MC: Zastrzeż PESEL i ciesz się spokojem (komunikat)

- Ministerstwo Cyfryzacji informuje:

Wiosna coraz bliżej, a wraz z nią więcej okazji do spontanicznych wyjazdów i odpoczynku w plenerze. Rozrywki w czasie wolnym mogą uśpić czujność. Wiele zaaferowanych nimi osób nawet nie wie, że przestępcy mogą właśnie korzystać z okazji zaciągnięcia zobowiązania w ich imieniu. A jest łatwy sposób, żeby uniknąć skutków takich zdarzeń. Najlepiej zastrzec PESEL i spać spokojnie.

"Kradzież tożsamości to narastający problem. Przestępcy nie wahają się, żeby wykorzystać czyjeś dane do zaciągnięcia kredytu lub innych zobowiązań. Czy trzeba latami spłacać takie długi? Chroni przed tym zastrzeżony PESEL. W aplikacji mObywatel można zarządzać zastrzeżeniami swojego numeru PESEL łatwo i szybko. Warto z tego korzystać, by czuć się bezpiecznie i chronić swoje finanse. To ważne zwłaszcza wtedy, gdy chcemy odpocząć i mieć głowę naprawdę wolną od tego rodzaju zmartwień" – mówi wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Oto kilka faktów, które przemawiają za zastrzeżeniem numeru PESEL.

Czym jest numer PESEL i dlaczego warto go chronić?

Numer PESEL jest nadawany zarówno obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom. Składa się z 11 cyfr, które zawierają datę urodzenia, symbol płci oraz numer porządkowy i liczbę kontrolną. Ten ciąg znaków pozwala zidentyfikować osobę oraz określić jej status prawno-administracyjny. Sam skrót PESEL pochodzi natomiast od nazwy Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, który jest jednym z najważniejszych rejestrów państwowych.

Pytanie o PESEL może paść w różnych sytuacjach, jak wizyta lekarska, egzamin na prawo jazdy, podpisanie umowy o pracę, zakup mieszkania lub zaciągnięcie kredytu. Te i wiele innych czynności wymagają podania numeru PESEL, żeby jednoznacznie zidentyfikować osobę w czasie załatwiania danej sprawy. Co jednak, gdy numerem tym próbuje posłużyć się ktoś niepowołany?

Na czym polega zastrzeganie numeru PESEL?

Zastrzeżenie numeru PESEL zabezpiecza przed skutkami wykorzystania go przez oszusta, czyli kogoś, kto podaje się za inną osobę i wykorzystuje jej dane do zaciągnięcia różnego rodzaju zobowiązań. Może to dotyczyć zakupów na raty finansowane kredytem konsumenckim, pożyczek, a nawet kredytów, których spłata może trwać wiele lat. Zastrzeżenie numeru PESEL chroni zatem osobę, której numer ten został prawnie nadany. Jak dokładnie to działa?

Od 1 czerwca 2024 r. podmioty takie, jak: banki, SKOK-i, instytucje pożyczkowe, notariusze i operatorzy telekomunikacyjni mają obowiązek sprawdzania, czy numer PESEL klienta jest zastrzeżony przed dokonywaniem określonych czynności prawnych. Kiedy PESEL zostaje zastrzeżony, status ten jest od razu widoczny i stanowi ważny sygnał dla podmiotów zobowiązanych do weryfikacji, że nie powinny zawierać umów i wykonywać czynności, w których PESEL ma być użyty. Jeśli mimo to udzielą np. pożyczki, osoba, której zastrzeżony PESEL wykorzystano, nie będzie musiała spłacać powstałych w ten sposób zobowiązań.

Jeśli PESEL został zastrzeżony, nie można z jego użyciem:

- otworzyć nowego rachunku bankowego, jak konto oszczędnościowe lub ROR,

- wziąć kredytu lub pożyczki,

- dokonać zakupu na raty (kredyt konsumencki),

- podpisać aktu notarialnego, np. dotyczącego sprzedaży lub zakupu nieruchomości,

- wyrobić kopii karty SIM – może ona posłużyć np. do autoryzacji operacji przez SMS,

- wypłacić w placówce bankowej kwoty powyżej trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (kwota ta na dzień 1 stycznia 2025 roku to 13 998 zł).

