MKiŚ: Rada ds. Środowiska ENVI uzgodniła rewizję Europejskiego Prawa o Klimacie, ETS 2 opóźniony. Polska skutecznie zmienia sposób budowy unijnej polityki klimatycznej (komunikat)

- Ministerstwo Klimatu i Środowiska informuje:

Podczas posiedzenia Rady UE ds. Środowiska uzgodniono nowy pośredni cel redukcji emisji na 2040 w wysokości 90 proc. na poziomie unijnym. Polska nie poparła tego celu konsekwentnie podkreślając, że w obecnych warunkach gospodarczych i geopolitycznych cel w takiej wysokości jest niemożliwy do realizacji. Wynegocjowaliśmy też odsunięcie w życie wejścia ETS 2, dodatkowo do końca 2025 komisja przedstawi propozycję głębokiej rewizji ETS.

Najważniejsze informacje:

- Podczas posiedzenia Rady UE ds. Środowiska uzgodniono nowy pośredni cel redukcji emisji na 2040 w wysokości 90 proc.

- Elementem pakietu jest także opóźnienie wejścia w życie ETS 2 o rok, tj. od 2028 r.

- Decyzja w sprawie celu redukcyjnego na 2040 r. dotyczy UE jako całości - to nie oznacza, że każde państwo będzie musiało właśnie tyle redukować. Nie zostały określone cele szczegółowe dla poszczególnych państw członkowskich, w tym dla Polski.

- Polska nie poparła tego celu konsekwentnie podkreślając, że w obecnych warunkach gospodarczych i geopolitycznych cel w takiej wysokości jest niemożliwy do realizacji.

- Na wniosek Polski wprowadzano dwie silne klauzule rewizyjne - dzięki temu cel na 2040 rok może być zmieniany. Polska zagwarantowała możliwość jego dostosowania do zmieniających się warunków.

- Nowe prawo zawiera dwie klauzule rewizyjne, które są bezpiecznikami chroniącymi ludzi i gospodarkę.

- Pierwsza klauzula zobowiązuje Komisje Europejską do regularnych przeglądów postępów co dwa lata.

- Druga klauzula gwarantuje, że w przypadku zwiększenia się cen energii, spadku konkurencyjności, zwiększonej negatywnej presji na społeczeństwa czy kłopotów makroekonomicznych, UE będzie mogła rewidować cel oraz obniżyć poziom ambicji.

- Elastyczny cel i możliwość rewizji oznaczają dla ludzi bezpieczeństwo– jeśli coś będzie szło źle, będziemy mogli go obniżyć. Ta konstrukcja chroni przed wzrostem bezrobocia, cen energii czy pogorszeniem konkurencyjności gospodarki.

- Skutecznie bronimy przemysł obronny – wprowadzone przepisy pozwolą zniwelować negatywny wpływ unijnej polityki klimatycznej. Europa musi rozbudowywać zdolności obronne, a polityka klimatyczna nie może być tu przeszkodą.

- Ustalenia Rady to początek procesu, teraz będą negocjowane z Parlamentem Europejskim.

To historyczna zmiana w unijnej polityce klimatycznej. Odchodzimy od paradygmatu sztywnych celów klimatycznych na rzecz modelu o charakterze aspiracyjnym i elastycznym, który uwzględnia realne warunki gospodarcze i społeczne.

- Ustalenia w sprawie celu na 2040 to realny krok w stronę zmiany paradygmatu działania polityki klimatycznej EU. Skutecznie nakłoniliśmy partnerów z Unii do odsunięcia w czasie wejścia w życie ETS 2 oraz do wprowadzenia elastycznego celu z klauzulami rewizyjnymi. Zastępujemy sztywne cele realistycznym i pragmatycznym podejściem. Polityka klimatyczna ma służyć ludziom i być budowana w oparciu o europejskie gospodarki i europejskie technologie. Taką politykę klimatyczną wdrażamy w Polsce i na poziomie Unii – powiedział minister Krzysztof Bolesta.

Sukces Polski w sprawie ETS 2

W nowym prawie zapisano odsunięcie wejścia w życie ETS 2 o rok, tj. od 2028 roku. Był to główny postulat Polski, który zagwarantuje przewidywalność i stabilność cen ogrzewania i paliw oraz zapewni więcej czasu na termomodernizację i wymianę źródeł ciepła na nisko lub bezemisyjne (które nie będą objęte systemem).

Jednocześnie fundusze ze Społecznego Funduszu Klimatycznego będą uruchomione zgodnie z planem. Polska jest największym beneficjentem tego funduszu, a wsparcie finansowe pozwoli na więcej inwestycji w transport i budynki, to uchroni kolejne rodziny przed dodatkowymi kosztami.

Polska dodatkowo wykorzystała negocjacje nad EPK do uzyskania zapowiedzi rewizji warunków wdrażania ETS2. Nasza konsekwentna polityka i zbudowanej przez nas koalicji państw postulujących konieczność ochrony obywateli przed kosztami związanymi objęciem systemem handlu emisjami sektorów ogrzewnictwa indywidualnego i transportu, przyniosła rezultaty.

Do końca 2025 roku KE przedstawi szeroką rewizję ram implementacyjnych ETS2. Obejmie ona zarówno mechanizmy kontroli kosztów i uwalniania dodatkowych środków na inwestycje.

Wysokość celu na 2040 i stanowisko Polski

Podczas posiedzenia Rady UE ds. Środowiska uzgodniono nowy pośredni cel redukcji emisji na 2040 w wysokości 90 proc. na poziomie unijnym.

Polska nie poparła tego celu konsekwentnie podkreślając, że w obecnych warunkach gospodarczych i geopolitycznych cel w takiej wysokości jest niemożliwy do realizacji.

Polsce udało się jednak zagwarantować kluczowe zapisy, które zapewniają możliwość rewizji celu w przyszłości oraz elastyczne warunki jego wdrażania. Unia będzie regularnie oceniać stan realizacji celów i konsekwencje polityk klimatycznych dla gospodarki i jeśli z czasem okaże się, że przyjęty poziom ambicji jest zbyt wysoki do osiągniecia, lub jego realizacja prowadzi do negatywnych skutków dla gospodarki i obywateli, zostanie on zrewidowany w dół.

Cel w wysokości 90 proc. redukcji obowiązuje dla UE jako całości (z czego 5 pkt proc będzie mogła być zrealizowana z uwzględnieniem certyfikatów międzynarodowych). Cel dla Polski zostanie określony na późniejszym etapie w oparciu m.in. o poziom PKB i będzie niższy niż 90 proc.

Co osiągnęliśmy

W toku negocjacji nad Europejskim Prawem Klimatycznym (EPK), które trwały od lipca 2025 r., priorytetem Polski było, aby w unijnej polityce klimatycznej zagwarantować możliwość rewizji celów w reakcji na zmieniające się warunki gospodarcze i geopolityczne, zapewnić elastyczności dla wdrażania celów klimatycznych oraz korzystne warunki ich implementacji.

Na wniosek Polski w EPK uwzględniono:

- Wprowadzenie dwóch silnych klauzul rewizyjnych - dzięki temu cel na 2040 rok ma w praktyce charakter aspiracyjny, a nie sztywny. Polska zagwarantowała możliwość jego dynamicznego dostosowania do realnych warunków.

- Pierwsza klauzula gwarantuje cykliczny (co dwa lata) przegląd postępów w realizacji polityki klimatycznej ze szczególnym uwzględnieniem stanu konkurencyjności europejskiej gospodarki z możliwością rewizji EPK.

Druga klauzula obejmuje szeroki przegląd na przełomie 2028/2029 r, uwzgledniający stan realizacji dotychczasowych celów redukcji emisji oraz szereg wskaźników makroekonomicznych, w tym stan konkurencyjności unijnej gospodarki, ceny energii. W przypadku opóźnień w realizacji celów lub ww. pogorszenia się wskaźników makroekonomicznych zainicjowana zostanie rewizja EPK, w tym wysokości celu na 2040r.

To historyczna zmiana w planowaniu unijnej polityce klimatycznej. Odchodzimy od polityki klimatycznej opartej na odgórnie ustalanych celach na rzecz modelu o bardziej elastycznym charakterze, który uwzględnia realne warunki gospodarcze i społeczne.

