Sukces Kazachstanu. Rola osobowości w historii

Początek powstawania i rozwoju młodej republiki przypadł na trudny etap historyczny lat 90. Był to czas niepewności i globalnych zawirowań, kiedy załamał się istniejący od ponad 70 lat międzynarodowy system polityczny. Globalizacja otworzyła ogromne możliwości współpracy, wzmacniając jednocześnie współzależność i ujawniając nieznane wcześniej wyzwania. Kazachstan znalazł się w centrum wielu ważnych wydarzeń w dziedzinie bezpieczeństwa międzynarodowego i energetycznego.

W historii kraju czynnik osobowości jego pierwszego lidera stał się decydujący. Nursułtan Nazarbajew odegrał w historii Kazachstanu rolę podobną do roli, którą odegrali w historii swoich krajów światowej sławy reformatorzy, tacy jak Ataturk w Turcji, Charles de Gaulle we Francji, Mahathir Mohammad w Malezji, Lee Kuan Yew w Singapurze, Deng Xiaoping w Chinach i inni.

Nursułtan Nazarbajew, wybrany przez Kazachstańczyków na najwyższe stanowisko państwowe 1 grudnia 1991 r., został pierwszym prezydentem młodego państwa. Był to czas wyboru przez przywódcę Kazachstanu odpowiedniej dla ówczesnych realiów strategii narodowej i stworzenia skutecznego modelu rządów.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego niepodległy Kazachstan musiał odpowiedzieć na cały szereg wyzwań związanych z jego rozwojem - trudna sytuacja geopolityczna, ograniczone możliwości gospodarcze i skomplikowana sytuacja społeczno-demograficzna. Wolumen produkcji przemysłowej w Kazachstanie w latach 1990-1994 zmniejszył się o połowę, przewozów transportowych - o dwie trzecie, produkcji rolniczej - o 30 procent. Przedsiębiorstwa przemysłowe zatrzymały się, wzrosło bezrobocie i rozpoczęła się masowa migracja ekonomiczna.

Ważne było utrzymanie pokoju i harmonii w międzynarodowym społeczeństwie, które składa się z ponad 130 narodowości reprezentujących ponad 30 wyznań religijnych. Powstał problem budowania relacji zewnętrznych z sąsiadami i dużymi krajami; konieczne było poszukiwanie swojego miejsca w społeczności światowej.

Liderowi Kazachstanu udało się nie tylko podjąć odważne dla swojego czasu decyzje, ale także zjednoczyć naród w okresie kryzysu i wprowadzić go na nowy poziom rozwoju.

Nazarbajew zawsze interesował się zaawansowanymi doświadczeniami rozwoju państwa; dogłębnie studiował historie sukcesu innych krajów. Jednocześnie Kazachstan nie kopiował modeli zagranicznych. Lider Kazachstanu wybrał spośród doświadczeń światowych niektóre uniwersalne zasady budowania państwa, wprowadził je w kontekst krajowy i stworzył własny model skutecznych reform, rozwoju i zarządzania.

Nursułtan Nazarbajew przedstawił swoją formułę rozwoju: „najpierw gospodarka, potem polityka”, to znaczy początkowo kraj stawiał na postęp gospodarczy, a następnie - oparty na tej podstawie rozwój instytucji demokratycznych. Dziś to doświadczenie znane jest jako „model Nazarbajewa” lub droga kazachstańska.

Państwo dokonało głębokich przemian gospodarczych i ukształtowało kluczowe mechanizmy gospodarki rynkowej. Udało się utrzymać stabilność oraz harmonię etniczną i religijną w społeczeństwie. Kazachstan celowo wybrał demokrację jako model struktury politycznej.

Ważnym osiągnięciem republiki było przeniesienie w 1997 r. i budowa nowej stolicy państwa, która dziś nosi imię pierwszego prezydenta - Nur-Sułtan.

W 2012 r. Kazachstan wszedł do składu 50 najbardziej konkurencyjnych krajów na świecie. W tym samym roku strategia „Kazachstan-2050” przedstawiła nowy ambitny cel - za kilka dziesięcioleci wejść do grupy 30 najbardziej rozwiniętych krajów świata. Ten punkt orientacyjny określił narodową ideę Kazachstanu, która wyznaczyła nową logikę budowania państwa na wiele lat do przodu.

W okresie niepodległości republika wykazała swój potencjał wzrostu. PKB Kazachstanu wzrósł z 22 miliardów USD do 184 miliardów USD. Starania mające na celu stworzenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej spowodowały, że kraj w rankingu Doing Business Banku Światowego wspiął się z 86. miejsca zajmowanego w 2005 r. na 25 pozycję w 2019 r.

Wraz z trwającymi reformami politycznymi i przemianami gospodarczymi Nursułtan Nazarbajew przedstawił swoją wizję rozwoju kapitału ludzkiego i duchowej modernizacji społeczeństwa kazachstańskiego, która ucieleśnia koncepcję specjalnego programu „Ruchani Żangyru”.

