Efektywna energetyka odnawialna w skali mikro, czyli jak odpowiedzialnie zarządzać przydomową fotowoltaiką

Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), a w szczególności przydomowych mikroinstalacji fotowoltaicznych (PV), jest jednym z filarów zielonej transformacji. Pozwala na produkcję czystej energii, zmniejsza zależność od konwencjonalnych źródeł oraz pozwala na oszczędności finansowe. Jednocześnie dynamiczny rozwój tego segmentu stawia przed operatorami systemów dystrybucyjnych nowe wyzwania. 

Polska plasuje się na czwartym miejscu na świecie pod względem mocy zainstalowanej PV na jednego mieszkańca [1]. Na koniec września br. w naszym kraju wyniosła ona łącznie 19,9 GW [2]. Jednakże ten szybki rozwój przydomowych mikroinstalacji PV, które stanowią aż 62% całkowitej mocy zainstalowanej OZE, rodzi też pewne trudności dla prosumentów, w stabilności i ciągłości działania falowników. Zjawisko czasowego ograniczenia pracy przydomowych farm fotowoltaicznych staje się coraz bardziej powszechne, szczególnie w okresach szczytowej produkcji energii. W pierwszych miesiącach 2024 roku straty energii z OZE przekroczyły już 2,5% [3]. To pokazuje skalę wyzwań, przed którymi stoi polski system energetyczny, dążący do zwiększenia udziału zielonej energii.

Użytkowanie zgodne z przepisami

Aby  przydomowa fotowoltaika spełniała swoje zadanie, a jej właściciele mogli cieszyć się z zielonej energii w swoim domu, także oni powinni odpowiedzialnie podchodzić do współdziałania z siecią energetyczną.

„Posiadacze przydomowych PV powinni przede wszystkim zarządzać pracą urządzeń w taki sposób, by była ona zgodna z przepisami prawa i wymaganiami technicznymi sieci. Jeśli pojawią się nieprawidłowości, mogą one negatywnie wpłynąć na efektywność całego systemu. W efekcie prosumenci, mimo posiadania mikroinstalacji, mogą być zmuszeni do pobierania energii z sieci, która w większości wciąż generowana jest w elektrowniach konwencjonalnych. Dlatego ważne jest, aby zgłaszać np. zmiany mocy zainstalowanej albo rodzaj przyłączonych źródeł odnawialnych” - podkreśla Zuzanna Grzywacz, specjalista ds. usług dystrybucyjnych w Stoen Operator.

Wyzwania związane z nadprodukcją energii

Jednym z kluczowych kłopotów dla operatorów są zmiany napięcia w sieci. Ich występowanie spowodowane jest czasami przez nadprodukcję energii w mikroinstalacjach, która nie jest na bieżąco zużywana. Takie sytuacje są problematyczne także dla właścicieli instalacji. Falowniki, czyli części systemu fotowoltaicznego odpowiedzialne za przetwarzanie energii z paneli słonecznych na prąd zmienny, mogą wtedy automatycznie wyłączać się, aby zapobiegać niebezpiecznym skokom napięć. 

Odpowiedzią na takie gwałtowne zmiany w sieci jest regulacja napięcia przeprowadzana przez operatorów systemów dystrybucyjnych. To złożony proces, w którym czasami pojawia się ryzyko obniżenia go poniżej dopuszczalnych norm, zwłaszcza dla odbiorców zlokalizowanych najdalej od stacji transformatorowej. Poprawne przeprowadzenie modyfikacji wymaga od operatorów szczegółowej analizy. Podejmowane przez nich działania muszą być prowadzone z zachowaniem równowagi między zapewnieniem stabilności sieci a dostarczaniem energii o odpowiedniej jakości.

Moc równa zapotrzebowaniu

Dla sprawnego i efektywnego działania mikroinstalacji w sieci elektroenergetycznej ważne jest także odpowiednie dopasowanie jej mocy do faktycznego zapotrzebowania na energię. Urządzenia powinny być projektowane i eksploatowane tak, aby maksymalizować autokonsumpcję, czyli zużycie wyprodukowanej energii na własne potrzeby. Zmniejsza to ryzyko przeciążeń sieci i pozwala na oszczędności dla właścicieli.

Pranie i pieczenie w słonecznych godzinach

Transformacja energetyczna to także zmiana codziennych przyzwyczajeń. Dzięki niej prosumenci mogą przyczynić się do stabilniejszej pracy sieci. Korzystając z energii w ramach własnej instalacji fotowoltaicznej, warto włączać urządzenia o większym zużyciu prądu, takie jak pralki, piekarniki czy zmywarki, w godzinach największego nasłonecznienia. Takie działania nie tylko pozwalają na optymalne wykorzystywanie energii, ale również przyczyniają się do stabilizacji pracy całej sieci dystrybucyjnej.

„Odpowiedzialne zarządzanie przydomową fotowoltaiką przez jej właścicieli jest niezbędne dla prawidłowej pracy sieci. Wymaga to nie tylko świadomego podejścia do eksploatacji tych instalacji, ale również gotowości do zmiany codziennych nawyków w celu maksymalizacji ich efektywności. Dzięki temu mikroinstalacje mogą pełnić swoją rolę jako kluczowy element zrównoważonego i zielonego systemu energetycznego przyszłości” - dodaje Sławomir Osuchowski, menedżer ds. usług dystrybucyjnych Stoen Operator.

[1] Instytut Energetyki Odnawialnej, „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024”, Raport „Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2024” - EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej | Fotowoltaika
[2] Moc zainstalowana fotowoltaiki w Polsce | Raport za wrzesień
[3] Instytut Energetyki Odnawialnej, „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024”, Raport „Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2024” - EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej | Fotowoltaika

Źródło informacji: Stoen Operator