MS: Nowe rozwiązania w prawie rodzinnym - możliwość rozwodu przed urzędem stanu cywilnego (komunikat)

- Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw, wprowadzający do polskiego systemu prawnego możliwość pozasądowego rozwiązania małżeństwa. Projekt Ministerstwa Sprawiedliwości przewiduje, że rozwód będzie możliwy na podstawie zgodnych oświadczeń małżonków składanych przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Dotychczas w Polsce rozwiązanie małżeństwa było możliwe wyłącznie na drodze sądowej. Małżonkowie, między którymi nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, i którzy chcieli zgodnie zakończyć swoje małżeństwo, musieli wnieść sprawę do sądu. Mimo, że łączący ich związek istniał już tylko formalnie, nie spełniał swojej społecznej ani życiowej roli, a jego dalsze trwanie stawało się przeszkodą w uregulowaniu spraw osobistych i rozpoczęciu nowego etapu w życiu.

Projekt resortu sprawiedliwości wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym, wprowadzając możliwość prostszego i szybszego zakończenia małżeństw, które faktycznie przestały funkcjonować. Nowe przepisy pozwolą sprawniej rozwiązywać niesporne sprawy rozwodowe, odciążą sądy, wzmocnią autonomię małżonków i będą sprzyjały popularyzacji pozasądowych metod rozwiązywania sporów.

Proponujemy rozwiązanie, które uprości procedurę rozwodową w przypadku pełnej zgody małżonków i braku przeszkód natury prawnej, a jednocześnie zapewni kontrolę państwa oraz ochronę zasad trwałości małżeństwa i dobra dziecka - mówi Arkadiusz Myrcha, Wiceminister Sprawiedliwości.

Każdego roku do sądów trafia 50-60 tys. pozwów o rozwód, z czego ok. 30-40 proc. stanowią małżeństwa bez małoletnich dzieci. Mówimy więc o zmianie znacznej, a nie jedynie symbolicznej – podkreśla Minister.

Kto będzie mógł skorzystać?

Pozasądowa procedura rozwodowa będzie dostępna dla małżeństw, między którymi nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. To podstawowy warunek, bez którego rozwód nie jest możliwy. Dodatkowo konieczne jest spełnienie kilku wymogów:

- małżonkowie muszą zgodnie chcieć rozwiązać swoje małżeństwo bez orzekania o winie,

- nie mają wspólnych małoletnich dzieci,

- ich małżeństwo trwało co najmniej rok,

- między małżonkami nie toczy się już sprawa o rozwód, o separację z żądaniem

- rozwodu ani o unieważnienie małżeństwa.

Z proponowanego rozwiązania będą mogli skorzystać zarówno małżonkowie – obywatele polscy, jak i cudzoziemcy zamieszkujący w Polsce, ale tylko wówczas, gdy nie posiadają wspólnego obywatelstwa.

Procedura będzie dostępna tylko wtedy, gdy oboje małżonkowie zgodzą się także na sam tryb jej przeprowadzenia. W każdym przypadku pozostanie możliwość wyboru tradycyjnej drogi sądowej.

Zależy nam, by procedura była prosta, przejrzysta i przewidywalna. Wprowadzamy rozwiązanie, które pozwala na zakończenie związku w sposób szybki i bezkonfliktowy, gdy oboje małżonkowie są w pełni zgodni co do swojej decyzji. Jednocześnie zachowujemy prawo wyboru - zawsze istnieje możliwość skierowania sprawy do sądu - zaznacza Myrcha.

Jak będzie wyglądała procedura?

Projekt przewiduje dwuetapowy tryb pozasądowego rozwiązania małżeństwa.

1. Etap pierwszy – zapewnienia

Małżonkowie wspólnie stawiają się w urzędzie stanu cywilnego i składają pisemne zapewnienia, że spełniają ustawowe warunki rozwodu. Kierownik USC weryfikuje te przesłanki na podstawie dokumentów (dowody, akt małżeństwa, rejestr PESEL), a w razie wątpliwości może żądać dodatkowych dokumentów. Jeśli warunki nie są spełnione – odmawia przyjęcia zapewnień i wskazuje drogę sądową.

Na tym etapie małżonkowie otrzymują też pouczenie o skutkach rozwodu oraz informację o dostępnych formach wsparcia w kryzysie małżeńskim. Złożenie zapewnień nie oznacza jeszcze rozwodu. Od tego momentu musi upłynąć co najmniej miesiąc „na namysł” (tempus deliberandi). Zapewnienia zachowują ważność przez 6 miesięcy – jeśli w tym czasie procedura nie zostanie zakończona, konieczne będzie jej ponowne rozpoczęcie.

2. Etap drugi – oświadczenia

Po upływie co najmniej miesiąca od złożenia zapewnień, ale nie później niż w ciągu 6 miesięcy, małżonkowie ponownie stawiają się razem w urzędzie i składają zgodne oświadczenia o rozwiązaniu małżeństwa. Każdy z małżonków dodatkowo oświadcza, że:

- nastąpił między nimi zupełny i trwały rozkład pożycia.

- nie toczy się między nimi sprawa o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa,

- posiadają obywatelstwo polskie, a w przypadku cudzoziemców, że nie mają wspólnego obywatelstwa i mają miejsce zamieszkania w Polsce,

- nie mają wspólnych małoletnich dzieci,

Wszystkie oświadczenia – z wyjątkiem potwierdzenia rozkładu pożycia – składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej. Każdy z małżonków w osobnym oświadczeniu potwierdza świadomość tej odpowiedzialności.

Kierownik urzędu stanu cywilnego weryfikuje spełnienie przesłanek, a następnie dokonuje wpisu w rejestrze stanu cywilnego. Z chwilą tego wpisu małżeństwo zostaje rozwiązane.

Co ważne rozwód pozasądowy będzie w pełni uznawany również w innych państwach Unii Europejskiej, na równi z rozwodami orzekanymi przez sądy.

Skutki prawne

Pozasądowy rozwód wywołuje skutki identyczne jak rozwód orzeczony przez sąd, w tym:

- zmianę stanu cywilnego,

- ustanie wspólności majątkowej i obowiązków małżeńskich,

- możliwość podziału majątku, ustania dziedziczenia czy dochodzenia alimentów,

- prawo powrotu małżonka rozwiedzionego do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Projekt przewiduje także możliwość unieważnienia rozwodu pozasądowego w razie wad oświadczeń woli – w takim przypadku sprawę rozstrzygać będzie sąd.

Koszty i opłaty

Projekt przewiduje odpłatność za czynności urzędowe – 300 zł za każdy z dwóch etapów procedury oraz 20 zł opłaty skarbowej za wydanie stosownego zaświadczenia.

Projekt zostanie skierowany do prac parlamentarnych. Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 12 miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ kpr/ mhr/