Ogólnie rzecz biorąc, głównym rezultatem jest to, że współczesny Kazachstan już dawno ma za sobą ostry etap przetrwania lat 90. i przeszedł do etapu światowej konkurencji o miejsce wśród najbardziej rozwiniętych krajów. Przywódca Kazachstanu zawsze starał się zintegrować kraj z nowymi trendami i wykorzystać nową globalną falę zmian do kolejnego wzrostu.

Kazachstan od początku zadeklarował się na arenie międzynarodowej jako państwo nastawione na pokojowy rozwój i sam zrezygnował z czwartego co do wielkości arsenału nuklearnego odziedziczonego po ZSRR. Młoda republika nawiązała stosunki dyplomatyczne z większością krajów świata, stała się członkiem światowej społeczności i zyskała międzynarodowe uznanie.

To Nursułtan Nazarbajew stał się autorem wielowektorowej, zrównoważonej i pragmatycznej polityki zagranicznej niepodległego Kazachstanu. Realizowane na dużą skalę zadania i konstruktywne inicjatywy międzynarodowe stały się solidną gwarancją suwerenności i integralności terytorialnej państwa, podstawą bezpiecznego i stabilnego rozwoju kazachstańskiego społeczeństwa w długiej perspektywie historycznej.

Kazachstan stał się jednym z kluczowych działaczy w dziedzinie globalnego bezpieczeństwa jądrowego, osiągnął szereg ważnych wyników w polityce pokojowej oraz w rozwiązywaniu konfliktów wokół Iranu, Ukrainy, Syrii itp. W 2019 r. przeprowadzono wyjątkową operację humanitarną „Żusan”, w wyniku której powrócono z Syrii do ojczyzny 595 obywateli Kazachstanu. Kraj rozpoczął i nadal rozwija globalny dialog międzyreligijny oparty na regularnych szczytach przywódców światowych i tradycyjnych religii w swojej stolicy.

Pokojowa polityka Kazachstanu przyczyniła się do wyboru kraju na przewodniczącego OBWE, SCO, OIC, niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ w latach 2017-2019 i innych organizacji międzynarodowych. Eurazjatycka idea Nursułtana Nazarbajewa została wdrożona w utworzonej Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej. Kazachstan stał się członkiem WTO, a dzięki realizacji dużych projektów infrastrukturalnych stał się operatorem rosnących przepływów handlowych między Eurazją Wschodnią a Zachodnią, które przebiegają wzdłuż lądowych korytarzy na terytorium kraju.

Kazachstan utrzymuje obustronnie korzystne partnerstwa z Rosją, Chinami, Stanami Zjednoczonymi, krajami europejskimi i azjatyckimi oraz państwami świata islamskiego. Dzięki dobrym stosunkom z sąsiadami Kazachstan po raz pierwszy w historii posiada jasne, niewzruszone, udokumentowane granice uznane przez społeczność międzynarodową.

Stosunki między Polską a Kazachstanem rozwijają się w duchu przyjaźni i zaufania. Przedstawiciele Polonii w Kazachstanie, liczącej ponad 32 tysiące osób, aktywnie uczestniczą w życiu społeczno-politycznym kraju.

W uznaniu za szczególne zasługi w rozwoju współpracy między tymi dwoma krajami Nursułtan Nazarbajew otrzymał najwyższą nagrodę państwową w Polsce - Order Orła Białego.

Po wielu latach Nursułtan Nazarbajew powie: „... Kazachstan udowodnił sobie i swoim najbliższym sąsiadom, że może osiągnąć swoje cele, bez względu na to, jak duże są. Konsekwencja, ciągłość w osiąganiu celów strategicznych - to zapewnia nam sukces, trwałość naszego rozwoju...”. Te krótkie, ale wiele znaczące słowa zawierają całą logikę i wyniki trzech dekad rządów pierwszego prezydenta Kazachstanu.

W 2019 r. Nursułtan Nazarbajew ponownie wziął na siebie historyczną odpowiedzialność. W ramach procedur konstytucyjnych przekazał władzę swojemu następcy - Kassym-Żomartowi Tokajewowi, który zyskał zaufanie narodu kazachstańskiego w krajowych wyborach prezydenckich i obecnie stoi na czele państwa.

Po dymisji Nursułtan Nazarbajew kontynuuje pracę na rzecz społeczeństwa, w szczególności z jego inicjatywy utworzono Fundację „Biz Birgemiz” (z j. kazachskiego - „Jesteśmy jednością”), która ma na celu wsparcie Kazachstańczyków podczas pandemii COVID-19.

Nursułtan Nazarbajew kończy teraz 80 lat. Naród Kazachstanu ze szczególnym szacunkiem i wdzięcznością obchodzi jubileuszową rocznicę urodzin reformatora - przywódcy narodu, który za swoich rządów pewnie poprowadził Kazachstan przez wszystkie próby, wzmocnił młode państwo i wprowadził go na zupełnie nowy poziom rozwoju.