Europejski Bank Inwestycyjny – przyszły bank klimatyczny Unii Europejskiej

Czym jest Europejski Bank Inwestycyjny 

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest bankiem publicznym, którego udziałowcami są wszystkie kraje Unii Europejskiej. Jako niezależny organ sam podejmuje decyzje w zakresie udzielania i zaciągania kredytów. Celem jego działalności jest finansowanie projektów, które przyczyniają się do realizacji celów Unii Europejskiej, zarówno na terytorium jej członków, jak i poza nią. Współpracuje z innymi instytucjami UE, zwłaszcza z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą UE.

Bank udziela pożyczek na realizację projektów sektora publicznego i prywatnego głównie w UE, ale także na całym świecie w celu ożywienia gospodarki, tworzenia miejsc pracy i wspierania spójności. Oprócz inwestowania w infrastrukturę, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz innowacje, bank realizuje też priorytetowe przedsięwzięcia w dziedzinie poprawy klimatu na całym świecie. 

EBI posiada trzy organy zarządzające: Radę Gubernatorów, Radę Dyrektorów i Komitet Zarządzający. Działalność Banku kontroluje niezależny Komitet Kontroli i Audytu, a jego finansowanie pochodzi z zasobów własnych oraz z międzynarodowych rynków kapitałowych. Utrzymuje on rating kredytowy AAA, który pozwala mu przyciągać na opłacalnych warunkach fundusze na działalność kredytową. EBI wykorzystuje szeroką gamę instrumentów, a finansowanie, którego udziela, można łączyć z finansowaniem z innych źródeł UE, w tym z budżetu UE. 

Zgodnie z celami Unii Europejskiej realizuje działania na rzecz polityki klimatycznej zgodnie z Porozumieniem Paryskim w sprawie zmiany klimatu i z celami zrównoważonego rozwoju ONZ. EBI zobowiązał się przeznaczać 50 proc. swojego finansowania na działania w dziedzinie klimatu, począwszy od 2025 r., co powinno odblokować inwestycje o wartości ponad 1 bln euro (1000 mld euro) w najbliższych dziesięciu latach. 

O kredyt z EBI może ubiegać się każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą lub jest zatrudniony w sektorze publicznym i ma projekt, który może przyczynić się do realizacji celów polityki UE. W tym celu należy skontaktować się z EBI drogą e-mailową, za pomocą formularza online lub osobiście w jednym z biur EBI i dostarczyć informacje, dzięki którym bank będzie mógł ocenić biznesplan i sprawdzić, czy projekt spełnia cele kredytowania.

60-lecie istnienia EBI – Polska w czołówce podpisanych umów

W sprawozdaniu finansowym za 2018 r. stwierdzono, że w ciągu 60 lat istnienia (rocznica ta przypadła na rok 2018) EBI stał się światowym liderem w dziedzinach takich jak finansowanie działań związanych z klimatem, innowacjami i infrastrukturą oraz pozostaje wierny swojej głównej misji. Przez te kilkadziesiąt lat EBI udzielił finansowania na łączną kwotę ponad 1 bln euro, która z kolei przyczyniła się do uruchomienia inwestycji o wartości do 3 bln euro.  

W 2018 r. EBI udostępnił ponad 64,19 mld euro w środkach finansowych, podpisując 854 projekty, które dotyczyły głównie jego czterech najważniejszych celów w ramach polityki publicznej: MŚP, spółek o średniej kapitalizacji, środowiska, projektów innowacyjnych i infrastruktury. 

Zarówno kredyty na działania związane ze zmianą klimatu, jak i finansowanie na rzecz regionów objętych polityką spójności i konwersji przekroczyły wartości docelowe wyrażone liczbą podpisanych umów. Podział geograficzny podpisanych umów w 2018 r. wykazał, że pięciu głównych beneficjentów w UE (Grecja, Cypr, Portugalia, Chorwacja i Polska) otrzymało ponad 50 proc. środków na inwestycji.

Plan inwestycyjny dla Europy

W ramach zaproponowanego przez Komisję Europejską w 2014 r. planu inwestycyjnego dla Europy, grupa EBI i Komisja uruchomiły program gwarancji – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) – aby pomóc przezwyciężyć lukę inwestycyjną w UE. Dzięki gwarancjom, EBI umożliwia inwestowanie w bardziej ryzykowne i innowacyjne projekty, które mają na celu dać efekt synergiczny w postaci uruchamiania kolejnych inwestycji. W 2018 r. EFIS przekroczył pierwotny cel inwestycyjny wynoszący 315 mld euro; w rezultacie jego potencjał zwiększono do inwestycji o łącznej wartości 500 mld euro, a okres działania przedłużono do końca 2020 r. 

EBI i Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), czyli partnerstwo publiczno-prywatne specjalizujące się w poprawie dostępu MŚP do finansowania, tworzą grupę EBI. W kwietniu 2020 r. Komisja udostępniła z EFIS 1 mld euro jako specjalną gwarancję, którą EFI zaoferuje na rynku, aby ograniczyć wpływ pandemii koronawirusa na MŚP oraz małe spółki o średniej kapitalizacji. Według szacunków EBI i Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej, działania EFIS przyczyniły się do stworzenia ponad 750 000 miejsc pracy i zwiększenia unijnego PKB o 0,6 proc. Zakłada się, że do końca 2020 r. obie te wartości będą nadal rosnąć.

Europejski Zielony Ład – ważna rola EBI

Bank pełni doniosłą rolę w finansowaniu Europejskiego Zielonego Ładu. Szczególnie pozytywnie oceniana przez Parlament Europejski jest emisja obligacji klimatycznych i zrównoważonych środowiskowo oraz zobowiązanie się Banku do dostosowania do końca 2020 r. wszystkich swoich działań finansowych do zaleceń z porozumienia paryskiego. Uznanie Parlamentu zdobyła też nowa polityka kredytowania energetyki zmierzająca do wykorzystania źródeł energii takich jak gaz ziemny i mająca na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. 

Parlament Europejski wyznacza EBI cele dekarbonizacji sektora transportu w UE do 2050 r. oraz wspierania ochrony różnorodności biologicznej. W przyszłości EBI powinien koncentrować się na sprawiedliwej transformacji i realizacji celów zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w ramach przyszłego instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego InvestEU. Wskazana jest ścisła współpraca między EBI, Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz innymi międzynarodowymi instytucjami finansującymi. Parlament pozytywnie ocenił nową metodykę oceny śladu węglowego EBI oraz jej systematyczne wdrażanie. Jednak zauważył też sfinansowanie kilku projektów sprzecznych z celami porozumienia paryskiego. 

Operacje EBI poza UE

Operacje EBI poza UE są głównie objęte gwarancjami wynikającymi z upoważnienia EBI do udzielania pożyczek na rzecz państw trzecich. W marcu 2018 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły decyzję o zwiększeniu ogólnej gwarancji o dodatkowe 5,3 mld euro, aby umożliwić finansowanie na kwotę 32,3 mld euro w latach 2014–2020.

Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP