od banków
(927)
-
-
-
(2 638)
2 172
109
(2)
-
-
(1 286)
Koszyk 1
(927)
-
-
-
(2 638)
2 172
109
(2)
-
-
(1 286)
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(3 031 447)
-
-
-
(235 615)
258 791
(697 727)
(7 007)
1 037 039
75 000
(2 600 966)
Koszyk 1
(274 423)
(503 890)
133 631
6 816
(127 049)
85 461
261 666
(10 997)
-
-
(428 785)
Koszyk 2
(332 339)
485 793
(163 193)
190 501
(15 569)
47 067
(450 278)
(20 458)
-
-
(258 476)
Koszyk 3
(2 371 638)
18 097
29 562
(197 317)
(90 450)
125 057
(562 426)
10 860
1 027 466
75 000
(1 935 789)
POCI
(53 047)
-
-
-
(2 547)
1 206
53 311
13 588
9 573
-
22 084
Skumulowana utrata wartości, razem
(3 032 509)
-
-
-
(238 637)
261 056
(699 280)
(7 009)
1 037 039
75 000
(2 604 340)
Zmiana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Zmniejszenia odpisu z tytułu spisania
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
(79)
-
-
-
(18)
-
(38)
-
-
(135)
Koszyk 1
(79)
-
-
-
(18)
-
(38)
-
-
(135)
Należności od banków
(1 132)
-
-
-
(1 376)
1 527
54
-
-
(927)
Koszyk 1
(1 132)
-
-
-
(1 376)
1 527
54
-
-
(927)
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
(2 743 409)
-
-
-
(222 076)
227 236
(1 043 372)
711 397
38 777
(3 031 447)
Koszyk 1
(269 215)
(398 156)
161 660
5 141
(107 400)
64 215
269 332
-
-
(274 423)
Koszyk 2
(217 482)
380 317
(192 594)
153 230
(20 480)
33 156
(468 486)
-
-
(332 339)
Koszyk 3
(2 240 936)
17 839
30 934
(158 371)
(75 254)
129 865
(822 581)
708 089
38 777
(2 371 638)
POCI
(15 776)
-
-
-
(18 942)
-
(21 637)
3 308
-
(53 047)
Skumulowana utrata wartości, razem
(2 744 620)
-
-
-
(223 470)
228 763
(1 043 356)
711 397
38 777
(3 032 509)
Zmiany oczekiwanych strat kredytowych wynikające ze zmian w modelach zostały opisane w Nocie 3.3.6.2.2.
Wyjaśnienie przełożenia się znacznych zmian wartości bilansowej brutto instrumentów finansowych podczas okresu na zmiany oczekiwanych strat kredytowych
Zmiana w okresie
od 1 stycznia
do 31 grudnia 2021 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Spisania
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
15 952 636
-
-
-
2 840 649
(2 931 185)
-
772 903
16 635 003
Koszyk 1
15 952 636
-
-
-
2 840 649
(2 931 185)
-
772 903
16 635 003
Należności od banków
10 846 771
-
-
-
8 744 195
(8 626 098)
-
231 334
11 196 202
Koszyk 1
10 846 771
-
-
-
8 744 195
(8 626 098)
-
231 334
11 196 202
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
85 760 468
-
-
-
29 182 619
(15 854 319)
(1 037 039)
(8 951 617)
89 100 112
Koszyk 1
73 397 394
4 560 619
(1 360 134)
(365 615)
28 289 159
(13 995 897)
-
(8 417 476)
82 108 050
Koszyk 2
8 552 628
(4 460 991)
1 468 021
(539 143)
613 246
(1 505 964)
-
(305 547)
3 822 250
Koszyk 3
3 521 765
(99 628)
(107 887)
877 827
202 279
(266 031)
(1 027 466)
(161 818)
2 939 041
POCI
288 681
-
-
26 931
77 935
(86 427)
(9 573)
(66 776)
230 771
Wartość bilansowa brutto, razem
112 559 875
-
-
-
40 767 463
(27 411 602)
(1 037 039)
(7 947 380)
116 931 317
Zmiana w okresie
od 1 stycznia
do 31 grudnia 2020 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Spisania
Inne zmiany
Bilans zamknięcia
Dłużne papiery wartościowe
11 234 952
-
-
-
5 880 802
(1 764 212)
-
601 094
15 952 636
Koszyk 1
11 234 952
-
-
-
5 880 802
(1 764 212)
-
601 094
15 952 636
Należności od banków
7 338 835
-
-
-
7 842 246
(4 535 106)
-
200 796
10 846 771
Koszyk 1
7 338 835
-
-
-
7 842 246
(4 535 106)
-
200 796
10 846 771
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
85 113 571
-
-
-
23 798 003
(17 288 829)
(711 397)
(5 150 880)
85 760 468
Koszyk 1
76 301 055
1 414 091
(5 458 720)
(666 293)
22 275 662
(15 637 170)
-
(4 831 231)
73 397 394
Koszyk 2
5 309 623
(1 387 399)
5 504 087
(407 987)
1 068 965
(1 280 006)
-
(254 655)
8 552 628
Koszyk 3
3 292 442
(26 692)
(45 367)
970 984
440 442
(360 356)
(708 089)
(41 599)
3 521 765
POCI
210 451
-
-
103 296
12 934
(11 297)
(3 308)
(23 395)
288 681
Wartość bilansowa brutto, razem
103 687 358
-
-
-
37 521 051
(23 588 147)
(711 397)
(4 348 990)
112 559 875
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
124
Poniżej przedstawiono najbardziej istotne zmiany, wpływające na transfery pomiędzy koszykami w 2021 roku:
Stopniowa rezygnacja ze stosowania dodatkowych przesłanek pozwalających na utrzymanie kredytów objętych moratoriami w Koszyku 2. Łączna wartość bilansowa brutto portfela przeklasyfikowanego z tego powodu do Koszyka 1 wynosiła w 2021 roku 2 793 mln PLN. Zmiana klasyfikacji w 2021 roku skutkowała rozwiązaniem odpisów na oczekiwane straty kredytowe w łącznej wysokości 43,2 mln zł.
W 2021 roku w ramach procesu zarządzania modelami Bank wdrożył zmiany poprawiające wrażliwość ilościowego modelu alokacji do koszyków (wyznaczanie poziomu alokacji osobno dla poszczególnych segmentów lub portfeli produktowych), co spowodowało przeklasyfikowanie 1 959 mln z Koszyka 2 do Koszyka 1 oraz 653 mln z Koszyka 1 do Koszyka 2. Powyższe zmiany obejmowały również dostosowania związane z wdrożeniem Rekomendacji R (ich szczegółowy opis zamieszczono w Nocie 3.3.6.2.4). Wpływ wymienionych zmian na oczekiwaną stratę kredytową został ujęty w Nocie 3.3.6.2.2.
Finansowy efekt zabezpieczeń
31.12.2021
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Skumulowana utrata wartości bez uwzględnienia przepływów z zabezpieczeń
Finansowy efekt zabezpieczeń
Dane bilansowe
Należności od banków
11 196 202
(1 286)
(3 863)
2 577
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym:
89 100 112
(2 600 966)
(3 049 756)
448 790
Klienci indywidualni
45 192 934
(1 873 796)
(2 006 379)
132 583
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
22 165 303
(427 278)
(537 806)
110 528
Klienci korporacyjni
43 826 317
(727 029)
(1 043 214)
316 185
Klienci budżetowi
80 861
(141)
(163)
22
Razem dane bilansowe
100 296 314
(2 602 252)
(3 053 619)
451 367
Dane pozabilansowe
Zobowiązania do udzielenia kredytów oraz pozostałe udzielone zobowiązania finansowe
31 067 266
(90 636)
(109 744)
19 108
Gwarancje, akcepty bankowe i akredytywy
7 556 406
(261 198)
(268 567)
7 369
Razem dane pozabilansowe
38 623 672
(351 834)
(378 311)
26 477
31.12.2020
Wartość brutto
Skumulowana utrata wartości
Skumulowana utrata wartości bez uwzględnienia przepływów z zabezpieczeń
Finansowy efekt zabezpieczeń
Dane bilansowe
Należności od banków
10 846 771
(927)
(1 139)
212
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym:
85 760 468
(3 031 447)
(3 556 609)
525 162
Klienci indywidualni
44 097 253
(1 767 362)
(1 934 229)
166 867
- kredyty hipoteczne i mieszkaniowe udzielone osobom fizycznym
23 607 799
(427 300)
(568 660)
141 360
Klienci korporacyjni
41 519 132
(1 263 840)
(1 622 114)
358 274
Klienci budżetowi
144 083
(245)
(266)
21
Razem dane bilansowe
96 607 239
(3 032 374)
(3 557 748)
525 374
Dane pozabilansowe
Zobowiązania do udzielenia kredytów oraz pozostałe udzielone zobowiązania finansowe
31 063 320
(89 432)
(108 622)
19 190
Gwarancje, akcepty bankowe i akredytywy
8 072 975
(132 759)
(143 911)
11 152
Razem dane pozabilansowe
39 136 295
(222 191)
(252 533)
30 342
Wartość bilansowa kredytów i pożyczek udzielonych klientom na dzień 31 grudnia 2021 roku, w przypadku których ze względu na zabezpieczenie Bank nie ujął odpisu na oczekiwane straty kredytowe, wyniosła 2 369 688 tys. zł (31 grudnia 2020 roku: 1 748 176 tys. zł).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
125
23. Inwestycje w jednostki zależne
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Lp.
Nazwa spółki
Kraj rejestracji
Aktywa
Zobowiązania
Przychody
Zysk/strata netto
Bezpośrednio posiadane udziały %
Wartość bilansowa
1.
BRE Property Partner Sp. z o.o.
Polska
866
12
6
(433)
100,00
906
2.
Future Tech Fundusz Inwestycyjny Zamknięty
Polska
189 731
1 731
(5 731)
(6 057)
98,04
186 280
3.
G-Invest Sp. z o.o.
Polska
6 690
59
219
38
100,00
6 628
4.
Herut Sp. z o.o.
Polska
30
4
-
(9)
100,00
39
5.
mBank Hipoteczny S.A.
Polska
12 991 653
11 717 523
134 903
8 979
100,00
1 259 529
6.
mBox Sp. z o.o.
Polska
818
22
156
9
100,00
796
7.
mElements S.A.
Polska
26 073
4 590
8 531
(53)
100,00
21 483
8.
mFaktoring S.A.
Polska
3 193 780
3 045 427
55 261
19 989
100,00
152 074
9.
mFinanse S.A.
Polska
388 155
188 902
112 984
44 654
100,00
72 313
10.
mInvestment Banking S.A.
Polska
7 543
3 259
10 209
1 606
100,00
2 048
11.
mLeasing Sp. z o.o.
Polska
13 979 630
13 380 230
366 222
117 626
100,00
624 513
12.
mServices Sp. z o.o.
Polska
6 425
2 881
4 803
401
100,00
4 186
13.
mTFI S.A.
Polska
9 826
474
-
(648)
100,00
10 000
14.
Octopus Sp. z o.o.
Polska
440
1
16
(1)
99,90
50
15.
Unitop Sp. z o.o.*
Polska
142 999
54 416
32 971
5 810
100,00
16 223
* Dane dla Unitop Sp. z o.o. zaprezentowano za rok obrotowy trwający od 1 lipca 2020 roku do 30 czerwca 2021 roku
2 357 068
W dniu 22 grudnia 2020 roku Zarząd mBanku S.A. podjął decyzję o utworzeniu przez Bank własnego towarzystwa funduszy inwestycyjnych w drodze powołania spółki pod firmą mTowarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna (mTFI S.A.) Spółka została formalnie powołana w dniu 8 kwietnia 2021 roku. Bank objął 100% akcji mTFI S.A.
W dniu 15 lipca 2021 roku mBank S.A. podpisał warunkową umowę sprzedaży udziałów w spółce zależnej Tele-Tech Investment Sp. z o.o. oraz obligacji wyemitowanych przez spółkę. Po spełnieniu warunków zawieszających, w dniu 19 lipca 2021 roku Bank sprzedał 100% udziałów w tej spółce oraz wszystkie posiadane przez Bank obligacje wyemitowane przez tę spółkę.
Stan na 31 grudnia 2020 roku
Lp.
Nazwa spółki
Kraj rejestracji
Aktywa
Zobowiązania
Przychody
Zysk/strata netto
Bezpośrednio posiadane udziały %
Wartość bilansowa
1.
BRE Property Partner Sp. z o.o.
Polska
1 318
15
-
(506)
100,00
1 362
2.
Future Tech Fundusz Inwestycyjny Zamknięty
Polska
196 188
1 736
-
(7 871)
98,04
193 193
3.
G-Invest Sp. z o.o.
Polska
6 655
52
72
(90)
100,00
6 602
4.
mBank Hipoteczny S.A.
Polska
12 889 572
11 579 669
179 816
20 262
100,00
1 276 945
5.
mBox Sp. z o.o.
Polska
800
29
31
2
100,00
776
6.
mElements S.A.
Polska
18 221
3 685
7 932
(98)
100,00
14 536
7.
mFaktoring S.A.
Polska
2 181 807
2 053 601
44 611
7 144
100,00
129 247
8.
mFinance France S.A.
Francja
-
-
2 708
895
99,998
2 349
9.
mFinanse S.A.
Polska
410 796
231 101
89 759
24 387
100,00
64 238
10.
mInvestment Banking S.A.
Polska
6 321
245
855
731
100,00
2 121
11.
mLeasing Sp. z o.o.
Polska
13 100 655
12 619 524
300 214
4 861
100,00
490 935
12.
mServices Sp. z o.o.
Polska
6 355
3 378
1 307
1 127
100,00
5 769
13.
Octopus Sp. z o.o.
Polska
442
1
19
4
99,90
50
14.
Tele -Tech Investment Sp. z o.o.
Polska
177 937
177 361
157
27
100,00
576
15.
Unitop Sp. z o.o.
Polska
142 605
127 213
14 765
5 933
100,00
16 223
2 204 922
W listopadzie 2020 roku rozpoczął się proces likwidacji spółki mFinance France S.A. W dniu 22 kwietnia 2021 roku Zwyczajne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki podjęło decyzję o zakończeniu likwidacji spółki z dniem 22 kwietnia 2021 roku i tym samym o złożeniu wniosku o wykreślenie spółki z francuskiego rejestru przedsiębiorstw. Spółka została prawomocnie wykreślona w dniu 4 czerwca 2021 roku.
W dniu 4 grudnia 2020 roku zakończył się proces likwidacji spółki CSK Sp. z o.o. Prawomocne wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego nastąpiło 16 marca 2021 roku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
126
Zmiana stanu inwestycji w jednostki zależne
31.12.2021
31.12.2020
Stan na początek okresu
2 204 922
2 164 112
Różnice kursowe
-
25
Zwiększenia
17 039
16 223
Zmniejszenia
(5 147)
(11 056)
Zmiany wynikające z zastosowania wyceny metodą praw własności, w tym:
140 176
37 261
- odniesienie do rachunku zysków i strat
168 286
27 363
- odniesienie do pozostałych pozycji kapitału
(28 110)
9 898
Zmiana wyceny inwestycji w jednostki zależne niewyceniane metodą praw własności
78
(1 643)
Stan na koniec okresu
2 357 068
2 204 922
24. Aktywa trwałe i grupy do zbycia sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży oraz zobowiązania przeznaczone do sprzedaży
W grudniu 2021 roku Zarząd Banku wyraził zgodę na sprzedaż nieruchomości w Katowicach przy ul. Powstańców 43, stanowiącej własność mBanku. Na nieruchomość składa się budynek biurowo-usługowy wraz z wyposażeniem oraz prawo wieczystego użytkowania gruntu.
W dniu 5 stycznia 2022 roku Bank zawarł umowę przedwstępną sprzedaży tej nieruchomości i w związku z tym, zgodnie z zasadami rachunkowości opisanymi w Nocie 2.18, Bank przeklasyfikował wartość budynku wraz z wyposażeniem oraz prawo do użytkowania związane z prawem wieczystego użytkowania gruntu do pozycji Aktywa trwałe i grupy do zbycia sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży oraz wartość zobowiązania z tytułu leasingu związaną z prawem wieczystego użytkowania gruntu do pozycji Zobowiązania przeznaczone do sprzedaży. Strony umowy zobowiązały się zawrzeć umowę przyrzeczoną do dnia 31 grudnia 2022 roku.
Poniżej przedstawiono dane finansowe dotyczące aktywów i zobowiązań przeznaczonych do sprzedaży.
Aktywa przeznaczone do sprzedaży
31.12.2021
31.12.2020
Rzeczowe aktywa trwałe
31 247
-
Aktywa przeznaczone do sprzedaży, razem
31 247
-
Zobowiązania przeznaczone do sprzedaży
31.12.2021
31.12.2020
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie, w tym:
7 425
-
Zobowiązania wobec klientów
7 425
-
Zobowiązania przeznaczone do sprzedaży, razem
7 425
-
25. Wartości niematerialne
31.12.2021
31.12.2020
Wartość firmy
-
3 532
Patenty, licencje i podobne wartości, w tym:
858 734
798 819
- oprogramowanie komputerowe
713 590
645 046
Wartości niematerialne w toku wytwarzania
252 745
211 395
Wartości niematerialne, razem
1 111 479
1 013 746
W 2021 roku i w 2020 roku Bank wykonał testy na utratę wartości wartości niematerialnych w toku wytworzenia oraz wartości firmy. W wyniku testów na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank dokonał spisania wartości firmy w kwocie 3 532 tys. zł.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
127
Zmiana stanu wartości niematerialnych
Patenty, licencje i podobne wartości
Zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Oprogramowanie komputerowe
Inne wartości niematerialne
Wartości niematerialne w toku wytwarzania
Wartość firmy
Wartości niematerialne razem
Wartość brutto wartości niematerialnych na początek okresu
1 546 898
1 210 442
-
211 395
3 532
1 761 825
Zwiększenia z tytułu:
213 015
158 483
-
282 710
-
495 725
- zakupu
36 944
-
-
210 311
-
247 255
- przejęcia z wartości niematerialnych w toku wytwarzania
175 786
158 371
-
-
-
175 786
- poniesionych kosztów wytworzenia
-
-
-
34 012
-
34 012
- innych zwiększeń
285
112
-
38 387
-
38 672
Zmniejszenia z tytułu:
(210 935)
(128 292)
-
(241 360)
(3 532)
(455 827)
- likwidacji
(210 929)
(128 288)
-
-
-
(210 929)
- przekazania na wartości niematerialne oddane do użytku
-
-
-
(175 786)
-
(175 786)
- innych zmniejszeń
(6)
(4)
-
(65 574)
(3 532)
(69 112)
Wartość brutto wartości niematerialnych na koniec okresu
1 548 978
1 240 633
-
252 745
-
1 801 723
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
(748 079)
(565 396)
-
-
-
(748 079)
Amortyzacja za okres z tytułu:
57 835
38 353
-
-
-
57 835
- odpisów
(144 014)
(80 922)
-
-
-
(144 014)
- innych zwiększeń
(179)
(112)
-
-
-
(179)
- likwidacji
202 028
119 387
-
-
-
202 028
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
(690 244)
(527 043)
-
-
-
(690 244)
Odpisy z tytułu utraty wartości na początek okresu
-
-
-
-
-
-
- zwiększenie
-
-
-
-
(3 532)
(3 532)
- zmniejszenie
-
-
-
-
3 532
3 532
Odpisy z tytułu utraty wartości na koniec okresu
-
-
-
-
-
-
Wartość netto wartości niematerialnych na koniec okresu
858 734
713 590
-
252 745
-
1 111 479
Patenty, licencje i podobne wartości
Zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Oprogramowanie komputerowe
Inne wartości niematerialne
Wartości niematerialne w toku wytwarzania
Wartość firmy
Wartości niematerialne razem
Wartość brutto wartości niematerialnych na początek okresu
1 450 505
1 135 011
9 961
187 041
3 532
1 651 039
Zwiększenia z tytułu:
310 666
201 164
-
283 201
-
593 867
- zakupu
97 047
125
-
216 577
-
313 624
- przejęcia z wartości niematerialnych w toku wytwarzania
213 072
200 895
-
-
-
213 072
- poniesionych kosztów wytworzenia
-
-
-
30 946
-
30 946
- innych zwiększeń
547
144
-
35 678
-
36 225
Zmniejszenia z tytułu:
(214 273)
(125 733)
(9 961)
(258 847)
-
(483 081)
- likwidacji
(214 273)
(125 733)
(9 961)
-
-
(224 234)
- przekazania na wartości niematerialne oddane do użytku
-
-
-
(213 072)
-
(213 072)
- innych zmniejszeń
-
-
-
(45 775)
-
(45 775)
Wartość brutto wartości niematerialnych na koniec okresu
1 546 898
1 210 442
-
211 395
3 532
1 761 825
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
(817 969)
(606 511)
(9 961)
-
-
(827 930)
Amortyzacja za okres z tytułu:
69 890
41 115
9 961
-
-
79 851
- odpisów
(144 167)
(84 479)
-
-
-
(144 167)
- innych zwiększeń
(216)
(139)
-
-
-
(216)
- likwidacji
214 273
125 733
9 961
-
-
224 234
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
(748 079)
(565 396)
-
-
-
(748 079)
Wartość netto wartości niematerialnych na koniec okresu
798 819
645 046
-
211 395
3 532
1 013 746
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
128
26. Rzeczowe aktywa trwałe
31.12.2021
31.12.2020
Środki trwałe, w tym:
417 228
372 004
- grunty
653
653
- budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
35 860
142 961
- urządzenia
166 430
146 564
- środki transportu
7
19
- pozostałe środki trwałe
214 278
81 807
Środki trwałe w budowie
62 818
175 560
Prawo do użytkowania, w tym:
724 634
698 932
- nieruchomości
708 604
630 829
- prawo wieczystego użytkowania gruntów
2 177
47 670
- samochody
13 612
19 948
- inne
241
485
Rzeczowe aktywa trwałe, razem
1 204 680
1 246 496
Zmiana stanu rzeczowych aktywów trwałych
Zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Grunty
Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
Urządzenia
Środki transportu
Pozostałe środki trwałe
Środki trwałe w budowie
Razem
Wartość brutto rzeczowych aktywów trwałych na początek okresu
653
313 853
563 920
47
332 350
175 560
1 386 383
Zwiększenia z tytułu:
-
-
98 236
-
168 022
193 426
459 684
- zakupu
-
-
31 446
-
1 596
128 157
161 199
- przejęcia ze środków trwałych w budowie
-
-
66 236
-
165 266
-
231 502
- innych zwiększeń
-
-
554
-
1 160
65 269
66 983
Zmniejszenia z tytułu:
-
(223 409)
(77 308)
-
(46 733)
(306 168)
(653 618)
- sprzedaży
-
-
(5 390)
-
(16 071)
-
(21 461)
- likwidacji
-
-
(34 573)
-
(30 082)
-
(64 655)
- przekazania na środki trwałe
-
-
-
-
-
(231 502)
(231 502)
- aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży
-
(89 962)
(3 615)
-
(215)
-
(93 792)
- przeniesienie do nieruchomości inwestycyjnych
-
(133 447)
(32 185)
-
(365)
-
(165 997)
- innych zmniejszeń
-
-
(1 545)
-
-
(74 666)
(76 211)
Wartość brutto rzeczowych aktywów trwałych na koniec okresu
653
90 444
584 848
47
453 639
62 818
1 192 449
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
-
(121 622)
(417 356)
(28)
(250 543)
-
(789 549)
Amortyzacja za okres z tytułu:
-
87 818
(1 062)
(12)
11 182
-
97 926
- odpisów
-
(5 147)
(77 433)
(12)
(34 138)
-
(116 730)
- innych zwiększeń
-
-
(359)
-
(905)
-
(1 264)
- sprzedaży
-
-
5 358
-
15 891
-
21 249
- likwidacji
-
-
34 197
-
29 754
-
63 951
- aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży
-
35 159
3 615
-
215
-
38 989
- przeniesienie do nieruchomości inwestycyjnych
-
57 806
32 181
-
365
-
90 352
- innych zmniejszeń
-
-
1 379
-
-
-
1 379
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
-
(33 804)
(418 418)
(40)
(239 361)
-
(691 623)
Odpisy z tytułu utraty wartości na początek okresu
-
(49 270)
-
-
-
-
(49 270)
- zwiększenie
-
(2 400)
-
-
-
-
(2 400)
- zmniejszenie
-
30 890
-
-
-
-
30 890
Odpisy z tytułu utraty wartości na koniec okresu
-
(20 780)
-
-
-
-
(20 780)
Wartość netto rzeczowych aktywów trwałych na koniec okresu
653
35 860
166 430
7
214 278
62 818
480 046
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
129
Zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Grunty
Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
Urządzenia
Środki transportu
Pozostałe środki trwałe
Środki trwałe w budowie
Razem
Wartość brutto rzeczowych aktywów trwałych na początek okresu
1 033
318 571
570 151
47
362 882
69 815
1 322 499
Zwiększenia z tytułu:
-
-
54 471
-
27 094
178 046
259 611
- zakupu
-
-
22 043
-
1 541
166 496
190 080
- przejęcia ze środków trwałych w budowie
-
-
31 879
-
23 934
-
55 813
- innych zwiększeń
-
-
549
-
1 619
11 550
13 718
Zmniejszenia z tytułu:
(380)
(4 718)
(60 702)
-
(57 626)
(72 301)
(195 727)
- sprzedaży
(380)
(4 718)
(7 878)
-
(14 528)
-
(27 504)
- likwidacji
-
-
(52 824)
-
(43 088)
-
(95 912)
- przekazania na środki trwałe
-
-
-
-
-
(55 813)
(55 813)
- innych zmniejszeń
-
-
-
-
(10)
(16 488)
(16 498)
Wartość brutto rzeczowych aktywów trwałych na koniec okresu
653
313 853
563 920
47
332 350
175 560
1 386 383
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
-
(115 849)
(403 015)
(17)
(270 766)
-
(789 647)
Amortyzacja za okres z tytułu:
-
(5 773)
(14 341)
(11)
20 223
-
98
- odpisów
-
(7 304)
(74 263)
(11)
(30 894)
-
(112 472)
- innych zwiększeń
-
-
(400)
-
(1 222)
-
(1 622)
- sprzedaży
-
1 531
7 856
-
10 747
-
20 134
- likwidacji
-
-
52 466
-
41 592
-
94 058
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
-
(121 622)
(417 356)
(28)
(250 543)
-
(789 549)
Odpisy z tytułu utraty wartości na początek okresu
-
(49 270)
-
-
-
-
(49 270)
Odpisy z tytułu utraty wartości na koniec okresu
-
(49 270)
-
-
-
-
(49 270)
Wartość netto rzeczowych aktywów trwałych na koniec okresu
653
142 961
146 564
19
81 807
175 560
547 564
Wartość odzyskiwalną środków trwałych dotkniętych utratą wartości stanowi cena netto sprzedaży określona na podstawie ceny rynkowej podobnego aktywa.
