Newsletter

Polityka i społeczeństwo

MKDNiS: Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką (komunikat)

24.03.2021, 10:27aktualizacja: 24.03.2021, 10:28

Pobierz materiał i Publikuj za darmo

- MKDNiS informuje:

- Wspominamy dzisiaj Polaków, którzy podczas niemieckiej okupacji nieśli pomoc Żydom. Ich historie rzadko kończyły się dobrze. Znacznie częściej ginęli - oni oraz Żydzi, których wspierali. Bez sądu, bez obrony, na miejscu. Dzisiaj, dzięki działalności wielu instytucji kultury, przywracamy im imię, przywracamy im miejsce w historii, pamięć o nich – napisał wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński z okazji obchodzonego dziś Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

- Gorąco namawiam do odkrywania historii bohaterów, którzy oddali życie, niosąc pomoc tym, którzy jej najbardziej potrzebowali, w czasach, w których prosty odruch solidarności wymagał często heroizmu. Pamiętajmy o tym także dlatego, że nie wiemy, nikt z nas nie wie, czy byłoby nas wtedy na to stać... – podkreślił wicepremier Piotr Gliński.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką jest polskim świętem państwowym. Został ustanowiony z inicjatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2017 r. Jest obchodzony 24 marca – w rocznicę śmierci ośmioosobowej rodziny Ulmów z Markowej, rozstrzelanej przez niemieckich żandarmów.

Historia Ulmów

Józef i Wiktoria Ulmowie byli skromnymi mieszkańcami wsi Markowa. Podczas okupacji, zapewne pod koniec 1942 r., mimo biedy i zagrożenia życia, dali schronienie ośmiorgu Żydom - Saulowi Goldmanowi oraz członkom jego rodziny. Józef Ulma był sadownikiem, społecznikiem, bibliotekarzem, amatorem fotografii. Dzięki jego zdjęciom możemy dziś zobaczyć Markową i jej mieszkańców w okresie przedwojennym oraz podczas II wojny światowej. Wśród zachowanych fotografii znajdują się także te poplamione krwią ofiar niemieckiej zbrodni z 24 marca 1944 r. Jego o 12 lat młodsza żona Wiktoria opiekowała się domem i sześciorgiem dzieci. W dniu zbrodni najstarsze liczyło 8 lat, a najmłodsze półtora roku.

W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów, który obecnie toczy się w Watykanie.

W 2016 roku w Markowej zostało otwarte Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów, współprowadzone przez MKDNiS. Obecnie trwają prace nad filmem fabularnym poświęconym ich historii.

W liczącej ok. 4,5 tys. mieszkańców Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która została zamordowana za ukrywanie Żydów. W zbiorach Muzeum znajdują się m.in. drzwi ze śladami po kulach z egzekucji rodziny Baranków. Mimo tych tragedii, rodziny z okolicy do końca okupacji ukrywały Żydów - co najmniej 20 z nich przeżyło.

Sad Pamięci

Skalę pomocy obrazuje Sad Pamięci w Markowej - nawiązujący z jednej strony do sadowniczej pasji Józefa Ulmy, a z drugiej - do Ogrodu Sprawiedliwych w Yad Vashem. Na podświetlanych tablicach umieszczono nazwy ok. 1,5 tysiąca miejscowości, w których Żydzi ratowani byli przez Polaków odznaczonych potem tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Grupa Ładosia, "Zawołani po imieniu", Plac Grzybowski

Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu prowadzi szereg działań dokumentujących nieznaną historię Polaków, którzy ratowali ludność żydowską przed Zagładą. W 2018 r. dzięki współpracy Ambasadora RP w Bernie, Muzeum Auschwitz-Birkenu oraz MKiDN odzyskano tzw. Archiwum Eissa, które dokumentuje finansowaną przez polski rząd akcję ratunkową prowadzoną w okresie II wojny światowej z Berna przez ówczesnego polskiego ambasadora Aleksandra Ładosia i jego dyplomatów oraz współpracujące z nimi organizacje żydowskie. W Bernie wystawiono wtedy kilka tysięcy nielegalnie zdobytych paszportów Ameryki Łacińskiej, ratując życie wielu ludziom. W 2020 r. ukazała się wydana przez MKiDN we współpracy Muzeum Auschwitz-Birkenau książka dr Danuty Drywy pt. "Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia". Grupa Ładosia jest jednym z ustanowionych przez Sejm RP patronów roku 2021.

Pamięci Polaków, którzy kosztem życia własnego i rodziny ratowali Żydów, poświęcony jest projekt Instytutu Pileckiego "Zawołani po imieniu", który upamiętnia te osoby – ich imiona i nazwiska, które zbyt długo pozostawały niewypowiedziane, nieznane, zapomniane. Materialnym symbolem upamiętnienia jest tablica z inskrypcją w języku polskim i angielskim, umieszczona na kamieniu. Przekrojowa stała wystawa poświęcona "Zawołanym po imieniu" jest prezentowana w warszawskim Domu Bez Kantów.

Z inicjatywy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu na Placu Grzybowskim w Warszawie planowane jest stworzenie filii Muzeum Historii Polski poświęconej Polakom Ratującym Żydów podczas II wojny światowej. MKDNiS zaangażowało się również w budowę Pomnika Polaków Ratujących Żydów na Pl. Grzybowskim.

W Polsce w czasie II wojny światowej za pomoc Żydom groziła kara śmierci.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką – program wydarzeń

W upamiętnienie Polaków ratujących Żydów włączyły się liczne instytucje kultury prowadzone lub współprowadzone przez Ministra, które przygotowały szereg wydarzeń. Ze względu na pandemię zdecydowana większość odbywa się w przestrzeni wirtualnej.

24.03.2021

Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej – główne uroczystości

10:00 | Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Doroty w Markowej

- Eucharystia w intencji Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej i o beatyfikację Sług Bożych Rodziny Ulmów pod przewodnictwem ks. Arcybiskupa Adama Szala

10.30 | Instytut Pileckiego

- Konferencja prasowa (formuła hybrydowa, konferencja dostępna na Facebooku organizatora)

Podczas konferencji zostaną zaprezentowane nabyte przez Instytut Pileckiego w Niemczech prywatne archiwum Eilerta Diekena, porucznika żandarmerii niemieckiej który osobiście dowodził zamordowaniem rodziny Ulmów w Markowej. Wydarzenie to będzie okazją do przypomnienia kontekstu terroru niemieckiego, z którym spotykali się ratujący Żydów, w szczególności „Zawołani po imieniu” - ci, którzy za to ratowanie zostali zamordowani. Postać Eilerta Diekena jest także wymownym symbolem nieukarania sprawców - prezentowane dokumenty dowodzą, że za swą zbrodnię nie poniósł on żadnej odpowiedzialności, wręcz przeciwnie, został pozytywnie zweryfikowany przez aliancką komisję denazyfikacyjną i otrzymał w 1950 roku od władz RFN potwierdzenie dożywotniego statusu urzędnika państwowego.

11:00 | Cmentarz parafialny w Markowej oraz Cmentarz Wojenny Ofiar Hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach

- Modlitwa nad grobem rodziny Ulmów

- Złożenie kwiatów na grobach markowskich rodzin ratujących Żydów (TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ MARKOWEJ)

11:30 | Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej

- Wystąpienia, w tym zaprezentowanie historii ratowania Żydów

- Odsłonięcie tablic z nazwiskami Polaków ratujących Żydów na Ścianie Pamięci

- Złożenie kwiatów przy pomniku rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci

19:00 | Filharmonia Podkarpacka im. A. Malawskiego w Rzeszowie

- Festiwal Psalmów Dawidowych "Honorując Sprawiedliwych i Ocalonych" – koncert poświęcony polskim Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata (FUNDACJA IM. RODZINY ULMÓW SOAR)

Więcej informacji: https://muzeumulmow.pl/pl/aktualnosci/narodowy-dzien-pamieci-polakow-ratujacych-zydow-pod-okupacja-niemiecka-obchody-2/

Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku – Muzeum w Tykocinie

9:00 | Premiera filmu dokumentalnego „Ocalić za wszelką cenę”, reż. B. Kosel, D. Szada-Borzyszkowski, Tykocin 2021 (FB i YT)

Etiuda dokumentalna „Ocalić za wszelką cenę” opowiada o tykocińskim wątku działalności Grupy Ładosia. Dzięki współpracy polskich dyplomatów i tykocińskiego rabina Abrahama Kalmanowicza udało się uratować jedną z najważniejszych żydowskich szkół religijnych tego czasu – jesziwę mirską. Osobnym wątkiem poruszany w filmie jest postać organisty Jana Smółki zaangażowanego w dostarczanie fałszywych metryk chrztu Żydom ukrywającym się w okolicach Tykocina. Jan Smółko za swoją działalność został odznaczony Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

