Raport Polskiej Rady Biznesu: „Przedsiębiorca odczarowany - kim są twórcy polskiej gospodarki?”

Stanowią zaledwie 4 proc. wszystkich pracujących, ale mają kluczowy wkład w PKB kraju. Tylko wpłacone przez nich do ZUS składki pozwalają na wypłatę emerytur przez okrągły rok dla 3 mln Polaków. Są dobrze wykształceni. Wśród nich jest znaczący odsetek kobiet. I nieźle wypadają na tle pozostałych europejskich krajów. Mimo to polscy przedsiębiorcy jako grupa społeczna, wciąż spotykają się z wieloma krzywdzącymi stereotypami. Raport „Przedsiębiorca odczarowany - kim są twórcy polskiej gospodarki?” to pierwsze od dłuższego czasu kompletne opracowanie, przekrojowo opisujące polskich przedsiębiorców na tle innych podmiotów gospodarczych. „Jako reprezentanci środowiska mamy poczucie, że dziś polscy przedsiębiorcy nie są rozpoznawani jako grupa społeczna, a ich rozproszone głosy zbyt słabo rezonują w debacie publicznej. Zwłaszcza, jeśli weźmiemy pod uwagę, jak duży mają wkład w gospodarkę. Dlatego postanowiliśmy przygotować opracowanie, które przekrojowo pokaże rolę i wkład przedsiębiorców we wspólną pomyślność” - tłumaczy wiceprezes Polskiej Rady Biznesu Jacek Olechowski. Raport na zlecenie Polskiej Rady Biznesu przygotował zespół niezależnych ekspertów z Polityki Insight.

Kim jest polski przedsiębiorca?

Na wstępie badacze musieli dokonać istotnych rozróżnień definicyjnych. Choćby dlatego, że obraz polskiej przedsiębiorczości zniekształca ponad milionowa rzesza osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, którym bliżej do pracowników najemnych. Za przedsiębiorców uznano te osoby, które są szefem i fundatorem firmy oraz zatrudniają co najmniej jedną osobę. Jak ustalili autorzy raportu w Polsce możemy mówić o grupie 662 tys. przedsiębiorców, którzy łącznie prowadzą 884 tys. firm. „To wciąż bardzo różnorodna grupa osób, od osiedlowych sklepikarzy przez właścicieli salonów fryzjerskich aż po prezesów dużych firm o zasięgu międzynarodowym, ale łączy ich to samo wyzwanie jakim jest prowadzenie własnej firmy. Zmagają się z tymi samymi problemami biurokratycznymi, muszą płacić te same podatki za zatrudnionych pracowników, podejmować tak samo trudne decyzje kadrowe i zwykle ręczą całością swojego majątku za niepowodzenia biznesowe. Tych cech i takiej odpowiedzialności nie ma żadna inna grupa podmiotów działających w Polsce” - podkreśla główny ekonomista Polityki Insight Adam Czerniak.

Udział przedsiębiorców w grupie pracujących wynosi dziś 4,1 proc., co w zasadzie pokrywa się ze średnimi wynikami w UE. Polska przedsiębiorczość to w przeważającej mierze mikro i małe firmy. Średnie zatrudnienie wynosi 4,5 osoby na firmę. To oznacza, że sektor mikro zatrudniający do 9 osób obejmuje 88 proc. wszystkich przedsiębiorstw. Duże firmy zatrudniające powyżej 250 osób nadal stanowią ułamek wszystkich polskich przedsiębiorstw (0,3 proc.). Polski przedsiębiorca ma twarz mężczyzny w wieku około 45 lat. Mimo to Polska w tej grupie może pochwalić się 30 proc. odsetkiem kobiet. To więcej niż średnia UE. Polska przedsiębiorczość to małe, często rodzinne firmy, z których większość (26 proc.) związana jest z handlem. Drugi filar to budownictwo 16,9 proc. wszystkich polskich firm. Dalej znalazło się przetwórstwo przemysłowe 14 proc., ale już wysokospecjalistyczny sektor ICT obejmuje zaledwie 1,8 proc. firm polskich przedsiębiorców.

