Nie tylko oświata i pensje urzędników. Ile i na co wydają gminy?

Z opublikowanego pod koniec czerwca br. przez Krajową Radę RIO "Sprawozdania z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2015 roku" wynika, że w ubiegłym roku wydatki budżetowe wszystkich gmin w kraju w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły średnio 3 329 zł i wzrosły w stosunku do 2014 r. o 37 zł, czyli o 1,1 proc. (realnie o 2 proc.). Zdaniem KR RIO oznacza to znaczne wyhamowanie dynamiki zwiększania wydatków przez gminy w stosunku do poprzedniego roku, w którym zanotowano wzrost o 7 proc.

Jak wskazują autorzy opracowania, dane dotyczące wielkości wydatków środków publicznych przypadających na 1 mieszkańca wskazują, w których samorządach gminnych najbardziej efektywnie zaspakajane były potrzeby społeczności lokalnych.

Z raportu wynika, że wydatki w przedziale od 2 000 zł do 2 500 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca osiągnęło 36 gmin (1,5 proc.), w granicach 2 500 zł - 3 000 zł - 700 gmin (29 proc.), 3 000 zł - 3 500 zł - 940 samorządów gminnych (39 proc.), 3 500 zł - 4 000 zł - 419 gmin (17,4 proc.), 4 000 zł - 4 500 zł - 154 gminy (6,4 proc.).

Które samorządy wydają najwięcej, a które najmniej?

Próg 4 500 zł przekroczyły 163 gminy (6,8 proc.). Indywidualnie najwyższe wydatki per capita zrealizowała gmina Kleszczów (48 735 zł), Dziwnów (14 551 zł), Rewal (12 182 zł) i Mielnik (11 159 zł).

Przeciętne wydatki budżetowe na 1 mieszkańca w gminach miejskich wyniosły 3 212 zł (wzrost o 59 zł, tj. 1,9 proc.), 3 429 zł w gminach wiejskich (wzrost o 17 zł, tj. o 0,5 proc.) oraz 3 285 zł w gminach miejsko-wiejskich (wzrost o 46 zł – o 1,4 proc.).

W układzie terytorialnym najwyższe wydatki per capita wykonały gminy województwa zachodniopomorskiego - 3 655 zł, pomorskiego - 3 636 zł i kujawsko-pomorskiego - 3 495 zł, a najwyższą dynamiką wzrostu wydatków cechowały się gminy województwa łódzkiego (103,3 proc.), małopolskiego (103,2 proc.) oraz mazowieckiego (103 proc.).

Wydatki bieżące gmin

Wydatki bieżące gmin w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2015 r. wyniosły średnio 2 768 zł i wzrosły w stosunku do poprzedniego roku o 74 zł (w 2014 r. wzrosły o 128 zł), w tym wydatki na wynagrodzenia i pochodne wyniosły 1 276 zł i wzrosły o 48 zł (w 2014 r. wzrosły o 40 zł).

Wydatki na inwestycje

Wydatki gmin związane z realizacją zadań inwestycyjnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły średnio 550 zł i zmniejszyły się w stosunku do 2014 r. o 36 zł, czyli o 6,1 proc. (w 2014 r. wystąpił wzrost o 88 zł do kwoty 586 zł). Poziom wydatków inwestycyjnych per capita w poszczególnych typach gmin kształtował się następująco: w gminach miejskich - 465 zł (spadek o 25 zł), wiejskich - 615 zł (spadek o 46 zł), a w miejsko-wiejskich 528 zł (spadek o 31 zł).

Najniższe wydatki inwestycyjne per capita, kolejny rok z rzędu, zrealizowały gminy województwa opolskiego - 378 zł (spadek o 57 zł), podkarpackiego - 426 zł (spadek o 124 zł) oraz warmińsko-mazurskiego - 443 zł (spadek o 58 zł). Najwyższe wydatki inwestycyjne wykonały gminy województwa mazowieckiego - 638 zł (wzrost o 2 zł), małopolskiego - 632 zł (najwyższy wzrost o 37 zł) i pomorskiego - 628 zł (spadek o 25 zł). W gminach 13 województw odnotowano spadek wydatków inwestycyjnych per capita, wyjątek stanowiły gminy województwa małopolskiego, lubelskiego i mazowieckiego (wzrost odpowiednio o 6,3 proc., 3,6 proc. i 0,4 proc.).

Oświata, polityka społeczna i gospodarka komunalna

Największe wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca, z racji wykonywania swoich ustawowych zadań publicznych, gminy wykonały w działach Oświata i wychowanie oraz Edukacyjna opieka wychowawcza - 1 261 zł (wzrost o 3,2 proc.). Obciążenia finansowe z tytułu pomocy społecznej i pozostałych zadań z zakresu polityki społecznej w 2015 r. wyniosły per capita w gminach 548 zł (wzrost o 3 zł w stosunku do roku poprzedniego).

Pozostałe działy, w których gminy poniosły znaczące wydatki to: Administracja publiczna - 344 zł (wzrost o 3,8 proc.), Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 334 (wzrost o 8,2 proc.), Transport i łączność - 271 zł (spadek o 5,4 proc.). Największy spadek wydatków (w kluczowych działach) w stosunku do 2014 r. wystąpił w dziale Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - dynamika 87,8 proc., Kultura fizyczna - 93,4 proc. i Transport i łączność - 94,6 proc.