Sprawozdanie biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego

Deloitte Assurance Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

al. Jana Pawła II 22

00-133 Warszawa

Polska

Tel.: +48 22 511 08 11

Fax.: +48 22 511 08 13

www.deloitte.com/pl

SPRAWOZDANIE NIEZALEŻNEGO BIEGŁEGO REWIDENTA Z BADANIA

Dla Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy i Rady Nadzorczej Banku Millennium S.A.

Sprawozdanie z badania rocznego sprawozdania finansowego

Opinia

Przeprowadziliśmy badanie rocznego sprawozdania finansowego Banku Millennium S.A. („Bank”), które zawiera bilans na dzień 31 grudnia 2023 r. oraz rachunek zysków i strat, sprawozdanie z całkowitych dochodów, zmiany stanu kapitałów własnych, sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych za rok zakończony w tym dniu oraz informację dodatkową zawierającą opis przyjętych istotnych zasad rachunkowości i inne informacje objaśniające („sprawozdanie finansowe”).

Naszym zdaniem sprawozdanie finansowe:

przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej Banku na dzień 31 grudnia 2023 r. oraz jego wyniku finansowego i przepływów pieniężnych za rok obrotowy zakończony w tym dniu, zgodnie z mającymi zastosowanie Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską („MSSF”) oraz przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości;
jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi Bank przepisami prawa oraz statutem Banku;
zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami rozdziału 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości („Ustawa o rachunkowości” - Dz.U. z 2023 r., poz. 120 z późn. zm.).

Niniejsza opinia jest spójna ze sprawozdaniem dodatkowym dla Komitetu Audytu, które wydaliśmy w tym samym dniu.

Podstawa opinii

Nasze badanie przeprowadziliśmy zgodnie z Krajowymi Standardami Badania („KSB”) w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania przyjętymi przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów oraz stosownie do ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym („Ustawa o biegłych rewidentach” – Dz. U. z 2023 r., poz. 1015 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia UE nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego („Rozporządzenie UE” – Dz. U. UE L158 z późn. zm.). Nasza odpowiedzialność zgodnie z tymi standardami została dalej opisana w sekcji naszego sprawozdania Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie sprawozdania finansowego.

Jesteśmy niezależni od Banku zgodnie z zasadami etyki zawodowej określonymi w przyjętym przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów Międzynarodowym Kodeksie etyki zawodowych księgowych (w tym Międzynarodowe standardy niezależności) („Kodeks etyki”) opracowanym i zatwierdzonym przez Radę Międzynarodowych Standardów Etyki dla Księgowych oraz z innymi wymogami etycznymi, które mają zastosowanie do badania sprawozdań finansowych w Polsce. Wypełniliśmy nasze inne obowiązki etyczne zgodnie z tymi wymogami i Kodeksem etyki. W trakcie przeprowadzania badania kluczowy biegły rewident oraz firma audytorska pozostali niezależni od Banku zgodnie z wymogami niezależności określonymi w Ustawie o biegłych rewidentach oraz w Rozporządzeniu UE.

Uważamy, że dowody badania, które uzyskaliśmy są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii.

Inne sprawy

Sprawozdanie finansowe Banku za rok zakończony 31 grudnia 2022 r. zostało zbadane przez działającego w imieniu innej firmy audytorskiej biegłego rewidenta, który wyraził opinię bez zastrzeżeń na temat tego sprawozdania w dniu 15 lutego 2023 r.

Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas

Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited

Sąd Rejonowy m. st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, KRS 0000789693, NIP: 679-318-56-05, REGON: 38357050000000

Kluczowe sprawy badania

Kluczowe sprawy badania są to sprawy, które według naszego zawodowego osądu były najbardziej znaczące podczas badania sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy. Obejmują one najbardziej znaczące ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia, w tym ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem. Do spraw tych odnieśliśmy się w kontekście naszego badania sprawozdania finansowego jako całości oraz przy formułowaniu naszej opinii oraz podsumowaliśmy naszą reakcję na te rodzaje ryzyka, a w przypadkach, w których uznaliśmy za stosowne przedstawiliśmy najważniejsze spostrzeżenia związane z tymi rodzajami ryzyka. Nie wyrażamy osobnej opinii na temat tych spraw.