Zmiana stanu praw do użytkowania
Zmiana stanu w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Nieruchomości
Prawo wieczystego użytkowania gruntów
Samochody
Inne
Razem
Wartość brutto praw do użytkowania na początek okresu
821 104
49 046
32 187
2 015
904 352
Zwiększenia z tytułu:
326 136
-
3 037
455
329 628
- nowych umów
258 370
-
1 994
205
260 569
- modyfikacji umów
59 008
-
309
233
59 550
- innych zwiększeń
8 758
-
734
17
9 509
Zmniejszenia z tytułu:
(135 863)
(46 775)
(4 428)
(1 463)
(188 529)
- zakończenia umów
(9 956)
-
(1 803)
(1 313)
(13 072)
- modyfikacji umów
(123 186)
-
(13)
-
(123 199)
- innych zmniejszeń
(2 721)
(46 775)
(2 612)
(150)
(52 258)
Wartość brutto praw do użytkowania na koniec okresu
1 011 377
2 271
30 796
1 007
1 045 451
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
(190 275)
(1 376)
(12 239)
(1 530)
(205 420)
Amortyzacja za okres z tytułu:
(112 498)
1 282
(4 945)
764
(115 397)
- odpisów
(119 501)
(412)
(8 146)
(354)
(128 413)
- innych zwiększeń
(1 107)
-
(56)
(7)
(1 170)
- modyfikacji umów
777
-
7
-
784
- zakończenia umów
7 333
-
1 303
975
9 611
- innych zmniejszeń
-
1 694
1 947
150
3 791
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
(302 773)
(94)
(17 184)
(766)
(320 817)
Wartość netto praw do użytkowania na koniec okresu
708 604
2 177
13 612
241
724 634
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
130
Zmiana stanu w okresie
od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Nieruchomości
Prawo wieczystego użytkowania gruntów
Samochody
Inne
Razem
Wartość brutto praw do użytkowania na początek okresu
504 797
49 046
32 528
1 930
588 301
Zwiększenia z tytułu:
370 198
-
9 333
85
379 616
- nowych umów
342 910
-
9 272
35
352 217
- modyfikacji umów
23 943
-
61
50
24 054
- innych zwiększeń
3 345
-
-
-
3 345
Zmniejszenia z tytułu:
(53 891)
-
(9 674)
-
(63 565)
- zakończenia umów
(47 346)
-
(9 674)
-
(57 020)
- modyfikacji umów
(6 545)
-
-
-
(6 545)
Wartość brutto praw do użytkowania na koniec okresu
821 104
49 046
32 187
2 015
904 352
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na początek okresu
(113 734)
(688)
(11 058)
(797)
(126 277)
Amortyzacja za okres z tytułu:
(76 541)
(688)
(1 181)
(733)
(79 143)
- odpisów
(122 427)
(688)
(7 790)
(727)
(131 632)
- innych zwiększeń
(50)
-
-
(6)
(56)
- modyfikacji umów
1 234
-
-
-
1 234
- zakończenia umów
44 702
-
6 609
-
51 311
Skumulowana amortyzacja (umorzenie) na koniec okresu
(190 275)
(1 376)
(12 239)
(1 530)
(205 420)
Wartość netto praw do użytkowania na koniec okresu
630 829
47 670
19 948
485
698 932
27. Nieruchomości inwestycyjne
W związku ze zmianą siedziby Banku, w 2021 roku Bank przeklasyfikował posiadany budynek przy ul. Królewskiej 14 w Warszawie, wykazywany wcześniej jako środek trwały o łącznej wartości bilansowej wynoszącej 75 645 tys. oraz prawo wieczystego użytkowania gruntu wykazywane jako prawo do użytkowania w kwocie 37 747 tys. zł, do pozycji „Nieruchomości inwestycyjne”. Różnicę na przeszacowaniu tych składników do wartości godziwej w kwocie 14 118 tys. wykazano w innych całkowitych dochodach (Nota 17). Budynek został przeznaczony na wynajem.
31.12.2021
31.12.2020
Stan na początek okresu
-
-
Zwiększenia z tytułu:
127 510
-
- przeniesienia z nieruchomości własnych
113 392
-
- zysków wynikających z korekt wartości godziwej
14 118
-
Stan na koniec okresu
127 510
-
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
131
28. Inne aktywa
31.12.2021
31.12.2020
Inne aktywa
- dłużnicy, w tym:
584 319
483 871
- rozliczenia z tytułu kart płatniczych
47 398
139 391
- należności od KDPW w ramach systemu rekompensat
16 024
13 880
- rozrachunki międzybankowe
22 867
15 033
- rozliczenia z tytułu operacji na papierach wartościowych
26 093
35 014
- pozostałe rozliczenia międzyokresowe czynne
143 817
142 457
- przychody do otrzymania
77 275
91 485
- zapasy
3 106
3 961
- inne
-
1 432
Inne aktywa, razem
857 477
773 253
Krótkoterminowe (do 1 roku)
733 510
761 492
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
123 967
11 761
W 2021 roku i w 2020 roku pozycja „rozliczenia z tytułu operacji na papierach wartościowych” dotyczy w całości rozliczeń w ramach działalności Biura Maklerskiego.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku powyższa nota zawiera aktywa finansowe w kwocie 633 279 tys. (31 grudnia 2020 roku: 533 918 tys. zł).
Aktywa finansowe ujęte w innych aktywach
31.12.2021
31.12.2020
Aktywa finansowe brutto, w tym:
650 200
550 411
- nieprzeterminowane
628 963
528 947
- przeterminowane od 1 do 90 dni
11 894
7 887
- przeterminowane powyżej 90 dni
9 343
13 577
Rezerwy na pozostałe aktywa finansowe (wielkość ujemna)
(16 921)
(16 493)
Aktywa finansowe netto
633 279
533 918
Zmiana stanu odpisów na aktywa finansowe
31.12.2021
31.12.2020
Stan na początek okresu
(16 493)
(16 080)
Zmiana w okresie (z tytułu)
(428)
(413)
- odpis w koszty
(3 138)
(1 097)
- rozwiązanie rezerw
477
466
- spisanie w ciężar utworzonej rezerwy
2 233
271
- różnice kursowe
-
(53)
Stan na koniec okresu
(16 921)
(16 493)
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
132
29. Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Zobowiązania wobec banków i klientów
w tym:
31.12.2021
Zobowiązania wobec banków
Zobowiązania wobec klientów
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Depozyty
2 264 479
156 135 235
112 225 674
43 302 151
607 410
Rachunki bieżące
805 729
147 253 206
103 992 478
42 667 497
593 231
Depozyty terminowe
770 328
8 794 207
8 233 196
546 832
14 179
Transakcje repo lub sell/buy back
688 422
87 822
-
87 822
-
Kredyty i pożyczki otrzymane
-
1 906 621
-
1 906 621
-
Pozostałe zobowiązania finansowe
1 155 522
1 864 135
220 397
1 610 857
32 881
Zobowiązania z tytułu zabezpieczeń pieniężnych
988 663
704 995
75 252
629 743
-
Zobowiązania z tytułu leasingu
-
953 996
-
921 117
32 879
Inne
166 859
205 144
145 145
59 997
2
Wartość bilansowa zobowiązań finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, razem
3 420 001
159 905 991
112 446 071
46 819 629
640 291
Krótkoterminowe (do 1 roku)
3 420 001
157 117 474
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
-
2 788 517
w tym:
31.12.2020
Zobowiązania wobec banków
Zobowiązania wobec klientów
Klienci indywidualni
Klienci korporacyjni
Klienci budżetowi
Depozyty
1 988 417
133 073 430
97 862 007
34 765 842
445 581
Rachunki bieżące
1 349 144
121 882 297
87 703 713
33 747 457
431 127
Depozyty terminowe
-
11 097 909
10 158 294
925 161
14 454
Transakcje repo lub sell/buy back
639 273
93 224
-
93 224
-
Kredyty i pożyczki otrzymane
-
3 254 591
-
3 254 591
-
Pozostałe zobowiązania finansowe
635 869
1 450 013
114 241
1 295 144
40 628
Zobowiązania z tytułu zabezpieczeń pieniężnych
394 290
509 222
37 881
471 341
-
Zobowiązania z tytułu leasingu
-
748 497
-
707 911
40 586
Inne
241 579
192 294
76 360
115 892
42
Wartość bilansowa zobowiązań finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, razem
2 624 286
137 778 034
97 976 248
39 315 577
486 209
Krótkoterminowe (do 1 roku)
1 984 671
133 593 182
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
639 615
4 184 852
W pozycji zobowiązania wobec klientów indywidualnych Bank prezentuje również zobowiązania wobec mikroprzedsiębiorstw obsługiwanych przez Bankowość Detaliczną mBanku.
Średnie oprocentowanie depozytów otrzymanych od banków w 2021 roku wynosiło 0,10% (31 grudnia 2020 roku: 0,23%).
Bank nie zarejestrował żadnych naruszeń warunków umownych związanych ze zobowiązaniami z tytułu zaciągniętych pożyczek.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku większość depozytów przyjętych od klientów indywidualnych i korporacyjnych stanowiły depozyty na stałą stopę procentową. Średnie oprocentowanie zobowiązań wobec klientów wynosiło 0,04% (31 grudnia 2020 roku: 0,29%).
Na dzień 31 grudnia 2021 roku kwota kredytów i pożyczek otrzymanych obejmuje kredyty otrzymane z EBI w kwocie 1 906 621 tys. (31 grudnia 2020 roku: 3 254 591 tys. zł). Zabezpieczeniem kredytów obligacje rządowe, które są wykazywane w Nocie 22 i w Nocie 36 jako aktywa zastawione.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
133
Zobowiązania z tytułu leasingu
Poniżej przedstawiono zobowiązania z tytułu leasingu według terminów wymagalności.
31.12.2021
31.12.2020
Zobowiązania z tytułu leasingu według terminów wymagalności (niezdyskontowane)
Poniżej 3 miesięcy
25 097
25 337
Od 3 miesięcy do 1 roku
88 839
68 370
Od 1 roku do 5 lat
477 047
325 970
Powyżej 5 lat
396 929
352 465
Razem
987 912
772 142
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
Wartość bilansowa zobowiązania według terminu wykupu
31.12.2021 Dłużne instrumenty finansowe wg rodzaju
Wartość nominalna (w walucie emisji)
Do 3 miesięcy
Od 3 miesięcy do 1 roku
Od 1 do 5 lat
Powyżej 5 lat
Wartość bilansowa zobowiązania razem
Obligacje, w tym:
-
2 913 146
1 445 730
2 299 700
6 658 576
- EUR
960 030
-
2 103 666
-
2 299 700
4 403 366
- CHF
505 000
-
809 480
1 445 730
-
2 255 210
Certyfikaty depozytowe, w tym:
-
15 047
10 000
-
25 047
- PLN
25 000
-
15 047
10 000
-
25 047
Razem
-
2 928 193
1 455 730
2 299 700
6 683 623
Wartość bilansowa zobowiązania według terminu wykupu
31.12.2020 Dłużne instrumenty finansowe wg rodzaju
Wartość nominalna (w walucie emisji)
Do 3 miesięcy
Od 3 miesięcy do 1 roku
Od 1 do 5 lat
Powyżej 5 lat
Wartość bilansowa zobowiązania razem
Obligacje, w tym:
35 267
1 988 566
4 276 316
-
6 300 149
- EUR
887 613
28 727
1 977 495
2 122 946
-
4 129 168
- CHF
505 000
6 540
11 071
2 153 370
-
2 170 981
Certyfikaty depozytowe, w tym:
16
20 000
15 000
-
35 016
- PLN
35 000
16
20 000
15 000
-
35 016
Razem
35 283
2 008 566
4 291 316
-
6 335 165
Bank nie zarejestrował żadnych naruszeń warunków umownych związanych ze zobowiązaniami z tytułu wyemitowanych papierów dłużnych.
Zmiana stanu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych
Zmiana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
2021
2020
Stan na początek okresu
6 335 165
3 361 997
Zwiększenia (emisja)
2 309 950
35 000
Zmniejszenia (wykup)
(2 020 661)
(178 042)
Substytucja z mFinance France S.A.
-
2 773 866
Różnice kursowe
114 185
313 437
Inne zmiany
(55 016)
28 907
Stan zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych na koniec okresu
6 683 623
6 335 165
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
134
Emisje w 2021 roku
W dniu 20 września 2021 roku Bank wyemitował w ramach Programu EMTN obligacje nieuprzywilejowane senioralne (ang. senior non-preferred notes), o łącznej wartości nominalnej 500 000 tys. EUR, co stanowi równowartość 2 299 950 tys. według średniego kursu NBP z dnia 20 września 2021 roku, z terminem wykupu 21 września 2027 roku (z opcją przedterminowego wykupu na żądanie emitenta w dniu 21 września 2026 roku). Obligacje, przez okres pięciu lat od daty emisji, oprocentowane stałą stopą procentową (0,966% w skali roku), a przez okres szóstego roku stopą zmienną EURIBOR 3M powiększoną o marżę w wysokości 1,25%.
Obligacje te dopuszczone zostały do obrotu na rynku regulowanym na giełdzie papierów wartościowych w Luksemburgu (Luxembourg Stock Exchange).
W 2021 roku mBank S.A. dokonał emisji certyfikatów depozytowych w kwocie 10 000 tys. zł
Wykupy w 2021 roku
W dniu 26 listopada 2021 roku Bank dokonał wykupu obligacji wyemitowanych w dniu 26 listopada 2014 roku, o łącznej wartości nominalnej 427 583 tys. EUR, objętych przez Bank w procesie substytucji.
W 2021 roku mBank S.A. dokonał wykupu certyfikatów depozytowych w kwocie 20 000 tys. zł
Emisje w 2020 roku
W 2020 roku mBank S.A. dokonał emisji certyfikatów depozytowych w kwocie 35 000 tys. zł.
Substytucja z mFinance France S.A.
W dniu 1 października 2020 roku weszła w życie substytucja, w wyniku której zobowiązania finansowe mFinance France (mFF) wobec obligatariuszy wygasły, a analogiczne zobowiązania wobec obligatariuszy powstały po stronie Banku. Substytucją objęte zostały dwie serie obligacji wyemitowane przez mFF w ramach ustanowionego programu emisji dłużnych papierów wartościowych o łącznej wartości nominalnej do 3 000 000 tys. EUR:
a. obligacje o łącznej wartości nominalnej 500 000 tys. EUR, wyemitowane w dniu 26 listopada 2014 roku, o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu przypadającym w dniu 26 listopada 2021 roku oraz notowane na rynku regulowanym prowadzonym przez luksemburską giełdę papierów wartościowych. Wartość nominalna tych obligacji pozostałych w obrocie na dzień substytucji wynosiła 427 583 tys. EUR (równowartość 1 930 666 tys. wg średniego kursu NBP z dnia 1 października 2020 roku); oraz
b. obligacje o łącznej wartości nominalnej 200 000 tys. CHF, wyemitowane w dniu 28 marca 2017 roku, o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu przypadającym w dniu 28 marca 2023 roku oraz notowane na rynku regulowanym prowadzonym przez szwajcarską giełdę papierów wartościowych (równowartość 837 680 tys. zł wg średniego kursu NBP z dnia 1 października 2020 roku).
Wykupy w 2020 roku
W dniu 29 maja 2020 roku Bank skierował do posiadaczy pozostających w obrocie obligacji wyemitowanych przez mFF:
a. o wartości łącznej nominalnej 500 000 tys. EUR, z terminem wykupu przypadającym w dniu 26 września 2020 roku,
b. o łącznej wartości nominalnej 500 000 tys. EUR, z terminem wykupu przypadającym w dniu 26 listopada 2021 roku, oraz
c. wyemitowanych przez Bank o łącznej wartości nominalnej 500 000 tys. EUR z terminem wykupu przypadającym w dniu 5 września 2022 roku,
zaproszenia do przedstawienia tych obligacji do wykupu przez Bank. W wyniku przedstawionej przez Bank oferty wykupu, Bank przyjął wszystkie prawidłowo przedstawione do wykupu obligacje o wartości nominalnej, odpowiednio: (a) 35 178 tys. EUR, (b) 72 417 tys. EUR, (c) 39 970 tys. EUR. Rozliczenie oferty wykupu nastąpiło w dniu 10 czerwca 2020 roku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
135
Zobowiązania podporządkowane
31.12.2021
Wartość nominalna
Waluta
Warunki oprocentowania (%)
Efektywne oprocentowanie (%)
Termin wymagalności/ wykupu
Stan zobowiązania
Commerzbank AG
250 000
CHF
3M LIBOR + 2,75%
1,97
21.03.2028
1 112 709
Inwestorzy nie związani z mBankiem
550 000
PLN
6M WIBOR + 1,8%
2,14
10.10.2028 1)
552 643
Inwestorzy nie związani z mBankiem
200 000
PLN
6M WIBOR + 1,95%
2,29
10.10.2030 1)
201 028
Inwestorzy nie związani z mBankiem
750 000
PLN
6M WIBOR + 2,1%
2,35
17.01.2025
758 076
2 624 456
31.12.2020
Wartość nominalna
Waluta
Warunki oprocentowania (%)
Efektywne oprocentowanie (%)
Termin wymagalności/ wykupu
Stan zobowiązania
Commerzbank AG
250 000
CHF
3M LIBOR + 2,75%
2,02
21.03.2028
1 066 605
Inwestorzy nie związani z mBankiem
550 000
PLN
6M WIBOR + 1,8%
2,06
10.10.2028 1)
552 545
Inwestorzy nie związani z mBankiem
200 000
PLN
6M WIBOR + 1,95%
2,21
10.10.2030 1)
200 992
Inwestorzy nie związani z mBankiem
750 000
PLN
6M WIBOR + 2,1%
2,38
17.01.2025
758 185
2 578 327
1) Warunki emisji zakładają możliwość wcześniejszego wykupu obligacji o wartości nominalnej 550 000 tys. zł w dniu 10 października 2023 roku, oraz obligacji o wartości nominalnej 200 000 tys. zł w dniu 10 października 2025 roku.
Efektywne oprocentowanie podane w tabelach powyżej oznacza oprocentowanie na dzień rozpoczęcia ostatniego okresu odsetkowego.
Zmiana stanu zobowiązań podporządkowanych
Zmiana stanu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
2021
2020
Stan na początek okresu
2 578 327
2 500 217
Różnice kursowe
46 075
85 700
Inne zmiany
54
(7 590)
Stan zobowiązań podporządkowanych na koniec okresu
2 624 456
2 578 327
Krótkoterminowe (do 1 roku)
12 356
12 302
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
2 612 100
2 566 025
W dniu 29 marca 2018 roku Komisja Nadzoru Finansowego udzieliła zgody na zakwalifikowanie przez Bank środków pieniężnych w kwocie 250 000 tys. CHF z tytułu pożyczki podporządkowanej, zaciągniętej w dniu 21 marca 2018 roku jako instrumentów w kapitale Tier II Banku. Kwota 250 000 tys. CHF według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia 29 marca 2018 roku stanowi równowartość 893 200 tys. zł.
W dniu 9 października 2018 roku mBank S.A. wyemitował dwie serie obligacji podporządkowanych o łącznej wartości nominalnej 750 000 tys. zł. Wyemitowano 1 100 sztuk 10-letnich obligacji podporządkowanych o wartości nominalnej 500 tys. każda, z terminem wykupu w dniu 10 października 2028 roku, oraz 400 sztuk 12-letnich obligacji podporządkowanych o wartości nominalnej 500 tys. każda, z terminem wykupu w dniu 10 października 2030 roku.
Zgodnie z decyzją z dnia 28 listopada 2018 roku mBank uzyskał zezwolenie KNF na zaliczenie do funduszy uzupełniających Banku, zgodnie z art. 127 ust. 3 pkt 2 lit b) ustawy Prawo bankowe, zobowiązania pieniężnego w kwocie 750 000 tys. pozyskanego przez Bank z tytułu wyżej wymienionej emisji obligacji podporządkowanych.
Zgodnie z decyzją z dnia 8 stycznia 2015 roku mBank uzyskał zezwolenie KNF na zaliczenie do kapitału Tier II kwoty 750 000 tys. zł, stanowiącej zobowiązanie podporządkowane z tytułu przeprowadzonej w dniu 17 grudnia 2014 roku przez mBank emisji obligacji podporządkowanych na warunkach spełniających wymagania wynikające z postanowień Rozporządzenia CRR o łącznej wartości nominalnej 750 000 tys. z terminem wykupu 17 stycznia 2025 roku.
W 2021 roku i w 2020 roku Bank nie odnotował żadnych opóźnień w płatnościach rat odsetkowych ani nie naruszył żadnych innych postanowień umownych wynikających ze swoich zobowiązań podporządkowanych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
136
30. Inne zobowiązania
31.12.2021
31.12.2020
Inne zobowiązania
Zobowiązania z tytułu podatków
286 202
209 674
Rozrachunki międzybankowe
1 042 600
935 581
Wierzyciele, w tym:
748 452
1 019 740
- rozliczenia z tytułu kart płatniczych
47 543
219 201
- zobowiązania do zapłaty wobec BFG
251 044
249 181
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów
259 277
182 689
Przychody przyszłych okresów
273 081
248 896
Rezerwa na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia
24 131
31 797
Rezerwa na niewykorzystane urlopy
22 003
17 367
Rezerwy na pozostałe zobowiązania wobec pracowników
139 668
95 489
Pozostałe
6 198
5 943
Inne zobowiązania, razem
2 801 612
2 747 176
Na dzień 31 grudnia 2021 roku powyższa nota zawiera zobowiązania finansowe w kwocie 2 050 329 tys. (31 grudnia 2020 roku: 2 138 010 tys. zł), których wymagalność została zaprezentowana w Nocie 3.8.1. Pozostałe składniki omawianych zobowiązań, za wyjątkiem części rezerw na odprawy emerytalne wyliczanych aktuarialnie, mają, co do zasady, charakter krótkoterminowy.
