Pakiet Mobilności 1 - wpływ na europejski system transportu drogowego

„Z dużą uwagą przyglądamy się trwającym od połowy 2017 r. unijnym pracom nad pierwszą częścią ‘Pakietu Mobilności’ - kompleksową inicjatywą legislacyjną Komisji Europejskiej, zmieniającą ramy funkcjonowania branży transportu drogowego. Niepokoi nas, że ostatni etap prac nad pakietem cechują: głęboki podział polityczny, nadmierny pośpiech, brak prób wypracowywania rozsądnych kompromisów, obecność i przewaga argumentów natury publicystycznej nad merytorycznymi oraz - co nas najbardziej martwi - brak oceny skutków regulacyjnych dla nowych rozwiązań przyjętych w trakcie prac. Dlatego właśnie zdecydowaliśmy się na zlecenie ekspertyzy dotyczącej skutków regulacyjnych ‘Pakietu Mobilności’, niezależnemu ekspertowi” - tłumaczy prezes TLP, Maciej Wroński.

Autorem ekspertyzy jest prof. Peter Klaus, D.B.A./Boston University, reprezentujący Uniwersytet Friedrich-Alexander Erlangen-Nuernberg (Niemcy) oraz Instytut Fraunhofer, Centrum Badań nad Usługami w ramach Łańcucha Dostaw. Prof. Klaus jest znanym i cenionym w Europie oraz na całym świecie ekspertem w dziedzinie usług logistycznych. Wśród jego osiągnięć naukowych należy wymienić zainicjowanie w 1996 r. i opracowywanie corocznych raportów „Top 100 in European Transport and Logistics Services”. Prof. Klaus jest również członkiem niemieckiej „Logistics Hall of Fame” za jego wkład w badania nad pomiarem rynków logistycznych.

„Raport nie kwestionuje motywów, jakimi kierują się ustawodawcy oraz pozostałe strony zaangażowane w ten proces (…). Ma za zadanie przyczynić się do lepszego zrozumienia złożoności tego sektora poprzez przedstawienie opinii szerokiego grona ekspertów działających w transporcie drogowym” - podkreśla prof. Peter Klaus.

Głównym celem ekspertyzy było oszacowanie wpływu proponowanych zmian na europejski system transportu drogowego, w szczególności w aspekcie licznej grupy zawodowej jaką są kierowcy (700 tysięcy kierowców pojazdów ciężarowych w ruchu międzynarodowym w UE), przyszłej struktury i efektywności przewozów w UE, a także wzrostu gospodarczego oraz dobrobytu państw członkowskich.

Wnioski z raportu opracowane zostały na podstawie badań i analiz ilościowych dot. międzynarodowych przewozów drogowych wykonywanych na terenie całej Europy oraz szczegółowego przeglądu trwającego procesu legislacyjnego związanego z „Pakietem Mobilności 1”. Profesor przeprowadził również serię wywiadów z przedstawicielami kadry zarządzającej 25 przedsiębiorstw, będących liderami w sektorze transportu i logistyki, z dziesięciu różnych krajów UE.

Analiza skupia się na kluczowych obszarach, które były również przedmiotem gorącej debaty publicznej w ostatnich miesiącach, w tym kwestii tygodniowych odpoczynków poza pojazdem, zarzutów dumpingu społecznego i nieuczciwej konkurencji, a także propozycji przymusowych powrotów kierowcy i pojazdu do bazy, kabotażu i płacy minimalnej. Raport prezentuje również konsekwencje zmian przepisów dotyczących pracowników delegowanych i zastosowania przepisów rozporządzenia „Rzym I” [1] dla możliwości wykonywania przewozów typu cross-trade [2] w przyszłości.

Najistotniejsze wnioski z ekspertyzy

Wśród najistotniejszych wniosków i spostrzeżeń płynących z raportu prof. Klausa należy wymienić następujące:

- Kierowcy są obecnie głównym wąskim gardłem dla przepustowości europejskiego systemu transportowego. W Europie występuje znacząca przepaść między centrami popytu na transport transgraniczny, a dostępnością zasobów w postaci kierowców. Ponad 500 tys. kierowców pochodzących z krajów peryferyjnych wschodniej i południowo-zachodniej Europy przewozi codziennie ładunki w transporcie międzynarodowym, których miejsca załadunku lub rozładunku (lub oba z nich) znajdują się w krajach Europy Centralnej, takich jak Niemcy, Francja czy kraje Beneluksu;