Kluczowa sprawa badania	Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Rezerwy na sprawy sporne dotyczące portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do franka szwajcarskiego (CHF)
Bank udzielał walutowych kredytów hipotecznych indeksowanych do franka szwajcarskiego („kredyty CHF”). Jak przedstawiono w nocie 13.22 sprawozdania finansowego Kredyty i pożyczki udzielone klientom w podpunkcie 22k. Kredyty i pożyczki udzielone klientom wycenione wg zamortyzowanego kosztu wg struktury walutowej, wartość bilansowa brutto kredytów CHF pomniejszona o zmianę oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikającą z kwestii ryzyka prawnego na dzień 31 grudnia 2023 r. wyniosła 3 121 973 tys. PLN. Jak opisano w punkcie 12.1 sprawozdania finansowego Sprawy sądowe i aktualny stan rezerw na ryzyko prawne Bank jest stroną pozwaną w licznych sprawach sądowych, które zawierają roszczenia dotyczące orzeczenia częściowej nieważności umów kredytowych, tj. pod względem postanowień dotyczących waloryzacji lub orzeczenia, że umowy te są nieważne w całości. Osądy Zarządu dotyczące ujęcia i wyceny rezerw z tytułu postępowań sądowych i ryzyka prawnego są z natury obarczone ryzykiem i mogą zmieniać się w czasie, ponieważ szacowane wyniki trwających spraw sądowych są zależne od przyszłych rozstrzygnięć. Wydane orzeczenie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w dniu 3 października 2019 r. w zakresie kredytów indeksowanych do CHF zwiększa niepewności szacunków przy tworzeniu rezerw. Orzecznictwo TSUE, dokonało interpretacji przyczyn i skutków nieważności umów hipotecznych kredytów walutowych. Dalsza praktyka orzecznicza sądów polskich odgrywać będzie istotną rolę w wypełnieniu treścią wskazań Trybunału, a ponadto praktyka ta będzie miała istotne znaczenie co do zagadnień, które zważywszy na zakres kompetencji TSUE, podlegają orzecznictwu krajowemu. Z uwagi na istotność portfela kredytów CHF, a także znaczącą rolę i złożoność osądów i szacunków Zarządu dotyczących rezerw z tytułu postępowań sądowych i potencjalnych postępowań sądowych oraz proponowanych ugód oraz istotny wpływ kosztów ryzyka prawnego na wynik finansowy Banku, ujęcie i wycena tej rezerwy została uznana za kluczową sprawę badania.	W ramach procedur badania zapoznaliśmy się i oceniliśmy politykę rachunkowości zastosowaną przez Bank do ujęcia księgowego kosztów ryzyka prawnego kredytów CHF. Nasze procedury badania obejmowały również zrozumienie procesu tworzenia rezerwy na sprawy sporne dotyczące kredytów CHF oraz ocenę zaprojektowania i wdrożenia kontroli w odniesieniu do modelu zastosowanego do oszacowania rezerwy. W odniesieniu do modelu zastosowanego do oszacowania rezerwy nasze procedury obejmowały między innymi: ocenę metodyki oszacowania rezerw w zakresie postępowań sądowych oraz proponowanych ugód związanych z kredytami CHF oraz analizę racjonalności i zasadności przyjętych założeń, w tym w szczególności: prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych typów rozstrzygnięć dla toczących się spraw sądowych; szacowanej kwoty strat w przypadku wystąpienia każdego rodzaju rozstrzygnięcia oraz proponowanych ugód; szacowanej liczby napływu nowych pozwów indywidualnych oraz szacowanej liczby ugód oraz ich rozkładu w czasie; na podstawie wybranej losowo próby sprawdzenie poprawności danych stanowiących podstawę obliczeń; sprawdzenie matematycznej poprawności obliczeń; ocenę adekwatności i kompletności rezerw z tytułu spraw spornych rozpoznanych przez Bank w kontekście istniejącej dokumentacji prawnej oraz analizę wrażliwości rezerwy na zmiany najistotniejszych założeń. Ponadto, przy udziale naszych ekspertów prawnych dokonaliśmy przeglądu aktualnej oraz przewidywanej linii orzeczniczej dotyczącej pozwów związanych z kredytami CHF. Przenalizowaliśmy również istotne dane po dniu bilansowym w odniesieniu do przyjętych przez Bank na datę bilansową założeń. Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.

Kluczowa sprawa badania

Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy

Rezerwy na sprawy sporne dotyczące portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do franka szwajcarskiego (CHF)

Bank udzielał walutowych kredytów hipotecznych indeksowanych do franka szwajcarskiego („kredyty CHF”). Jak przedstawiono w nocie 13.22 sprawozdania finansowego Kredyty i pożyczki udzielone klientom w podpunkcie 22k. Kredyty i pożyczki udzielone klientom wycenione wg zamortyzowanego kosztu wg struktury walutowej, wartość bilansowa brutto kredytów CHF pomniejszona o zmianę oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikającą z kwestii ryzyka prawnego na dzień 31 grudnia 2023 r. wyniosła 3 121 973 tys. PLN.

Jak opisano w punkcie 12.1 sprawozdania finansowego Sprawy sądowe i aktualny stan rezerw na ryzyko prawne Bank jest stroną pozwaną w licznych sprawach sądowych, które zawierają roszczenia dotyczące orzeczenia częściowej nieważności umów kredytowych, tj. pod względem postanowień dotyczących waloryzacji lub orzeczenia, że umowy te są nieważne w całości.

Osądy Zarządu dotyczące ujęcia i wyceny rezerw z tytułu postępowań sądowych i ryzyka prawnego są z natury obarczone ryzykiem i mogą zmieniać się w czasie, ponieważ szacowane wyniki trwających spraw sądowych są zależne od przyszłych rozstrzygnięć.

Wydane orzeczenie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w dniu 3 października 2019 r. w zakresie kredytów indeksowanych do CHF zwiększa niepewności szacunków przy tworzeniu rezerw.

Orzecznictwo TSUE, dokonało interpretacji przyczyn i skutków nieważności umów hipotecznych kredytów walutowych. Dalsza praktyka orzecznicza sądów polskich odgrywać będzie istotną rolę w wypełnieniu treścią wskazań Trybunału, a ponadto praktyka ta będzie miała istotne znaczenie co do zagadnień, które zważywszy na zakres kompetencji TSUE, podlegają orzecznictwu krajowemu.