Ostatni punkt może zwrócić uwagę – i słusznie. Wypłata gotówki to również gratka dla przestępców - szczególnie jeśli chodzi o wyłudzenia np. metodą „na wnuczka”. Dlatego, jeśli PESEL został zastrzeżony, potrzebne jest nieco więcej czasu, aby wypłacić większą sumę z banku. Instytucja może wstrzymać taką wypłatę na 12 godzin. Aby tego uniknąć, wystarczy przed złożeniem dyspozycji w banku cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL. Dzieje się to w czasie rzeczywistym, więc dysponując aplikacją mObywatel można zrobić to nawet w oczekiwaniu do bankowego okienka.

Jak zastrzec PESEL szybko i łatwo?

Chociaż można zrobić to w urzędzie gminy lub na stronie internetowej mObywatel.gov.pl, to aplikacja mObywatel jest najszybszym i najbardziej poręcznym narzędziem do zarządzania zastrzeżeniami. Pozwala nie tylko zastrzec, ale i w jednej chwili cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL, aby użyć go w czasie załatwiania wybranej sprawy. Po cofnięciu zastrzeżenia, można je ponownie aktywować już po 30 minutach. Można też ustawić ponowne zastrzeżenie z wybraną w przyszłości datą i godziną.

Jeśli więc na przykład przed urlopem nagle pojawi się pomysł zakupu sprzętu sportowego na raty, wystarczy wyciągnąć telefon z kieszeni i cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL. Po załatwieniu formalności można znowu zastrzec PESEL w aplikacji i cieszyć się jego ponowną ochroną już po upływie 30 minut. Ponieważ cofnięcie zastrzeżenia jest na wyciągnięcie ręki, można cały czas mieć zastrzeżony PESEL i cofać ochronę w wybranych przez siebie momentach.

Nie trzeba przy tym obawiać się, że zastrzeżony PESEL przeszkodzi w:

- realizacji recepty w aptece lub odbyciu wizyty lekarskiej,

- podpisaniu umowy o pracę lub innych dokumentów w życiu zawodowym,

- wykonywaniu obowiązków służbowych, np. realizacji zamówień lub składaniu dyspozycji,

- załatwianiu spraw urzędowych, jak np. zameldowanie, ślub, rejestracja narodzin,

- oddaniu głosu podczas wyborów,

- korzystaniu z profilu zaufanego lub usług Poczty Polskiej.

Zastrzeżony PESEL nie ma też wpływu na ważność dokumentów, np. dowodu osobistego czy paszportu. Nie utrudnia przekraczania granic państwa ani podróży samolotem czy innymi środkami transportu. Po prostu chroni przed skutkami nadużyć i długami, które mogą przez nie powstać.

PESEL zawsze wart zastrzeżenia

Zastrzeżenie numeru PESEL ma wiele zalet. Dzięki niemu nie trzeba myśleć o tym, czy akurat nie pada się ofiarą oszustwa z wykorzystaniem swoich skradzionych danych. Skąd mogą one pochodzić? Z wycieków danych, zgubionych dokumentów, przechwyconej korespondencji lub „podsłuchanego” ruchu sieciowego. Źródeł może być wiele, skutek – zwykle jest dotkliwy. Każdy taki incydent wymaga kontaktu ze służbami uprawnionymi do ścigania oszustów. Pochłania też czas i wywołuje niepokój. Czy warto się na to narażać? Zdecydowanie lepiej zastrzec PESEL i mieć spokojną głowę. Zwłaszcza w czasie wolnym.

Więcej o usłudze w aplikacji mObywatel można przeczytać na stronie: https://info.mobywatel.gov.pl/uslugi/zastrzez-pesel

Informacje o zastrzeganiu numeru PESEL dostępne są pod adresem: https://info.mobywatel.gov.pl/uslugi/zastrzez-pesel

Więcej o rejestrze PESEL można przeczytać na stronie: https://www.gov.pl/web/gov/czym-jest-rejestr-pesel

Więcej o rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL można przeczytać na stronie https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/rejestr-zastrzezen-numerow-pesel2

Film instruktażowy o zastrzeganiu numeru PESEL znajduje się pod linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=oJqNj5wH__Y

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ mbed/ amac/