Kluczowi dla gospodarki

Wśród najbardziej krzywdzących stereotypów, którym przeczy raport PRB, są zwłaszcza dwa - ten dotyczący szerokorozumianego unikania podatków czy zatrudniania „na czarno” po umiarkowaną skłonność do dzielenia się zyskiem z pracownikami. Jak pokazują dane zestawione w opracowaniu obie obiegowe opinie daleko mijają się z prawdą. Polski przedsiębiorca jest w wielu obszarach gospodarki niekwestionowanym liderem, a jego wkład często znacznie przekracza wkład innych graczy. Małe polskie firmy są dość odporne na wahania koniunktury. Systematycznie wzrasta ich udział w PKB i obecnie oscyluje na poziomie 35 procent. Polscy przedsiębiorcy, wytwarzając 569 mld złotych PKB, to 100 mld więcej niż wszystkie pozostałe przedsiębiorstwa (np. korporacje międzynarodowe) i niecałe 10 proc. (48 mld) mniej niż państwo do spółki z pozostałymi częściami gospodarki. W formie podatków i składek ZUS przedsiębiorcy przekazali tylko w ubiegłym roku ponad 186 mld złotych. Polski przedsiębiorca zatrudnia najwięcej pracowników (licząc tylko umowy o pracę) spośród wszystkich grup firm. Z 3,9 mln pracowników polscy przedsiębiorcy dawali 30 proc. etatów w kraju, w tym dwukrotnie więcej niż międzynarodowe korporacje. Liczby nieubłaganie pokazują, że przedsiębiorca-wyzyskiwacz oszczędzający na wynagrodzeniu pracownika to mit. Wskaźnik wynagrodzeń brutto w polskich przedsiębiorstwach był dwa lata temu wyższy o 274 złote niż średnia dla całej gospodarki. Średnia pensja w badanym sektorze wynosiła 4131 złotych. Polscy przedsiębiorcy są dużo bardziej skłonni do inwestowania w maszyny, samochody, fabryki czy nowe technologie IT niż firmy z kapitałem zagranicznym. Łączna suma inwestycji polskich przedsiębiorców w 2016 roku przekroczyła 145 mld złotych.

Siła i słabość polskich przedsiębiorców

Z całą pewnością przedsiębiorczość wśród Polaków zyskuje na popularności. Polska odznacza się jednym z najwyższych wskaźników narodzin firm w Europie. To samo dotyczy deklaracji osób, które planują założyć własny biznes. Choć blisko 90 proc. polskich firm to skala mikro zakorzeniona w prostych branżach, nie wymagających nowoczesnych technologii, to odznaczają się one sporą odpornością na kryzysy i zawirowania gospodarcze. Jednocześnie ta skala i sprofilowanie w połączniu z dobrą rentownością są piętą achillesową naszych przedsiębiorców. Wciąż mają niewielką skłonność do prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej. Drugim obszarem, w którym rodzima przedsiębiorczość niedomaga jest handel zagraniczny. Tutaj za 66 proc. eksportu odpowiadają podmioty zagraniczne i tego obrazu nie zmieniają pojedyncze pozytywne przykłady.

Wbrew stereotypom

Mimo wielu krzywdzących opinii z raportu wynika, że Polacy coraz bardziej doceniają swoich przedsiębiorców. Cechy negatywne Polacy zwykli przypisywać wyobrażonemu przedsiębiorcy. Zapytani o własnego pracodawcę mają znacznie lepsze opinie. I tak Polak o przedsiębiorcy uważa, że jest zamożny, pracowity, oszczędny i pożyteczny dla społeczeństwa.

Raport na zlecenie Polskiej Rady Biznesu opracowała Polityka Insight.

Polska Rada Biznesu to organizacja zrzeszająca właścicieli i kluczowych menedżerów największych polskich przedsiębiorstw oraz firm międzynarodowych działających w Polsce. Członkowie PRB reprezentują? większość´ sektorów gospodarki.