O finansach rozmawiamy z kulturą

ZAiKS, który pod ochroną ma ok. 50 mln utworów z repertuaru krajowego i zagranicznego, reprezentuje ponad 20 tys. polskich autorów i wydawców, chroni również w Polsce prawa ponad 3,5 mln twórców i wydawców zagranicznych, rocznie dzieląc od 300 do 400 mln zł. Co trzeci twórca, który powierzył swoje utwory ZAiKS-owi, ma mniej niż 35 lat, rocznie autorzy zgłaszają średnio 11 tys. nowych utworów. ZAiKS w ocenie CISAC wśród 233 organizacji zbiorowego zarządu na świecie znalazł się w pierwszej dwudziestce.

Wpływy z inkasa w roku 2014 wyniosły 345 091 845 zł, zaś między twórców podzielono 386 171 418 zł. Potrącenia na rzecz zbiorowego zarządzania prawami autorskimi stanowią 16,37% i plasują ZAiKS w średniej europejskiej. „Nasi płatnicy wiedzą, że wpłacając pieniądze do ZAiKS-u popierają twórców i umożliwiają im kreatywną pracę” - mówił Piotr Wąsaty.

ZAiKS wspiera kulturę - w 2014 było to niemal 4 698 931 zł, przeznaczonych na indywidualne stypendia i na wydarzenia kulturalne. Stowarzyszenie na cele społeczne, czyli opiekę nad twórcami (np. zapomogi, opiekę lekarską i pobyty w Domach Pracy Twórczej) przeznaczyło w ub. roku 13 703 890 zł.

ZAiKS pełni swoistą rolę banku twórców i podobnie do banku działa. Każdego dnia wpływają kolejne wynagrodzenia autorskie z radia i telewizji, koncertów, klubów, fonografii, Internetu i wielu innych źródeł, oraz odbywają się ich podziały - w roku średnio 2 500. Twórcy sami decydują, kiedy i w jaki sposób odbierają swoje pieniądze. Sumy nieodebrane przez twórców w ciągu 10 lat stanowią zaledwie 0,31% inkasa.

ZAiKS rozwija nowe usługi: działa już strona „ZAiKS. Teatr” dla teatrów, rozgłośni, realizatorów i samych twórców. Usługa „ZAiKS on-line” pozwala twórcom na łatwy dostęp do indywidualnego konta autorskiego, zaś kontrahentom umożliwia zawieranie umów licencyjnych i uiszczanie opłat on-line. Kolejnym ułatwieniem, nad którym pracujemy, będzie wprowadzenie elektronicznej rejestracji utworów.

Uwagę dziennikarzy zwróciły niskie wpływy z Internetu. Marek Hojda tłumaczył, że powodów takiego stanu jest wiele. Prócz czysto technicznych, związanych z trudnościami ustalenia proweniencji utworów, których listy przekazywane są przez serwisy internetowe, są i powody poważniejsze, polegające na relacjach własnościowych producentów i serwisów, co ma wpływ na ustalanie stawek należnych artystom. „Z 2 mld USD, jakie Spotify przekazał z tytułu odtwarzania muzyki, twórcy otrzymali 3%, reszta trafiła do producentów”.