Zawody zaufania publicznego a bezpieczeństwo społeczne

O tych właśnie problemach osoby wykonujące zawody zaufania publicznego, a także posłowie i senatorowie oraz reprezentanci instytucji państwowych, rozmawiali na konferencji „Samorząd zawodowy gwarantem bezpieczeństwa jednostki”, która odbyła się na początku czerwca br. w Senacie. Spotkanie zorganizowano z inicjatywy Mazowieckiego Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego, we współpracy z Senacką Komisją Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

„Pojęcie zawodu zaufania publicznego zostało wprowadzone do polskiego systemu prawnego w Konstytucji. Nie chodzi tu jednak tylko o profesjonalizm, fachowość, rzetelność, bo to jest właściwe każdemu zawodowi. Istotne jest to, że do zawodu zaufania publicznego przypisywana jest również misyjność, którą rozumiemy jako służenie ogółowi” - powiedział w rozmowie z PAP Paweł Trojanek, przewodniczący Mazowieckiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Jak dodał, oznacza to, że poza wymienionymi atrybutami, osoby wykonujące te zawody muszą też mieć dobrą wolę, właściwą motywację, staranność. „Muszą też przestrzegać wartości istotnych nie tylko dla profilu danego zawodu, ale także dla funkcjonowania państwa jako takiego, czyli chodzi o przestrzeganie prawa” - powiedział.

„Zawody zaufania publicznego są regulowane, co oznacza, że można je wykonywać dopiero po uzyskaniu tytułu zawodowego, o ile spełni się określone wymogi dotyczące wykształcenia i praktyki. Sprawne funkcjonowanie społeczeństw jest możliwe dzięki ich pracy opartej na wysokich kwalifikacjach” - podkreśliła prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic, przewodnicząca Krajowej Rady Doradców Podatkowych. Według niej, zawód doradcy podatkowego polega na staniu na straży ochrony interesów finansowych zarówno państwa, jak i obywateli. „Mamy pomagać podatnikowi w prawidłowym i rzetelnym deklarowaniu swoich zobowiązań wobec państwa. Z drugiej strony nie możemy dopuścić do tego, że doradcy podatkowi są zbyt pochopnie zwalniani z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, bo wtedy podatnicy stracą do nich zaufanie” - zaznaczyła.

Zawodami zaufania publicznego są: adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, diagności laboratoryjni, inżynierowie budownictwa, komornicy, kuratorzy sądowi, lekarze i lekarze dentyści, lekarze weterynarii, notariusze, pielęgniarki i położne, psychologowie, radcy prawni, rzecznicy patentowi, urbaniści. Każdy z tych zawodów boryka się z innymi trudnościami.

„Przykładowo, największą troską przedstawicieli zawodu pielęgniarek jest brak napływu młodych ludzi do zawodu” – powiedziała PAP Hanna Szarpak, wiceprzewodnicząca Mazowieckiego Oddziału KIDP. W części zawodów problemem jest to, że wiele z tych osób, które podchodzą do egzaminów, reprezentuje niski poziom, bo obniżył się poziom nauczania w szkolnictwie”.

„Przedstawicielki Izby Pielęgniarek i Położnych podczas konferencji w Senacie mówiły, że średnia wieku pielęgniarek to ponad 50 lat, a w najbliższych latach odejdzie na emeryturę kilkadziesiąt tysięcy pielęgniarek. Co rok kształconych jest ok. 5000 pielęgniarek, do zawodu zgłasza się 3500 osób, z tego 1700 uzyskuje pracę i często otrzymuje najniższe wynagrodzenie. Brak pielęgniarek to efekt wieloletnich zaniedbań: likwidacji licealnych szkół pielęgniarskich, długotrwały brak etatów w szpitalach ze względu na ograniczone środki z NFZ i niskich zarobków. Obecnie zagrożone jest bezpieczeństwo pacjentów, którymi opiekuje się za mało pielęgniarek” - podkreśliła Hanna Szarpak.

Z innym problemem borykają się z kolei samorządy zawodowe budownictwa, które obejmują architektów, inżynierów budownictwa, a w pierwotnym kształcie również urbanistów. „Harmonijne współdziałanie tych trzech grup zawodowych stanowiło podstawę osiągania sukcesów w sprawnym planowaniu i realizacji inwestycji” - mówił na konferencji w Senacie przewodniczący Rady Mazowieckiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa, Mieczysław Grodzki. „Niestety, Izba Urbanistów została zlikwidowana w wyniku deregulacji, podyktowanej obawą, że samorządy zamykają dostęp do zawodów”.