Z uwagi na istotność portfela kredytów CHF, a także znaczącą rolę i złożoność osądów i szacunków Zarządu dotyczących rezerw z tytułu postępowań sądowych i potencjalnych postępowań sądowych oraz proponowanych ugód oraz istotny wpływ kosztów ryzyka prawnego na wynik finansowy Banku, ujęcie i wycena tej rezerwy została uznana za kluczową sprawę badania.

W ramach procedur badania zapoznaliśmy się i oceniliśmy politykę rachunkowości zastosowaną przez Bank do ujęcia księgowego kosztów ryzyka prawnego kredytów CHF.

Nasze procedury badania obejmowały również zrozumienie procesu tworzenia rezerwy na sprawy sporne dotyczące kredytów CHF oraz ocenę zaprojektowania i wdrożenia kontroli w odniesieniu do modelu zastosowanego do oszacowania rezerwy.

W odniesieniu do modelu zastosowanego do oszacowania rezerwy nasze procedury obejmowały między innymi:

ocenę metodyki oszacowania rezerw w zakresie postępowań sądowych oraz proponowanych ugód związanych z kredytami CHF oraz analizę racjonalności i zasadności przyjętych założeń, w tym w szczególności:
- prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych typów rozstrzygnięć dla toczących się spraw sądowych;
- szacowanej kwoty strat w przypadku wystąpienia każdego rodzaju rozstrzygnięcia oraz proponowanych ugód;
- szacowanej liczby napływu nowych pozwów indywidualnych oraz szacowanej liczby ugód oraz ich rozkładu w czasie;
na podstawie wybranej losowo próby sprawdzenie poprawności danych stanowiących podstawę obliczeń;
sprawdzenie matematycznej poprawności obliczeń;
ocenę adekwatności i kompletności rezerw z tytułu spraw spornych rozpoznanych przez Bank w kontekście istniejącej dokumentacji prawnej oraz analizę wrażliwości rezerwy na zmiany najistotniejszych założeń.

Ponadto, przy udziale naszych ekspertów prawnych dokonaliśmy przeglądu aktualnej oraz przewidywanej linii orzeczniczej dotyczącej pozwów związanych z kredytami CHF.

Przenalizowaliśmy również istotne dane po dniu bilansowym w odniesieniu do przyjętych przez Bank na datę bilansową założeń.

Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.

Kluczowa sprawa badania	Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom
Szczegółowe informacje na temat zastosowanych przez Bank metod i modeli oraz poziomu odpisów z tytułu utraty wartości kredytów udzielonych klientom zostały przedstawione w punkcie 7.3 Przyjęte zasady rachunkowości, punkcie 8.3 Ryzyko kredytowe oraz nocie 13.22 Kredyty i pożyczki udzielone klientom w sprawozdaniu finansowym. Jak przedstawiono w nocie 13.22 sprawozdania finansowego Kredyty i pożyczki udzielone klientom w podpunkcie 22h. Zmiana stanu odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek wycenianych wg zamortyzowanego kosztu, wartość odpisów z tytułu udzielonych kredytów klientom na dzień 31 grudnia 2023 r. wyniosła 2 299 364 tys. PLN. Szacowanie odpisów wymaga istotnego osądu Zarządu Banku oraz przyjęcia w procesie ich kalkulacji znaczących założeń makroekonomicznych i szacunków, w tym przede wszystkim w zakresie oszacowania parametrów ryzyka kredytowego w modelach kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych zgodnie z wymogami Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 9 Instrumenty finansowe (MSSF 9). Kwestia ta została uznana przez nas za kluczową sprawę badania z uwagi na istotny wpływ odpisów z tytułu utraty wartości na wycenę bilansową należności kredytowych.	Poddaliśmy krytycznej analizie zaprojektowanie i działanie procesu oraz polityki tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom oraz dokonaliśmy oceny systemu kontroli w tym procesie, w tym kontroli automatycznych w systemach IT Banku, biorąc pod uwagę także możliwe obejścia kontroli. W ramach przeprowadzonych procedur dokonaliśmy uzgodnienia bazy należności z tytułu kredytów z księgami rachunkowymi Banku w celu potwierdzenia kompletności ujęcia należności kredytowych będących podstawą tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości, jak również wartości tych odpisów. W odniesieniu do weryfikacji poprawności zastosowania wymogów MSSF 9, nasze procedury obejmowały między innymi: ocenę stosowanej przez Bank metodyki w zakresie klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych pod kątem zgodności z wymogami MSSF 9, jak i praktyki rynkowej; ocenę stosowanej przez Bank metodyki utraty wartości pod kątem zgodności z wymogami MSSF 9, w szczególności w zakresie stosowania kryteriów SICR, czyli znaczącego wzrostu ryzyka kredytowego od momentu udzielenia kredytu dla wybranej próby ekspozycji, definicji niewykonania zobowiązania, przyjętych parametrów PD, LGD oraz uwzględnienia informacji prospektywnych przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych; ocenę kompletności i poprawności ujawnień w zakresie zwłaszcza ryzyka kredytowego aktywów finansowych. W zakresie szacowania odpisów portfelowych wykonaliśmy m.in. następujące procedury: analizę stosowanej metodyki szacowania odpisów na straty oczekiwane, w tym adekwatności parametrów ryzyka stosowanych przez Bank; niezależne przeliczenie wartości odpisów na straty oczekiwane dla wybranych losowo ekspozycji i wybranych parametrów w metodzie portfelowej; ocenę zmian w przyjętych założeniach do budowy modeli wykorzystywanych przy pomiarze ryzyka kredytowego oraz zastosowanego podejścia do weryfikacji modeli na podstawie danych historycznych (tzw. „back-test’ów”).