Zmiana stanu rezerw na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia
Okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Rezerwa emerytalno- rentowa
Rezerwa pośmiertna
Rezerwa na świadczenia ZFŚS
Razem
Rezerwa na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia
Stan rezerw na początek okresu
14 080
5 563
12 154
31 797
Zmiana w okresie, z tytułu:
(1 023)
(2 686)
(3 957)
(7 666)
Odpis na rezerwę
835
152
626
1 613
Koszt odsetkowy
177
75
164
416
Zyski i straty aktuarialne ujmowane w pozostałych dochodach całkowitych (Nota 17), w tym:
(1 283)
(2 913)
(4 086)
(8 282)
- zmiana założeń finansowych
(2 750)
(571)
(5 359)
(8 680)
- zmiana założeń demograficznych
387
(2 369)
516
(1 466)
- pozostałe zmiany
1 080
27
757
1 864
Świadczenia wypłacone
(752)
-
(661)
(1 413)
Stan rezerw na koniec okresu
13 057
2 877
8 197
24 131
Krótkoterminowe (do 1 roku)
1 740
202
111
2 053
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
11 317
2 675
8 086
22 078
Okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Rezerwa emerytalno- rentowa
Rezerwa pośmiertna
Rezerwa na świadczenia ZFŚS
Razem
Rezerwa na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia
Stan rezerw na początek okresu
11 463
4 671
7 567
23 701
Zmiana w okresie, z tytułu:
2 617
892
4 587
8 096
Odpis na rezerwę
626
113
335
1 074
Koszt odsetkowy
215
93
151
459
Zyski i straty aktuarialne ujmowane w pozostałych dochodach całkowitych (Nota 17), w tym:
2 237
847
4 614
7 698
- zmiana założeń finansowych
662
266
1 803
2 731
- zmiana założeń demograficznych
181
(31)
166
316
- pozostałe zmiany
1 394
612
2 645
4 651
Świadczenia wypłacone
(461)
(161)
(513)
(1 135)
Stan rezerw na koniec okresu
14 080
5 563
12 154
31 797
Krótkoterminowe (do 1 roku)
1 948
313
102
2 363
Długoterminowe (powyżej 1 roku)
12 132
5 250
12 052
29 434
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
137
Stopa dyskonta jest jednym z kluczowych założeń używanych w wycenie aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia. W przypadku, gdyby stopa dyskonta użyta przy wyliczeniu tych rezerw na dzień 31 grudnia 2021 roku została obniżona o 0,5 p.p. to wartość rezerw wzrosłaby o 1 682 tys. zł, a w przypadku podwyższenia stopy dyskonta o 0,5 p.p. wartość rezerw spadłaby o 1 498 tys. (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 1 031 tys. zł oraz 950 tys. zł).
31. Rezerwy
31.12.2021
31.12.2020
Rezerwy na sprawy sporne, w tym:
395 446
200 426
- rezerwy na indywidualne sprawy sądowe dotyczące klauzul indeksacyjnych w spłaconych kredytach hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz na koszty prawne
261 851
161 886
- rezerwy na pozostałe sprawy sądowe związane z kredytami walutowymi
96 956
26 581
- pozostałe rezerwy na sprawy sporne
36 639
11 959
Rezerwy na pozabilansowe udzielone zobowiązania i gwarancje
351 834
222 191
Inne rezerwy
92 418
92 594
Rezerwy, razem
839 698
515 211
Szacunkowe terminy realizacji udzielonych zobowiązań warunkowych zostały zaprezentowane w Nocie 35.
Szacunkowe terminy ewentualnej realizacji przepływów dotyczących rezerw na sprawy sporne oraz pozostałych rezerw, co do zasady, wynoszą powyżej 1 roku.
Zagadnienia związane z rezerwami dotyczącymi kredytów hipotecznych i mieszkaniowych w CHF zostały przedstawione w Nocie 34.
Pozycja „Inne rezerwy” zawiera rezerwy ujęte w związku z wyrokiem TSUE z dnia 11 września 2019 roku dotyczącym zwrotów prowizji w przypadku wcześniejszych spłat kredytów konsumenckich oraz kredytów hipotecznych. Szczegółowe informacje dotyczące wpływu niniejszego wyroku zostały opisane w Nocie 4.
Zmiana stanu rezerw
2021
Zmiana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
Rezerwy na indywidualne sprawy sądowe dotyczące klauzul indeksacyjnych w spłaconych kredytach hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz na koszty prawne
Rezerwy na pozostałe sprawy sądowe związane z kredytami walutowymi
Pozostałe rezerwy na sprawy sporne
Inne rezerwy
Stan rezerw na początek okresu
161 886
26 581
11 959
92 594
Zmiana w okresie, z tytułu:
99 965
70 375
24 680
(176)
- odpis w koszty
196 012
73 370
53 412
43 841
- rozwiązanie rezerw
-
(334)
(2 148)
(3 489)
- wykorzystanie
(87 560)
(2 661)
(26 608)
(39 931)
- przeniesienie z/do innych pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej
(8 487)
-
-
-
- różnice kursowe
-
-
24
(597)
Stan rezerw na koniec okresu
261 851
96 956
36 639
92 418
2020
Zmiana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
Rezerwy na indywidualne sprawy sądowe dotyczące klauzul indeksacyjnych w spłaconych kredytach hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz na koszty prawne
Rezerwy na pozostałe sprawy sądowe związane z kredytami walutowymi
Pozostałe rezerwy na sprawy sporne
Inne rezerwy
Stan rezerw na początek okresu
50 098
61 103
5 916
100 631
Zmiana w okresie, z tytułu:
111 788
(34 522)
6 043
(8 037)
- odpis w koszty
136 515
8 782
7 742
36 905
- rozwiązanie rezerw
-
(20 705)
(453)
(8 000)
- wykorzystanie
(24 727)
(22 599)
(1 246)
(34 568)
- przeniesienie z/do innych pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej
-
-
-
(3 040)
- różnice kursowe
-
-
-
666
Stan rezerw na koniec okresu
161 886
26 581
11 959
92 594
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
138
Zmiana stanu rezerw na zobowiązania do udzielenia kredytu, gwarancje i inne produkty finansowe
Okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Zmiana z tytułu wdrożenia nowej definicji niewykonania zobowiązania
Bilans zamknięcia
Zobowiązania do udzielenia kredytu
89 432
-
-
-
42 524
(33 267)
(13 578)
5 525
90 636
Koszyk 1
44 598
50 411
(7 237)
(107)
31 399
(16 586)
(48 909)
(3 230)
50 339
Koszyk 2
36 829
(48 420)
7 708
(2 628)
7 216
(11 027)
21 543
3 355
14 576
Koszyk 3
5 510
(1 991)
(471)
2 735
3 184
(6 416)
16 600
5 404
24 555
POCI
2 495
-
-
-
725
762
(2 812)
(4)
1 166
Gwarancje i inne produkty finansowe
132 759
-
-
-
104 949
(133 290)
156 756
24
261 198
Koszyk 1
20 630
1 444
(271)
-
35 466
(39 903)
18 291
35
35 692
Koszyk 2
6 134
(1 444)
271
(1 145)
1 016
(4 124)
456
(11)
1 153
Koszyk 3
80 055
-
-
1 145
68 333
(58 419)
134 746
-
225 860
POCI
25 940
-
-
-
134
(30 844)
3 263
-
(1 507)
Rezerwy dotyczące ekspozycji pozabilansowych
222 191
-
-
-
147 473
(166 557)
143 178
5 549
351 834
Okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku
Bilans otwarcia
Transfer do Koszyka 1
Transfer do Koszyka 2
Transfer do Koszyka 3
Zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem
Zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu
Zmiany spowodowane zmianą ryzyka kredytowego (netto)
Bilans zamknięcia
Zobowiązania do udzielenia kredytu
62 296
-
-
-
48 176
(55 430)
34 390
89 432
Koszyk 1
34 290
38 907
(5 912)
(5)
23 299
(17 059)
(28 922)
44 598
Koszyk 2
23 489
(38 907)
5 953
(317)
12 956
(13 877)
47 532
36 829
Koszyk 3
2 136
-
(41)
322
10 835
(23 358)
15 616
5 510
POCI
2 381
-
-
-
1 086
(1 136)
164
2 495
Gwarancje i inne produkty finansowe
89 568
-
-
-
100 323
(77 788)
20 656
132 759
Koszyk 1
4 781
1 425
(764)
-
33 308
(17 124)
(996)
20 630
Koszyk 2
4 713
(1 425)
764
(278)
2 526
(3 719)
3 553
6 134
Koszyk 3
79 684
-
-
278
38 317
(56 229)
18 005
80 055
POCI
390
-
-
-
26 172
(716)
94
25 940
Rezerwy dotyczące ekspozycji pozabilansowych
151 864
-
-
-
148 499
(133 218)
55 046
222 191
32. Aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego obliczane w stosunku do wszystkich różnic przejściowych zgodnie z metodą bilansową przy zastosowaniu stawki podatku dochodowego, która będzie obowiązywać w roku powstania obowiązku podatkowego (2021 rok i 2020 rok: 19%).
Aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego nie zalicza się do aktywów i zobowiązań krótkoterminowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
139
Poniżej przedstawiono zmiany dotyczące aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Stan na 01.01.2021
Przez rachunek zysków i strat
Przez inne całkowite dochody
Pozostałe zmiany
Stan na 31.12.2021
Odsetki naliczone
11 846
(1 251)
-
-
10 595
Wycena pochodnych instrumentów finansowych
-
(18 852)
116 338
-
97 486
Wycena papierów wartościowych
110 750
20 652
162 938
-
294 340
Rezerwy na utratę wartości kredytów i pożyczek
503 705
(27 600)
-
-
476 105
Rezerwy na świadczenia pracownicze
23 519
10 968
(1 573)
-
32 914
Pozostałe rezerwy
11 408
26 510
-
-
37 918
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
31 550
1 839
-
-
33 389
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
154 667
48 619
-
-
203 286
Pozostałe ujemne różnice przejściowe
44 274
(7 597)
-
141
36 818
Razem
891 719
53 288
277 703
141
1 222 851
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Stan na 01.01.2021
Przez rachunek zysków i strat
Przez inne całkowite dochody
Pozostałe zmiany
Stan na 31.12.2021
Odsetki naliczone
(46 778)
(4 960)
-
-
(51 738)
Wycena pochodnych instrumentów finansowych
(174 835)
79 676
95 159
-
-
Wycena papierów wartościowych
(196 987)
30 712
38 347
-
(127 928)
Odsetki i prowizje pobrane z góry
(26 017)
(22 237)
-
-
(48 254)
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
(186 328)
(47 098)
-
-
(233 426)
Rozliczenia międzyokresowe dotyczące amortyzacji z tytułu zastosowanej ulgi inwestycyjnej
(18 657)
9 494
-
-
(9 163)
Pozostałe dodatnie różnice przejściowe
(35 282)
6 857
(2 682)
-
(31 107)
Razem
(684 884)
52 444
130 824
-
(501 616)
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Stan na 01.01.2020
Przez rachunek zysków i strat
Przez inne całkowite dochody
Pozostałe zmiany
Stan na 31.12.2020
Odsetki naliczone
31 232
(19 386)
-
-
11 846
Wycena papierów wartościowych
50 214
61 708
(1 172)
-
110 750
Rezerwy na utratę wartości kredytów i pożyczek
415 642
88 063
-
-
503 705
Rezerwy na świadczenia pracownicze
39 245
(17 189)
1 463
-
23 519
Pozostałe rezerwy
21 822
(10 414)
-
-
11 408
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
32 150
(600)
-
-
31 550
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
91 601
63 066
-
-
154 667
Pozostałe ujemne różnice przejściowe
41 902
2 271
-
101
44 274
Razem
723 808
167 519
291
101
891 719
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Stan na 01.01.2020
Przez rachunek zysków i strat
Przez inne całkowite dochody
Pozostałe zmiany
Stan na 31.12.2020
Odsetki naliczone
(56 332)
9 554
-
-
(46 778)
Wycena pochodnych instrumentów finansowych
(65 091)
(43 237)
(66 507)
-
(174 835)
Wycena papierów wartościowych
(134 925)
(28 334)
(33 728)
-
(196 987)
Odsetki i prowizje pobrane z góry
(16 413)
(9 604)
-
-
(26 017)
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
(121 293)
(65 035)
-
-
(186 328)
Rozliczenia międzyokresowe dotyczące amortyzacji z tytułu zastosowanej ulgi inwestycyjnej
(18 657)
-
-
-
(18 657)
Pozostałe dodatnie różnice przejściowe
(37 922)
2 640
-
-
(35 282)
Razem
(450 633)
(134 016)
(100 235)
-
(684 884)
Pozycja „Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych” zawiera wpływ MSSF 16 na podatek odroczony.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
140
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Odsetki naliczone
(6 211)
(9 832)
Wycena pochodnych instrumentów finansowych
60 824
(43 237)
Wycena papierów wartościowych
51 364
33 374
Rezerwy na utratę wartości kredytów i pożyczek
(27 600)
88 063
Rezerwy na świadczenia pracownicze
10 968
(17 189)
Pozostałe rezerwy
26 510
(10 414)
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
1 839
(600)
Odsetki i prowizje pobrane z góry
(22 237)
(9 604)
Rozliczenia międzyokresowe dotyczące amortyzacji z tytułu zastosowanej ulgi inwestycyjnej
9 494
-
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
1 521
(1 969)
Pozostałe różnice przejściowe
(740)
4 911
Razem podatek odroczony ujęty w rachunku zysków i strat (Nota 15)
105 732
33 503
Pozycja „Pozostałe dodatnie różnice przejściowe” zawiera między innymi wpływ utworzenia rezerwy z tytułu podatku odroczonego w wysokości 11 265 tys. na koniec 2021 roku (15 019 tys. na koniec 2020 roku) wynikającej z wdrożenia MSSF 9 w odniesieniu do rozpoznanych w latach ubiegłych kosztów uzyskania przychodów z tytułu rezerwy na poniesione nieudokumentowane ryzyko kredytowe. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 27 października 2017 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w przypadku, gdy bank przed 1 stycznia 2018 roku zaliczył IBNR do kosztów uzyskania przychodów, po wejściu w życie nowelizacji ustawy zobowiązany jest do rozpoznania przychodu do wysokości rozpoznanej uprzednio jako koszt podatkowy. Bank rozpoznaje przychody z tego tytułu proporcjonalnie przez okres 7 kolejnych lat podatkowych.
Bank dokonał oceny odzyskiwalności aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Zgodnie z zasadami paragrafu 28 i 29 MSR 12 „Podatek dochodowy”, Bank rozpoznał aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego w zakresie, w jakim jest prawdopodobne, że Bank będzie miał wystarczający dochód do opodatkowania w przyszłych okresach lub ma możliwość planowania płatności podatkowych, które spowodują powstanie dochodu do opodatkowania w odpowiednich okresach.
Poziom aktywa z tytułu podatku odroczonego za rok 2021 i 2020 nie obejmuje strat podatkowych oddziału zagranicznego na Słowacji w wysokości odpowiednio: 933 tys. EUR (równowartość 4 290 tys. według kursu średniego NBP z dnia 31 grudnia 2021 roku) i 1 997 tys. EUR (równowartość 9 216 tys. według kursu średniego NBP z dnia 31 grudnia 2020 roku). Ewentualne uwzględnienie, w latach kolejnych, w kalkulacji aktywa z tytułu podatku odroczonego strat Oddziału poniesionych w latach ubiegłych, będzie zależało od oceny kształtowania się podstawy opodatkowania w podatku dochodowym w przyszłości (z uwzględnieniem okresów przewidzianych na rozliczenie strat podatkowych). Prawo do rozliczenia strat podatkowych wygasa w okresie między 2022 rokiem a 2023 rokiem.
Bank ujmuje w kalkulacji podatku odroczonego zobowiązania lub aktywa z tytułu różnic przejściowych powstających w związku z inwestycjami w jednostki zależne i stowarzyszone, chyba że realizacja różnic przejściowych jest kontrolowana przez Bank i prawdopodobne jest, że w możliwej do przewidzenia przyszłości różnice te nie ulegną odwróceniu. Na koniec 2021 Bank nie ujął w kalkulacji podatku odroczonego rozliczeń z tytułu różnic przejściowych w łącznej kwocie 1 607 289 tys. powstających w związku z inwestycjami w jednostki zależne i stowarzyszone (na koniec 2020 roku: 1 490 835 tys. zł).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
141
33. Postępowania toczące się przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej
Bank monitoruje status wszystkich spraw sądowych wniesionych przeciwko niemu, w tym stan orzecznictwa sądowego w sprawach dotyczących kredytów w walucie obcej pod kątem kształtowania się i ewentualnych zmian linii orzeczniczych, jak również poziom wymaganych rezerw na sprawy sporne.
Bank tworzy rezerwy na sprawy sporne, które w wyniku przeprowadzonej oceny ryzyka wiążą się z prawdopodobnym wypływem środków z tytułu wypełnienia zobowiązania oraz gdy można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego zobowiązania. Wysokość rezerw ustala się biorąc pod uwagę między innymi kwoty wypływu środków wyliczone na podstawie scenariuszy potencjalnych rozstrzygnięć spraw spornych oraz ich prawdopodobieństwo oszacowane przez Bank na podstawie dotychczasowego orzecznictwa sądów w podobnych sprawach oraz doświadczeń Banku.
Wartość rezerw na sprawy sporne na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 395 446 tys. (200 426 tys. zł na dzień 31 grudnia 2020 roku). Ewentualny wypływ środków z tytułu wypełnienia zobowiązania następuje w momencie prawomocnego rozstrzygnięcia spraw przez sądy, co pozostaje poza kontrolą Banku.
Informacje na temat największych postępowań dotyczących zobowiązań warunkowych emitenta
1. Roszczenia klientów Interbrok
Od 2008 roku do Banku wpłynęło 9 pozwów o odszkodowania w związku działalnością spółki Interbrok Investment E. Dróżdż i Spółka Spółka jawna (dalej zwana Interbrok). Osiem z dziewięciu pozwów zostało złożonych przez byłych klientów Interbrok na łączną kwotę 800 tys. zł, z zastrzeżeniem, roszczenia mogą ulec rozszerzeniu do łącznej kwoty 5 950 tys. zł. Powodowie zarzucili Bankowi pomocnictwo w sprzecznym z prawem działaniu Interbrok, które wyrządziło Powodom szkodę. W siedmiu z wymienionych spraw powództwa przeciwko Bankowi zostały oddalone i sprawy zostały prawomocnie zakończone. W ósmej sprawie powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia i Sąd Okręgowy umorzył postępowanie. W dziewiątej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosi 276 499 tys. zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. Suma ta według żądania pozwu ma obejmować nabyte przez Powoda w drodze cesji wierzytelności przysługujące poszkodowanym w stosunku do Interbrok z tytułu pomniejszenia (wskutek upadłości Interbrok) wierzytelności o zwrot wpłaconych przez poszkodowanych depozytów przeznaczonych na inwestowanie na rynku forex. Powód odpowiedzialność Banku opiera między innymi na pomocnictwie Banku do czynu niedozwolonego Interbrok, polegającego na prowadzeniu działalności maklerskiej bez zezwolenia. W dniu 7 listopada 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo w całości. Powód wniósł apelację. Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2021 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Powoda. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie prawomocne. Powód wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.
2. Pozew firmy LPP S.A.
W dniu 17 maja 2018 roku do mBanku S.A. wpłynął pozew firmy LPP S.A. z siedzibą w Gdańsku w sprawie roszczenia odszkodowawczego w kwocie 96 307 tys. z tytułu opłaty interchange. Firma LPP S.A. wnosi o zasądzenie kwoty odszkodowania solidarnie od mBanku S.A. i od innego banku krajowego.
Powód zarzuca obydwu pozwanym bankom oraz innym bankom działającym w Polsce udział w bezprawnym porozumieniu naruszającym przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tj. w porozumieniu ograniczającym konkurencję na rynku usług acquiringowych związanych z regulowaniem zobowiązań klientów wobec Powoda z tytułu płatności za nabywane przez nich towary za pomocą kart płatniczych na terytorium Polski.
W dniu 16 sierpnia 2018 roku mBank S.A. złożył odpowiedź na pozew i wniósł o oddalenie powództwa. Sąd uwzględnił wnioski Pozwanych o wezwanie szesnastu banków do udziału w sprawie oraz zarządził doręczenie bankom pism z wnioskiem o wezwanie. Dwa banki przystąpiły do sprawy w charakterze interwenientów ubocznych.
3. Pozew firmy Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A.
W dniu 7 lutego 2020 roku do mBanku S.A. wpłynął pozew firmy Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. (Orlen S.A.) z siedzibą w Płocku w sprawie roszczenia odszkodowawczego w kwocie 635 681 tys. zł z tytułu opłaty interchange. Firma Orlen S.A. wnosi o zasądzenie kwoty odszkodowania solidarnie od mBanku S.A. i od innego banku krajowego oraz od Master Card Europe i VISA Europe Management Services.
Powód zarzuca obydwu pozwanym bankom oraz innym bankom działającym w Polsce udział w bezprawnym porozumieniu naruszającym przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tj. w porozumieniu ograniczającym konkurencję na rynku usług acquiringowych związanych z regulowaniem zobowiązań klientów wobec Powoda z tytułu płatności za nabywane przez nich towary i usługi za pomocą kart płatniczych na terytorium Polski. W dniu 28 maja 2020 roku mBank S.A. złożył odpowiedź na pozew i wniósł o oddalenie powództwa.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
142
Sąd uwzględnił wnioski Pozwanych o wezwanie szesnastu banków do udziału w sprawie oraz zarządził doręczenie bankom pism z wnioskiem o wezwanie. Dwa banki przystąpiły do sprawy w charakterze interwenientów ubocznych.
4. Pozew zbiorowy przeciwko mBankowi S.A. dotyczący klauzul waloryzacyjnych
Szczegółowe informacje dotyczące pozwu zbiorowego przeciwko Bankowi znajdują się w Nocie 34.
5. Indywidualne sprawy sądowe przeciwko Bankowi dotyczące kredytów indeksowanych do CHF
Szczegółowe informacje na temat indywidualnych spraw sądowych przeciwko Bankowi dotyczących kredytów indeksowanych do CHF znajdują się w Nocie 34.
Informacje o przeprowadzonych kontrolach podatkowych
W dniu 11 maja 2021 roku w mBanku S.A. została wszczęta przez Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w Opolu kontrola celno-skarbowa w zakresie prawidłowości i rzetelności wywiązywania się z obowiązków płatnika w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób prawnych z tytułu wypłat należności wymienionych w Art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych za lata 2018 i 2019. Kontrola jest w toku .
Organy podatkowe mogą przeprowadzać kontrole i weryfikować zapisy operacji gospodarczych ujętych w księgach rachunkowych w ciągu 5 lat od zakończenia roku podatkowego, w którym złożono deklaracje podatkowe, dokonać ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego i nałożyć związane z tym kary. W opinii Zarządu nie istnieją okoliczności wskazujące na prawdopodobieństwo powstania istotnych zobowiązań podatkowych w tym zakresie.
Kontrola Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF)
W okresie od października do grudnia 2018 roku pracownicy UKNF przeprowadzili w Banku kontrolę w celu sprawdzenia czy działalność mBanku S.A. w zakresie wykonywania obowiązków depozytariusza jest zgodna z prawem oraz umową o wykonywaniu funkcji depozytariusza, a w szczególności z ustawą z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 roku poz. 1355, z późniejszymi zmianami).
Szczegółowe ustalenia kontroli zostały przedstawione w protokole przekazanym Bankowi w dniu 11 lutego 2019 roku. W dniu 25 lutego 2019 roku Bank przekazał UKNF zastrzeżenia do protokołu oraz dodatkowe wyjaśnienia w kwestiach podlegających kontroli.
W dniu 1 kwietnia 2019 roku Bank otrzymał odpowiedź UKNF na zastrzeżenia do protokołu kontroli oraz zalecenia UKNF w zakresie dostosowania działalności jako depozytariusz funduszy inwestycyjnych do przepisów prawa. Wszystkie zastrzeżenia Banku zostały odrzucone przez regulatora.
W dniu 25 kwietnia 2019 roku Bank przekazał UKNF deklarację działań w ramach realizacji zaleceń pokontrolnych. Urząd pismem z dnia 4 września 2019 roku wniósł zastrzeżenia do realizacji wybranych zaleceń. W dniu 11 października 2019 roku Bank przekazał UKNF odpowiedź na zastrzeżenia, w której doprecyzował opis podejmowanych działań, jak również przedstawił nowe rozwiązania zmierzające do realizacji zaleceń. W dniu 5 grudnia 2019 roku UKNF przekazał Bankowi odpowiedź na pismo zawierające akceptację części działań Banku mających na celu realizację zaleceń pokontrolnych oraz doprecyzowanie innych oczekiwań, które realizowane. W dniu 14 maja 2020 roku Bank formalnie potwierdził realizację wszystkich zaleceń KNF.
W dniu 27 lutego 2020 roku Bank otrzymał postanowienie UKNF z dnia 25 lutego 2020 roku o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia na Bank kary administracyjnej na podstawie przepisów Ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W dniu 23 kwietnia 2021 roku Bank otrzymał decyzję KNF z dnia 16 kwietnia 2021 roku dotyczącą tego postępowania, nakładającą na Bank karę pieniężną w łącznej wysokości 4 300 tys. zł. Na powyższą karę Bank utworzył rezerwę w wysokości 4 300 tys. zł. W dniu 7 maja 2021 roku Bank złożył wniosek do UKNF o ponowne rozpatrzenie sprawy. W dniu 17 grudnia 2021 roku, UKNF podtrzymał decyzję z dnia 16 kwietnia 2021 roku. W dniu 21 stycznia 2022 roku Bank złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję KNF. Na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego w sprawie toczy się postępowanie przed sądem administracyjnym.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
143
Postępowania wszczęte przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
W dniu 12 kwietnia 2019 roku UOKiK wszczął postępowanie z urzędu w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Postępowanie dotyczy klauzul modyfikacyjnych wskazujących okoliczności, w których Bank jest uprawniony do zmiany warunków umownych, w tym wysokości opłat i prowizji. W ocenie Prezesa UOKiK stosowane przez Bank klauzule modyfikacyjne umożliwiają Bankowi jednostronną, nieograniczoną i dowolną możliwość zmiany sposobu wykonywania umowy. W konsekwencji Prezes UOKiK stoi na stanowisku, że klauzule stosowane przez Bank kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Uzasadnia to zarzut abuzywności tych klauzul. mBank nie zgadza się z tym stanowiskiem. Bank odpowiedział na postanowienie wszczynające postępowanie w pismach z dnia 28 maja 2019 roku oraz z dnia 10 stycznia 2020 roku. Na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego Prezes Urzędu nie podjął dalszych czynności w sprawie, nie zajął stanowiska ani nie udzielił odpowiedzi na pisma mBanku. Postępowanie zostało przedłużone do 31 marca 2022 roku.
