Ekspert DLA Piper: skutki wojny celnej można minimalizować

Ekspert podkreśla, że minimalizacja ryzyka związanego z cłami jest możliwa, jednak należy uważać, aby przy okazji nie naruszyć innych przepisów odnoszących się do handlu międzynarodowego.

Cło jest opłatą pobieraną od towaru w związku z przekroczeniem granicy celnej. Uiszczenie cła jest warunkiem dopuszczenia towaru do swobodnego obrotu. Wartość cła zapłaconego przez importera jest następnie uwzględniana w cenie dostarczanego na rynek towaru.

Stawki celne mają zwykle formę procentową obliczaną na podstawie wartości importowanych towarów. Sama wysokość stawek zależy od pochodzenia towarów i jego klasyfikacji w taryfie celnej. Zarządzanie ryzykiem celnym wymaga dokładnego ustalenia wszystkich tych elementów kalkulacyjnych.

Klasyfikacja towaru według taryfy celnej

Punktem startowym każdej strategii celnej jest ustalenie, jaka jest klasyfikacja danego towaru według taryfy celnej. Wynikiem takiego działania jest ustalenie kilku- lub kilkunastocyfrowego kodu, na podstawie którego możliwa jest ocena dalszych elementów wpływających na wysokość cła.

Samo przyporządkowanie towaru do właściwego kodu taryfy celnej odbywa się na podstawie treści tej taryfy i właściwych tylko prawu celnemu zasad interpretacji. Zasady te nie zawsze zgodne są z intuicją, dlatego przy dokonywaniu klasyfikacji celnej należy korzystać z usług podmiotów posiadających odpowiednie doświadczenie. Ułatwieniem dla przedsiębiorców zajmujących się obrotem towarowym z zagranicą jest możliwość uzyskania decyzji administracyjnej, która w sposób wiążący rozstrzyga o klasyfikacji celnej danego towaru, tj. decyzji w sprawie wiążącej informacji taryfowej. Posiadacz takiej decyzji ma pewność, że organy celne nie zakwestionują klasyfikacji celnej towarów objętych taką decyzją w okresie jej ważności. Z tego względu decyzje w sprawie wiążącej informacji taryfowej stanowią podstawowy sposób na zarządzanie ryzykiem celnym.

Wpływ pochodzenia towarów na wysokość cła

Prawo celne różnicuje wysokość stawek celnych w zależności od kraju pochodzenia towarów. Reguły pochodzenia mogą mieć charakter preferencyjny i niepreferencyjny. Te pierwsze stosowane są głównie na podstawie umów handlowych, a ustalenie preferencyjnego pochodzenia pozwala na skorzystanie z zerowych lub obniżonych stawek celnych. Reguły niepreferencyjne mają zastosowanie do obrotu z krajami trzecimi, z którymi nie ma obowiązujących umów handlowych.

Towar, który został całkowicie uzyskany w danym kraju, jest uznawany za pochodzący z tego kraju. Jeżeli do produkcji danego towaru zostały użyte komponenty i surowce pochodzące z różnych krajów, o pochodzeniu towaru rozstrzyga rodzaj przetworzenia lub obróbki, jakiemu dany towar został poddany. Szczegółowe zasady ustalania pochodzenia uzależnione są od kodu taryfy celnej, a także od treści umów handlowych, na podstawie których dokonywany jest obrót pomiędzy poszczególnymi krajami.

Podobnie jak w przypadku ustalania klasyfikacji celnej, możliwe jest uzyskanie od organów celnych decyzji w sprawie wiążącej informacji o pochodzeniu, która również pełni funkcję gwarancyjną. W okresie ważności tej decyzji brak jest możliwości zakwestionowania pochodzenia towarów w niej wymienionych.

Wartość celna i stawki

Ustalenie właściwego kodu taryfy celnej, a także pochodzenia towarów, pozwala na ustalenie właściwej stawki celnej. Stawka ta, która ma zazwyczaj charakter procentowy, musi być odniesiona do konkretnej podstawy. W prawie celnym podstawą do obliczania cła jest wartość celna towarów.

W unijnym prawie celnym wartość celna jest utożsamiania z wartością transakcyjną, tj. ceną faktycznie zapłaconą lub należną za towary, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu do UE. Do wartości transakcyjnej doliczane są też takie elementy jak opłaty licencyjne ponoszone w związku z zakupem towarów czy też koszty transportu i ubezpieczenia towarów podczas transportu na obszar UE.

W przypadku gdy nie ma możliwości ustalenia wartości transakcyjnej (np. w przypadku transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, w przypadku gdy powiązanie takie miało wpływ na cenę sprzedaży towarów), wartość celną ustala się na podstawi metod zastępczych, np. poprzez ustalenie wartości celnej identycznych albo podobnych towarów sprzedawanych do UE.

Zarządzanie ryzykiem celnym

Zarządzanie ryzykiem celnym służy wykluczeniu sytuacji, w której operacje celne danego przedsiębiorcy mogą zostać zakwestionowane, co w konsekwencji prowadzi do konieczności zapłaty cła w zwiększonym wymiarze.