Kluczowa sprawa badania

Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy

Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom

Szczegółowe informacje na temat zastosowanych przez Bank metod i modeli oraz poziomu odpisów z tytułu utraty wartości kredytów udzielonych klientom zostały przedstawione w punkcie 7.3 Przyjęte zasady rachunkowości, punkcie 8.3 Ryzyko kredytowe oraz nocie 13.22 Kredyty i pożyczki udzielone klientom w sprawozdaniu finansowym.

Jak przedstawiono w nocie 13.22 sprawozdania finansowego Kredyty i pożyczki udzielone klientom w podpunkcie 22h. Zmiana stanu odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek wycenianych wg zamortyzowanego kosztu, wartość odpisów z tytułu udzielonych kredytów klientom na dzień 31 grudnia 2023 r. wyniosła 2 299 364 tys. PLN.

Szacowanie odpisów wymaga istotnego osądu Zarządu Banku oraz przyjęcia w procesie ich kalkulacji znaczących założeń makroekonomicznych i szacunków, w tym przede wszystkim w zakresie oszacowania parametrów ryzyka kredytowego w modelach kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych zgodnie z wymogami Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 9 Instrumenty finansowe (MSSF 9).

Kwestia ta została uznana przez nas za kluczową sprawę badania z uwagi na istotny wpływ odpisów z tytułu utraty wartości na wycenę bilansową należności kredytowych.

Poddaliśmy krytycznej analizie zaprojektowanie i działanie procesu oraz polityki tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom oraz dokonaliśmy oceny systemu kontroli w tym procesie, w tym kontroli automatycznych w systemach IT Banku, biorąc pod uwagę także możliwe obejścia kontroli.

W ramach przeprowadzonych procedur dokonaliśmy uzgodnienia bazy należności z tytułu kredytów z księgami rachunkowymi Banku w celu potwierdzenia kompletności ujęcia należności kredytowych będących podstawą tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości, jak również wartości tych odpisów.

W odniesieniu do weryfikacji poprawności zastosowania wymogów MSSF 9, nasze procedury obejmowały między innymi:

ocenę stosowanej przez Bank metodyki w zakresie klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych pod kątem zgodności z wymogami MSSF 9, jak i praktyki rynkowej;
ocenę stosowanej przez Bank metodyki utraty wartości pod kątem zgodności z wymogami MSSF 9, w szczególności w zakresie stosowania kryteriów SICR, czyli znaczącego wzrostu ryzyka kredytowego od momentu udzielenia kredytu dla wybranej próby ekspozycji, definicji niewykonania zobowiązania, przyjętych parametrów PD, LGD oraz uwzględnienia informacji prospektywnych przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych;
ocenę kompletności i poprawności ujawnień w zakresie zwłaszcza ryzyka kredytowego aktywów finansowych.

W zakresie szacowania odpisów portfelowych wykonaliśmy m.in. następujące procedury:

analizę stosowanej metodyki szacowania odpisów na straty oczekiwane, w tym adekwatności parametrów ryzyka stosowanych przez Bank;
niezależne przeliczenie wartości odpisów na straty oczekiwane dla wybranych losowo ekspozycji i wybranych parametrów w metodzie portfelowej;
ocenę zmian w przyjętych założeniach do budowy modeli wykorzystywanych przy pomiarze ryzyka kredytowego oraz zastosowanego podejścia do weryfikacji modeli na podstawie danych historycznych (tzw. „back-test’ów”).