Wyrokiem z dnia 2 lutego 2021 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Banku w sprawie dotyczącej postępowania UOKiK wszczętego w 2015 roku odnośnie stosowania przez mBank S.A. praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, poprzez niestosowanie przez mBank ujemnego oprocentowania kredytu na skutek ujemnej stawki bazowej LIBOR oraz zmienił wyrok SOKiK w części uchylającej decyzję o nałożeniu kary pieniężnej. Bank wykonał wyrok i zapłacił karę w wysokości 6 585 tys. zł. W dniu 14 czerwca 2021 roku Bank złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.
W dniu 21 lipca 2017 roku UOKiK wszczął postępowanie przeciwko mBankowi w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów uznając, Bank nienależycie informuje klientów o ryzyku zmiany kursów walut, przerzuceniu ryzyka walutowego na konsumenta oraz nieprawidłowym ustalaniu wysokości rat w ten sposób, że Bank je zawyżał. W odpowiedzi Bank pismem z dnia 18 sierpnia 2017 roku ustosunkował się do zarzutów organu. Pismem z dnia 18 lutego 2019 roku Prezes UOKiK zażądał szczegółowych informacji w zakresie obsługi kredytów hipotecznych waloryzowanych kursem waluty obcej, na które Bank udzielił odpowiedzi. Pismem z dnia 14 października 2021 roku Prezes UOKiK zawiadomił Bank, że postępowanie dowodowe zostało zakończone, wyznaczył termin do zapoznania się z aktami postępowania oraz termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów. Bank wypowiedział się w sprawie zebranych dowodów w wyznaczonym terminie. Prezes UOKiK przedłużył zakończenie postępowania do 30 kwietnia 2022 roku.
34. Ryzyko prawne związane z kredytami hipotecznymi i mieszkaniowymi udzielonymi klientom indywidualnym w CHF
Wprowadzenie
W ostatnich latach istotna liczba klientów indywidualnych, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne i mieszkaniowe w CHF, zakwestionowała na drodze sądowej część zapisów lub całość umów, na podstawie których Bank udzielił tych kredytów. Dotychczas nie ma jednolitej linii orzeczeń wydawanych przez sądy w takich sprawach.
Wartość bilansowa kredytów hipotecznych i mieszkaniowych udzielonych klientom indywidualnym w CHF na dzień 31 grudnia 2021 roku wyniosła 9,1 mld (tj. 2,0 mld CHF), w porównaniu do 12,3 mld (tj. 2,9 mld CHF) na koniec 2020 roku. Ponadto wartość portfela pożyczek udzielonych w CHF, które zostały już całkowicie spłacone na dzień 31 grudnia 2021 roku, wyniosła 7,3 mld (31 grudnia 2020 roku: 6,8 mld zł).
Ze względu na istotność kwestii prawnych związanych z portfelem kredytów w CHF dla sytuacji finansowej Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku poniżej przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące tych pozwów sądowych, istotnych wyroków, które w opinii Banku mogą mieć wpływ na przyszłą linię orzeczniczą dotyczącą kredytów indeksowanych do CHF, propozycji potencjalnych ugód z klientami, zasad rachunkowości dotyczących ujęcia ryzyka prawnego związanego z tymi sprawami sądowymi oraz programem dobrowolnych ugód, a także informacje dotyczące wpływu ryzyka prawnego związanego z tymi sprawami sądowymi na bilans i rachunek zysków i strat Banku oraz metodologii zastosowanej do określenia tego wpływu.
Indywidualne sprawy sądowe przeciwko Bankowi dotyczące kredytów indeksowanych do CHF
Na dzień 31 grudnia 2021 roku toczyły się 13 373 indywidualne postępowania sądowe (31 grudnia 2020 roku: 7 508 postępowań) wszczęte przeciwko Bankowi przez jego klientów w związku z umowami kredytowymi w CHF, o łącznej wartości roszczeń wynoszącej 3 506,5 mln (31 grudnia 2020 roku: 1 454,2 mln zł).
W ramach pozwów indywidualnych 13 036 postępowań (31 grudnia 2020 roku: 6 870 postępowań) o łącznej wartości roszczeń wynoszącej 3 499,9 mln (31 grudnia 2020 roku: 1 442,2 mln zł) dotyczyło klauzul waloryzacyjnych i zawierało roszczenia dotyczące orzeczenia częściowej bezskuteczności lub
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
144
częściowej nieważności umów kredytowych, tj. pod względem postanowień dotyczących waloryzacji, lub orzeczenia, że umowy te są nieważne w całości.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku mBank otrzymał 473 prawomocne orzeczenia w sprawach indywidualnych (31 grudnia 2020 roku: 173 prawomocne orzeczenia), z tego 82 rozstrzygnięcia były korzystne dla Banku, a 391 rozstrzygnięć było niekorzystnych (31 grudnia 2020 roku: 70 rozstrzygnięć korzystnych oraz 103 niekorzystne).
Jednocześnie na dzień 31 grudnia 2021 roku 227 postępowań przed sądami drugiej instancji pozostawało zawieszone z uwagi na zagadnienia prawne skierowane do Sądu Najwyższego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Od niekorzystnych dla Banku prawomocnych wyroków Bank wnosi skargi kasacyjne do Sądu Najwyższego. Niekorzystne wyroki zostały wydane w oparciu o te same sytuacje faktyczne, które w przeszłości skutkowały odmiennymi orzeczeniami. Około 70% niekorzystnych wyroków doprowadziło do unieważnienia umowy kredytowej, pozostałe do konwersji umowy na PLN + LIBOR / WIBOR.
W IV kwartale 2021 roku w części spraw gdzie zapadły prawomocne orzeczenia stwierdzające nieważność umowy kredytowej, a także w części spraw w toku gdzie zostało zgłoszone żądanie unieważnienia umowy kredytowej, Bank złożył 2 471 kontrpozwów przeciwko kredytobiorcom. Kontrpozwy zawierają roszczenia Banku wobec konsumentów o zapłatę kapitału oraz kosztu korzystania z niego, zaś jako miernik wartości świadczenia Banku zastosowano publikowane przez Narodowy Bank Polski oprocentowanie złotowych kredytów mieszkaniowych zabezpieczonych hipotecznie. Kontrpozwy dotyczą spraw, w których kredytobiorcy złożyli do sądu pozwy do końca 2018 roku.
Pozew zbiorowy przeciwko mBankowi S.A. dotyczący klauzul waloryzacyjnych
Przeciwko Bankowi toczy się również pozew zbiorowy dotyczący klauzul waloryzacyjnych. Pozew ten został złożony w Sądzie Okręgowym w Łodzi 4 kwietnia 2016 roku przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów reprezentujący grupę 390 osób klientów bankowości detalicznej, którzy zawarli umowy kredytów hipotecznych waloryzowane kursem CHF.
Pozew zawiera alternatywne roszczenia dotyczące orzeczenia częściowej nieważności umów kredytowych, tj. pod względem postanowień dotyczących waloryzacji, lub orzeczenia, że umowy te nieważne w całości, lub orzeczenia, że postanowienia umowy dotyczące waloryzacji nieważne ze względu na fakt, że dopuszczają waloryzację kredytu powyżej 20% i poniżej 20% według kursu CHF z tabeli kursów walut mBanku S.A. obowiązującej w dniu zawarcia każdej z tych umów kredytowych.
Postanowieniem z dnia 13 marca 2018 roku Sąd ustalił skład grupy na 1 731 osób. W dniu 19 października 2018 roku Sąd wydał wyrok, w którym oddalił wszystkie roszczenia Powoda. W ustnym uzasadnieniu Sąd podniósł, że Powód nie wykazał, że przysługuje mu interes prawny w wytaczaniu przedmiotowego powództwa a także odniósł się do kwestii ważności umów kredytowych waloryzowanych kursem CHF podkreślając, że zarówno same umowy, jak i klauzula waloryzacyjna zgodne zarówno z obowiązującymi przepisami jak i z zasadami współżycia społecznego. W dniu 11 stycznia 2019 roku do Banku została doręczona apelacja Powoda, na którą Bank złożył odpowiedź. W dniu 27 lutego 2020 roku odbyła się rozprawa w Sądzie Apelacyjnym w Łodzi. W dniu 9 marca 2020 roku zapadł wyrok w sprawie, w którym Sąd Apelacyjny zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania Sądu Okręgowego. W dniu 9 czerwca 2020 roku Sąd Apelacyjny wydał na wniosek Powoda postanowienie, którym udzielił zabezpieczenia jego roszczeń poprzez zawieszenie obowiązku spłaty rat kapitałowo odsetkowych oraz zakazanie Bankowi składania oświadczeń wzywających do zapłaty i wypowiadających umowę kredytową.
W dniu 12 stycznia 2022 roku odbyła się rozprawa przed Sądem Okręgowym w Łodzi, zaś w dniu 9 lutego 2022 roku zapadł wyrok, mocą którego sąd oddalił powództwo w całości. Od przedmiotowego wyroku strona powodowa może wnieść apelację. Na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego Bank nie zmienił swojej oceny ryzyka związanego tym postępowaniem, którą opisano poniżej w sekcji dotyczącej metodologii kalkulacji wpływu ryzyka prawnego związanego z pozwem zbiorowym. Na dzień 31 grudnia 2021 roku wartość przedmiotu sporu w ramach tego pozwu zbiorowego wyniosła 377 mln zł.
Informacje o najważniejszych postępowaniach sądowych dotyczących kwestii kredytów indeksowanych do CHF
Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach dotyczących kredytów w CHF
W dniu 3 października 2019 roku TSUE wydał orzeczenie w trybie prejudycjalnym w sprawie kredytu indeksowanego we frankach szwajcarskich udzielonego przez jeden z krajowych banków. Celem pytań prejudycjalnych było ustalenie między innymi, czy można zastosować obowiązujący zwyczaj w sytuacji, gdy w prawie krajowym nie ma przepisu, który mógłby zastąpić klauzulę dotyczącą kursu walutowego uznaną za abuzywną. Zgodnie z orzeczeniem TSUE kwestię abuzywności będą rozstrzygać polskie sądy. TSUE nie odniósł się do tej kwestii. TSUE nie zdecydował też ostatecznie w sprawie konsekwencji uznania
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
145
klauzuli dotyczącej kursu walutowego za abuzywną przez sąd krajowy, wskazując jednak, że możliwość dalszego wykonywania umowy kredytu w PLN oprocentowanego stawką LIBOR wydaje się wątpliwa. W przypadku uznania klauzuli kursowej za abuzywną krajowy sąd ma zdecydować, czy umowa może być nadal wykonywana, czy też należy stwierdzić nieważność umowy, biorąc pod uwagę wolę klienta, jak i skutki nieważności dla klienta. TSUE zgodził się na stosowanie normy dyspozytywnej (w ocenie Banku art. 358 polskiego kodeksu cywilnego odnoszący się do średniego kursu NBP może być uznany za normę dyspozytywną), jeśli uznanie umowy za nieważną miałoby niekorzystny skutek dla klienta. Nie zgodził się natomiast na stosowanie przepisów o charakterze ogólnym, odwołujących się do zwyczaju czy zasad słuszności.
W październiku 2020 roku w dwóch indywidualnych sprawach toczących się przeciwko mBankowi zostały skierowane pytania prejudycjalne do TSUE. Pytanie prejudycjalne w pierwszej sprawie ma na celu określenie momentu rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia w przypadku roszczeń konsumentów z tytułu nienależnego świadczenia. Pytanie prejudycjalne w drugiej sprawie zmierza do ustalenia, czy w przypadku uznania klauzuli walutowej za abuzywną możliwe jest zastosowanie w jej miejsce przepisu kodeksu cywilnego odwołującego się do średniego kursu NBP. Bank spodziewa się decyzji w obu tych sprawach w 2022 roku.
W dniu 29 kwietnia 2021 roku Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-19/20. Zgodnie z tym wyrokiem, jeżeli nieuczciwy (abuzywny) charakter postanowienia umownego prowadzi do unieważnienia umowy, Sąd nie powinien stwierdzić nieważności umowy dopóki nie poinformuje konsumenta w sposób obiektywny i wyczerpujący o skutkach prawnych, jakie może spowodować unieważnienie takiej umowy (niezależnie od tego, czy konsument jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika) oraz dopóki nie umożliwi konsumentowi wyrażenia swobodnej i świadomej zgody na kwestionowane postanowienie i dalsze trwanie umowy.
Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2021 roku zostało skierowane kolejne pytanie do TSUE, przedmiotem którego jest ustalenie, czy w przypadku unieważnienia umowy kredytowej strony, oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, mogą domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia. Sprawie jeszcze nie został nadany w TSUE bieg.
W dniu 18 listopada 2021 roku Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-212/20, w treści którego ocenił, że zgodnie z przepisami Dyrektywy 93/13 treść tzw. klauzuli spreadowej powinna (na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów) umożliwić właściwie poinformowanemu, dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty, w taki sposób, by konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs stosowany przez przedsiębiorcę. Ponadto TSUE ocenił, że przepisy Dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie dokonania wykładni niedozwolonego warunku umownego w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru.
Uchwały Sądu Najwyższego dotyczące kredytów w CHF
W dniu 29 stycznia 2021 roku został złożony do Sądu Najwyższego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wniosek o podjęcie uchwały. Pełna Izba Cywilna Sądu Najwyższego miała rozstrzygnąć, czy postanowienia abuzywne mogą zostać zastąpione przepisami prawa cywilnego lub zwyczajem, czy możliwe jest utrzymanie kredytu indeksowanego/denominowanego jako kredytu złotowego z oprocentowaniem opartym na stawce LIBOR, czy w przypadku nieważności kredytu w CHF zastosowanie znajdzie teoria salda czy teoria dwóch kondykcji, od jakiego momentu rozpoczyna się bieg przedawnienia w przypadku roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu oraz czy banki i konsumenci mogą otrzymać wynagrodzenie za korzystanie z ich środków przez drugą stronę. Nie bez znaczenia dla kształtu rezerwy pozostaje także brak linii orzeczniczej zarówno krajowej jak i TSUE w zakresie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Stanowisko prezentowane przez banki zostało wzmocnione opiniami UKNF i ZBP złożonymi do sprawy III CZP 11/21, opowiadającymi się za przyznaniem bankom prawa do takiego wynagrodzenia. Tym samym roszczenia banków w tym zakresie należy uznać za co najmniej uprawdopodobnione.
W tej sprawie odbyło się jedno posiedzenie, podczas którego Sąd Najwyższy zdecydował o wystąpieniu do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Finansowego, Rzecznika Praw Dziecka, NBP i KNF o zajęcie stanowiska. Stanowiska tych organów zostały złożone.
Na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 września 2021 roku Sąd Najwyższy na podstawie artykułu 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej postanowił zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z trzema pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi problematyki powoływania sędziów w Rzeczpospolitej Polskiej. Orzeczenie w sprawie odpowiedzi na pytania zadane przez I Prezes Sądu Najwyższego nie zapadło.
W dniu 16 lutego 2021 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 11/20 zapadła uchwała, w której SN opowiedział się za teorią dwóch kondykcji w razie uznania umowy kredytowej za nieważną. Jednocześnie SN wskazał
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
146
w pisemnym uzasadnieniu, że zagrożeniom związanym z niewypłacalnością jednego z obustronnie wzbogaconych zapobiega w znacznej mierze prawo zatrzymania otrzymanego świadczenia, dopóki druga strona nie zaoferuje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
W dniu 7 maja 2021 roku (III CZP 6/21) została wydana uchwała 7 Sędziów SN, o mocy zasady prawnej, w której przesądzono, że:
niedozwolone postanowienie umowne (art. 3851 § 1 Kodeksu Cywilnego) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną;
jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 Kodeksu Cywilnego). Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.
W pisemnym uzasadnieniu SN potwierdził swoje wcześniejsze stanowiska co do stosowania teorii dwóch kondykcji oraz kwestii liczenia biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytodawcy w przypadku niemożliwości utrzymania umowy w mocy po wyeliminowaniu z niej postanowień abuzywnych. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ze względu na przyznaną konsumentowi możliwość podjęcia wiążącej decyzji co do sanowania niedozwolonej klauzuli i co do zaakceptowania konsekwencji całkowitej nieważności umowy, należy uznać, co do zasady termin przedawnienia tych roszczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez konsumenta wiążącej decyzji w tym względzie. Dopiero wtedy zdaniem SN można uznać, że brak podstawy prawnej świadczenia stał się definitywny (podobnie jak w przypadku condictio causa finita), a strony mogły zażądać skutecznie zwrotu nienależnego świadczenia. Oznacza to w szczególności, że konsument nie może zakładać, roszczenie banku uległo przedawnieniu w terminie liczonym tak, jakby wezwanie do zwrotu udostępnionego kredytu było możliwe już w dniu jego udostępnienia. Uzasadniając uchwałę, SN potwierdził ponadto, że w celu uniknięciu zagrożeń związanych z niewypłacalnością kredytobiorcy, kredytodawca może skorzystać z przewidzianego w art. 497 w zw. z art. 496 Kodeksu Cywilnego prawa zatrzymania, chroniąc w ten sposób swoje roszczenie o zwrot wykorzystanego kapitału, gdyż obowiązek jego zwrotu jest - w relacji do obowiązku oddania środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy - czymś więcej niż zobowiązaniem do świadczenia wzajemnego.
W dniu 6 lipca 2021 roku Izba Cywilna Sądu Najwyższego odmówiła podjęcia uchwały dotyczącej kredytów indeksowanych we frankach szwajcarskich. Sąd Najwyższy wskazał, że kwestia, czy należy stosować teorię salda, czy teorię dwóch kondykcji, została już rozstrzygnięta w orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. uchwałą 7 sędziów z dnia 7 maja 2021 roku (III CZP 6/21), a wcześniej w uchwale z dnia 16 lutego 2021 roku (III CZP 11/20).
W dniu 29 lipca 2021 roku Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów przedstawił zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów Sądu Najwyższego, sprowadzające się do odpowiedzi na pytanie czy w przypadku uznania za nieważną umowy kredytu udzielonego w walucie polskiej, indeksowanego do waluty obcej, spłaconego przez kredytobiorców, kwotę ewentualnego wzbogacenia kredytodawcy należy wyliczyć uwzględniając wyłącznie nominalną wysokość rat kredytu, czy też należy uwzględnić oprocentowanie rat według stopy referencyjnej właściwej dla kredytów indeksowanych do waluty obcej albo właściwej dla kredytów złotowych. Termin rozpoznania zagadnienia początkowo wyznaczony na 8 listopada 2021 roku, został zdjęty z wokandy, zmieniony został także sędzia sprawozdawca.
Propozycja Przewodniczącego KNF
Ogólne założenia propozycji Przewodniczącego KNF dotyczącej przewalutowania kredytów walutowych na PLN zostały ogłoszone w grudniu 2020 roku. Propozycja Przewodniczącego zakłada, że kredyt indeksowany/denominowany do waluty obcej (CHF/EUR/USD) zostałby zmieniony tak, jakby od początku był kredytem w PLN oprocentowanym stawką WIBOR 3M powiększoną o marżę stosowaną historycznie dla tego typu kredytów.
Bank dokonał analizy kosztów, jakie musiałby ponieść we wskazanym scenariuszu, jako suma różnic pomiędzy aktualnymi saldami kredytów indeksowanych/denominowanych do waluty obcej (CHF/EUR/USD) a odpowiadającymi im hipotetycznymi saldami kredytów w PLN opartymi o stawkę WIBOR 3M powiększoną o marżę kredytów w PLN udzielanych w tym samym czasie i na ten sam okres co kredyt indeksowany/denominowany do walut obcych (CHF/EUR/USD).
Hipotetyczne salda kredytów w PLN uwzględniają w swoim harmonogramie różnice względem rzeczywistych spłat kredytów indeksowanych/denominowanych do walut obcych (CHF/EUR/USD) korygując wartość kapitału pozostałego do spłaty według schematu przekazanego przez KNF.
Szacowany potencjalny wpływ realizacji planu konwersji na mBank, obliczony na dzień 31 grudnia 2021 roku, wyniósłby 5,6 mld zł w przypadku konwersji tylko portfela aktywnego (dane nieaudytowane).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
147
Szczegółowe założenia do oszacowania tego wpływu zostały przyjęte na podstawie ankiety KNF z dnia 27 stycznia 2021 roku. Propozycja Przewodniczącego KNF zakłada, że tylko aktywny portfel będzie podlegał konwersji.
Na dzień publikacji niniejszego sprawozdania finansowego mBank nie podjął decyzji o zaproponowaniu klientom porozumień według propozycji Przewodniczącego KNF, ani nie podjął żadnych kroków w celu uzyskania jakichkolwiek zgód korporacyjnych w tej sprawie.
Pilotaż programu ugód
W dniu 6 grudnia 2021 roku Bank rozpoczął pilotaż programu ugód dla kredytobiorców, którzy posiadają aktywny kredyt indeksowany do CHF. Zakończenie pilotażu planowane jest na koniec I kwartału 2022 roku. Przedstawiona w programie oferta polega na zamianie kredytu indeksowanego do CHF na kredyt złotowy z jednoczesnym umorzeniem części salda kredytu. Podobnie jak w propozycji Przewodniczącego KNF, część ta stanowi różnicę pomiędzy aktualnym saldem kredytu indeksowanego wyrażonym w PLN według średniego kursu NBP a hipotetycznym saldem, jakie istniałoby, gdyby kredyt był pierwotnie zaciągnięty w PLN. W pilocie Banku różnica ta jest dzielona po równo między strony umowy, a Bank oferuje umorzenie salda kredytu w wysokości równej przypadającej na niego części tej różnicy. Taki sposób przewalutowania kredytu gwarantuje równy podział zmaterializowanych kosztów ryzyka kursowego, których skali żadna ze stron umowy kredytowej nie mogła przewidzieć w momencie jej zawierania. Stanowić to będzie połowę korzyści, które wynikałyby dla klientów z propozycji Przewodniczącego KNF.
Oferta została skierowana do posiadaczy 1 278 aktywnych umów, co stanowi w ocenie Banku reprezentatywną próbę całego portfela aktywnych kredytów indeksowanych do CHF.
Celem pilotażu jest weryfikacja atrakcyjności oferty i zaproponowanego przez Bank procesu oraz zebranie informacji zwrotnej w tym zakresie od klientów objętych pilotażem.
Maksymalny, hipotetyczny koszt programu wyniósłby 2,97 mld zł, przy założeniu, że program zostałby zaoferowany wszystkim klientom z aktywnymi kredytami i wszyscy ci klienci zaakceptowaliby warunki opisane powyżej.
Zasady rachunkowości dotyczące ujęcia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi kredytów hipotecznych i mieszkaniowych udzielonych klientom indywidualnym w CHF oraz programu dobrowolnych ugód
Bank ujmuje wpływ ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz programu dobrowolnych ugód oferowanych kredytobiorcom w CHF zgodnie z:
MSSF 9 "Instrumenty finansowe" w odniesieniu do kredytów aktywnych, w tym kredytów aktywnych objętych pozwem zbiorowym, oraz programu dobrowolnych ugód, i
MSR 37 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe" w odniesieniu do spłaconych kredytów.
Kredyty hipoteczne i mieszkaniowe dla klientów, które przedmiotem postępowań sądowych, objęte zakresem MSSF 9. Zgodnie z MSSF 9 kredyty te wyceniane w zamortyzowanym koszcie z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej.
Roszczenia prawne zgłaszane przez kredytobiorców, w tym roszczenia z tytułu nieważności umów, mają wpływ na oszacowanie przez Bank oczekiwanego okresu kredytowania oraz oczekiwanych przez Bank przepływów pieniężnych. W szczególności Bank bierze pod uwagę ryzyko, że pozostały okres kredytowania może być krótszy niż wynikający z umowy lub Bank może nie otrzymać części przepływów umownych, a w przypadku orzeczenia przez sąd nieważności umowy Bank może być zmuszony do zwrotu kredytobiorcom otrzymanych nienależnych świadczeń. Dodatkowo, ewentualne dobrowolne ugody oferowane przez Bank kredytobiorcom (także tym, którzy dotychczas nie występowali z roszczeniami prawnymi) również mogą mieć wpływ na wysokość i terminy oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikających z tych kredytów.
W związku z tym w opinii Banku właściwym sposobem ujęcia wpływu ryzyka prawnego w odniesieniu do kredytów aktywnych oraz oczekiwanego wpływu programu dobrowolnych ugód oferowanych kredytobiorcom jest aktualizacja szacunków przepływów pieniężnych związanych z kredytami i zmniejszenie wartości bilansowej brutto tych kredytów zgodnie z MSSF 9 paragraf B5.4.6.
