PSOR: pszczelarzu, rolniku - bez współpracy nie osiągniesz sukcesu

Owady zapylające pełnią niezwykle ważną rolę w agroekosystemie - zapylają rośliny. To dzięki ich pracy można jeść wiele owoców i warzyw, takich jak jabłka, gruszki, truskawki czy pomidory. W Polsce najważniejszym hodowlanym zapylaczem jest pszczoła miodna, która zapyla różne gatunki warzyw, drzew owocowych i krzewów oraz roślin uprawnych. Troska o owady zapylające leży w interesie wszystkich, ale to właśnie pszczelarze i rolnicy odgrywają szczególną rolę.

Pszczelarstwo to coś więcej niż hobby - to odpowiedzialna praca, która wymaga dużej wiedzy, szacunku i cierpliwości do zajmowania się pszczołami. W Polsce pszczelarstwem zajmują się głównie małe, rodzinne gospodarstwa [1], dla których priorytetem jest troska o dobrostan zapylaczy i uzyskanie produktów wysokiej jakości. Z kolei rolnicy, stosując m.in. zasady dobrej praktyki w ochronie roślin, skutecznie zbliżają się do zrównoważonej produkcji żywności w swoim gospodarstwie oraz ochrony bioróżnorodności.

Pszczelarz Roku wie, jak współpracować z rolnikami

Często zdarza się, że pszczelarstwo jest pasją przekazywaną z pokolenia na pokolenie - tak było również w przypadku Łukasza Waryasa, który otrzymał nagrodę Grand Prix w X edycji konkursu „Pszczelarz Roku” organizowanego przez Fundację Akademia Pszczelarstwa i Zrównoważonego Rozwoju. Pszczoły były obecne w jego życiu od zawsze. Wspomnienia z dzieciństwa stały się impulsem do rozpoczęcia przygody z pszczelarstwem w dorosłym życiu. Dość szybko pasja przerodziła się w pełnoetatową pracę. Obecnie Waryas posiada profesjonalną pasiekę, w której produkuje nie tylko miód, ale też inne produkty pszczele, takie jak pyłek, pierzgę i wosk. Ponadto chętnie dzieli się swoją wiedzą, wierząc, że wymiana doświadczeń przynosi korzyści wszystkim. Został także zwycięzcą w kategorii „Pszczelarz współpracujący z rolnikiem”, co świadczy o jego pełnym zrozumieniu znaczenia współpracy z rolnikami.

Jak rozpocząć owocną współpracę?

Współpraca pomiędzy rolnikiem a pszczelarzem może być zainicjowana przez każdą ze stron. Może ona przybierać wiele form, natomiast jej podstawą zawsze będą obowiązujące przepisy prawa, dobre praktyki rolnicze i pszczelarskie oraz życzliwa, bezpośrednia komunikacja.

Pszczelarze często współpracę z rolnikiem rozpoczynają od sprawdzenia dostępności miejsca dla pasieki w odpowiedniej bliskości do miejsca uprawy będącej pożytkiem dla pszczół i kontaktują się z właścicielem lub inną osobą uprawnioną do użytkowania terenu. Pasieka taka może zostać zlokalizowana w miejscu nie utrudniającym życia mieszkańcom sąsiednich działek, w odpowiedniej odległości od dróg i budynków. Przed podjęciem decyzji o umiejscowieniu pasieki pszczelarze sprawdzają, czy w okolicy nie znajdują się inne pasieki i czy postawienie kolejnej nie doprowadzi do przepszczelenia. Zbyt duże zagęszczenie hodowlanych pszczół miodnych jest niekorzystne zarówno dla nich, jak i dla innych owadów zapylających. Dodatkowo, przemieszczając ule poza teren własnego powiatu, informują o tym fakcie właściwego powiatowego lekarza weterynarii.

„Rolnicy, z którymi współpracuję, mają pola w różnych lokalizacjach, co pozwala mi co roku zapewnić pszczołom dostęp do odpowiedniego pożytku. Jeden z rolników od lat uprawia pasy kwietne, praktykuje zmianowanie oraz wysiewanie poplonów. Takie podejście sprzyja pszczołom, ponieważ zapewnia im zróżnicowane źródła pożywienia” - mówi Łukasz Waryas.