Kluczowa sprawa badania	Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
	W odniesieniu do odpisów z tytułu utraty wartości szacowanych w oparciu o podejście indywidualne: analizę poprawności procesu identyfikacji przesłanek utraty wartości; ocenę prawidłowości oszacowania odpisów dla wybranej próby ekspozycji ze stwierdzonymi przesłankami utraty wartości w zakresie poprawności przyjmowanych wartości zabezpieczeń oraz założeń dotyczących pozostałych przepływów pieniężnych. Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.
Wynik na transakcji bancassurance
Jak ujawniono w nocie 13.5 Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych według wartości godziwej przez wynik finansowy sprawozdania finansowego w 2023 r. Bank zawarł umowę sprzedaży 80% udziałów w spółce Millennium Financial Services sp. z o.o. („Spółka”) na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie Europa S.A., które nabyło 72% udziałów Spółki oraz Towarzystwa Ubezpieczeń Europa S.A., które nabyło 8% udziałów Spółki (łącznie „Kupujący”). Bank zawarł również, z Kupującymi oraz Spółką, umowy dotyczące wyłącznego modelu dystrybucji ubezpieczeń, w tym umowę o współpracy, umowy dystrybucyjne oraz umowy agencyjne. Strategiczna współpraca ubezpieczeniowa przewiduje długoterminową (10 lat) współpracę w zakresie bancassurance, w odniesieniu do określonych ubezpieczeń powiązanych z produktami kredytowymi oferowanymi przez Bank. W związku z przeprowadzoną transakcją sprzedaży udziałów Spółki, Bank rozpoznał w 2023 r. w rachunku zysków i strat wynik w łącznej kwocie 652,4 mln PLN. Z uwagi na istotność wyniku rozpoznanego na transakcji oraz fakt, że sposób ujęcia księgowego poszczególnych umów składających się na transakcję zawiera istotny poziom profesjonalnego osądu, uważamy obszar ten za kluczową sprawę badania.	W ramach procedur badania zapoznaliśmy się z umowami zawartymi z Kupującymi oraz Spółką. W zakresie transakcji bancassurance przeanalizowaliśmy poprawność ujęcia transakcji w świetle Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, w tym m.in.: oceniliśmy przyjętą przez Bank politykę rachunkowości dla celów rozliczenia transakcji; poddaliśmy szczegółowej analizie spełnienie warunków dotyczących utraty kontroli nad Spółką; poddaliśmy ocenie kompletność identyfikacji przez Bank zobowiązań umownych oraz zasady alokacji wynagrodzeń do zidentyfikowanych składników zobowiązań umownych; przeanalizowaliśmy pozostałe umowy zawarte z Kupującymi i Spółką w zakresie identyfikacji zobowiązań umownych i prawidłowości przypisania do nich umownych wynagrodzeń. W zakresie ujęcia i klasyfikacji pozostałych w Banku 20% udziałów w Spółce: oceniliśmy prawidłowość przyjętych zasad klasyfikacji i wyceny; przy wsparciu naszych specjalistów wewnętrznych z zakresu wycen przeanalizowaliśmy wycenę 20% pozostałych w Banku udziałów Spółki, w tym poddaliśmy krytycznej analizie wybrane założenia. Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.

Kluczowa sprawa badania

Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy

W odniesieniu do odpisów z tytułu utraty wartości szacowanych w oparciu o podejście indywidualne:

analizę poprawności procesu identyfikacji przesłanek utraty wartości;
ocenę prawidłowości oszacowania odpisów dla wybranej próby ekspozycji ze stwierdzonymi przesłankami utraty wartości w zakresie poprawności przyjmowanych wartości zabezpieczeń oraz założeń dotyczących pozostałych przepływów pieniężnych.

Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.

Wynik na transakcji bancassurance

Jak ujawniono w nocie 13.5 Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych według wartości godziwej przez wynik finansowy sprawozdania finansowego w 2023 r. Bank zawarł umowę sprzedaży 80% udziałów w spółce Millennium Financial Services sp. z o.o. („Spółka”) na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie Europa S.A., które nabyło 72% udziałów Spółki oraz Towarzystwa Ubezpieczeń Europa S.A., które nabyło 8% udziałów Spółki (łącznie „Kupujący”). Bank zawarł również, z Kupującymi oraz Spółką, umowy dotyczące wyłącznego modelu dystrybucji ubezpieczeń, w tym umowę o współpracy, umowy dystrybucyjne oraz umowy agencyjne. Strategiczna współpraca ubezpieczeniowa przewiduje długoterminową (10 lat) współpracę w zakresie bancassurance, w odniesieniu do określonych ubezpieczeń powiązanych z produktami kredytowymi oferowanymi przez Bank.

W związku z przeprowadzoną transakcją sprzedaży udziałów Spółki, Bank rozpoznał w 2023 r. w rachunku zysków i strat wynik w łącznej kwocie 652,4 mln PLN.

Z uwagi na istotność wyniku rozpoznanego na transakcji oraz fakt, że sposób ujęcia księgowego poszczególnych umów składających się na transakcję zawiera istotny poziom profesjonalnego osądu, uważamy obszar ten za kluczową sprawę badania.

W ramach procedur badania zapoznaliśmy się z umowami zawartymi z Kupującymi oraz Spółką.

W zakresie transakcji bancassurance przeanalizowaliśmy poprawność ujęcia transakcji w świetle Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, w tym m.in.:

oceniliśmy przyjętą przez Bank politykę rachunkowości dla celów rozliczenia transakcji;
poddaliśmy szczegółowej analizie spełnienie warunków dotyczących utraty kontroli nad Spółką;
poddaliśmy ocenie kompletność identyfikacji przez Bank zobowiązań umownych oraz zasady alokacji wynagrodzeń do zidentyfikowanych składników zobowiązań umownych;
przeanalizowaliśmy pozostałe umowy zawarte z Kupującymi i Spółką w zakresie identyfikacji zobowiązań umownych i prawidłowości przypisania do nich umownych wynagrodzeń.

W zakresie ujęcia i klasyfikacji pozostałych w Banku 20% udziałów w Spółce:

oceniliśmy prawidłowość przyjętych zasad klasyfikacji i wyceny;
przy wsparciu naszych specjalistów wewnętrznych z zakresu wycen przeanalizowaliśmy wycenę 20% pozostałych w Banku udziałów Spółki, w tym poddaliśmy krytycznej analizie wybrane założenia.

Nasze procedury obejmowały również analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym pod kątem ich kompletności i adekwatności zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.