Po raz pierwszy polityka klimatyczna zyskuje mechanizm rewizji celów, jeśli tempo transformacji okaże się zbyt kosztowne. To realizacja kluczowego postulatu Polski, tj. połączenia celów polityki klimatycznej z pragmatyzmem ich wdrażania.

Polska skutecznie wypromowała w UE nową narrację polityki klimatycznej, która zmienia dotychczasową logikę działania i zamiast dążenia do realizacji celu za wszelką cenę, koncentruje się na budowie warunków, które pozwolą ten cel realnie osiągnąć.

Więcej elastyczności w osiągnięciu celu

Na wniosek Polski zwiększono wykorzystanie międzynarodowych jednostek redukcji z 3 proc. do 5 proc. Polska od początku negocjacji nad EPK postulowała otwarcie polityki UE na arenę międzynarodową poprzez szybszą możliwość wykorzystania oraz zwiększenie poziomu tzw. międzynarodowych jednostek redukcji, umożliwiając realizację celu redukcyjnego poprzez projekty klimatyczne realizowane w państwach spoza UE.

To ważna elastyczność, która pozwoli państwom członkowskim obniżyć koszty realizacji celu klimatycznego, ponieważ międzynarodowe jednostki redukcji są znacząco tańsze niż jednostki EU ETS.

Rozwiązanie to otwiera też dodatkowe możliwości do promocję eksportu unijnych (w tym polskich) innowacyjnych, niskoemisyjnych technologii poza UE.

Bronimy pozycji sektora obronnego

Zapewniliśmy uznanie szczególnej sytuacji sektora obronnego, który ze względu na potrzebę utrzymania zdolności produkcyjnych i mobilizacyjnych powinien być chroniony przed nadmiernymi kosztami wynikającymi z polityk klimatycznych.

Produkcja związana z obronnością, w tym produkcja broni, amunicji i sprzętu wojskowego będzie chroniona przed wzrostem kosztów. ETS nie dotyka bezpośrednio tego sektora, ale jesteśmy przewidujący. Postulujemy, aby unijne środki rekompensowały pośredni wpływ ETS, aby utrzymać i rozwijać zdolności obronne Europy.

To ważny krok w kierunku pogodzenia celów bezpieczeństwa i transformacji klimatycznej. Polska będzie zabiegać, aby sygnał ten znalazł odzwierciedlenie nie tylko w przyszłym pakiecie implementacyjnym EPK, ale już w najbliższej, przyszłorocznej rewizji dyrektywy EU ETS.

Co oznacza cel 2040 dla Polski

Decyzja w sprawie celu redukcyjnego na 2040 r. dotyczy UE jako całości - to nie oznacza, że każde państwo będzie musiało właśnie tyle redukować. Nie zostały określone cele szczegółowe dla poszczególnych państw członkowskich, w tym dla Polski. Nie zostały również uzgodnione szczegółowe regulacje określające jakie sektory, w jaki sposób, w jakim zakresie będą partycypowały w realizacji celu.

Cele dla poszczególnych państw będą ustalane na późniejszym etapie. Przy ich ustalaniu brany jest pod uwagę przede wszystkim poziom PKB/capita. Dla przykładu, cel dla UE na poziomie 55 proc. na 2030 rok przekłada się na obowiązek redukcji w wysokości 17,7 proc. dla Polski.

Zmienia się sposób realizacji, potrzeba wprowadzenia polityki klimatycznej pozostaje bez zmian

Cel jest ten sam, chcemy neutralności, ale osiągniętej inną ścieżką. Polityka klimatyczna ma służyć ludziom, być budowana w oparciu o polską gospodarkę i europejskie technologie.

Co oznacza odejście od paliw kopalnych:

- Niższe ceny energii

- Niezależność energetyczną Polski i Unii – co roku wydajemy na import paliw kopalnych setki miliardów złotych. W 2022, roku kryzysu energetycznego, wydaliśmy na import paliw kopalnych więcej niż w 2025 na służbę zdrowia.

- Rozwój dla nowych gałęzi polskiej gospodarki.

Transformacja jest uzasadniona, ale powinna służyć ludziom – dlatego trzeba wybierać realistyczne cele i opierać ją o możliwości krajowej gospodarki i europejskich technologii. Taką politykę klimatyczną postulujemy.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ ef/