W odniesieniu do spłaconych kredytów oraz kredytów, dla których wyliczona korekta przepływów pieniężnych jest wyższa niż wartość bilansowa, Bank rozpoznaje rezerwy na sprawy sądowe zgodnie z MSR 37 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe".
Zgodnie z MSR 37 kwota stanowiąca rezerwę powinna odzwierciedlać najbardziej właściwy szacunek nakładów niezbędnych do wypełnienia obecnego obowiązku na dzień bilansowy. Najbardziej właściwym
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
148
szacunkiem nakładów niezbędnych do wypełnienia obecnego obowiązku jest kwota, jaką zgodnie z racjonalnymi oczekiwaniami Bank zapłaciłby w ramach wypełnienia obowiązku na dzień bilansowy lub w celu przeniesienia go na stronę trzecią na ten sam dzień. Kwota ta jest dyskontowana na dzień bilansowy.
W przypadku kredytów spłaconych nie istnieją aktywa, które mogłyby zostać skorygowane, dlatego też wszelkie potencjalne zobowiązania wynikające z ryzyka prawnego muszą być ujmowane zgodnie z MSR 37. W przypadku kredytów spłaconych rezerwa odnosi się do zbioru wielu pozycji, a przy szacunkowym określaniu kwoty obowiązku Bank stosuje metodę „wartości oczekiwanej”, która uwzględnia wszystkie możliwe wyniki oraz odpowiadające im prawdopodobieństwa.
Powyższe szacunki dokonywane na drodze osądu, biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia dotyczące podobnych spraw oraz opinie niezależnych ekspertów. Bank bierze pod uwagę wszelkie dodatkowe dowody powstałe w wyniku zdarzeń następujących po dniu bilansowym.
Metodologia kalkulacji wpływu ryzyka prawnego związanego z kredytami w CHF oraz programu dobrowolnych ugód została opisana w dalszej części noty.
Wpływ ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich oraz programem dobrowolnych ugód
Metodologia zastosowana do obliczenia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich oraz programem dobrowolnych ugód oparta jest na parametrach, które wysoce subiektywne i mają szeroki zakres możliwych wartości. Możliwe jest, że w przyszłości wpływ ten będzie musiał zostać istotnie korygowany, szczególnie że ważne parametry wykorzystywane w obliczeniach współzależne.
Łączny wpływ ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi (pozwami indywidualnymi oraz pozwem zbiorowym) dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich oraz programem dobrowolnych ugód uwzględniony w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Banku przedstawia poniższa tabela.
tys. zł
31.12.2021
31.12.2020
Wpływ ryzyka prawnego wynikającego z pozwów indywidualnych związanego z kredytami aktywnymi ujęty jako pomniejszenie wartości bilansowej brutto kredytów
2 484 852
1 264 677
Wpływ ryzyka prawnego wynikającego z pozwu zbiorowego związanego z kredytami aktywnymi ujęty jako pomniejszenie wartości bilansowej brutto kredytów
290 445
-
Wpływ ryzyka prawnego wynikającego z pozwów indywidualnych oraz pozwu zbiorowego związanego z kredytami spłaconymi oraz kredytami aktywnymi o niskiej wartości ujęty jako rezerwy na sprawy sporne
348 476
175 911
Potencjalne koszty programu dobrowolnych ugód ujęte jako pomniejszenie wartości bilansowej brutto kredytów
1 009 800
-
Łączny wpływ ryzyka prawnego związanego z indywidualnymi sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych we frankach szwajcarskich
4 133 573
1 440 588
Łączne koszty ryzyka prawnego związanego z kredytami walutowymi ujęte w rachunku zysków i strat w 2021 roku wyniosły 2 758,1 mln (w 2020 roku: 1 021,7 mln zł). Najistotniejszym elementem tych kosztów w roku 2021 był wzrost wpływu ryzyka prawnego związanego z pozwami indywidualnymi w wysokości 1 298,7 mln zł, który głównie wynikał z (i) większego niż zakładano napływu nowych spraw oraz (ii) zmiany poziomu straty na ekspozycji kredytowej w przypadku przegrania sprawy przez Bank, w tym ze wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnego dla Banku scenariusza unieważnienia umów kredytu bez możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń o zapłatę kosztu korzystania z kapitału udostępnionego kredytobiorcy.
Ponadto istotne składowe kwoty ujętej w rachunku zysków i strat w 2021 roku to koszty potencjalnego programu ugód w wysokości 1 009,8 mln zł, koszty pozwu zbiorowego dotyczącego klauzul waloryzacyjnych zawartych w umowach kredytów hipotecznych i mieszkaniowych w CHF w kwocie 363,0 mln oraz koszty kontrpozwów związanych z zabezpieczeniem roszczeń Banku w sprawach waloryzacyjnych w wysokości 86,1 mln zł.
Metodologia kalkulacji wpływu ryzyka prawnego związanego z indywidualnymi sprawami sądowymi
Metodologia kalkulacji wpływu ryzyka prawnego związanego z indywidualnymi sprawami sądowymi dotyczącymi zarówno aktywnych jak i spłaconych kredytów stosowana przez Bank jest uzależniona od wielu założeń, które uwzględniają dane historyczne skorygowane o oczekiwania Banku co do przyszłości i wiążą się ze znacznym stopniem eksperckiej oceny. Najważniejszymi założeniami są: oczekiwana populacja kredytobiorców, którzy wniosą pozew przeciwko Bankowi, prawdopodobieństwo przegrania sprawy z prawomocnym wyrokiem, rozkład oczekiwanych wyroków sądowych oraz strata, jaką poniesie Bank w przypadku przegrania sprawy w sądzie.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
149
Oczekiwana populacja kredytobiorców
Populacja kredytobiorców, którzy złożą pozew przeciwko Bankowi została zaprognozowana w okresie całego pozostałego życia portfela w oparciu o historię spraw sądowych Banku w przeszłości i zakłada dalszy napływ nowych spraw. Bank zakłada, że zjawisko napływu pozwów będzie istotne do końca 2025 roku. Ponadto Bank zakłada, że zdecydowana większość prognozowanych spraw zostanie wniesiona do końca 2023 roku, a następnie ich liczba spadnie w związku z oczekiwanym uporządkowaniem otoczenia prawnego.
Dla celów wyliczenia wpływu ryzyka prawnego mBank zakłada, że około 27% kredytobiorców walutowych (tj. 23 tys. kredytobiorców posiadających zarówno kredyty aktywne: 41%, jak i spłacone: 9,4%) złożyło lub złoży pozew przeciwko Bankowi (31 grudnia 2020 roku: 18%, tj. 15,4 tys.). Bank zauważa, że w pierwszej kolejności z roszczeniami występowali klienci o wyższych kwotach kredytu (27% klientów stanowi 35% całego wolumenu portfela kredytów w CHF, tj. portfela aktywnego i spłaconego), a zatem średnie saldo w populacji pozywających będzie się z czasem zmniejszało. Założenie to, ze względu na znaczną niepewność prawną dotyczącą spraw związanych z CHF, jak również inne czynniki zewnętrzne, które mogą wpływać na preferencje klientów co do składania pozwów, jest wysoce subiektywne i może podlegać korekcie w przyszłości. W 2021 roku Bank zwiększył zakładaną liczbę spraw sądowych o 47% w porównaniu do założeń na koniec 2020 roku. Było to spowodowane zwiększeniem prognozy pozwów, które Bank szacuje, że zostaną złożone do sądu w przyszłości oraz większą niż przewidywana liczbą pozwów, które napłynęły do Banku. Gdyby dodatkowy 1% kredytobiorców (zarówno posiadających aktywny kredyt w CHF, jak i kredytobiorców, którzy już spłacili kredyt w CHF) wystąpił z pozwem przeciwko Bankowi, to łączna kwota wpływu ryzyka prawnego wzrosłaby o około 68,4 mln (przy pozostałych istotnych założeniach niezmienionych) w porównaniu do kwoty wykazanej na dzień 31 grudnia 2021 roku, z czego 51,9 mln pomniejszyłoby wartość bilansową brutto kredytów, a 16,5 mln powiększyłoby rezerwę na sprawy sporne.
Bank szacuje, że część kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane do CHF nie zdecyduje się w przyszłości na wystąpienie przeciwko Bankowi na drogę sądową oraz nie zawrze z Bankiem ugody. W ocenie Banku wpływ na to będą miały następujące czynniki: oczekiwania klientów co do przyszłych zmian kursu CHF/PLN, oczekiwania klientów co do przyszłych kosztów kredytów w PLN, zmiany w orzecznictwie w sprawach kredytów w CHF, rozwiązania podatkowe dotyczące ugód, koszty oraz czas trwania postępowań sądowych, czynniki indywidualne (w szczególności okres spłaty kredytu i aktualna wysokość zadłużenia).
Prawdopodobieństwo przegranej
W ocenie Banku, z uwagi na niespójność dotychczasowej linii orzeczniczej w sprawach CHF, prawdopodobieństwo przegrania spraw sądowych musi w dużej mierze opierać się na popartej zewnętrzną ekspertyzą prawną ocenie eksperckiej Banku do czasu wyjaśnienia przez polski Sąd Najwyższy i TSUE wszystkich wątpliwości prawnych (w szczególności: czy postanowienia abuzywne mogą być zastąpione innym sposobem określenia kursu waluty obcej wynikającym z przepisów prawa, czy w razie braku możliwości zastąpienia klauzuli abuzywnej przepisem prawa umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie oraz czy banki mogą otrzymać wynagrodzenie za korzystanie z udzielonego kapitału).
Ponieważ w opinii Banku liczba prawomocnych wyroków nie jest statystycznie reprezentatywna (zbyt mało prawomocnych wyroków zostało wydanych przez sądy w sprawach dotyczących mBanku), założenie prawdopodobieństwa przegranej w sądzie uwzględnia również oceny eksperckie Banku poparte zewnętrznymi opiniami prawnymi na temat przyszłych tendencji w zakresie orzecznictwa sądowego oraz oczekiwanych wyroków Sądu Najwyższego i TSUE. Na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank przyjmuje prawdopodobieństwo przegrania sprawy w sądzie na poziomie 50% (na dzień 31 grudnia 2020 roku: 50%). Poziom ten wynika z własnej oceny wspartej zewnętrzną opinią prawną. Gdyby zakładane prawdopodobieństwo przegranej w sądzie zmieniło się o +/- 1 punkt procentowy, a wszystkie inne istotne założenia pozostałyby niezmienione, łączna kwota wpływu ryzyka prawnego zmieniłaby się o +/- 54,7 mln , z czego 50,3 mln zmieniłoby wartość bilansową brutto kredytów, a 4,4 mln rezerwę na sprawy sporne.
Prognozowany wskaźnik strat
Prognozowany wskaźnik strat obliczono na podstawie prawdopodobieństwa wydania różnych wyroków. Ponieważ obecnie nadal nie ma jednolitej linii orzeczeń wydawanych przez sądy w takich przypadkach, Bank wziął pod uwagę trzy możliwe scenariusze przegranej w postępowaniach sądowych: (i) umowa pozostaje ważna, ale wyeliminowany zostaje mechanizm indeksacji, który przekształca kredyt indeksowany do CHF w kredyt złotowy oprocentowany według stopy procentowej dla kredytu indeksowanego do CHF, (ii) umowa jest nieważna w całości, gdyż usunięcie klauzuli kursowej byłoby zbyt daleko idącą zmianą (przy założeniu, że klauzula ta określa główny przedmiot umowy), oraz (iii) umowa pozostaje kredytem hipotecznym indeksowanym do CHF, ale klauzula kursowa zostaje zastąpiona średnim kursem NBP. W scenariuszu (ii) Bank bierze pod uwagę dwie wersje unieważnienia, przy założeniu, że strony rozliczają się w formule zbliżonej do rozliczenia na bazie netto. Pierwsza wersja zakłada, że konsument jest zobowiązany do zwrotu wypłaconego kapitału wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z niego, a druga
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
150
zakłada, że konsument jest zobowiązany do zwrotu kapitału bez wynagrodzenia. Prawdopodobieństwo każdego z tych scenariuszy Bank przyjął na takim samym poziomie.
Każdy z tych scenariuszy jest związany z innym poziomem przewidywanych strat dla Banku. Bank obliczył średni poziom strat ważony prawdopodobieństwem wystąpienia danego scenariusza w przypadku negatywnego ostatecznego i wiążącego wyroku, przy założeniu, że scenariusz nieważności jest najbardziej prawdopodobny. Prawdopodobieństwo wystąpienia tych scenariuszy przyjęte przez Bank opierało się na ocenie Banku skonsultowanej z doradcą prawnym. Na dzień 31 grudnia 2021 roku średni wskaźnik straty dla kredytów aktywnych wyniósł 76,5% wartości bilansowej brutto, natomiast dla kredytów spłaconych 33,7% kwoty udzielonej pożyczki (na dzień 31 grudnia 2020 roku odpowiednio 62,8% oraz 21,8%).
W przypadku zmiany zakładanej średniej ważonej straty o +/- 1 punkt procentowy, przy pozostałych istotnych założeniach niezmienionych, łączna kwota wpływu ryzyka prawnego zmieniłaby się o +/- 37,1 mln zł, z czego 32,9 mln zmieniłoby wartość bilansową brutto kredytów, a 4,2 mln rezerwę na sprawy sporne.
Metodologia kalkulacji wpływu ryzyka prawnego związanego z pozwem zbiorowym
W drugiej połowie 2021 roku Bank ujął w kosztach wpływ ryzyka prawnego związanego z pozwem zbiorowym w łącznej wysokości 363,0 mln zł. Ujęcie dodatkowych kosztów na pozew zbiorowy poprzedzone zostało analizą szans procesowych w świetle aktualnego orzecznictwa oraz wytycznych Sądu Apelacyjnego dla Sądu Rejonowego ponownie rozpoznającego sprawę, popartych opinią kancelarii prawnej prowadzącej przedmiotową sprawę. Wzrost prawdopodobieństwa wydania wyroku niekorzystnego, w szczególności unieważniającego umowy kredytowe objęte postępowaniem, uzasadnił zawiązanie rezerwy do wysokości kwoty roszczenia.
Metodologia kalkulacji kosztu ugód
Na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank ujął wpływ ryzyka prawnego w wysokości 1 009,8 mln na pokrycie kosztów przyszłych ugód. Kwota ta odpowiada 34% maksymalnego kosztu zawarcia ugód w formule przyjętej w pilotażu opisanym powyżej. Stanowi ona szacunek Zarządu, który odzwierciedla intencje w odniesieniu do przyszłych, dobrowolnych ugód lub, w przypadku gdy nie zostanie ona w pełni wykorzystana na ten cel, na pokrycie nieprzewidzianych obecnie kosztów związanych z ryzykiem prawnym portfela CHF.
W ocenie Banku, przyszły poziom akceptacji ugód zależy od szeregu czynników, z których najważniejsze to:
warunki finansowe oferty,
dalszy rozwój orzecznictwa sądowego w sprawach CHF, w szczególności rozstrzygnięcie kwestii stosowania przepisów dyspozytywnych w miejsce klauzul abuzywnych, prawo Banku do zwrotu kosztów korzystania z kapitału udostępnionego klientowi w przypadku uznania umowy za nieważną, dopuszczalność uznania umowy kredytu za nieważną,
czas trwania postępowania sądowego w sprawach CHF,
zmiany oprocentowania kredytów w PLN,
zmiany kursu wymiany walut CHF/PLN,
rozwiązania podatkowe w zakresie ugód.
Ze względu na brak historycznych danych rynkowych dotyczących programów ugodowych, trwający program pilotażowy oraz znaczny poziom niepewności co do ostatecznego kształtu orzecznictwa w sprawach o kredyty w CHF, dokładny wpływ powyższych czynników na dzień 31 grudnia 2021 roku jest trudny do oszacowania.
Na potrzeby ustalenia wartości rezerwy na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank przyjął, że maksymalny poziom akceptacji ofert nie przekroczy 34% aktywnych umów. W przypadku zmiany zakładanego poziomu akceptacji ofert o +/- 1 punkt procentowy, przy pozostałych istotnych założeniach niezmienionych, łączna kwota wpływu ryzyka prawnego zmieniłaby się o +/- 29,7 mln zł. Kwota ta zmieniłaby wartość bilansową brutto kredytów.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
151
35. Zobowiązania pozabilansowe
Zobowiązania pozabilansowe Banku obejmują zobowiązania do udzielenia kredytu, gwarancje i inne produkty finansowe oraz pozostałe zobowiązania.
Kwoty oraz odpowiadające im terminy, w których Bank zobowiązany będzie do zrealizowania pozabilansowych zobowiązań finansowych poprzez udzielenie kredytów lub innych świadczeń pieniężnych, zostały zaprezentowane w tabeli poniżej.
Zobowiązania do udzielenia kredytu, gwarancje i inne produkty finansowe oraz pozostałe zobowiązania
Kwota nominalna pozabilansowych zobowiązań do udzielenia kredytu, gwarancji i innych produktów finansowych oraz pozostałych zobowiązań podlegających utracie wartości zgodnie z MSSF 9
Rezerwy z tytułu pozabilansowych zobowiązań do udzielenia kredytu, gwarancji i innych produktów finansowych oraz pozostałych zobowiązań podlegających utracie wartości zgodnie z MSSF 9
31.12.2021
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Zobowiązania do udzielenia kredytu
30 580 113
424 899
50 803
8 910
50 339
14 576
24 555
1 166
Gwarancje i inne produkty finansowe
6 998 437
245 546
309 900
2 523
35 692
1 153
225 860
(1 507)
Pozostałe zobowiązania
2 541
-
-
-
-
-
-
-
Kwota nominalna pozabilansowych zobowiązań do udzielenia kredytu, gwarancji i innych produktów finansowych oraz pozostałych zobowiązań podlegających utracie wartości zgodnie z MSSF 9
Rezerwy z tytułu pozabilansowych zobowiązań do udzielenia kredytu, gwarancji i innych produktów finansowych oraz pozostałych zobowiązań podlegających utracie wartości zgodnie z MSSF 9
31.12.2020
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Zobowiązania do udzielenia kredytu
29 733 554
1 278 390
23 064
5 523
44 598
36 829
5 510
2 495
Gwarancje i inne produkty finansowe
6 996 852
918 829
121 128
36 166
20 630
6 134
80 055
25 940
Pozostałe zobowiązania
22 789
-
-
-
-
-
-
-
Poniższa tabela przedstawia zobowiązania pozabilansowe udzielone i otrzymane przez Bank oraz wartość nominalną otwartych transakcji pochodnych Bank na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku.
Gwarancje zostały przedstawione w poniższej tabeli na podstawie najwcześniejszej umownej daty zapadalności.
31.12.2021
Do 1 roku
Od 1 roku do 5 lat
Powyżej 5 lat
Razem
Zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane
27 864 414
13 716 685
5 170 155
46 751 254
Zobowiązania udzielone
23 440 287
10 398 850
4 784 535
38 623 672
Finansowe
20 182 907
7 525 067
3 356 751
31 064 725
- zobowiązania do udzielenia kredytu
20 182 907
7 525 067
3 356 751
31 064 725
Gwarancje i inne produkty finansowe
3 254 839
2 873 783
1 427 784
7 556 406
- gwarancje i akredytywy stand by
3 254 839
2 873 783
1 427 784
7 556 406
Pozostałe zobowiązania
2 541
-
-
2 541
Zobowiązania otrzymane
4 424 127
3 317 835
385 620
8 127 582
Finansowe
464 840
-
-
464 840
Gwarancyjne
3 959 287
3 317 835
385 620
7 662 742
Pochodne instrumenty finansowe (wartość nominalna kontraktów)
313 428 962
452 048 970
49 824 400
815 302 332
Instrumenty pochodne na stopę procentową
199 338 323
429 996 786
48 872 035
678 207 144
Walutowe instrumenty pochodne
107 205 767
21 934 729
917 185
130 057 681
Instrumenty pochodne na ryzyko rynkowe
6 884 872
117 455
35 180
7 037 507
Pozycje pozabilansowe razem
341 293 376
465 765 655
54 994 555
862 053 586
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
152
31.12.2020
Do 1 roku
Od 1 roku do 5 lat
Powyżej 5 lat
Razem
Zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane
27 310 390
12 374 467
6 067 654
45 752 511
Zobowiązania udzielone
24 230 279
9 242 902
5 663 114
39 136 295
Finansowe
21 087 057
6 723 710
3 229 764
31 040 531
- zobowiązania do udzielenia kredytu
21 087 057
6 723 710
3 229 764
31 040 531
Gwarancje i inne produkty finansowe
3 120 433
2 519 192
2 433 350
8 072 975
- gwarancje i akredytywy stand by
3 120 433
2 519 192
2 433 350
8 072 975
Pozostałe zobowiązania
22 789
-
-
22 789
Zobowiązania otrzymane
3 080 111
3 131 565
404 540
6 616 216
Finansowe
33 019
426 410
-
459 429
Gwarancyjne
3 047 092
2 705 155
404 540
6 156 787
Pochodne instrumenty finansowe (wartość nominalna kontraktów)
210 863 420
405 382 233
41 776 440
658 022 093
Instrumenty pochodne na stopę procentową
107 207 677
379 885 595
40 212 220
527 305 492
Walutowe instrumenty pochodne
100 016 459
25 451 079
919 765
126 387 303
Instrumenty pochodne na ryzyko rynkowe
3 639 284
45 559
644 455
4 329 298
Pozycje pozabilansowe razem
238 173 810
417 756 700
47 844 094
703 774 604
Wartości nominalne instrumentów pochodnych zaprezentowane są w Nocie 19.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku zobowiązania otrzymane przez Bank wyniosły 8 127 582 tys. i dotyczyły głównie otrzymanych gwarancji stanowiących zabezpieczenie udzielonych kredytów i pożyczek (31 grudnia 2020 roku: 6 616 216 tys. zł).
36. Aktywa zastawione
Na aktywach ustanawia się zabezpieczenia w związku z umowami odkupu papierów wartościowych oraz transakcji pochodnych zawartymi z innymi bankami oraz ustanawia się depozyty zabezpieczające w związku z zawarciem kontraktów giełdowych typu futures, opcjami i członkostwem w giełdach.
Zabezpieczenie może być również złożone w różnej formie (gotówka, papiery wartościowe, zastaw na aktywach itp.).
Analogicznie, na rzecz Banku kontrahenci ustanawiają zabezpieczenia transakcji na swoich aktywach. Jeśli przedmiotem takiego zabezpieczenia papiery wartościowe (w transakcji buy/sell back), mogą one zostać ponownie użyte jako zabezpieczenie w transakcji przeciwstawnej (sell/buy back).
Ponadto Bank przyjmuje zabezpieczenia o charakterze rzeczowym (w formie zastawu bądź hipoteki) związane z transakcjami o charakterze kredytowym, takimi jak udzielone kredyty, linie kredytowe, gwarancje bankowe.
W tabeli poniżej zaprezentowano zestawienie środków możliwych do zastawienia w rozbiciu na główne pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej Banku. Głównym składnikiem stanowiącym zabezpieczenie płynności Banku z tytułu możliwych do ustanowienia zabezpieczeń są skarbowe papiery wartościowe.
Aktywa
Wartość godziwa zabezpieczenia przyjętego w formie papierów wartościowych związanych z transakcjami buy/sell back
31.12.2021
Aktywa ogółem
Aktywa zastawione
Aktywa możliwe do zastawienia
Przyjęte
Ponownie zastawione
Możliwe do zastawienia
Środki możliwe do zastawienia (3+6)
1
2
3
4
5
6
7
Dłużne papiery wartościowe
(Nota 19, 20, 21 i 22), w tym:
53 359 531
2 649 157
48 199 334
5 941 696
128 964
5 812 732
54 012 066
- Bony pieniężne NBP
8 495 243
-
8 495 243
-
-
-
8 495 243
- Papiery skarbowe
36 234 523
2 079 126
34 155 397
5 941 696
128 964
5 812 732
39 968 129
- Listy zastawne
1 055 151
-
-
-
-
-
-
- Pozostałe papiery nieskarbowe
7 574 614
570 031
5 548 694
5 548 694
Zabezpieczenie gotówkowe (pod transakcje pochodne) (Nota 22)
974 889
974 889
-
-
-
-
-
Pozostałe aktywa
137 539 399
-
-
-
-
-
-
Razem
191 873 819
3 624 046
48 199 334
5 941 696
128 964
5 812 732
54 012 066
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
153
Aktywa
Wartość godziwa zabezpieczenia przyjętego w formie papierów wartościowych związanych z transakcjami buy/sell back
31.12.2020
Aktywa ogółem
Aktywa zastawione
Aktywa możliwe do zastawienia
Przyjęte
Ponownie zastawione
Możliwe do zastawienia
Środki możliwe do zastawienia (3+6)
1
2
3
4
5
6
7
Dłużne papiery wartościowe
(Nota 19, 20, 21 i 22), w tym:
51 944 836
3 967 830
46 094 707
6 357 913
474 210
5 883 703
51 978 410
- Bony pieniężne NBP
149 997
-
149 997
-
-
-
149 997
- Papiery skarbowe
44 082 273
3 967 830
40 114 443
6 357 913
474 210
5 883 703
45 998 146
- Listy zastawne
550 331
-
-
-
-
-
-
- Pozostałe papiery nieskarbowe
7 162 235
-
5 830 267
-
-
-
5 830 267
Zabezpieczenie gotówkowe (pod transakcje pochodne) (Nota 22)
785 131
785 131
-
-
-
-
-
Pozostałe aktywa
118 015 040
-
-
-
-
-
-
Razem
170 745 007
4 752 961
46 094 707
6 357 913
474 210
5 883 703
51 978 410
Wartość papierów skarbowych wykazanych jako aktywa zastawione, poza zabezpieczeniem transakcji sell/buy back, obejmuje zabezpieczenie zobowiązań Banku z tytułu kredytów otrzymanych z EBI, zabezpieczenie z tytułu depozytu przyjętego od klienta oraz zabezpieczenie funduszu ochrony środków gwarantowanych BFG i zabezpieczenie zobowiązania do zapłaty na rzecz funduszu gwarancyjnego i funduszu przymusowej restrukturyzacji BFG.