Rolnicy natomiast tak planują prace na polu lub w sadzie, w tym zabiegi ochrony roślin, aby wykonywać je bezpiecznie dla pszczół i innych owadów. Jest to możliwe, ponieważ środki ochrony roślin są opracowywane w taki sposób, że stosowane zgodnie z prawem, zasadami integrowanej ochrony roślin oraz instrukcjami zawartymi na etykiecie środka nie szkodzą pszczołom. W dobrej współpracy szczególnie istotna jest znajomość pobliskich pszczelarzy i rozmieszczenia pasiek, ponieważ pszczelarze bardzo cenią sobie, gdy rolnicy z wyprzedzeniem informują ich o terminie przeprowadzanych zabiegów ochrony roślin.

Mając na uwadze bezpieczeństwo pszczół, rolnicy przeprowadzają opryski po zachodzie słońca i zakończeniu oblotu uprawy przez pszczoły. Podczas zabiegu zachowują bezpieczne odległości od pasiek, zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo. Dbają również o to, aby ciecz robocza nie była znoszona na sąsiednie, kwitnące uprawy, a także inne miejsca, gdzie zapylacze mogą mieć pożytek.

„W naszym regionie rolnicy przestrzegają zasad stosowania środków ochrony roślin. My, pszczelarze, jesteśmy w stałym kontakcie z rolnikami poprzez wspólną grupę na komunikatorze, gdzie wymieniamy się bieżącymi informacjami. Jeśli któryś z rolników planuje opryski, z wyprzedzeniem nas o tym informuje. W ten sposób możemy zdecydować, czy zostawić pszczoły na polach, czy lepiej przetransportować je w inne miejsce” - dodaje Łukasz Waryas.

Dobre praktyki pszczelarskie nagradza już od 10 lat Fundacja Akademia Pszczelarstwa i Zrównoważonego Rozwoju, organizator ogólnopolskiego konkursu „Pszczelarz Roku”. Organizatorzy poszukują i nagradzają pasjonatów pszczelarstwa, szerzących wiedzę o pszczołach i produkujących wyśmienity miód.

„Czy rolnik może być przyjacielem owadów zapylających? Zdecydowanie! Partnerska współpraca rolnika z pszczelarzem to jeden z przejawów troski o dobrostan tych ważnych dla produkcji żywności zwierząt. Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin już od sześciu lat pokazuje najlepsze praktyki w tym obszarze. Znamy wielu rolników, którzy zabiegi ochrony wykonują odpowiedzialnie i nawiązują owocną współpracę z lokalnymi pszczelarzami” - mówi Joanna Gałązka z Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin.

Z inicjatywy PSOR od 2020 roku w ramach konkursu przyznawana jest nagroda w kategorii „Pszczelarz współpracujący z rolnikiem”. Ta specjalna kategoria promuje dobre praktyki oraz integrowanie ze sobą środowiska pszczelarzy z rolnikami.

Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin

Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR) skupia producentów i importerów środków ochrony roślin. Jest właścicielem i koordynatorem Systemu Zbiórki Opakowań PSOR. Od ponad 20 lat zajmuje się edukacją na temat bezpiecznego stosowania środków ochrony roślin i ich znaczenia w produkcji żywności. Prowadzi kampanie, w których pokazuje rolnikom: jak ustrzec się przed podróbkami („Podejmuj mądre decyzje”), jak podczas pracy z produktem dbać o swoje bezpieczeństwo („Nie tylko plony potrzebują ochrony”), jak chronić środowisko przed skażeniem środkami ochrony roślin (Czyste Wody i TOPPS), jak prawidłowo gospodarować opakowaniami po środkach ochrony roślin („Liczy się każde opakowanie”). Działając po stronie roślin, pokazuje, skąd bierze się jedzenie na naszych stołach i jaką rolę w tym procesie odgrywa rolnik, jego praca oraz narzędzia, które wykorzystuje. PSOR wspiera również bioróżnorodność oraz pokazuje, jak mądrze pomagać owadom zapylającym w ramach akcji „Pomagamy pszczołom bez lipy”.

PSOR stworzyło także Akademię PSOR - bezpłatną platformę szkoleniową w całości poświęconą bezpiecznemu i odpowiedzialnemu stosowaniu środków ochrony roślin.

Więcej informacji o działalności PSOR można znaleźć na stronie www.psor.pl.

[1] Semkiw, P. (2023). Stan pszczelarstwa w Polsce w 2023 roku. Zakład Pszczelnictwa w Puławach, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, https://www.inhort.pl/wp-content/uploads/2024/01/11.3_Raport_stan_pszczelarstwa_2023.pdf.

Źródło informacji: Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin