MKiŚ: Ustawa o pomocy poszkodowanym w programie Czyste Powietrze (komunikat)

- Ministerstwo Klimatu i Środowiska informuje:

Kierownictwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska przyjęło projekt ustawy o pomocy poszkodowanym w programie Czyste Powietrze - poinformowała ministra Paulina Hennig-Kloska. „Przygotowane założenia przewidują m.in. możliwość zawieszenia ściągania nierozliczonych zaliczek od beneficjentów poszkodowanych przez nierzetelne firmy” - napisała minister klimatu i środowiska.

Najważniejsze informacje:

- Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowało projekt ustawy o pomocy poszkodowanym w programie Czyste Powietrze.

- Projekt przewiduje m.in. możliwość zawieszenia ściągania nierozliczonych zaliczek od poszkodowanych beneficjentów oraz dążenie do odzyskania.

- To odpowiedź na problemy beneficjentów – często ubogich rodzin – poszkodowanych przez nieuczciwe firmy w zawieszonej na jesieni 2024 r. poprzedniej wersji programu Czyste Powietrze.

- Nowe zasady programu Czyste Powietrze lepiej chronią beneficjentów i zapewniają skuteczną termomodernizację.

- Celem nowego programu Czyste Powietrze jest kompleksowa termomodernizacja budynków mieszkalnych w Polsce i uchronienie przed wysokimi rachunkami za ogrzewanie.

Projekt ustawy to odpowiedź na problemy tych beneficjentów, którzy chcieli skorzystać ze funkcjonującej do jesieni 2024 r. poprzedniej wersji programu, otrzymali zaliczki, jednak ze względu na nierzetelność wykonawcy, nie mogli jej potem rozliczyć.

„Właśnie dlatego przez ostatnie tygodnie pracowaliśmy w Ministerstwie z NFOŚiGW i wojewódzkimi funduszami nad założeniami specjalnej Ustawy o pomocy poszkodowanym w programie Czyste Powietrze. Przygotowane założenia przewidują m.in. możliwości zawieszenia ściągania nierozliczonych zaliczek od beneficjentów poszkodowanych przez nierzetelne firmy” – napisała Paulina Hennig-Kloska.

„Skarb Państwa będzie oczywiście dążył do odzyskania każdej złotówki od nieuczciwych firm. Siła Państwa jest w takiej sytuacji większa od małżeństwa emerytów, którzy nie mają jak rozliczyć kilkunastu czy kilkudziesięciu tysięcy złotych, bo ktoś zniknął z pieniędzmi na termomodernizację ich domu. Organy ścigania analizują już 470 zawiadomień” – podkreśliła ministra klimatu i środowiska.

Projekt ustawy przyjęło Kierownictwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska i w czwartek została ona przekazana do Zespołu Programowania Prac Rządu z prośbą o pilne procedowanie.

Program Czyste Powietrze to jeden z największych i najbardziej skomplikowanych programów dotacyjnych w Europie. Przedmiot programu – termomodernizacja i wymiana źródeł ogrzewania – sprawia, że każdy wniosek wymaga indywidualnego i wnikliwego podejścia. Dodatkową komplikacją jest ustanowiony w latach poprzednich kształt programu dopuszczający nieuczciwe praktyki niektórych wykonawców prowadzone na szkodę beneficjentów. Dopiero zmienione od 31 marca 2025 r. zasady gwarantują pełne bezpieczeństwo i ochronę interesu beneficjentów.

Finansowanie

Poprzedni rząd nie zapewnił finansowania dla programu, prowadząc jednocześnie nabór wniosków. Spowodowało to ogromne zaległości w ocenie wniosków i płatnościach, które obecnie są stopniowo redukowane.

„Zapewniliśmy stabilne finansowanie Czystego Powietrza. To obecne kierownictwo ministerstwa uruchomiło 13 mld zł z KPO, 8 mld zł z FEnIKS i 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego” – napisała minister klimatu i środowiska.

„Od stycznia 2024 r. do końca października 2025 r. zrealizowaliśmy rekordowe wypłaty w programie na ponad 10 miliardów zł. W niecałe 2 lata, wypłaciliśmy więcej dotacji niż PIS wypłacił w 5 lat! (8,7 mld zł wypłaconych w 2019-2023) – zaznaczyła Paulina Hennig-Kloska.

Dane te pokazują skalę przyspieszenia w obsłudze programu przez poszczególne wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Rozpatrywanie wniosków

Program Czyste Powietrze do jego zawieszenia na jesieni 2024 r. umożliwiał praktyki, które generowały opóźnienia i zaległości oraz sprawiały, że złożone wnioski nie kończyły się podpisaniem umów i wypłatą dotacji. Beneficjenci mogli składać wnioski niepełne, a nawet puste, lub podwójne. Takich wniosków było w sumie aż 115 tys. Taka praktyka wydłużała obsługę wszystkich wniosków przez pracowników wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, co generowało zaległości.

W tej chwili wszystkie prawidłowo złożone w 2024 r. wnioski o płatność zostały już rozliczone. Tylko 4634 wniosków czeka na uzupełnienie przez beneficjentów, np. o dodatkowe wyjaśnienia w sprawie poniesionych kosztów. To mniej niż 2 proc. z ponad 197 000 wszystkich złożonych w 2024 r. wniosków o płatność. Obecnie wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozliczają już wnioski o płatność złożone w 2025 r.

Zmiany w programie Czyste Powietrze

Aby ukrócić patologie, które pojawiały się w programie, od 31 marca 2025 roku program ma nowe zasady, które lepiej chronią beneficjentów. Całą procedurę rozpoczyna audyt energetyczny. W jego efekcie wybierane jest optymalne źródło ciepła, które będzie zużywało minimalną ilość energii do ogrzewania domu. Na koniec inwestycji beneficjent otrzymuje świadectwo charakterystyki energetycznej, które pokazuje, czy w rzeczywistości efekt ekologiczny został osiągnięty i czy termomodernizacja oraz wymiana źródła ciepła były efektywne. W ten sposób eliminowane jest ryzyko tzw. „rachunków grozy”.

Sam wniosek wymaga lepszego przygotowania, więc nie jest składany od ręki, ale jest rzetelny i realny.

Do tej pory na nowych zasadach złożono już 42 tys. wniosków. Dodatkowo ponad 24 tys. wniosków w wersji roboczej jest aktualnie uzupełnianych. Przed reformą programu poza wnioskami niepełnymi lub pustymi, pojawiały się także wnioski na pojedyncze elementy, np. wymianę okien czy drzwi. Takie wnioski podbijały dodatkowo statystyki. W Czystym Powietrzu obecnie liczy się efekt w postaci kompleksowej termomodernizacji zabezpieczającej przed wysokimi rachunkami za ogrzewanie.

Działania naprawcze

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zobowiązało wszystkie wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej do organizacji rozmów z wykonawcami oraz organizacjami branżowymi, by w dialogu odpowiadać na wszelkie pytania i wątpliwości. To także realizacja postulatu zgłoszonego w liście otwartym Związku Pracodawców Czystego Powietrza.

Procedury oceny wniosków i wypłat są stale usprawniane. W wojewódzkich funduszach zwiększono liczbę pracowników zajmujących się oceną dokumentów, uruchomiono punkty konsultacyjne oraz możliwość umawiania spotkań online. Beneficjenci mogą też sprawdzić status swojego wniosku w wyszukiwarce internetowej.

NFOŚiGW i wojewódzkie fundusze prowadzą regularny dialog z wykonawcami, którzy są ważną częścią programu. Dialog ten i działania naprawcze prowadzone są przede wszystkim w trosce o ludzi, którzy złożyli wnioski o dotacje, oraz na podstawie przepisów o gospodarowaniu środkami publicznymi. Obligują one do dbałości o te środki, zarówno przy przyznawaniu dotacji, jak i ich rozliczaniu. W ramach programu dofinansowanie jest wypłacane m.in. ze środków europejskich i dodatkowo obowiązują restrykcyjne zasady ich kontroli i rozliczania.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ mbed/