Naukowcy z UŚ: pyły atmosferyczne mogą powodować zwapnienie płuc

Ponadto badacze sugerują, że proces ten postępuje wraz z wiekiem, na skutek gromadzenia się w płucach pyłów atmosferycznych wdychanych przez całe życie.

Badania prowadził zespół mineralogów z Instytutu Nauk o Ziemi pod kierownictwem prof. Janusza Janeczka. „Od lat wraz z prof. Mariolą Jabłońską, a także studentami i doktorantami, zajmujemy się badaniem pyłów atmosferycznych, głównie w regionie Śląska i Zagłębia, gdzie mamy epicentrum zapylenia powietrza atmosferycznego. Postanowiliśmy następnie zbadać, czy te składniki mineralne pyłów, które nas otaczają i które wdychamy, znajdziemy również w płucach” – tłumaczył prof. Janusz Janeczek.

Naukowcy przebadali tkanki płucne 12 osób w różnym wieku, które mieszkały w tym regionie, zmarły z powodu niezwiązanego z chorobami płuc i nie były zawodowo narażone na kontakt z pyłami. „Zastosowaliśmy metodę transmisyjnej i skaningowej mikroskopii elektronowej. To pionierskie badania, jeśli chodzi o tzw. populację generalną; nasz artykuł jest ósmy na ten temat w literaturze światowej” – dodał profesor.

„Nasz zespół po raz pierwszy stwierdził, że cząstki pyłów atmosferycznych osiadłe w dolnym płacie płuc powodują ich lokalne zwapnienie. W ten sposób organizm stara się odizolować nierozpuszczalne drobiny pyłów od otaczających je tkanek, okalając je wapiennym płaszczem” – mówił prof. Janeczek.

Dodał, że te zwapnienia zbudowane są z węglanów wapnia oraz wapnia i magnezu (amorficzny węglan wapnia oraz minerały: kalcyt i magnezowy kalcyt). „Jest to zaskakująca obserwacja, ponieważ w literaturze medycznej podkreśla się dominującą rolę fosforanów wapnia w zwapnieniu płuc” – wyjaśnił.

Wśród cząstek pyłów atmosferycznych powodujących zwapnienie tkanek płucnych śląscy mineralodzy zaobserwowali tlenki uranu, siarczki metali i szereg minerałów pospolitych w powietrzu tego regionu takich jak kwarc, kuleczki szkliwa czy nawet cząstki złota.

„Co więcej, twierdzimy, że rzeczywista liczba wdychanych cząstek pyłu może być znacznie większa, niż zaobserwowano, z powodu maskującego efektu powłok węglanowych” – wskazał prof. Janeczek.

Badacze sugerują, że obserwowane u osób starszych zwiększone zwapnienie płuc spowodowane jest nie tylko przyczynami fizjologicznymi, ale także pyłowym zanieczyszczeniem powietrza, ponieważ wraz z wiekiem wzrasta ilość cząstek pyłów atmosferycznych zgromadzonych w płucach, a wraz z nimi zwiększa się stopień zwapnienia tkanek płuc.

„Czy to przekłada się na nasze zdrowie? Nie potrafię odpowiedzieć. Ale zastanawia sam fakt, że mamy dodatkowy czynnik powodujący wzrost ilości węglanu wapnia w płucach. Zwapnienie płuc nie jest dla nas obojętne; zwapniałe części praktycznie nie uczestniczą już w pracy płuc, więc moim zdaniem ma to znaczenie, przynajmniej dla naszego komfortu zdrowotnego” – ocenił prof. Janeczek.

Ponadto badacze nie znaleźli prostej korelacji między paleniem papierosów a stopniem zwapnienia płuc. „Mieliśmy wprawdzie małą próbę, więc nie chcemy wyciągać za daleko idących wniosków, jednak nasi poprzednicy na świecie uznawali te węglany wapnia za efekt albo zmian czysto fizjologicznych, albo palenia papierosów. A nam się udało stwierdzić, że te cząstki powstają, przynajmniej w dużej części, jako odpowiedź organizmu na cząstki mineralne, które deponowane są w tej dolnej części płuc” – wyjaśnił.

Naukowcy planują kontynuować badania, które miałyby wyjaśnić m.in. dlaczego zaobserwowali tak mało powszechniejszego w literaturze fosforanu wapnia i jaką rolę odgrywa tu magnez. Czekają również na odzew ze strony środowiska medycznego, szczególnie pulmonologów.

„To są badania, które warto kontynuować. Natomiast bez wątpienie jest to jeszcze jeden przyczynek do dyskusji o skutkach zdrowotnych złej jakości powietrza i skutków wynikających z długotrwałego wdychania tych najdrobniejszych pyłów. W jaki sposób zapobiegać nadmiernemu zapyleniu powietrza, którym oddychamy? Odpowiedź jest bardzo prosta, po prostu należy zlikwidować źródła tych pyłów, czyli niską emisję, bo to jest główny problem” – podsumował prof. Janeczek.

Artykuł na ten temat został opublikowany w międzynarodowym czasopiśmie naukowym „Minerals”. W skład zespołu weszli: prof. Janusz Janeczek, dr hab. prof. UŚ Mariola Jabłońska oraz dr hab. prof. UŚ Beata Smieja-Król.

Źródło informacji: Nauka w Polsce