37. Zarejestrowany kapitał akcyjny
Łączna liczba akcji zwykłych na dzień 31 grudnia 2021 roku wyniosła 42 384 884 sztuk (31 grudnia 2020 roku: 42 367 040 sztuk) o wartości nominalnej 4 na akcję. Wszystkie wyemitowane akcje w pełni opłacone.
ZAREJESTROWANY KAPITAŁ AKCYJNY (STRUKTURA) NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2021 ROKU
Rodzaj akcji
Rodzaj uprzywilejowania akcji
Rodzaj ograniczenia praw do akcji
Liczba akcji
Wartość serii / emisji wg wartości nominalnej (w zł)
Sposób pokrycia kapitału
Rok rejestracji
zwykłe na okaziciela*
-
-
9 989 000
39 956 000
w całości opłacone gotówką
1986
imienne zwykłe*
-
-
11 000
44 000
w całości opłacone gotówką
1986
zwykłe na okaziciela
-
-
2 500 000
10 000 000
w całości opłacone gotówką
1994
zwykłe na okaziciela
-
-
2 000 000
8 000 000
w całości opłacone gotówką
1995
zwykłe na okaziciela
-
-
4 500 000
18 000 000
w całości opłacone gotówką
1997
zwykłe na okaziciela
-
-
3 800 000
15 200 000
w całości opłacone gotówką
1998
zwykłe na okaziciela
-
-
170 500
682 000
w całości opłacone gotówką
2000
zwykłe na okaziciela
-
-
5 742 625
22 970 500
w całości opłacone gotówką
2004
zwykłe na okaziciela
-
-
270 847
1 083 388
w całości opłacone gotówką
2005
zwykłe na okaziciela
-
-
532 063
2 128 252
w całości opłacone gotówką
2006
zwykłe na okaziciela
-
-
144 633
578 532
w całości opłacone gotówką
2007
zwykłe na okaziciela
-
-
30 214
120 856
w całości opłacone gotówką
2008
zwykłe na okaziciela
-
-
12 395 792
49 583 168
w całości opłacone gotówką
2010
zwykłe na okaziciela
-
-
16 072
64 288
w całości opłacone gotówką
2011
zwykłe na okaziciela
-
-
36 230
144 920
w całości opłacone gotówką
2012
zwykłe na okaziciela
-
-
35 037
140 148
w całości opłacone gotówką
2013
zwykłe na okaziciela
-
-
36 044
144 176
w całości opłacone gotówką
2014
zwykłe na okaziciela
-
-
28 867
115 468
w całości opłacone gotówką
2015
zwykłe na okaziciela
-
-
41 203
164 812
w całości opłacone gotówką
2016
zwykłe na okaziciela
-
-
31 995
127 980
w całości opłacone gotówką
2017
zwykłe na okaziciela
-
-
24 860
99 440
w całości opłacone gotówką
2018
zwykłe na okaziciela
-
-
13 385
53 540
w całości opłacone gotówką
2019
zwykłe na okaziciela
-
-
16 673
66 692
w całości opłacone gotówką
2020
zwykłe na okaziciela
-
-
17 844
71 376
w całości opłacone gotówką
2021
Liczba akcji, razem
42 384 884
Zarejestrowany kapitał akcyjny, razem
169 539 536
Wartość nominalna jednej akcji (w zł)
4
* Stan akcji na dzień bilansowy
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
154
W 2021 roku Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) dokonał rejestracji 17 844 akcji mBanku wyemitowanych w ramach warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego Banku w drodze emisji akcji z wyłączeniem prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy, w celu umożliwienia objęcia akcji mBanku osobom biorącym udział w programach motywacyjnych. W wyniku rejestracji akcji Banku kapitał zakładowy mBanku wzrósł w 2021 roku o kwotę 71 376 zł.
Akcjonariuszem posiadającym powyżej 5% kapitału zakładowego i ogółu głosów na walnym zgromadzeniu jest Commerzbank AG, który na dzień 31 grudnia 2021 roku posiadał 69,25% kapitału zakładowego i głosów na walnym zgromadzeniu mBanku S.A.
Zmiany w strukturze własności znaczących pakietów akcji Banku.
W dniu 25 listopada 2021 roku Bank otrzymał od Nationale-Nederlanden Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. (Nationale-Nederlanden PTE) zawiadomienie o zmniejszeniu udziału funduszy zarządzanych przez Nationale-Nederlanden PTE w liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu mBanku S.A. poniżej 5% w wyniku zbycia akcji mBanku S.A. w transakcjach na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie, rozliczonych w dniu 23 listopada 2021 roku. W wyniku tej transakcji fundusze zarządzane przez Nationale-Nederlanden PTE posiadały łącznie 2 110 771 akcji mBanku S.A., co stanowiło 4,981% kapitału zakładowego mBanku S.A. i uprawniało do 2 110 771 głosów na walnym zgromadzeniu mBanku S.A.
Przed transakcją fundusze zarządzane przez Nationale-Nederlanden PTE posiadały łącznie 2 138 948 akcji mBanku S.A., co stanowiło 5,047% kapitału zakładowego mBanku S.A. i uprawniało do 2 138 948 głosów na walnym zgromadzeniu mBanku S.A.
38. Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej tworzony jest z nadwyżki osiągniętej przy emisji akcji powyżej wartości nominalnej pozostałej po pokryciu kosztów emisji, z przeznaczeniem na pokrycie strat bilansowych, jakie mogą wyniknąć w związku z działalnością Banku.
Zwiększenie kapitału zapasowego w 2021 roku i w 2020 roku wynika z emisji akcji w ramach realizacji programów motywacyjnych, opisanych w Nocie 43.
39. Zyski zatrzymane
Zyski zatrzymane obejmują pozostały kapitał zapasowy, pozostałe kapitały rezerwowe, fundusz ogólnego ryzyka, niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych oraz wynik roku bieżącego.
Pozostały kapitał zapasowy, pozostały kapitał rezerwowy i fundusz ogólnego ryzyka tworzone z odpisów z zysku i są przeznaczone na cele określone w statucie lub innych przepisach prawa.
31.12.2021
31.12.2020
Pozostały kapitał zapasowy
9 216 652
9 216 652
Pozostałe kapitały rezerwowe
33 979
30 329
Fundusz ogólnego ryzyka
1 115 143
1 115 143
Niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych
2 098 482
2 005 435
Wynik roku bieżącego
(1 215 353)
93 047
Zyski zatrzymane, razem
11 248 903
12 460 606
Zgodnie z polskimi przepisami prawa 8% zysku netto Banku przenosi się na niepodlegający podziałowi kapitał zapasowy tworzony ustawowo, do czasu, gdy osiągnie on poziom jednej trzeciej kapitału akcyjnego Banku.
Dodatkowo Bank przenosi część zysku netto na fundusz ogólnego ryzyka na pokrycie nieprzewidzianych ryzyk oraz przyszłych strat. Fundusz ogólnego ryzyka podlega podziałowi wyłącznie za zgodą akcjonariuszy wyrażoną w trakcie walnego zgromadzenia.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
155
40. Inne pozycje kapitału własnego
31.12.2021
31.12.2020
Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych
2 506
(2 297)
Niezrealizowane zyski (dodatnie różnice kursowe)
34 267
30 841
Niezrealizowane straty (ujemne różnice kursowe)
(31 761)
(33 138)
Zabezpieczenia przepływów pieniężnych
(495 965)
405 680
Niezrealizowane zyski
-
500 839
Niezrealizowane straty
(612 303)
-
Podatek odroczony
116 338
(95 159)
Wycena dłużnych papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody
(956 540)
17 728
Niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych
11 503
254 555
Niezrealizowane straty na instrumentach dłużnych
(1 099 039)
(166 538)
Podatek odroczony
130 996
(70 289)
Zyski i straty aktuarialne dotyczące świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia
(10 619)
(17 328)
Zyski aktuarialne
1 024
-
Straty aktuarialne
(14 134)
(21 393)
Podatek odroczony
2 491
4 065
Udział w pozostałych dochodach całkowitych jednostek wycenianych metodą praw własności
(11 842)
16 268
Udział w pozostałych dochodach całkowitych jednostek zależnych i stowarzyszonych
(11 842)
16 268
Przeklasyfikowanie do nieruchomości inwestycyjnych
11 436
-
Zyski z przeklasyfikowania do nieruchomości inwestycyjnych
14 118
-
Podatek odroczony
(2 682)
-
Inne pozycje kapitału własnego razem
(1 461 024)
420 051
41. Dywidenda na akcję
W dniu 24 marca 2021 roku XXXIV Zwyczajne Walne Zgromadzenie mBanku S.A. podjęło uchwałę w sprawie podziału zysku netto za rok 2020. Uzyskany w 2020 roku zysk netto mBanku S.A. w kwocie 93 047 tys. pozostawiono niepodzielonym.
42. Noty objaśniające do sprawozdania z przepływów pieniężnych
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych
Dla potrzeb rachunku przepływów pieniężnych saldo środków pieniężnych i ekwiwalentów środków pieniężnych zawiera następujące salda o terminie zapadalności krótszym niż trzy miesiące.
31.12.2021
31.12.2020
Kasa i operacje z bankiem centralnym (Nota 18)
12 087 608
3 939 298
Należności od banków (Nota 22)
335 348
265 834
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych, razem
12 422 956
4 205 132
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
156
Informacje uzupełniające do sprawozdania z przepływów pieniężnych
Wyjaśnienie różnic pomiędzy zmianą stanu wynikającą z sald bilansowych a zmianą stanu wykazaną w przepływach środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Należności od banków - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
(349 072)
(3 508 141)
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów
69 514
(76 620)
Zmiana stanu należności od banków, razem
(279 558)
(3 584 761)
Aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz pochodne instrumenty zabezpieczające - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
(462 481)
914 143
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
2 849
61 817
Wycena ujęta w pozostałych dochodach całkowitych
(1 113 142)
350 037
Aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu oraz pochodne instrumenty zabezpieczające, razem
(1 572 774)
1 325 997
Kredyty i pożyczki udzielone klientom - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
(9 065 354)
(4 010 845)
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
37 109
(241 856)
Zmiana stanu kredytów i pożyczek udzielonych klientom, razem
(9 028 245)
(4 252 701)
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody - zmiana wynikająca z sald bilansowych
(754 804)
(13 339 642)
Wycena ujęta w pozostałych dochodach całkowitych
(1 175 553)
(5 735)
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
(214 265)
(587 030)
Zmiana stanu aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez inne całkowite dochody, razem
(2 144 622)
(13 932 407)
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie - zmiana wynikająca z sald bilansowych
(680 414)
(4 717 628)
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
(73 131)
-
Zmiana stanu dłużnych papierów wartościowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, razem
(753 545)
(4 717 628)
Inne aktywa (w tym przeznaczone do sprzedaży) - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
(115 471)
(282 201)
Niezrealizowane kasowo rozrachunki ujęte w rachunku zysków i strat
-
3 042
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
160 633
(91 047)
Zmiana stanu innych aktywów, razem
45 162
(370 206)
Zobowiązania wobec innych banków - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
795 715
1 443 504
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
31 482
14 358
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych z działalności finansowej
-
193 144
Zmiana stanu zobowiązań wobec innych banków, razem
827 197
1 651 006
Zobowiązania wobec klientów - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
22 127 957
15 841 047
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
9 203
(375 510)
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych z działalności finansowej
1 448 151
591 117
Różnice kursowe
(52 516)
-
Wyłączenie zwiększenia zobowiązań z tytułu leasingu
(320 745)
-
Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów, razem
23 212 050
16 056 654
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
348 458
2 973 168
Różnica pomiędzy odsetkami naliczonymi a zrealizowanymi kasowo w okresie sprawozdawczym
(7 699)
(343 746)
Różnice kursowe
(114 185)
-
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych z działalności finansowej
(289 289)
143 042
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, razem
(62 715)
2 772 464
Zmiana stanu innych zobowiązań (w tym przeznaczonych do sprzedaży) i rezerw - zmiana stanu wynikająca z sald bilansowych
386 348
635 669
Wycena programów motywacyjnych ujęta w wyniku (Nota 12)
10 487
10 159
Wyłączenie zobowiązań z tytułu podatku od niektórych instytucji finansowych
-
(10 943)
Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia ujęta w pozostałych dochodach całkowitych (Nota 17)
8 282
(7 698)
Wyłączenie zmiany stanu środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
39 219
-
Wyłączenie zobowiązań przeznaczonych do sprzedaży
(7 425)
-
Zmiana stanu innych zobowiązań (w tym przeznaczonych do sprzedaży) i rezerw razem
436 911
627 187
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
157
Odsetki otrzymane i zapłacone wykazane w działalności operacyjnej
Rok kończący się 31 grudnia
2021
2020
Odsetki otrzymane z tytułu:
Należności od banków
105 139
120 540
Kredytów i pożyczek udzielonych klientom
2 828 652
3 222 396
Dłużnych papierów wartościowych
770 080
973 437
Instrumentów pochodnych zaklasyfikowanych do księgi bankowej
103 776
61 011
Instrumentów pochodnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń
296 857
216 971
Pozostałe odsetki otrzymane
18 014
275 355
Przychody z tytułu odsetek otrzymanych, razem
4 122 518
4 869 710
Odsetki zapłacone z tytułu:
Rozliczeń z bankami z tytułu przyjętych depozytów
(31 482)
(17 596)
Rozliczeń z klientami z tytułu przyjętych depozytów
(71 868)
(547 535)
Kaucji przyjętej w związku z udzieloną gwarancją emisji papierów dłużnych
-
(59 417)
Z tytułu emisji papierów wartościowych
(80 189)
(16 157)
Pozostałe odsetki zapłacone
(42 461)
(32 029)
Koszty z tytułu odsetek zapłaconych, razem
(226 000)
(672 734)
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
W 2021 oraz 2020 roku przepływy środków z działalności inwestycyjnej związane były z nabyciem i sprzedażą oraz podwyższeniem udziałów w spółkach zależnych oraz otrzymanymi przez Bank dywidendami. W 2020 roku w przepływach środków z działalności inwestycyjnej wykazano również wpływ związany z obniżeniem kapitału zakładowego BDH Development Sp. z o.o. (BDH), związanego z umorzeniem udziałów oraz wpływ ze sprzedaży udziałów w spółce BDH. Pozostałe przepływy środków z tej działalności dotyczą rozliczeń z tytułu nabycia wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych.
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej dotyczą głównie rozliczeń z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz rozliczeń długoterminowych kredytów otrzymanych od innych banków (Nota 29) i z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (Nota 29). Ponadto przepływy z działalności finansowej obejmują rozliczenia z tytułu zobowiązań podporządkowanych.
Poniższa tabela prezentuje zmianę stanu zobowiązań w ramach działalności finansowej.
Stan na 01.01.2021
Przepływy środków pieniężnych
Zmiana stanu nie związana z przepływami środków pieniężnych
Stan na 31.12.2021
Kredyty i pożyczki otrzymane od innych podmiotów (Nota 29)
3 254 591
(1 363 406)
15 436
1 906 621
Zobowiązania z tytułu leasingu (Nota 29)
748 497
(89 901)
295 400
953 996
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (Nota 29)
6 335 165
289 289
59 169
6 683 623
Zobowiązania podporządkowane (Nota 29)
2 578 327
(54 535)
100 664
2 624 456
Zobowiązania w ramach działalności finansowej, razem
12 916 580
(1 218 553)
470 669
12 168 696
Stan na 01.01.2020
Przepływy środków pieniężnych
Zmiana stanu nie związana z przepływami środków pieniężnych
Stan na 31.12.2020
Kredyty i pożyczki otrzymane od banków (Nota 29)
189 900
(199 137)
9 237
-
Kredyty i pożyczki otrzymane od innych podmiotów (Nota 29)
2 980 294
(5 591)
279 888
3 254 591
Zobowiązania z tytułu leasingu (Nota 29)
465 790
(111 846)
394 553
748 497
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (Nota 29)
3 361 997
(143 042)
3 116 210
6 335 165
Zobowiązania podporządkowane (Nota 29)
2 500 217
(76 145)
154 255
2 578 327
Zobowiązania z tytułu kaucji w związku z gwarancją emisji euroobligacji (Nota 29)
5 097 329
(479 271)
(4 618 058)
-
Zobowiązania w ramach działalności finansowej, razem
14 595 527
(1 015 032)
(663 915)
12 916 580
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
158
W zmianie stanu nie związanej z przepływami środków pieniężnych ujęte zostały różnice kursowe oraz odsetki naliczone.
Całkowity wypływ środków pieniężnych z tytułu leasingów (w tym przepływ związany z krótkoterminowymi umowami leasingowymi, z umowami leasingowymi aktywów o niskiej wartości, które nie umowami krótkoterminowymi oraz związany ze zmiennymi elementami zobowiązań leasingowych, które wykazywane w przepływach z działalności operacyjnej) wyniósł 92 383 tys. (w 2020 roku: 114 519 tys. zł).
43. Programy motywacyjne oparte na akcjach
Program motywacyjny dla Członków Zarządu Banku z 2014 roku
W dniu 31 marca 2014 roku Rada Nadzorcza zgodnie z rekomendacją Komisji ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej uchwaliła Regulamin Programu Motywacyjnego w spółce mBank S.A., który zastąpił postanowienia Regulaminu Programu Motywacyjnego w Spółce mBank S.A. z 7 grudnia 2012 roku.
W dniu 2 marca 2015 roku Rada Nadzorcza wydłużyła czas trwania programu z 31 grudnia 2018 roku do 31 grudnia 2021 roku. W ramach tego programu Członkowie Zarządu Banku mają prawo do premii, w tym do premii bezgotówkowej wypłacanej w akcjach Banku.
Za podstawę nabycia prawa do premii oraz wyliczenia jej wysokości za dany rok obrotowy przyjmuje się wartość netto współczynnika zwrotu z kapitału ROE netto Grupy mBanku i miesięczne wynagrodzenie Członka Zarządu należne mu na dzień 31 grudnia roku obrotowego, za który premia jest przyznawana. Równowartość 50% wysokości wyliczonej na podstawie wskaźnika ROE kwoty bazowej stanowi tzw. pierwszą część premii bazowej. W ramach pozostałej pięćdziesięcioprocentowej kwoty bazowej Komisja ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej jeżeli uzna, że Członek Zarządu wykonał ustalony roczny/wieloletni cel biznesowo-rozwojowy, może przyznać drugą część premii. Decyzja o przyznaniu drugiej części premii leży w wyłącznej gestii Komisji ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej, która według własnej oceny i decyzji potwierdza osiągnięcie MBO, biorąc pod uwagę sytuację na rynkach finansowych w ostatnim/poprzednich okresach finansowych.
Suma pierwszej i drugiej części premii bazowej stanowi premię bazową dla Członka Zarządu za dany rok obrotowy. 40% kwoty premii bazowej stanowi premię nieodroczoną i zostaje wypłacone w roku ustalenia premii bazowej w następujący sposób: 50% w formie wypłaty gotówkowej i 50% w akcjach Banku lub obligacjach z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji. 60% kwoty premii bazowej stanowi premię odroczoną i zostaje wypłacone w trzech równych transzach w kolejnych trzech latach następujących po roku ustalenia wysokości premii bazowej w następujący sposób: 50% z każdej z odroczonych transz w formie wypłaty gotówkowej i 50% z każdej z odroczonych transz w formie wypłaty bezgotówkowej w akcjach Banku lub obligacjach z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji.
Rada Nadzorcza na podstawie Rekomendacji Komisji ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej może podjąć decyzję o wstrzymaniu w całości bądź zmniejszeniu kwoty odroczonej transzy z uwagi na późniejszą ocenę pracy Członka Zarządu w dłuższym horyzoncie czasowym niż 1 rok finansowy/obrotowy, tj. za okres co najmniej 3 lat, który bierze pod uwagę cykl biznesowy Banku, jak również ryzyko związane z prowadzeniem działalności przez Bank, ale tylko gdy działania bądź zaniechania Członka Zarządu miały bezpośredni i negatywny wpływ na wynik finansowy i pozycję rynkową Banku w okresie oceny oraz w przypadku gdy co najmniej jeden z elementów zawartych w karcie wyników nie został spełniony.
Komisja ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej może podjąć decyzję o wstrzymaniu w całości bądź zmniejszeniu kwoty premii nieodroczonej i odroczonej za dany rok finansowy/obrotowy, w tym również w zakresie odroczonych transz jeszcze niewypłaconych, w sytuacji, gdy wystąpi jedna z przesłanek z art. 142 ust. 1 ustawy Prawo Bankowe, w szczególności z ust. 2. Wstrzymanie w całości bądź zmniejszenie premii nieodroczonej i odroczonej, jak również jakiejkolwiek odroczonej transzy przez Komisję ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej dotyczyć może również premii odroczonej i nieodroczonej, w tym odroczonej transzy niewypłaconej Członkowi Zarządu po wygaśnięciu bądź rozwiązaniu umowy zarządzanie.
W ramach wyżej opisanego programu po raz ostatni została przyznana premia za 2017 rok. Ostatnie rozliczenia z tego tytułu zostały zrealizowane w 2021 roku.
Część gotówkowa premii
Premia w równowartości 50% kwoty bazowej stanowi płatność rozliczaną w gotówce. Ujmowana jest w rachunku zysków i strat w korespondencji z zobowiązaniami wobec pracowników.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
159
Płatności oparte na akcjach - rozliczane w akcjach mBanku S.A.
Premia w równowartości 50% kwoty bazowej stanowi płatność rozliczaną w akcjach mBanku S.A. Koszty programu w tej części obciążają rachunek zysków i strat i ujmowane w korespondencji z pozostałymi kapitałami rezerwowymi.
Program oparty jest na bazie akcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych.
Poniższa tabela przedstawia liczbę opcji na akcje w odniesieniu do programu motywacyjnego dla Członków Zarządu Banku z 2014 roku.
31.12.2021
31.12.2020
Liczba opcji
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Liczba opcji
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Występujące na początek okresu
1 602
-
6 210
-
Przyznane w danym okresie
-
-
-
-
Umorzone w danym okresie
-
-
-
-
Wykonane w danym okresie*
1 602
4
4 608
4
Wygasłe w danym okresie
-
-
-
-
Występujące na koniec okresu
-
-
1 602
-
Możliwe do wykonania na koniec okresu
-
-
-
-
*Średnia ważona cena akcji w roku 2021 wyniosła 345,14 zł (w 2020 roku: 190,77 zł).
Program pracowniczy dla kluczowej kadry Grupy mBanku z 2014 roku
W dniu 31 marca 2014 Rada Nadzorcza mBanku podjęła na podstawie rekomendacji Komisji ds. Wynagrodzeń uchwałę zmieniającą regulamin programu pracowniczego, który zastąpił pracowniczy program motywacyjny dla kluczowej kadry Grupy mBanku z 2013 roku.
Celem programu jest zapewnienie wzrostu wartości akcji Spółki poprzez związanie interesu kluczowej kadry Grupy mBanku z interesem Spółki i jej akcjonariuszy oraz wdrożenie w Grupie mBanku polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Grupie mBanku S.A.
W dniu 2 marca 2015 roku Rada Nadzorcza zgodnie z rekomendacją Komisji ds. Wynagrodzeń wydłużyła czas trwania programu z 31 grudnia 2019 roku do 31 grudnia 2022 roku.
W ramach programu zostały przyznane i nabyte przez osoby uprawnione obligacje w ramach III, IV, V i VI transzy. Ostatnie rozliczenia w/w transz zostały zrealizowane w 2017 roku.
Począwszy od VII Transzy przyznane osobie uprawnionej prawo do nabycia obligacji zostało podzielone na cztery części, które realizowane odpowiednio: I część - obligacje nieodroczone, stanowiąca 50% z 60% kwoty premii uznaniowej przyznanej za dany rok obrotowy w roku ustalenia tego prawa, a następnie kolejne trzy równe części - obligacje odroczone, stanowiące 50% z 40% kwoty premii uznaniowej przyznanej za dany rok obrotowy po upływie 12, 24 i 36 miesięcy od dnia przyznania tego prawa. Na powyższych zasadach przyznano premie za lata 2014-2017. Ostatnie rozliczenia zostały zrealizowane w 2021 roku.