Oczywistością jest, że działanie każdego przedsiębiorcy nakierowane jest na minimalizację obciążeń fiskalnych. W przypadku ceł optymalizacja fiskalna związana jest z ustaleniem optymalnych elementów kalkulacyjnych. Skoro wysokość ceł w większości przypadków stanowi iloczyn stawki procentowej oraz wartości transakcyjnej towaru, obniżenie jednego z tych elementów wpływa na obniżkę cła. Jako że cła nakładane są w odniesieniu do konkretnych towarów przyporządkowanych do konkretnej pozycji taryfy celnej, ustalanie właściwej strategii celnej powinno następować w odniesieniu do każdego indywidualnego towaru.

Optymalizacja celna polega na wyborze spośród kilku lub kilkunastu dostępnych opcji dostawcy i towaru wiążących się z sumarycznie najniższym kosztem importu. Ocena taka musi mieć charakter całościowy i uwzględniać klasyfikację towaru i ich pochodzenie (elementy te mają bezpośrednie przełożenie na stawki celne), a także samą cenę towarów, która stanowi podstawę do obliczania cła. Wszystkie te elementy muszą być brane pod uwagę jednocześnie - możliwe jest, że towar, który jest najtańszy w zakupie, z uwagi na jego klasyfikację lub pochodzenie będzie charakteryzował się wyższymi stawkami celnymi, co czyni zakup takiego towaru ekonomicznie nieopłacalnym.

Ustalenie właściwych elementów kalkulacyjnych musi być ponadto dokonana w odniesieniu do każdego kraju, z którym przedsiębiorca ma zamiar handlować. Poszczególne kraje posiadają własne taryfy celne i reguły pochodzenia. Strategia celna właściwa dla państw członkowskich UE może zatem nie odpowiadać strategii przyjętej przez importerów w innych krajach.

Warunkiem stosowania strategii celnej jest stabilne otoczenie regulacyjne. Wojna celna, która może wybuchnąć na skutek ostatnich działań amerykańskiego prezydenta, nieuchronnie wiąże się z niepewnością co do stawek i innych elementów kalkulacyjnych cła. Można przewidywać, że jej skutkiem będzie zmniejszenie wolumenu międzynarodowej wymiany towarowej i przejście na łańcuchy dostaw czysto krajowe lub obejmujące kraje, z którymi zachowano preferencyjne warunki handlowe. Nagła zmiana łańcuchów dostaw w większości przypadków będzie działaniem niewykonalnym lub rozciągniętym w czasie. Przedsiębiorcy będą zatem zmuszeni do podniesienia cen oferowanych przez siebie towarów na skutek zapłaty ceł bądź konieczności polegania na przemyśle krajowym, który bez konkurencji międzynarodowej nie będzie motywowany do obniżenia cen oferowanych przez siebie towarów.

Środki pozataryfowe

Ustalenie właściwej strategii celnej skutkującej optymalnym poziomem obciążeń celnych nie jest działaniem wystarczającym do prowadzenia działalności w zakresie międzynarodowego obrotu towarów. Na obrót ten wpływa również szereg obciążeń i ograniczeń, które nazywane są środkami pozataryfowymi. Środki te mają najróżniejsze formy, zaś ich wspólną cechą jest nałożenie na importera lub eksportera dodatkowych wymogów, które w skrajnych przypadkach mogą uniemożliwiać import lub eksport towarów. Celem tych wymogów jest ochrona społeczeństwa przed niekorzystnymi skutkami handlu międzynarodowego takimi jak: nieuczciwa konkurencja z producentami krajowymi, dewastacja środowiska naturalnego lub wspieranie państw i osób naruszających porządek międzynarodowy.

Do środków pozataryfowych można zaliczyć wymogi co do bezpieczeństwa produktów i ochrony środowiska, ograniczenia w handlu towarami strategicznymi (tj. towarami, które mają potencjalne lub rzeczywiste zastosowania militarne), a także ograniczenia związane z sankcjami międzynarodowymi.

Każdy ze środków pozataryfowych cechuje się indywidualnymi przesłankami zastosowania, które pozostają poza granicami przepisów celnych.

W skrajnych przypadkach, towary, których przywóz jest najbardziej atrakcyjny z punktu widzenia przepisów celnych, będą objęte zakazami importowymi lub eksportowymi, ponieważ np. nie mogą być wprowadzone na rynek UE z powodu naruszenia reguł bezpieczeństwa.

Całościowa analiza ryzyka w handlu międzynarodowym

Tylko całościowa analiza elementów celnych i pozataryfowych pozwala na właściwe zarządzanie ryzykiem w handlu międzynarodowym. Takie całościowe zarządzanie ryzykiem wymaga dojrzałości organizacyjnej, która pozwala na wyważenie elementów fiskalnych (tj. dążenia do optymalizacji obciążeń celnych) i compliance (tj. zapewnienia, że obrót towarowy i związany z nim łańcuch dostaw nie narusza norm prawnych i etycznych).

Zawirowania w handlu międzynarodowym mogą stać się okazją do zrewidowania dotychczasowego łańcucha dostaw i przyjęcia nowych zasad w organizacji dotyczących ryzyka w handlu międzynarodowym. Tylko przedsiębiorcy, którzy w sposób elastyczny reagować będą na zmienność sytuacji politycznej poprzez dynamiczne dostosowywanie się do zmiennych warunków celnych i ograniczeń pozataryfowych, pozostaną konkurencyjni. Inni, którzy nie będą dysponowali zasobami potrzebnymi do dokonania optymalizacji celnej przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z regułami pozataryfowymi, mogą nie utrzymać się na rynku.

Autor: Paweł Matej, Senior Associate w zespole przestępstw gospodarczych, DLA Piper

Źródło informacji: DLA Piper