Kluczowa sprawa badania	Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Ocena założenia kontynuacji działalności
Jak opisano w punkcie 7.1 Oświadczenie o zgodności z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej sprawozdania finansowego, sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy zastosowaniu założenia o kontynuacji działalności, co oznacza kontynuację działalności Banku przez co najmniej 12 miesięcy od dnia sporządzenia sprawozdania finansowego. Wprowadzony w roku 2022 rządowy program pomocy kredytobiorcom, który swoim zakresem objął lata 2022 oraz 2023, skutkował koniecznością uruchomienia Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału, które w 2023 roku były nadal realizowane przez Bank. W oparciu o realizowane przez Bank działania w ramach Planów, współczynniki kapitałowe na dzień 31 grudnia 2023 r. były powyżej minimalnych wymogów. Z uwagi na fakt, że Bank kontynuuje realizację Planu Ochrony Kapitału i Planu Naprawy uważamy obszar ten za kluczową sprawę badania.	W odpowiedzi na realizację przez Bank Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału przeprowadziliśmy: analizę Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału; dyskusję z Zarządem Banku dotycząca planów i działań, które należy podjąć w celu zapewnienia kontynuacji działalności Banku oraz realizacji Planu Naprawy Banku i Planu Ochrony Kapitału; ocenę możliwości realizacji powyższych planów przez Bank; dyskusję z Zarządem Banku i analizę scenariuszy potencjalnego wpływu przyszłych niepewności, w tym ryzyka związanego z możliwym wydłużeniem tzw. wakacji kredytowych oraz dalszym rozwojem orzecznictwa sądowego w zakresie walutowych kredytów hipotecznych; przegląd współczynników adekwatności kapitałowej wraz z analizą wrażliwości w przypadku realizacji negatywnych scenariuszy; przegląd sytuacji płynnościowej Banku; przegląd protokołów i korespondencji z regulatorem w tym zakresie; analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym dotyczących założonej przez Bank kontynuacji działalności.

Kluczowa sprawa badania

Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy

Ocena założenia kontynuacji działalności

Jak opisano w punkcie 7.1 Oświadczenie o zgodności z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej sprawozdania finansowego, sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy zastosowaniu założenia o kontynuacji działalności, co oznacza kontynuację działalności Banku przez co najmniej 12 miesięcy od dnia sporządzenia sprawozdania finansowego.

Wprowadzony w roku 2022 rządowy program pomocy kredytobiorcom, który swoim zakresem objął lata 2022 oraz 2023, skutkował koniecznością uruchomienia Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału, które w 2023 roku były nadal realizowane przez Bank. W oparciu o realizowane przez Bank działania w ramach Planów, współczynniki kapitałowe na dzień 31 grudnia 2023 r. były powyżej minimalnych wymogów.

Z uwagi na fakt, że Bank kontynuuje realizację Planu Ochrony Kapitału i Planu Naprawy uważamy obszar ten za kluczową sprawę badania.

W odpowiedzi na realizację przez Bank Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału przeprowadziliśmy:

analizę Planu Naprawy oraz Planu Ochrony Kapitału;
dyskusję z Zarządem Banku dotycząca planów i działań, które należy podjąć w celu zapewnienia kontynuacji działalności Banku oraz realizacji Planu Naprawy Banku i Planu Ochrony Kapitału;
ocenę możliwości realizacji powyższych planów przez Bank;
dyskusję z Zarządem Banku i analizę scenariuszy potencjalnego wpływu przyszłych niepewności, w tym ryzyka związanego z możliwym wydłużeniem tzw. wakacji kredytowych oraz dalszym rozwojem orzecznictwa sądowego w zakresie walutowych kredytów hipotecznych;
przegląd współczynników adekwatności kapitałowej wraz z analizą wrażliwości w przypadku realizacji negatywnych scenariuszy;
przegląd sytuacji płynnościowej Banku;
przegląd protokołów i korespondencji z regulatorem w tym zakresie;
analizę ujawnień w sprawozdaniu finansowym dotyczących założonej przez Bank kontynuacji działalności.

Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej za sprawozdanie finansowe

Zarząd Banku jest odpowiedzialny za sporządzenie, na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, sprawozdania finansowego, które przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej i wyniku finansowego Banku zgodnie z mającymi zastosowanie Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską, przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz obowiązującymi Bank przepisami prawa i statutem, a także za kontrolę wewnętrzną, którą Zarząd uznaje za niezbędną, aby umożliwić sporządzenie sprawozdania finansowego niezawierającego istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem.

Sporządzając sprawozdanie finansowe Zarząd Banku jest odpowiedzialny za ocenę zdolności Banku do kontynuowania działalności, ujawnienie, jeżeli ma to zastosowanie, spraw związanych z kontynuacją działalności oraz za przyjęcie zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości, z wyjątkiem sytuacji kiedy Zarząd albo zamierza dokonać likwidacji Banku, albo zaniechać prowadzenia działalności, albo nie ma żadnej realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.

Zarząd Banku oraz członkowie Rady Nadzorczej Banku są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości. Członkowie Rady Nadzorczej są odpowiedzialni za nadzorowanie procesu sprawozdawczości finansowej Banku.

Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie sprawozdania finansowego

Naszymi celami są uzyskanie racjonalnej pewności, czy sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem oraz wydanie sprawozdania z badania zawierającego naszą opinię. Racjonalna pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że badanie przeprowadzone zgodnie z KSB zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie. Zniekształcenia mogą powstawać na skutek oszustwa lub błędu i są uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje gospodarcze użytkowników podjęte na podstawie tego sprawozdania finansowego.

Zakres badania nie obejmuje zapewnienia co do przyszłej rentowności Banku ani efektywności lub skuteczności prowadzenia jego spraw przez Zarząd Banku obecnie lub w przyszłości.

Podczas badania zgodnego z KSB stosujemy zawodowy osąd i zachowujemy zawodowy sceptycyzm, a także:

identyfikujemy i oceniamy ryzyka istotnego zniekształcenia sprawozdania finansowego spowodowanego oszustwem lub błędem, projektujemy i przeprowadzamy procedury badania odpowiadające tym ryzykom i uzyskujemy dowody badania, które są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii. Ryzyko niewykrycia istotnego zniekształcenia wynikającego z oszustwa jest większe niż tego wynikającego z błędu, ponieważ oszustwo może dotyczyć zmowy, fałszerstwa, celowych pominięć, wprowadzenia w błąd lub obejścia kontroli wewnętrznej;
uzyskujemy zrozumienie kontroli wewnętrznej stosownej dla badania w celu zaprojektowania procedur badania, które są odpowiednie w danych okolicznościach, ale nie w celu wyrażenia opinii na temat skuteczności kontroli wewnętrznej Banku;
oceniamy odpowiedniość zastosowanych zasad (polityki) rachunkowości oraz zasadność szacunków księgowych oraz powiązanych ujawnień dokonanych przez Zarząd Banku;
wyciągamy wniosek na temat odpowiedniości zastosowania przez Zarząd Banku zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości oraz, na podstawie uzyskanych dowodów badania, czy istnieje istotna niepewność związana ze zdarzeniami lub warunkami, która może poddawać w znaczącą wątpliwość zdolność Banku do kontynuacji działalności. Jeżeli dochodzimy do wniosku, że istnieje istotna niepewność, wymagane jest od nas zwrócenie uwagi w naszym sprawozdaniu biegłego rewidenta na powiązane ujawnienia w sprawozdaniu finansowym lub, jeżeli takie ujawnienia są nieadekwatne, modyfikujemy naszą opinię. Nasze wnioski są oparte na dowodach badania uzyskanych do dnia sporządzenia naszego sprawozdania biegłego rewidenta, jednakże przyszłe zdarzenia lub warunki mogą spowodować, że Bank zaprzestanie kontynuacji działalności;
oceniamy ogólną prezentację, strukturę i zawartość sprawozdania finansowego, w tym ujawnienia oraz czy sprawozdanie finansowe przedstawia będące ich podstawą transakcje i zdarzenia w sposób zapewniający rzetelną prezentację.

Przekazujemy Radzie Nadzorczej Banku informacje o, między innymi, planowanym zakresie i czasie przeprowadzenia badania oraz znaczących ustaleniach badania, w tym wszelkich znaczących słabościach kontroli wewnętrznej, które zidentyfikujemy podczas badania.

Składamy Radzie Nadzorczej Banku oświadczenie, że przestrzegaliśmy stosownych wymogów etycznych dotyczących niezależności oraz, że będziemy informować ją o wszystkich powiązaniach i innych sprawach, które mogłyby być racjonalnie uznane za stanowiące zagrożenie dla naszej niezależności, a tam gdzie ma to zastosowanie, informujemy o działaniach podjętych w celu wyeliminowania zagrożeń lub zastosowanych zabezpieczeniach.

Spośród spraw przekazywanych Radzie Nadzorczej Banku ustaliliśmy te sprawy, które były najbardziej znaczące podczas badania sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy i dlatego uznaliśmy je za kluczowe sprawy badania. Opisujemy te sprawy w naszym sprawozdaniu biegłego rewidenta, chyba że przepisy prawa lub regulacje zabraniają publicznego ich ujawnienia lub gdy, w wyjątkowych okolicznościach, ustalimy, że kwestia nie powinna być przedstawiona w naszym sprawozdaniu, ponieważ można byłoby racjonalnie oczekiwać, że negatywne konsekwencje przeważyłyby korzyści takiej informacji dla interesu publicznego.

Inne informacje, w tym sprawozdanie z działalności

Na inne informacje składa się Sprawozdanie Zarządu z działalności Banku Millennium S.A. i Grupy Kapitałowej Banku Millennium S.A. za 2023 rok („Sprawozdanie z działalności”), sporządzone wraz z oświadczeniem o stosowaniu ładu korporacyjnego, które jest wyodrębnioną częścią tego sprawozdania (razem „Inne informacje”).

Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej

Zarząd Banku jest odpowiedzialny za sporządzenie Innych informacji zgodnie z przepisami prawa.

Zarząd Banku oraz członkowie Rady Nadzorczej Banku są zobowiązani do zapewnienia, aby Sprawozdanie z działalności wraz z wyodrębnioną częścią spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości.

Odpowiedzialność biegłego rewidenta

Nasza opinia z badania sprawozdania finansowego nie obejmuje Innych informacji. W związku z badaniem sprawozdania finansowego naszym obowiązkiem jest zapoznanie się z Innymi informacjami, i czyniąc to, rozpatrzenie, czy Inne informacje nie są istotnie niespójne ze sprawozdaniem finansowym lub naszą wiedzą uzyskaną podczas badania, lub w inny sposób wydają się istotnie zniekształcone. Jeśli na podstawie wykonanej pracy, stwierdzimy istotne zniekształcenia w Innych informacjach, jesteśmy zobowiązani poinformować o tym w naszym sprawozdaniu z badania. Naszym obowiązkiem zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach jest również wydanie opinii, czy Sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie z przepisami oraz czy jest zgodne z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym. Dodatkowo zgodnie z wymogami art. 111a ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 r., poz. 2488), zwanym dalej „Prawem bankowym”, naszym obowiązkiem było zbadanie wskazanych informacji finansowych zawartych w Sprawozdaniu z działalności. Ponadto jesteśmy zobowiązani do poinformowania, czy Bank sporządził oświadczenie na temat informacji niefinansowych oraz wydania opinii, czy Bank w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego zawarł wymagane informacje.

Opinia o Sprawozdaniu z działalności

Na podstawie wykonanej w trakcie badania pracy, naszym zdaniem, Sprawozdanie z działalności:

zostało sporządzone zgodnie z art. 49 Ustawy o rachunkowości, paragrafem 70 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim („Rozporządzenie o informacjach bieżących” – Dz. U. z 2018 r., poz. 757 z późn. zm.) oraz art. 111a ust. 1-2 Prawa bankowego,
jest zgodne z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym.

Ponadto, w świetle wiedzy o Banku i jego otoczeniu uzyskanej podczas naszego badania oświadczamy, że nie stwierdziliśmy w Sprawozdaniu z działalności istotnych zniekształceń.

Opinia o oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego

Naszym zdaniem w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego Bank zawarł wszystkie informacje określone w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 Rozporządzenia o informacjach bieżących. Ponadto, naszym zdaniem, informacje wskazane w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 lit. c-f, h oraz lit. i tego Rozporządzenia zawarte w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego są zgodne z mającymi zastosowanie przepisami oraz informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym.

Informacja na temat informacji niefinansowych

Zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach informujemy, że Bank sporządził odrębnie sprawozdanie na temat informacji niefinansowych i zamieścił o tym informację w sprawozdaniu z działalności, a także dołączył to sprawozdanie do rocznego sprawozdania finansowego Banku. Do dnia sporządzenia niniejszego sprawozdania z badania, Bank zamieścił sprawozdanie na temat informacji niefinansowych na swojej stronie internetowej.

Nie wykonaliśmy żadnych prac atestacyjnych dotyczących odrębnego sprawozdania na temat informacji niefinansowych i nie wyrażamy jakiegokolwiek zapewnienia na jego temat.

Sprawozdanie na temat innych wymogów prawa i regulacji

Informacja o przestrzeganiu regulacji ostrożnościowych

Zarząd Banku jest odpowiedzialny za przestrzeganie obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach, w szczególności za prawidłowe ustalenie współczynników kapitałowych.

Naszym obowiązkiem jest poinformowanie w sprawozdaniu z badania, czy Bank przestrzega obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach, w szczególności czy Bank prawidłowo ustalił współczynniki kapitałowe przedstawione w punkcie 8.2 jednostkowego sprawozdania finansowego Zarządzanie kapitałem.

Celem badania jednostkowego sprawozdania finansowego nie było wyrażenie opinii na temat przestrzegania przez Bank obowiązujących regulacji ostrożnościowych, a zatem nie wyrażamy opinii na ten temat. W oparciu o wykonaną przez nas pracę informujemy, że nie stwierdziliśmy przypadków nieprzestrzegania przez Bank w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. obowiązujących regulacji ostrożnościowych, określonych w odrębnych przepisach oraz nie stwierdziliśmy nieprawidłowości w zakresie ustalenia przez Bank na dzień 31 grudnia 2023 r. współczynników kapitałowych zgodnie z odrębnymi przepisami, które miałyby istotny wpływ na jednostkowe sprawozdanie finansowe.

Oświadczenie na temat świadczonych usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych

Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą i przekonaniem oświadczamy, że usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Banku i jego spółek zależnych nie są zakazane na mocy art. 5 ust. 1 Rozporządzenia UE oraz art. 136 Ustawy o biegłych rewidentach. Usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Banku i jego spółek zależnych w badanym okresie zostały wymienione w punkcie 13.5 Sprawozdania z działalności.

Wybór firmy audytorskiej

Zostaliśmy wybrani do badania sprawozdania finansowego Banku uchwałą nr 58/2023 Rady Nadzorczej Banku z dnia 11 grudnia 2023 r. Sprawozdanie finansowe Banku badamy po raz pierwszy.

Kluczowym biegłym rewidentem odpowiedzialnym za badanie, którego rezultatem jest niniejsze sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta, jest Barbara Gryszko.

Działający w imieniu Deloitte Assurance Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie, wpisanej na listę firm audytorskich pod numerem 4260, w imieniu której kluczowy biegły rewident zbadał sprawozdanie finansowe:

Barbara Gryszko

nr w rejestrze 13312

Warszawa, 28 lutego 2024 r.