Część gotówkowa premii
Premia w równowartości 50% kwoty premii przyznanej za dany rok stanowi płatność rozliczaną w gotówce i odnoszona jest do rachunku zysków i strat w korespondencji z zobowiązaniami wobec pracowników.
Płatności oparte na akcjach - rozliczane w akcjach mBanku S.A.
Premia w równowartości 50% kwoty premii przyznanej za dany rok stanowi płatność rozliczaną w akcjach mBanku S.A. Koszty programu w tej części obciążają rachunek zysków i strat i ujmowane w korespondencji z pozostałymi kapitałami rezerwowymi. Program oparty jest na bazie akcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
160
Poniższa tabela przedstawia zmiany w liczbie opcji na akcje oraz średnie ważone ceny wykonania opcji w odniesieniu do programu motywacyjnego dla kluczowej kadry Grupy mBanku z 2014 roku.
31.12.2021
31.12.2020
Liczba opcji
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Liczba opcji
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Występujące na początek okresu
1 518
-
5 585
-
Przyznane w danym okresie
-
-
-
-
Umorzone w danym okresie
107
-
-
-
Wykonane w danym okresie*
1 411
4
4 067
4
Wygasłe w danym okresie
-
-
-
-
Występujące na koniec okresu
-
-
1 518
-
Możliwe do wykonania na koniec okresu
-
-
-
-
*Średnia ważona cena akcji w roku 2021 wyniosła 345,14 zł (w 2020 roku: 190,77 zł).
Program motywacyjny z 2018 roku dla Członków Zarządu i kluczowej kadry Grupy mBanku pracowników mających wpływ na profil ryzyka mBanku
W dniu 7 czerwca 2018 roku Rada Nadzorcza, zgodnie z rekomendacją Komisji ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej i decyzją Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia mBanku S.A. z dnia 9 maja 2018 roku, uchwaliła Regulamin Programu Motywacyjnego w spółce mBank S.A.
Program motywacyjny zastąpił istniejące programy, tj. program pracowniczy wprowadzony na podstawie uchwały Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia mBanku S.A. z dnia 27 października 2008 roku, z uwzględnieniem późniejszych zmian, oraz program dla Członków Zarządu wprowadzony na podstawie uchwały Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia mBanku S.A. z dnia 14 marca 2008 roku, z późniejszymi zmianami. Przy czym prawa z obligacji nabytych w ramach istniejących programów realizowane na zasadach określonych w tych programach.
Nowy program będzie realizowany od 1 stycznia 2018 roku do 31 grudnia 2028 roku. Osobami uprawnionymi do udziału w programie osoby zajmujące stanowiska zidentyfikowane jako mające istotny wpływ na profil ryzyka Banku zgodnie z polityką identyfikacji Risk Taker, określone jako Risk Taker I lub Risk Taker II, z wyłączeniem Risk Takers II Członków Zarządu spółki mBank Hipoteczny S.A., w której realizowany jest inny program motywacyjny.
Risk Taker I oznacza Członka Zarządu Banku. Risk Taker II oznacza pracownika zajmującego stanowisko zidentyfikowane jako mające istotny wpływ na profil ryzyka Banku zgodnie z polityką identyfikacji Risk Takers, w tym również osobę sprawującą funkcję Członka Zarządu w podmiocie z Grupy mBanku.
Na warunkach określonych w Regulaminie i Polityce Wynagradzania Risk Takers, Risk Takers będą mogli objąć nieodpłatnie warranty, a w wykonaniu praw z warrantów – akcje.
Bonus dla Risk Taker I
Rada Nadzorcza ustala wysokość bonusu za dany rok kalendarzowy każdemu Członkowi Zarządu indywidualnie w oparciu o ocenę realizacji wyznaczonych celów w odniesieniu do okresu co najmniej 3 lat, przy czym jego wysokość zależna jest od wysokości puli bonusów. Pula bonusów stanowi sumę kwot bazowych obliczonych dla każdego Członka Zarządu. Kwota bazowa wyliczana jest jako krotność wynagrodzenia zasadniczego, która uzależniona jest od poziomu wyniku Economic Profit (EP), przy czym EP liczony jest za okres 3 lat zgodnie z zasadami określonymi w Polityce Wynagradzania Risk Takers.
Bonus składa się z części nieodroczonej stanowiącej 40% bonusu i części odroczonej stanowiącej 60% bonusu.
Część odroczona i nieodroczona dzieli się po połowie na część gotówkową (50%) i część wypłacaną w postaci warrantów subskrypcyjnych (50%). Część nieodroczona gotówkowa podlega wypłacie w roku przyznania premii. Druga połowa części nieodroczonej (50%) jest wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych, nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od daty zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku za dany rok kalendarzowy.
Część odroczona, zarówno gotówkowa jak i część wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych, podlega wypłacie w 5 równych rocznych transzach. W każdej z transz część gotówkowa jest wypłacana po zatwierdzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku za poprzedni rok kalendarzowy, a część wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od daty zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
161
Bonus dla Risk Taker II
Wysokość bonusu za dany rok kalendarzowy ustala Zarząd Banku w odniesieniu do Risk Taker II będącego pracownikiem Banku lub Rada Nadzorcza spółki w odniesieniu do Risk Taker II będącego Członkiem Zarządu spółki z Grupy mBanku w oparciu o ocenę realizacji wyznaczonych celów z trzech ostatnich lat kalendarzowych, wynik Economic Profit Grupy mBanku oraz odpowiednio wynik linii biznesowej/spółki/jednostki organizacyjnej.
Bonus składa się z części nieodroczonej stanowiącej 60% bonusu i części odroczonej stanowiącej 40% bonusu. Część odroczona i nieodroczona dzieli się po połowie na część gotówkową (50%) i część wypłacaną w postaci warrantów subskrypcyjnych (50%). Część nieodroczona gotówkowa podlega wypłacie w roku przyznania premii. Druga połowa części nieodroczonej (50%) jest wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych, nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od daty zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku za dany rok kalendarzowy.
Część odroczona, zarówno gotówkowa jak i część wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych, podlega wypłacie w 3 równych rocznych transzach. W każdej z transz część gotówkowa wypłacana jest po zatwierdzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku za poprzedni rok kalendarzowy, a część wypłacana w postaci warrantów subskrypcyjnych, nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od daty zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy mBanku za dany rok kalendarzowy.
W przypadku gdy wysokość bonusu ustalona dla Risk Taker II za dany rok kalendarzowy nie przekracza jednej trzeciej całkowitego wynagrodzenia rocznego lub 200 tys. zł, bonus może zostać wypłacony w całości w postaci pieniężnej w formie nieodroczonej, na podstawie decyzji podjętej przez Zarząd Banku w odniesieniu do pracownika Banku lub Radę Nadzorczą spółki w odniesieniu do Członka Zarządu spółki z Grupy mBanku.
Część odroczona bonusu Risk Taker I oraz Risk Taker II podlega ocenie w zakresie ustalenia oraz wypłaty. Odpowiednio, Rada Nadzorcza mBanku w stosunku do Zarządu Banku, Zarząd Banku w odniesieniu do pracownika Banku lub Rada Nadzorcza spółki w odniesieniu do Członka Zarządu spółki z Grupy mBanku, może podjąć decyzję o wstrzymaniu w całości bądź zmniejszeniu kwoty odroczonej transzy w przypadku gdy stwierdzi, że w dłuższym horyzoncie czasowym niż 1 rok finansowy/obrotowy, tj. za okres co najmniej 3 lat, Risk Taker miał bezpośredni i negatywny wpływ na wynik finansowy lub pozycję rynkową Banku/Spółki/Grupy, naruszył przyjęte w Grupie zasady i normy, bezpośrednio doprowadził do znaczących strat finansowych, gdy co najmniej jeden z elementów zawartych w karcie wyników nie został spełniony lub zaistniała którakolwiek z przesłanek, o których mowa w art. 142, w szczególności ust. 2, ustawy Prawo Bankowe.
W przypadku zaistnienia zdarzeń o których mowa powyżej na etapie ustalania wysokości bonusu dla Risk Takers odpowiednio Rada Nadzorcza mBanku, Rada Nadzorcza spółki lub Zarząd mBanku może podjąć decyzję o nieprzyznaniu za dany rok kalendarzowy bonusu w całości lub jego redukcji.
Ponadto Risk Taker I oraz Risk Taker II może zostać zobowiązany na zasadach i w terminie określonym decyzją odpowiednio Rady Nadzorczej mBanku, Rady Nadzorczej spółki z Grupy lub Zarząd mBanku, do zwrotu bonusu przyznanego i wypłaconego za dany rok kalendarzowy (tj.: części nieodroczonej i wszystkich części odroczonych), w przypadku gdy naruszył przyjęte w Grupie mBanku zasady i normy, dopuścił się istotnego naruszenia powszechnie obowiązujących przepisów prawa lub bezpośrednio doprowadził do znaczących strat finansowych wynikających ze świadomego, negatywnego działania na szkodę Grupy mBanku lub Spółki lub doprowadził do nałożenia przez organy nadzorcze na Bank lub Spółkę sankcji finansowych na podstawie prawomocnej decyzji.
Decyzja o zaistnieniu wyżej opisanych zdarzeń może zostać podjęta do końca roku kalendarzowego, w którym nastąpi wypłata ostatniej transzy części odroczonej bonusu przyznanego za rok, w którym nastąpiło zdarzenie.
W przypadku uchwały Walnego Zgromadzenia mBanku S.A. o wypłacie za dany rok dywidendy Risk Taker I oraz Risk Taker II, któremu został przyznany bonus w ramach części nieodroczonej lub odroczonej, jest uprawniony do otrzymania niezależnie od bonusu ekwiwalentu pieniężnego na zasadach określonych w Polityce Wynagradzania Risk Takers w związku z odroczeniem części bonusu wypłacanej w warrantach subskrypcyjnych.
Premia w ramach wyżej opisanego Programu została przyznana dla Risk Takers I oraz Risk Takers II za 2018 i 2019 rok.
W dniu 17 grudnia 2020 roku Rada Nadzorcza zgodnie z rekomendacją Komisji ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej podjęła decyzję o zmianie Polityki Wynagradzania Risk Takers mając na uwadze dostosowanie zapisów Polityki do nowej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/878 z dnia 20 maja 2019 roku zmieniającej dyrektywę 2013/36/UE oraz rekomendację Urzędu Komisji Nadzoru
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
162
Finansowego w sprawie zmiennych składników wynagrodzenia w bankach zawartej w piśmie z dnia 17 kwietnia 2020 roku, dotyczącą oczekiwanych działań banków w odpowiedzi na wybuch pandemii COVID-19. W szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych ze zminimalizowaniem ryzyka związanego z utrzymaniem solidnej bazy kapitałowej Banku w celu zapewnienia możliwości skutecznego reagowania na sytuację gospodarczą kraju, np. związaną z pandemią COVID-19, począwszy od bonusu przyznawanego za 2020 rok Rada Nadzorcza w odniesieniu do Risk Taker I oraz Zarząd Banku w odniesieniu do Risk Taker II może podjąć uchwałę o wypłacie części lub całości transz gotówkowych (zarówno transzy nieodroczonej jak i transz odroczonych), w formie warrantów subskrypcyjnych. W 2021 roku bonus za 2020 rok dla Risk Takers II przyznano w całości w warrantach subskrypcyjnych. Ponadto zgodnie z uchwałą Rady Nadzorczej w formie warrantów subskrypcyjnych przyznano wynagrodzenie zmienne dla Risk Takers I. Wypłaty realizowane będą zgodnie z postanowieniami Polityki Wynagradzania Risk Takers. Realizacja pierwszej transzy przypada na 2022 rok.
Począwszy od bonusu, który będzie przyznawany za 2021 rok, zostaje wydłużony okres odraczania części gotówkowej jak i części wypłacanej w postaci warrantów subskrypcyjnych. Dla Risk Takers II, których stanowiska zostały zidentyfikowane jako stanowiska kadry kierowniczej wyższego szczebla (dotyczy Dyrektorów Zarządzających oraz członków Zarządu spółek Grupy mBanku), okres odraczania wydłużono z trzech do pięciu lat, dla pozostałych Risk Takers z trzech do czterech lat.
W przypadku gdy wysokość bonusu ustalona dla Risk Taker II (nie dotyczy stanowisk Risk Takers II zidentyfikowanych jako stanowiska kadry kierowniczej wyższego szczebla) za dany rok kalendarzowy nie przekracza jednej trzeciej rocznego łącznego wynagrodzenia, lub równowartości 50 tys. euro w złotych polskich, bonus może zostać wypłacony w całości w postaci pieniężnej w formie nieodroczonej na podstawie decyzji Zarządu Banku.
Poniższa tabela przedstawia zmiany w liczbie warrantów na akcje w odniesieniu do programu motywacyjnego dla Członków Zarządu i kluczowej kadry Grupy mBanku pracowników mających wpływ na profil ryzyka mBanku – z 2018 roku.
31.12.2021
31.12.2020
Liczba warrantów
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Liczba warrantów
Średnia ważona cena wykonania (w zł)
Występujące na początek okresu
33 264
-
17 067
-
Przyznane w danym okresie
79 297
-
24 195
-
Umorzone w danym okresie
220
-
-
-
Wykonane w danym okresie*
14 831
4
7 998
4
Wygasłe w danym okresie
-
-
-
-
Występujące na koniec okresu
97 510
-
33 264
-
Możliwe do wykonania na koniec okresu
-
-
-
-
*Średnia ważona cena akcji w roku 2021 wyniosła 345,14 zł (w 2020 roku: 190,77 zł).
Podsumowanie wpływu opisanych programów na sprawozdanie z sytuacji finansowej i rachunek zysków i strat Banku
Płatności oparte na akcjach – rozliczane w akcjach
Poniższa tabela przedstawia zmiany stanu pozostałych kapitałów rezerwowych powstałych w związku z opisanymi powyżej programami motywacyjnymi dla płatności opartych na akcjach i rozliczanych w akcjach mBanku S.A.
31.12.2021
31.12.2020
Programy motywacyjne
Stan na początek okresu
30 329
27 320
- wartość usług świadczonych przez pracowników
10 487
10 159
- rozliczenie zrealizowanych opcji
(6 837)
(7 150)
Stan na koniec okresu
33 979
30 329
Płatności gotówkowe
Koszty z tytułu części gotówkowej omawianych programów są zaprezentowane w Nocie 12.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
163
44. Transakcje z podmiotami powiązanymi
mBank S.A. jest jednostką dominującą Grupy mBanku S.A., a Commerzbank AG jest jednostką dominującą najwyższego szczebla i jednocześnie bezpośrednią jednostką dominującą wobec mBanku S.A.
Wszystkie transakcje pomiędzy Bankiem a podmiotami powiązanymi były transakcjami typowymi i rutynowymi, zawartymi na warunkach nie odbiegających od warunków rynkowych, a ich charakter i warunki wynikały z bieżącej działalności operacyjnej, prowadzonej przez Bank. Transakcje z podmiotami powiązanymi przeprowadzone w ramach zwykłej działalności operacyjnej obejmują kredyty, depozyty oraz transakcje w walutach obcych.
Bank świadczy na rzecz kluczowego personelu kierowniczego Banku, członków Rady Nadzorczej Banku oraz bliskich członków rodzin tych osób standardowe usługi finansowe obejmujące, między innymi, prowadzenie rachunków bankowych, przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów i inne usługi finansowe. Zdaniem Banku transakcje te są zawierane na warunkach rynkowych.
Zgodnie z ustawą Prawo bankowe udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia Członkom Zarządu i Rady Nadzorczej Banku, osobom zajmującym kierownicze stanowiska w Banku jak również podmiotom powiązanym z nimi kapitałowo lub organizacyjnie, następuje na podstawie Regulaminów uchwalonych przez Radę Nadzorczą mBanku S.A.
Regulaminy określają szczegółowe zasady oraz limity zadłużenia z tytułu udzielonych kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń w stosunku do wyżej wymienionych osób i podmiotów, które zgodne z przepisami wewnętrznymi Banku, określającymi kompetencje do podejmowania decyzji kredytowych, obowiązującymi dla klientów detalicznych i korporacyjnych Banku. Udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia Członkowi Zarządu i Rady Nadzorczej Banku, osobie zajmującej kierownicze stanowiska w Banku jak również podmiotowi powiązanemu z nimi kapitałowo lub organizacyjnie w kwocie przekraczającej limity ustanowione przez Prawo Bankowe powoduje, że decyzja o udzieleniu takiego produktu jest podejmowana w formie uchwały Zarządu i uchwały Rady Nadzorczej.
Warunki takich kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń, w tym zwłaszcza w odniesieniu do oprocentowania oraz prowizji i opłat, nie mogą być korzystniejsze od warunków stosowanych przez Bank odpowiednio dla klientów detalicznych lub korporacyjnych.
Poniższa tabela przedstawia wartości transakcji Banku z Członkami Rady Nadzorczej i Zarządu mBanku, kluczowym personelem kierowniczym mBanku, Członkami Rady Nadzorczej i Zarządu Commerzbanku oraz innymi osobami i podmiotami powiązanymi, a także ze spółkami Grupy Commerzbank AG. Wartość transakcji obejmuje salda aktywów i zobowiązań oraz związane z nimi koszty i przychody według stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku i 31 grudnia 2020 roku.
Członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu mBanku, kluczowy personel kierowniczy mBanku, Członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu Commerzbanku
Inne osoby i podmioty powiązane*
Spółki zależne mBanku
Commerzbank AG
Pozostałe spółki Grupy Commerzbank AG
Stan na koniec okresu
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
31.12.2021
31.12.2020
Sprawozdanie z sytuacji finansowej
Aktywa
3 669
2 104
1 833
748
20 331 269
17 964 178
1 204 403
773 702
37
2 806
Zobowiązania
18 585
10 214
4 156
5 829
556 352
801 682
2 884 929
2 590 735
73 658
69 810
Rachunek zysków i strat
Przychody z tytułu odsetek
52
42
41
32
189 072
232 490
33 504
49 832
138
400
Koszty z tytułu odsetek
(2)
(89)
-
(1)
(320)
(70 986)
(21 547)
(36 916)
(20)
(197)
Przychody z tytułu prowizji
56
38
9
10
20 784
17 382
6 101
6 025
258
49
Koszty z tytułu prowizji
-
-
-
-
(217 814)
(177 850)
-
-
-
-
Pozostałe przychody operacyjne
-
-
15
-
12 804
7 798
3 522
1 578
-
-
Ogólne koszty administracyjne amortyzacja i pozostałe koszty operacyjne
-
(22)
-
-
(4 522)
(6 304)
(5 192)
(6 488)
-
-
Zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane
Zobowiązania udzielone
669
743
145
234
2 763 259
2 791 357
1 564 733
1 721 547
3 514
7 409
Zobowiązania otrzymane
-
-
-
-
-
-
1 895 575
1 911 651
-
-
* Inne osoby i podmioty powiązane obejmują: bliskich członków rodzin Członków Rady Nadzorczej i Zarządu mBanku, kluczowego personelu kierowniczego mBanku, Członków Rady Nadzorczej i Zarządu Commerzbanku oraz podmioty kontrolowane lub współkontrolowane przez wyżej wymienione osoby.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
164
Pozycja Zobowiązania warunkowe udzielone obejmuje gwarancję udzieloną spółce zależnej mBank Hipoteczny S.A. w kwocie 565 211 tys. (na dzień 31 grudnia 2020 roku: 609 909 tys. zł) zabezpieczającą ryzyko spłaty portfela kredytów udzielonych przez spółkę klientom sektora nieruchomości komercyjnych. Dodatkowo w aktywach wykazano również kaucję złożoną w związku z udzieloną gwarancją w tej samej kwocie.
Zarząd mBanku S.A.
Na koniec 2021 roku Zarząd mBanku S.A. pełnił funkcje w następującym składzie:
1. Cezary Stypułkowski – Prezes Zarządu,
2. Andreas Böger – Wiceprezes Zarządu ds. Finansów,
3. Krzysztof Dąbrowski – Wiceprezes Zarządu ds. Operacji i Informatyki,
4. Cezary Kocik – Wiceprezes Zarządu ds. Bankowości Detalicznej,
5. Marek Lusztyn – Wiceprezes Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem,
6. Adam Pers – Wiceprezes Zarządu ds. Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej.
W 2021 roku nie nastąpiły żadne zmiany dotyczące składu Zarządu mBanku S.A.
Rada Nadzorcza mBanku S.A.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku skład Rady Nadzorczej mBanku S.A. przedstawia się następująco:
1. Agnieszka Słomka-Gołębiowska – Przewodnicząca
2. Bettina Orlopp – Wiceprzewodnicząca
3. Armin Barthel
4. Tomasz Bieske
5. Marcus Chromik
6. Mirosław Godlewski
7. Aleksandra Gren
8. Arno Walter
W trakcie 2021 roku nastąpiły przedstawione poniżej zmiany w składzie Rady Nadzorczej mBanku.
W dniu 15 marca 2021 roku Pani Sabine Schmittroth złożyła rezygnację z członkostwa w Radzie Nadzorczej ze skutkiem od 25 marca 2021 roku.
Z dniem 25 marca 2021 roku do Rady Nadzorczej został powołany Pan Fred Arno Walter.
W dniu 27 sierpnia 2021 roku Pan Jörg Hessenmüller złożył rezygnację z członkostwa w Radzie Nadzorczej ze skutkiem od 30 września 2021 roku.
W dniu 24 września 2021 roku na stanowisko Wiceprzewodniczącej Rady Nadzorczej została powołana Pani Bettina Orlopp ze skutkiem od 1 października 2021 roku.
Z dniem 25 października 2021 roku do Rady Nadzorczej został powołany Pan Armin Barthel.
Wynagrodzenie Członków Zarządu Banku oraz Rady Nadzorczej
Poniżej przedstawiono informacje o wartości wynagrodzeń, nagród lub korzyści wypłaconych i należnych Członkom Zarządu Banku, którzy pełnili swoje funkcje na koniec 2021 roku i 2020 roku, wynagrodzeń byłych Członków Zarządu oraz wynagrodzeń Członków Rady Nadzorczej mBanku S.A.
Wynagrodzenie wypłacone w zł
2021
2020
Zarząd Banku
Wynagrodzenie zasadnicze
11 892 665
12 291 821
Pozostałe korzyści
1 423 271
1 561 942
Bonus na poprzedni rok
-
1 560 000
Bonus odroczony
1 278 316
1 380 230
Wynagrodzenia byłych Członków Zarządu Banku
Wynagrodzenie zasadnicze
-
1 359 355
Pozostałe korzyści
3 210
185 897
Bonus na poprzedni rok
-
200 000
Bonus odroczony
491 000
774 834
Odszkodowanie (zakaz konkurencji)
2 228 000
309 951
Rada Nadzorcza
Wynagrodzenie zasadnicze
1 466 378
1 381 624
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
165
Łączne kwoty wynagrodzeń Członków Zarządu Banku obejmują: wynagrodzenia zasadnicze, nagrody, odprawy z tytułu rozwiązania umowy o zarządzanie, odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji, koszty polis oraz koszty mieszkań.
Wymienione wyżej świadczenia mają charakter krótkoterminowy.
Łączna kwota wynagrodzeń otrzymanych przez Członków Zarządu Banku pełniących funkcje w 2021 roku wyniosła 14 594 tys. zł (w 2020 roku: 19 101 tys. zł).
Zgodnie z obowiązującym w Banku systemem wynagrodzeń, Członkom Zarządu Banku może przysługiwać wynagrodzenie zmienne za rok 2021, które byłoby wypłacone w roku 2022. W związku z tym została utworzona rezerwa na wypłatę gotówkową za rok 2021 dla Członków Zarządu, która wynosiła 2 313 tys. na dzień 31 grudnia 2021 roku (na koniec 2020 roku: 1 714 tys. zł). Ostateczną decyzję na temat wysokości wynagrodzenia zmiennego podejmie Komisja ds. Wynagrodzeń Rady Nadzorczej Banku do dnia 3 marca 2022 roku.
W 2021 roku i w 2020 roku Członkowie Zarządu mBanku S.A. nie uzyskali wynagrodzenia z tytułu zasiadania w zarządach i radach nadzorczych spółek powiązanych.
Łączna kwota wynagrodzeń otrzymanych przez Członków Rady Nadzorczej Banku, Członków Zarządu Banku oraz pozostałych członków kluczowego personelu kierowniczego Banku pełniących funkcje w 2021 roku wyniosła 21 796 tys. zł (w 2020 roku: 26 888 tys. zł).
Szczegółowe informacje dotyczące wynagrodzeń poszczególnych Członków Zarządu i Rady Nadzorczej, jak również skład Rady Nadzorczej oraz informacje o byłych Członkach Zarządu zostały przedstawione w Sprawozdaniu Zarządu z działalności Grupy mBanku S.A. w Rozdziale 13.7. „Zarząd i Rada Nadzorcza skład, kompetencje i zasady działania”. 
