Szczyt C5+1 zacieśnił współpracę gospodarczą między Stanami Zjednoczonymi a Azją Środkową

Szczyt C5+1 od 2015 r. jest corocznym spotkaniem przywódców pięciu środkowoazjatyckich państw z udziałem Stanów Zjednoczonych. Jego celem jest zacieśnianie współpracy USA z regionem Azji Środkowej w kwestiach dotyczących gospodarki, energetyki i bezpieczeństwa.

Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan posiadają łącznie ogromne złoża uranu, miedzi, złota czy metali ziem rzadkich. Region obfituje w co najmniej 25 z 54 surowców uznanych przez rząd USA za „kluczowe”: 39 proc. światowych zasobów manganu, 30 proc. chromu, 20 proc. ołowiu, 13 proc. cynku i 9 proc. tytanu. W przypadku uranu sam Kazachstan odpowiada za 40 proc. światowej produkcji.

Kazachstan, z którego pochodzi ok. 97 proc. eksportu Azji Środkowej do Stanów Zjednoczonych, jest największą gospodarką regionu Azji Środkowej i obok Azerbejdżanu jednym z najważniejszych partnerów Waszyngtonu w regionie transkaspijskim.

Dane kazachskiego Ministerstwa Handlu i Integracji, przytoczone przez The Astana Times, pokazują, że w 2024 r. wartość handlu dwustronnego osiągnęła 4,2 mld dolarów, co stanowi wzrost o 4,1 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Wartość eksportu Kazachstanu do Stanów Zjednoczonych wzrosła o 30,7 proc. - do 2 mld dolarów. Import wyniósł 2,2 mld dolarów.

56,1 proc. eksportu Kazachstanu do USA stanowi eksport ropy naftowej. Inne kluczowe towary to m.in. uran, stopy żelaza, srebro, tantal, wodór i gazy szlachetne.

Wartość eksportu kazachskiej ropy naftowej do USA wyniosła 1,1 mld dolarów, uranu - 322,8 mln USD, srebra - 239,9 mln USD, komponentów optycznych - 4,1 mln USD, mieszanych nawozów mineralnych - 3,2 mln USD i nawozów azotowych - 2,4 mln USD.

Towary importowane do Kazachstanu to m.in. samochody osobowe, silniki turboodrzutowe i turbośmigłowe, samoloty, produkty farmaceutyczne, mięso drobiowe.

Prezydent Kazachstanu Kassym-Jomart Tokayev wskazał, że szczyt C5+1 jest początkiem nowej ery współpracy między USA a Azją Środkową, która ożywi stosunki handlowe, gospodarcze i inwestycyjne Kazachstanu ze Stanami Zjednoczonymi.

W ocenie Darrena Spincka, dyrektora zarządzającego Janus Forum, amerykańskiego think tanku specjalizującego się w łączności gospodarczej i odporności łańcuchów dostaw, współpraca gospodarcza stanie się głównym punktem zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Azji Środkowej, czego owocem będą amerykańskie inwestycje w górnictwo i rozwój infrastruktury.

„Jest to zgodne z coraz bardziej spójnymi priorytetami administracji Trumpa: wzmocnieniem regionu transkaspijskiego, dywersyfikacją amerykańskich łańcuchów dostaw i korytarzy transportowych, zmniejszeniem dla USA ryzyka w sektorach strategicznych powiązanych z Chinami oraz przewidywanym naciskiem na obronę półkuli zachodniej w nadchodzącej strategii bezpieczeństwa narodowego. Priorytety te sprowadzają się do zasadniczego wymogu zapewnienia stabilnych, zdywersyfikowanych dostaw metali ziem rzadkich i surowców krytycznych” - wskazał Spinck w wywiadzie dla The Astana Times.

Ekspert dodał, że Ameryka musi jednak unikać traktowania Azji Środkowej jako „kopalni odkrywkowej”, którą można eksploatować, a następnie o niej zapomnieć. Zaangażowanie administracji Trumpa w długoterminową współpracę w zakresie sztucznej inteligencji, zaawansowanych technologii i partnerstw edukacyjnych sygnalizuje bardziej zrównoważony model, korzystny dla obu stron.

Źródło informacji: PAP MediaRoom