Podkreślano, że takie myślenie jest archaiczne. Obecnie samorządy zawodowe zawodów zaufania publicznego promują swój zawód już na uczelniach, chcąc przyciągnąć jak najwięcej młodych ludzi. Często za składki swoich członków kształcą młodzież, np. poprzez organizowanie na uczelniach i w szkołach konkursów i fundowanie nagród.

Brak urbanistów ma negatywny skutek na planowanie przestrzenne i koordynowanie potrzeb z zakresu architektury, komunikacji, technik przesyłu energii, mediów, socjologii, demografii, geodezji i kartografii, ochrony środowisk, biologii, itd. Zdaniem uczestników konferencji, podobnie negatywny skutek miała decyzja Sejmu poprzedniej kadencji, który przyjął ustawę o ograniczeniu biurokracji, a w niej skrócił okres praktyki zawodowej, wymaganej do uzyskania kwalifikacji przed przystąpieniem do egzaminów na uprawnienia.

„Nie sposób opisać postulatów wszystkich zawodów. Warto wspomnieć o psychologach, którzy już od kilkunastu lat domagają się powołania samorządu zawodowego. Ułatwiłoby to społeczeństwu rozpoznanie, do kogo mogą się zwrócić i uzyskać bezpieczną pomoc - wyjaśniła Hanna Szarpak. - Psychologowie mają do czynienia z osobami zdrowymi, często oceniając przydatność danej osoby do wypełniania odpowiednich funkcji. Nadanie tytułów i nadzór nad procesem ustawicznego kształcenia pozwoliłby zwiększyć bezpieczeństwo osób korzystających z usług psychologa” - dodała.

Na negatywne skutki deregulacji, a dokładniej dopuszczenie do wykonywania zawodu księgowego każdego, bez względu na posiadane wykształcenie i reputację, zwracała uwagę podczas konferencji w Senacie prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic podkreślając, że „obniżony standard ewidencji utrudnia rzetelne wyliczenie zobowiązań podatkowych”. Problem ten zauważyła również Agnieszka Gajewska, prezes Regionalnej Rady KIBR w Warszawie stwierdzając, że doprowadziło to do obniżenia jakości prowadzonych ksiąg, przez co trudno dziś badać sprawozdania finansowe i zadbać o bezpieczeństwo finansowe państwa i obywateli - oceniła.

Przedstawiciele samorządów zawodowych wskazywali, że powinni pełnić rolę współtwórców prawa, a nie tylko konsultować projekty aktów prawnych.

W podsumowaniu, senator Michał Seweryński, wicemarszałek Senatu, dzięki któremu możliwe było zorganizowanie tej konferencji w Senacie, wskazał, że procedura petycji przewidziana w Senacie może ułatwić zawodom zaufania publicznego wprowadzenie postulatów mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa obywateli.

Przedstawiciele zawodów zaufania publicznego starają się integrować środowiskowo. W tym celu spotkali się w minioną sobotę, 10 czerwca, na VIII Rodzinnym Pikniku Integracyjnym Samorządów Zaufania Publicznego w Starej Miłosnej, zorganizowanym przez Mazowieckie Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego. W trakcie Pikniku Izba Adwokacka w Warszawie otrzymała buławę i przewodnictwo w Forum po tym, jak przez miniony rok przewodnictwo sprawowali doradcy podatkowi.

Podczas pikniku uczestnicy mogli porozmawiać na temat tego, co ich łączy. Była to również okazja do aktywności kulturalnych i sportowych. Po raz pierwszy uruchomiono Strefę Seniora, w której osoby starsze skorzystały z bezpłatnych badań wzroku i słuchu, porad dietetyka, a także uczestniczyły w zajęciach sportowych z instruktorem (joga, nordic walking). Odbył się również tradycyjny turniej siatkarski kobiet i mężczyzn.

Główną rolą Mazowieckiego Forum jest inicjowanie i wyrażanie opinii wobec organów władzy i administracji państwowej, ws. rozwiązań prawnych służących polepszeniu sytuacji faktycznej i prawnej obywateli. Zadaniem Forum jest również m.in. tworzenie właściwych warunków do wykonywania ustawowych zadań przez członków samorządów, integrowanie środowisk zawodowych, a także konsultowanie i wymiana doświadczeń w przedmiocie działalności samorządowej, w tym dotyczących podnoszenia kwalifikacji zawodowych członków samorządów.

Materiał powstał we współpracy z Krajową Izbą Doradców Podatkowych.