Informacje o stanie posiadania akcji Banku przez osoby zarządzające i nadzorujące
Na dzień 31 grudnia 2021 roku akcje Banku posiadało czterech Członków Zarządu Banku: Pan Cezary Stypułkowski 25 230 sztuk, Pan Andreas Böger 1 646 sztuk, Pan Krzysztof Dąbrowski 892 sztuki i Pan Cezary Kocik – 256 sztuk.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku akcje Banku posiadało sześciu Członków Zarządu Banku: Pan Cezary Stypułkowski 23 250 sztuk, Pan Andreas Böger 819 sztuk, Pan Frank Bock 766 sztuk, Pan Krzysztof Dąbrowski – 1 682 sztuki, Pan Cezary Kocik – 2 161 sztuk i Pan Adam Pers – 158 sztuk.
45. Przejęcie i zbycie
Sprzedaż spółki Tele-Tech Investment sp. z o.o.
W dniu 15 lipca 2021 roku mBank S.A. podpisał warunkową umowę sprzedaży udziałów w spółce zależnej Tele-Tech Investment Sp. z o.o. oraz obligacji wyemitowanych przez spółkę. Po spełnieniu warunków zawieszających, w dniu 19 lipca 2021 roku Bank sprzedał 100% udziałów w tej spółce oraz wszystkie posiadane przez Bank obligacje wyemitowane przez tę spółkę.
Likwidacja spółki mFinance France S.A.
W związku z substytucją zobowiązań z mFinance France S.A. (mFF) do mBanku, opisaną szczegółowo w Nocie 29, począwszy od grudnia 2020 roku zaprzestano konsolidacji tej spółki. Proces substytucji zakończył się w październiku 2020 roku. W dniu 4 listopada 2020 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie mFF podjęło uchwałę w sprawie rozpoczęcia procesu przedterminowego rozwiązania spółki i powołania likwidatora. Spółka została prawomocnie wykreślona z francuskiego rejestru przedsiębiorców w dniu 4 czerwca 2021 roku.
Sprzedaż BDH Development Sp. z o.o.
W dniu 16 grudnia 2020 roku mBank S.A. i Archicom Polska S.A. podpisały umowę sprzedaży udziałów, na podstawie której mBank zbył 100% udziałów w kapitale zakładowym BDH Development Sp. z o.o.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
166
46. Adekwatność kapitałowa
Jedno z głównych zadań Banku polega na zapewnieniu odpowiedniego poziomu kapitału. W ramach polityki zarządzania kapitałem Bank tworzy ramy i wytyczne dla jak najbardziej efektywnego planowania i wykorzystania bazy kapitałowej, które:
są zgodne z obowiązującymi przepisami zewnętrznymi oraz regulacjami wewnętrznymi,
zabezpieczają kontynuację realizacji celów finansowych zapewniających odpowiedni poziom zwrotu dla akcjonariuszy,
zapewniają utrzymanie silnej bazy kapitałowej będącej podstawą wsparcia dla rozwoju biznesu.
Polityka zarządzania kapitałem w Banku opiera się o dwa podstawowe filary:
utrzymanie optymalnego poziomu i struktury funduszy własnych, zapewniających utrzymanie współczynników kapitałowych na poziomie wyższym niż założone minimum (przy uwzględnieniu poziomu akceptowanego apetytu na ryzyko) przy jednoczesnym zabezpieczeniu pokrycia kapitałem wszystkich istotnych rodzajów ryzyka zidentyfikowanych w działalności mBanku,
efektywne wykorzystanie bazy kapitałowej gwarantujące osiągnięcie oczekiwanych stóp zwrotu, w tym zwrotu z kapitału regulacyjnego i kapitału własnego.
Efektywne wykorzystanie kapitału jest integralną częścią polityki zarządzania kapitałem zorientowanej na osiągnięcie optymalnej stopy zwrotu z kapitału i dzięki temu stworzenia stabilnych podstaw zasilania bazy kapitałowej w przyszłych okresach. Pozwala to na utrzymanie współczynnika kapitału podstawowego Tier I (wyliczanego jako iloraz kapitału podstawowego Tier I oraz łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko), współczynnika kapitału Tier I (wyliczonego jako iloraz kapitału Tier I oraz łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko), łącznego współczynnika kapitałowego (wyliczanego jako iloraz funduszy własnych i łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko) oraz wskaźnika dźwigni (wyliczonego jako iloraz kapitału Tier 1 i miary całkowitej ekspozycji instytucji) na poziomie odpowiednio wyższym od wymaganego przez instytucję nadzorującą.
Kapitałowe cele strategiczne mBanku zorientowane na utrzymanie zarówno łącznego współczynnika kapitałowego, współczynnika kapitału Tier I, jak i współczynnika kapitału podstawowego Tier I oraz wskaźnika dźwigni na poziomie odpowiednio wyższym niż poziom wymagany przez nadzór bankowy. Pozwala to na rozwój biznesu przy jednoczesnym spełnieniu norm nadzorczych w dłuższej perspektywie.
Współczynniki kapitałowe
Pomiar adekwatności funduszy własnych, w tym m.in. kalkulacja współczynników kapitałowych i wskaźnika dźwigni finansowej, funduszy własnych oraz całkowitego wymogu kapitałowego mBanku, odbywała się w oparciu o przepisy:
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012, z późniejszymi zmianami (Rozporządzenie CRR),
Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) NR 680/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 roku ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne dotyczące sprawozdawczości nadzorczej instytucji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013, z późniejszymi zmianami (Rozporządzenie ITS),
Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665) z późniejszymi zmianami,
Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku (Dz. U. 2015 poz. 1513) o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym,
Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 25 maja 2017 roku w sprawie wyższej wagi ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach,
Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 września 2017 roku w sprawie bufora ryzyka systemowego.
W związku z wejściem w życie w 2015 roku Ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Ustawa), która transponuje przepisy Dyrektywy CRD IV do polskiego porządku prawnego, na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank zobowiązany jest dodatkowo utrzymywać fundusze własne na poziomie, który pozwoli pokryć wyznaczony na mocy przepisów ustawy bufor zabezpieczający (conservation buffer) w wysokości 2,5% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko (31 grudnia 2020 roku: 2,5%).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
167
Wskaźnik bufora antycyklicznego dla ekspozycji kredytowych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, który miał zastosowanie na koniec 2021 roku, zgodnie z artykułem 83 Ustawy, wyniósł 0% (na koniec 2020 roku: 0%). Wskaźnik bufora antycyklicznego specyficznego dla Banku, wyznaczany zgodnie z przepisami Ustawy jako średnia ważona wskaźników bufora antycyklicznego mających zastosowanie w jurysdykcjach, w których odnośne ekspozycje kredytowe Banku się znajdują, wyniósł na dzień 31 grudnia 2021 roku 5 p.b. (31 grudnia 2020 roku: 4 p.b.). Na wartość wskaźnika wpływ miały przede wszystkim ekspozycje oddziałów zagranicznych mBanku w Czechach i na Słowacji, gdzie wskaźniki bufora antycyklicznego wynosiły na koniec 2021 roku odpowiednio: 0,5% i 1,0% (na koniec 2020 roku odpowiednio: 0,5% i 1,0%).
W 2016 roku Bank otrzymał decyzję administracyjną KNF, zgodnie z którą Bank został uznany za inną instytucję o znaczeniu systemowym (O-SII). Na Bank został nałożony bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym, który zgodnie z decyzją KNF z dnia 29 października 2020 roku wyniósł 0,5% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko, obliczonej zgodnie z art. 92 ust. 3 Rozporządzenia CRR. Bufor ten powinien być utrzymywany zarówno na poziomie indywidualnym, jak i skonsolidowanym. Określona w decyzji administracyjnej wartość bufora ma zastosowanie na dzień 31 grudnia 2021 roku.
Z dniem 1 stycznia 2018 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie bufora ryzyka systemowego. Rozporządzenie określa bufor ryzyka systemowego w wysokości 3% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko z zastosowaniem do wszystkich ekspozycji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z wyjątkową sytuacją społeczno-gospodarczą, jaka powstała po pojawieniu się ogólnoświatowej pandemii COVID-19, wymóg ten został zniesiony poprzez uchylające Rozporządzenie Ministra Finansów, które obowiązuje od 19 marca 2020 roku i miało zastosowanie na dzień 31 grudnia 2021 roku.
Ostatecznie wymóg połączonego bufora wyznaczony dla Banku na koniec 2021 roku wyniósł 3,05% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko (na koniec 2020 roku: 3,04%).
Dodatkowo w wyniku przeprowadzonej przez Urząd KNF w 2021 roku oceny ryzyka w ramach procesu badania i oceny nadzorczej (BION), w szczególności oceny ryzyka związanego z portfelem walutowych kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych, Bank otrzymał indywidualne zalecenie, aby utrzymywać fundusze własne na pokrycie dodatkowego wymogu kapitałowego na poziomie jednostkowym w wysokości 2,45% na poziomie łącznego współczynnika kapitałowego oraz 1,83% na poziomie współczynnika kapitału Tier I (w 2020 roku odpowiednio: 3,24% oraz 2,43%). Dodatkowy wymóg kapitałowy wyznaczony przez KNF w 2021 roku obejmował także dodatkowe czynniki ryzyka związane z walutowymi kredytami mieszkaniowymi w obszarze ryzyka operacyjnego, ryzyka rynkowego oraz ryzyka zbiorowego niewykonania zobowiązania przez kredytobiorców.
Współczynniki kapitałowe znajdowały się w 2021 roku oraz w 2020 roku powyżej wymaganych wartości uwzględniających opisanej wyżej składowe.
mBank
31.12.2021
31.12.2020
Współczynnik kapitałowy
Poziom wymagany
Poziom zaraportowany
Poziom wymagany
Poziom zaraportowany
Łączny współczynnik kapitałowy (TCR)
13,50%
19,01%
14,28%
22,95%
Współczynnik kapitału Tier 1 (Tier 1 ratio)
10,88%
16,23%
11,47%
19,59%
Jednostkowy wskaźnik dźwigni finansowej, liczony według przepisów Rozporządzenia CRR oraz Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/62 z dnia 10 października 2014 roku zmieniającego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, z uwzględnieniem przejściowej definicji kapitału Tier I, na koniec 2021 roku wyniósł 6,53% (na koniec 2020 roku: 8,20%).
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
168
Fundusze własne
Zgodnie z Rozporządzeniem CRR, na fundusze własne składa się kapitał podstawowy Tier I, kapitał dodatkowy Tier I oraz kapitał Tier II, przy czym w Banku nie identyfikuje się pozycji, które kwalifikowałyby się jako dodatkowy kapitał Tier I.
Kapitał podstawowy Tier I mBanku obejmuje:
opłacone instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne,
zyski zatrzymane w poprzednich latach,
niezależnie zweryfikowane zyski z bieżącego okresu,
inne skumulowane całkowite dochody,
pozostałe kapitały rezerwowe,
fundusze ogólne ryzyka bankowego,
pozycje pomniejszające kapitał podstawowy Tier I (zyski i straty wycenione według wartości godziwej wynikające z własnego ryzyka kredytowego instytucji związanego z instrumentami pochodnymi będącymi zobowiązaniami, korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny, wartości niematerialne, niedobór korekt ryzyka kredytowego wobec oczekiwanych strat, instrumenty własne w kapitale podstawowym Tier I, korekty regulacyjne dotyczące innych skumulowanych całkowitych dochodów i wartości niematerialnych oraz odpisy netto).
Kapitał Tier II mBanku obejmuje instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne (zobowiązania podporządkowane o określonym terminie wymagalności oraz nadwyżka rezerw ponad oczekiwane uznane straty według metody AIRB w przypadku jej wystąpienia).
Fundusze własne mBanku na dzień 31 grudnia 2021 roku wyniosły 15 849 040 tys. zł, natomiast kapitał podstawowy Tier I Banku wyniósł 13 529 356 tys. (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 17 633 169 tys. zł oraz 15 049 829 tys. zł).
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko Banku obejmuje:
kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem w odniesieniu do ryzyka kredytowego, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rozmycia oraz dostaw z późniejszym terminem rozliczenia,
kwotę ekspozycji na ryzyko rynkowe, obejmującą ryzyko pozycji, ryzyko walutowe i ryzyko cen towarów,
kwotę ekspozycji na ryzyko operacyjne,
kwotę ekspozycji na ryzyko korekty wyceny kredytowej,
kwoty innych ekspozycji na ryzyko, obejmujące kwoty wynikające z zastosowania floora nadzorczego.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku metoda AIRB stosowana była do wyliczania wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta dla:
ekspozycji korporacyjnych mBanku,
portfela detalicznych kredytów mBanku zabezpieczonych hipotecznie,
ekspozycji mBanku z tytułu kredytowania specjalistycznego dla nieruchomości przychodowych (metoda IRB „slotting approach”),
ekspozycji detalicznych mBanku niezabezpieczonych hipotecznie,
ekspozycji detalicznych mBanku wobec mikrofirm zabezpieczonych hipotecznie (zgoda warunkowa),
ekspozycji wobec banków komercyjnych (zgoda warunkowa).
W przypadku portfeli objętych warunkową zgodą na stosowanie metody AIRB Bank zobowiązany jest stosować tzw. floor nadzorczy, który oznacza konieczność uzupełnienia kwoty wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego do wartości wymogu obliczonej według metody standardowej w sytuacji, gdy wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego obliczony z wykorzystaniem metody AIRB byłby niższy niż wyliczony z wykorzystaniem metody standardowej.
W przypadku ekspozycji detalicznych mBanku zabezpieczonych hipotecznie (mikrofirmy) oraz ekspozycji wobec banków komercyjnych, określone przez nadzór warunki o istotności wysokiej zostały zrealizowane i Bank aktualnie oczekuje na potwierdzenie ich realizacji ze strony nadzoru.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
169
W procesie kalkulacji łącznego współczynnika kapitałowego w trakcie 2021 roku mBank wdrożył ograniczenia nadzorcze KNF (mnożniki) związane z zaleceniem po wdrożeniu Nowej Definicji Defaultu oraz nowego modelu LGD w zakresie portfela kredytów detalicznych. Ograniczenia te zostały uwzględnione w procesie kalkulacji łącznej kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem na koniec 2021 roku i będą miały one zastosowanie do odwołania. Dodatkowo zgodnie z nowymi wymaganiami CRR Bank wdrożył w ciągu 2021 roku metodę standardową kalkulacji ekspozycji dla ryzyka kredytowego kontrahenta.
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku wyniosła 83 376 287 tys. zł, w tym kwota ekspozycji na ryzyko z tytułu ryzyka kredytowego, kredytowego kontrahenta oraz floora nadzorczego stanowiła 73 238 780 tys. (31 grudnia 2020 roku odpowiednio: 76 829 190 tys. oraz 67 650 959 tys. zł).
Proces ICAAP i kapitał wewnętrzny
Wdrożony w Banku proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego ICAAP (Internal Capital Adequacy Assessment Process) ma na celu utrzymanie zasobów kapitałowych na poziomie adekwatnym do profilu i poziomu ryzyka wynikającego z działalności Banku.
Zasoby te utrzymywane na bezpiecznym poziomie. Wartość funduszy własnych Banku w podejściu regulacyjnym kształtuje się znacznie powyżej wartości wymaganej w celu pokrycia całkowitego wymogu kapitałowego Banku wyznaczonego zgodnie z Rozporządzeniem CRR. Podobnie w podejściu ekonomicznym zasoby kapitałowe w postaci potencjału pokrycia ryzyka, kształtują się znacznie powyżej wartości kapitału wewnętrznego oszacowanego dla Banku zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 27 lipca 2021 roku w sprawie szczegółowego sposobu szacowania kapitału wewnętrznego oraz dokonywania przez bank przeglądów strategii i procedur szacowania i stałego utrzymywania kapitału wewnętrznego.
Kapitał wewnętrzny Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku wyniósł 6 206 163 tys. (31 grudnia 2020 roku: 6 331 147 tys. zł).
ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA
31.12.2021
31.12.2020
Kapitał podstawowy Tier I
13 529 356
15 049 829
Fundusze własne
15 849 040
17 633 169
Kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem na ryzyko kredytowe, kredytowe kontrahenta, rozmycia oraz dostaw z późniejszym terminem rozliczenia:
73 238 780
67 615 425
- w tym przy zastosowaniu metody standardowej
20 084 295
17 460 813
- w tym przy zastosowaniu metody AIRB
53 149 683
50 146 497
- w tym kwota ekspozycji na ryzyko z tytułu wkładu do funduszu kontrahenta centralnego na wypadek niewykonania zobowiązania
4 803
8 115
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko pozycji, ryzyko walutowe i ryzyko cen towarów
1 111 589
881 925
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko operacyjne
8 656 577
8 052 824
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko korekty wyceny kredytowej
369 340
243 482
Kwoty innych ekspozycji na ryzyko
-
35 534
Łączna kwota ekspozycji na ryzyko
83 376 287
76 829 190
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I
16,23%
19,59%
Łączny współczynnik kapitałowy
19,01%
22,95%
Kapitał wewnętrzny
6 206 163
6 331 147
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
170
FUNDUSZE WŁASNE
31.12.2021
31.12.2020
Fundusze własne
15 849 040
17 633 169
KAPITAŁ TIER I
13 529 356
15 049 829
Kapitał podstawowy Tier I
13 529 356
15 049 829
Instrumenty kapitałowe kwalifikujące się jako kapitał podstawowy Tier I
3 593 878
3 586 897
Opłacone instrumenty kapitałowe
169 474
169 330
Ażio
3 424 404
3 417 567
Zyski zatrzymane
883 128
2 051 957
Zyski zatrzymane w poprzednich latach
2 098 481
2 005 433
Uznany zysk lub uznana strata
(1 215 353)
46 524
Inne skumulowane całkowite dochody
(1 461 025)
420 050
Pozostałe kapitały rezerwowe
9 250 632
9 246 982
Fundusze ogólne ryzyka bankowego
1 115 143
1 115 143
Korekty w kapitale podstawowym Tier I z tytułu filtrów ostrożnościowych
(71 317)
(57 062)
Zyski i straty wycenione według wartości godziwej, wynikające z własnego ryzyka kredytowego instytucji związanego z instrumentami pochodnymi będącymi zobowiązaniami
(5 472)
(2 496)
(-) Korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny
(65 845)
(54 566)
(-) Wartości niematerialne
(683 698)
(481 264)
(-) Kwota brutto innych wartości niematerialnych
(720 387)
(503 931)
Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego związane z innymi aktywami niematerialnymi
36 689
22 667
(-) Niedobór korekt ryzyka kredytowego wobec oczekiwanych strat według metody IRB
(60 879)
-
Korekty z tytułu instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne
495 965
(405 680)
Elementy kapitału podstawowego Tier I lub odliczenia od kapitału podstawowego Tier I – inne
467 529
(427 194)
Kapitał dodatkowy Tier I
-
-
KAPITAŁ TIER II
2 319 684
2 583 340
Instrumenty kapitałowe i pożyczki podporządkowane kwalifikujące się jako kapitał Tier II
2 319 684
2 422 757
Nadwyżka rezerw ponad oczekiwane uznane straty według metody AIRB
-
160 583
RYZYKO KREDYTOWE
31.12.2021
31.12.2020
Kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem w odniesieniu do ryzyka kredytowego, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rozmycia oraz dostaw z późniejszym terminem rozliczenia
73 238 781
67 615 425
Metoda standardowa
20 084 295
17 460 813
Kategorie ekspozycji według metody standardowej z wyłączeniem pozycji sekurytyzacyjnych
20 084 295
17 460 813
Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych
1 529 441
573 464
Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych
15 495
25 942
Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego
6 320
9 280
Ekspozycje wobec instytucji
262 190
196 323
Ekspozycje wobec przedsiębiorstw
6 648 536
5 950 546
Ekspozycje detaliczne
2 706 126
2 924 798
Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach
2 187 885
1 214 778
Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania
207 841
375 174
Pozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem
103 368
71 129
Ekspozycje kapitałowe
6 401 663
6 052 244
Inne pozycje
15 430
67 135
Metoda AIRB
53 149 683
50 146 497
Metody IRB w przypadku gdy stosowane są oszacowania własne LGD lub współczynniki konwersji
50 246 503
47 329 005
Ekspozycje wobec instytucji
1 218 320
887 040
Ekspozycje wobec przedsiębiorstw – MŚP
4 542 716
5 965 598
Ekspozycje wobec przedsiębiorstw – kredytowanie specjalistyczne
3 868 520
5 668 264
Ekspozycje wobec przedsiębiorstw – inne
14 034 271
16 841 422
Ekspozycje detaliczne – wobec MŚP zabezpieczone nieruchomością
1 415 787
1 104 980
Ekspozycje detaliczne – wobec przedsiębiorstw niebędących MŚP zabezpieczone nieruchomością
6 786 934
5 186 155
Ekspozycje detaliczne – inne ekspozycje wobec MŚP
5 593 470
3 131 975
Ekspozycje detaliczne – inne ekspozycje wobec przedsiębiorstw niebędących MŚP
12 786 485
8 543 571
Inne aktywa niegenerujące zobowiązania kredytowego
2 903 180
2 817 492
Kwota ekspozycji na ryzyko z tytułu wkładu do funduszu kontrahenta centralnego na wypadek niewykonania zobowiązania
4 803
8 115
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
171
Na dzień 31 grudnia 2021 roku mBank po raz pierwszy uwzględnił w kalkulacji funduszy własnych, współczynników kapitałowych oraz wskaźnika dźwigni przepisy przejściowe dotyczące tymczasowego traktowania niezrealizowanych zysków i strat wycenianych według wartości godziwej przez inne całkowite dochody w związku z pandemią COVID-19, zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 roku zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 („przepisy przejściowe”).
Zaraportowane miary na dzień 31 grudnia 2021 roku wyliczone z uwzględnieniem przepisów przejściowych oraz miary na dzień 31 grudnia 2021 roku wyliczone bez uwzględnienia przepisów przejściowych przedstawiono w poniższej tabeli.
31 grudnia 2021 roku
Miary zaraportowane
Miary wyliczone bez uwzględnienia przepisów przejściowych
Kapitał podstawowy Tier I (tys. zł)
13 529 356
13 061 828
Kapitał Tier I (tys. zł)
13 529 356
13 061 828
Fundusze własne (tys. zł)
15 849 040
15 381 512
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I (w %)
16,23
15,67
Współczynnik kapitału Tier I (w %)
16,23
15,67
Łączny współczynnik kapitałowy (w %)
19,01
18,45
Wskaźnik dźwigni (w %)
6,53
6,32
47. Zdarzenia po dniu bilansowym
W dniu 24 lutego 2022 roku Rosja zaatakowała Ukrainę, czym zapoczątkowała zakrojone na szeroką skalę działania wojenne na Ukrainie. Społeczność międzynarodowa zareagowała wprowadzeniem sankcji przeciwko Rosji. Na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie można przewidzieć, jak dalej będzie się rozwijał konflikt zbrojny i międzynarodowa reakcja na ten konflikt.
Grupa mBanku nie prowadzi bezpośredniej działalności na Ukrainie ani w Rosji. Ekspozycja kredytowa Grupy wobec ukraińskich i rosyjskich instytucji, firm i osób fizycznych nie jest znacząca i na dzień 31 grudnia 2021 roku stanowiła 0,031% całkowitej ekspozycji kredytowej Grupy mBanku.
Niniejsze sprawozdanie finansowe mBanku za rok 2021 nie wymaga korekt z uwagi na powyższe zdarzenia.
Bank uważnie śledzi rozwój sytuacji związanej z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, a także analizuje jej potencjalne negatywne konsekwencje dla wszystkich klientów Banku. Na chwilę nie jest jeszcze możliwa wiarygodna ocena ich wpływu na działalność Banku w przyszłości ani oszacowanie wpływu na przyszłe sprawozdania finansowe mBanku, ponieważ jest to w dużym stopniu uzależnione od dalszego rozwoju wojny na Ukrainie, reakcji społeczności międzynarodowej oraz ich wpływu na polską gospodarkę i klientów mBanku.
mBank S.A.
Sprawozdanie Finansowe
według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok (w tys. zł)
172
PODPISY CZŁONKÓW ZARZĄDU MBANKU S.A.
Data
Imię i nazwisko
Stanowisko
Podpis
01.03.2022
Cezary Stypułkowski
Prezes Zarządu
(podpisano elektronicznie)
01.03.2022
Andreas Böger
Wiceprezes Zarządu ds. Finansów
(podpisano elektronicznie)
01.03.2022
Krzysztof Dąbrowski
Wiceprezes Zarządu ds. Operacji i Informatyki
(podpisano elektronicznie)
01.03.2022
Cezary Kocik
Wiceprezes Zarządu ds. Bankowości Detalicznej
(podpisano elektronicznie)
01.03.2022
Marek Lusztyn
Wiceprezes Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem
(podpisano elektronicznie)
01.03.2022
Adam Pers
Wiceprezes Zarządu ds. Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej
(podpisano elektronicznie)