PK: to sąd, a nie pacjent, zwalnia lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (komunikat)

- PK informuje:

W toku prowadzonego postępowania przygotowawczego niedopuszczalne jest przesłuchanie lekarza na okoliczności związane z wykonywaniem zawodu, bez zwolnienia go z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej. Zachowanie tajemnicy jest powinnością lekarza. Zatem bez uzyskania zwolnienia z niej, nie można wzywać lekarza, by składał zeznania. Jeżeli do tego dojdzie, to lekarz, bez zwolnienia go z tajemnicy, nie może dysponować swoją wiedzą potrzebną organom procesowym.

Grozi odpowiedzialność prawna

Naruszenie przez lekarza zasady poufności rodzi jego odpowiedzialność prawną, począwszy od odpowiedzialności dyscyplinarnej, przez cywilnoprawną, skończywszy na karnej.

Zgodnie z art. 266 kodeksu karnego kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo do 2 lat pozbawienia wolności.

Par. 2 tego przepisu stanowi, że funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną o klauzuli "zastrzeżone" lub "poufne" lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes, podlega karze do 3 lat pozbawienia wolności.

Pojawiające się wątpliwości prawne

Od 5 sierpnia 2016 roku obowiązują nowe przepisy regulujące tajemnicę lekarską. Tego dnia weszły w życie: art. 40 ustawy z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty, art. 14 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz art. 181 kodeksu postępowania karnego.

Rodzą one szereg problemów praktycznych. Niektóre Sądy uznają bowiem, że prokurator powinien uzyskać zgodę pokrzywdzonego lub jego przedstawiciela ustawowego na zwolnienie lekarza z tajemnicy lekarskiej. W ich ocenie, jeżeli zgoda taka zostanie wydana, to niezasadne jest kierowanie przez prokuratora wniosku do Sądu o zwolnienie lekarza z tajemnicy lekarskiej.

Inne Sądy uważają natomiast, że przesłuchanie lekarza na okoliczności objęte tajemnicą lekarską możliwe jest dopiero po uchyleniu jej przez właściwy Sąd.

Stanowisko Prokuratury Krajowej

W ocenie prokuratury właśnie ten drugi pogląd należy uznać za trafny.

- Trudno zgodzić się ze stwierdzeniem, że kiedy pacjent, na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej i tym samym zwalnia lekarza z obowiązku zachowania tej tajemnicy, to bezprzedmiotowe staje się ponowne zwalnianie lekarza z tego obowiązku na podstawie art. 180 par. 2 kodeksu postępowania karnego, bowiem obowiązek taki już nie istnieje – pisze w piśmie skierowanym do wszystkich prokuratorów regionalnych prokurator Anna Świtalska – Kozyra, Zastępca Dyrektora Departamentu Postępowania Przygotowawczego Prokuratury Krajowej.

Zgodnie z art. 180 par. 2 kodeksu postępowania karnego, który reguluje tryb zwalniania lekarzy z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, tylko Sąd i tylko w warunkach określonych w tym przepisie może zwolnić lekarza od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.

– Oznacza to nie tylko wyłączną kompetencję Sądu do zwalniania lekarzy z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, ale także uzależnienie zwolnienia od przesłanek wskazanych w art. 180 par. 2 kodeks postępowania karnego oraz kontrolę instancyjną postanowienia sądowego o zwolnieniu. Przepis ten określa procedurę uchylenia wymienionych w nim tajemnic zawodowych w postępowaniu karnym – dodaje prokurator Anna Świtalska – Kozyra.

W stanowisku Prokuratury Krajowej wskazano, że reżim zwalniania z tajemnicy zawodowej określony w art. 180 par. 2 kodeksu postępowania karnego stanowi co do zasady lex specialis w stosunku do regulacji ustaw zawodowych, w tym art. 40 ustawy z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty i art. 14 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W procesie karnym przepisy ustaw zawodowych nie wiążą zatem Sądu.

Wniosek o zwolnienie składa prokurator

W postępowaniu przygotowawczym wniosek o przesłuchanie lub zwolnienie lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej składa prokurator. Takiego wniosku nie może złożyć inny organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ani strona postępowania.

Zwolnienie z tajemnicy zawodowej określonej w art. 180 par. 2 kodeksu postępowania karnego, oprócz obwarowań gwarancyjnych wynikających z wyłącznych kompetencji Sądu w przedmiocie zwolnienia od niej w toku postępowania karnego, charakteryzuje się zaistnieniem dwóch warunków, które muszą być spełnione łącznie. Musi być to niezbędne dla wymiaru sprawiedliwości oraz okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.

Po wydaniu przez Sąd decyzji lekarz zwolniony jest z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne z punktu widzenia przedmiotu danej sprawy i zakresu przesłuchania.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ mgost/