- W przypadku szybkiego wprowadzenia obecnych propozycji zmian przepisów zawartych w „Pakiecie Mobilności 1” nieuniknione są zakłócenia zdolności i możliwości europejskiego systemu drogowego przewozu ładunków. Podaż usług transportowych w całej Europie zostanie znacząco ograniczona. Przełoży się to na spadek konkurencyjności europejskich przewoźników, a także ograniczenie zdolności gospodarki UE do skutecznego konkurowania na arenie międzynarodowej i zwiększania dobrobytu jej obywateli. Skutkiem może być również sprzeniewierzenie trwających od dziesięciu lat wysiłków UE na rzecz harmonizacji poziomów życia pomiędzy starymi a nowymi członkami UE – poprzez utratę miejsc pracy z firm migrujących do centrum Europy, utratę dochodów kierowców, dochodów z podatków itp.;

- Zmiana przepisów, która w założeniu ma poprawić warunki pracy kierowców, w praktyce oznaczać będzie zmniejszenie ogólnej wydajności i zdolności przewozowej systemu transportu drogowego. To z kolei pociągnie za sobą zapotrzebowanie na większą liczbę pojazdów i kierowców, a także spowoduje podwyższony ruch na drogach i negatywnie wpłynie to na środowisko naturalne. Kwestie warunków socjalnych i konkurencyjność transportu drogowego w Europie nie zostaną rozwiązane poprzez ich „wyregulowanie” - niezbędne są konkretne i skuteczne działania na rzecz poprawy stosownej infrastruktury oraz pomoc w podniesieniu poziomu przejrzystości, wydajności i profesjonalizmu europejskiego systemu transportu drogowego.

„Mamy nadzieję, że wyniki badań nasuną refleksję u osób zaangażowanych w proces przyjmowania nowego prawa i pozwolą na wypracowanie rozwiązań, które okażą się korzystne zarówno dla pracowników transportu drogowego i przewoźników, jak i całej Europejskiej gospodarki” – mówi Wroński.

Autor ekspertyzy przedstawił również najpilniejsze propozycje zmian do procedowanego „Pakietu Mobilności”:

- Należy zrezygnować z wniosku dotyczącego tygodniowych okresów odpoczynku poza pojazdem i zastąpić tę propozycję intensywnym programem rozwoju infrastruktury;

- Nie należy narażać się na ryzyko utraty znacznej części zdolności przewozowych i elastyczności transportu drogowego w Europie przez uniemożliwienie wykonywania operacji typu cross-trade, nagle eliminując w ten sposób z rynku wielu mniejszych operatorów z krajów peryferyjnych;

- Wydłużyć należy okres przystosowania dostawców usług transportowych i ich istotnych klientów w celu wyrównania poziomów płac, profesjonalizacji zarządzania transportem drogowym małych przedsiębiorstw oraz pełnej harmonizacji i uproszczenia prawa pracy w poszczególnych krajach członkowskich UE;

- Należy skoncentrować wysiłki polityczne i legislacyjne na uproszczeniu i harmonizacji przepisów w całej Europie, zamiast wspierać protekcjonizm narodowy, przyznając pierwszeństwo przepisom krajowym. Należałoby także promować nowe modele obsługi długich tras transportowych;

Przyjęcie tych propozycji pozwoli na dalszy rozwój europejskiego systemu transportu z korzyścią dla klientów, kierowców, wzrostu europejskich gospodarek, jak również postępu w osiąganiu celów w zakresie poprawy bezpieczeństwa, warunków pracy i zrównoważonego rozwoju.

Związek Pracodawców „Transport i Logistyka Polska” powstał, aby zapewnić efektywną reprezentację interesów branży TSL w kraju oraz na arenie międzynarodowej. Organizacja w sposób szczególny skupia swoją aktywność na instytucjach i organach Unii Europejskie, w których zapada większość decyzji mających wpływ na kształt sektora przewozów międzynarodowych w Europie. Spór wokół „Pakietu Mobilności” pokazał, jak ważne jest stałe uczestnictwo w dialogu na poziomie Unii Europejskiej.

Przejdź do raportu (wersja w języku polskim): http://tlp.org.pl/wp-content/uploads/2019/09/tlp_raport_pl.pdf

Przejdź do raportu (wersja w języku angielskim) http://tlp.org.pl/wp-content/uploads/2019/09/tlp_raport_en.pdf

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 roku w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych.

[2] Operacja typu cross-trade, tj. międzynarodowe przewozy ładunków między dwoma krajami, realizowane przez firmę, która nie ma siedziby w żadnym z tych krajów