Muzeum Getta Warszawskiego

18:00 | "Irena - ingen ängel" – publikacja szwedzkiego spektaklu (z polskimi napisami) o Irenie Sendlerowej (FB organizatora)

Spektakl teatralny szwedzkiej grupy teatralnej Unga Roma, której głównym nurtem działalności są przedstawienia dla dzieci i młodzieży. Spektakl miał premierę na Gotlandii w marcu 2020. Sztuka została napisana przez Lottę Grut, dramatopisarkę i aktorkę, współzałożycielkę Romateatern i Unga Roma.

Udostępnienie tekstu popularnonaukowego dotyczącego pomocy udzielanej Żydom, m.in. dotyczącego działalności "grupy Ładosia" (na stronie Muzeum www.1943.pl)

Tekst dr. Jacka Konika omawiający najważniejsze zagadnienia związane z niesieniem pomocy Żydom w czasie II wojny Światowej.

Film "Niezwykła historia dwóch odważnych kobiet" - wspomnienia p. Janiny Rożeckiej https://www.youtube.com/watch?v=xTiUV0tidAs&t=163s&ab_channel=MuzeumGettaWarszawskiego

Muzeum Narodowego w Kielcach

Okolicznościowy wpis przybliżający sylwetkę Grzegorza Axentowicza, dyrektora Izby Rzemieślniczej w Kielcach w latach 30., który w okresie okupacji w Warszawie ratował Żydów.

Muzeum – Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej

Wizyta kierownictwa Muzeum w miejscach upamiętniających Polaków ratujących Żydów w Ostrowi Mazowieckiej i okolicy (na stronie internetowej i w mediach społecznościowych organizatora).

Złożenie kwiatów przy kamieniach postawionych w ramach projektu „Zawołani po imieniu”, upamiętniających Jadwigę Długoborską i Lucynę Radziejowską, na cmentarzu w Ostrowi Mazowieckiej na grobach Jadwigi Długoborskiej i Anny Kuczyńskiej oraz na cmentarzu w Wąsewie na grobach Walerii Lipińskiej i Marianny Kwiatkowskiej.

Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I.J. Paderewskiego

Wykład o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej (online)

Dyrektor IDMN prof. Jan Żaryn, w ramach współpracy z Ośrodkiem Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, wygłosi wykład połączony z prezentacją książki pt. "Polska wobec zagłady". Wykład jest kierowany do polskich nauczycieli pracujących za granicą.

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce

Okolicznościowe wpisy przypominające Rodzinę Kociszewskich, która uratowała członków Rodziny Scherów.

24-29.03.2021

Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944)

Sprawiedliwi wśród Narodów Świata z okolic Treblinki (strona i FB organizatora)

Przez 6 dni na Facebooku oraz stronie Muzeum Treblinka będzie prezentowany cykl postów przedstawiający sylwetki osób ratujących Żydów z okolic Treblinki podczas niemieckiej okupacji.

25.03.2021

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma

Irena Sendlerowa we wspomnieniach córki (FB organizatora)

Retransmisja spotkania z Janiną Zgrzembską, córką Ireny Sedlerowej, które odbyło się w Żydowskim Instytucie Historycznym z okazji 110. urodzin Ireny Sendlerowej.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.(PAP)

kom/ksi/

Pobierz materiał i Publikuj za darmo

bezpośredni link do materiału
Data publikacji 24.03.2021, 10:27
Źródło informacji MKDNiS
Zastrzeżenie Za materiał opublikowany w serwisie PAP MediaRoom odpowiedzialność ponosi – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe – jego nadawca, wskazany każdorazowo jako „źródło informacji”. Informacje podpisane źródłem „PAP MediaRoom” są opracowywane przez dziennikarzy PAP we współpracy z firmami lub instytucjami – w ramach umów na obsługę medialną. Wszystkie materiały opublikowane w serwisie PAP MediaRoom mogą być bezpłatnie wykorzystywane przez media.

Newsletter

Newsletter portalu PAP MediaRoom to przesyłane do odbiorców raz dziennie zestawienie informacji prasowych, komunikatów instytucji oraz artykułów dziennikarskich, które zostały opublikowane na portalu danego dnia.

ZAPISZ SIĘ