Apel Polskiego Związku Firm Deweloperskich o podjęcie działań na rynku obligacji korporacyjnych

I. Wprowadzenie

Wybuch epidemii COVID-19 w bezprecedensowy sposób wpłynął na życie milionów Polaków oraz funkcjonowanie prowadzonych przez nich przedsiębiorstw. Część ekonomistów prognozuje nadejście globalnego kryzysu finansowego na niespotykaną dotychczas skalę. Niezwykle istotne będzie więc podjęcie wszelkich kroków mających na celu zminimalizowanie jego konsekwencji. Z jednej strony, rozwiązania antykryzysowe powinny składać się z propozycji osłonowych, z drugiej natomiast wprowadzać mechanizmy dające impuls do podejmowania aktywności gospodarczej.

Wiele przedsiębiorstw, finansujących swoją działalność na rynku długu korporacyjnego, zostanie w niedługim okresie zobowiązana do wykupu zapadających obligacji. Niestety, niemożliwy do przewidzenia wybuch pandemii, zachwiał płynnością sektora obligacji korporacyjnych. Inwestorzy nie są obecnie zainteresowani kupnem nowych obligacji. Obserwujemy także znaczny spadek zainteresowania nieruchomościami, problemy związane z funkcjonowaniem urzędów i procedowaniem wniosków koniecznych do prowadzenia procesu inwestycyjnego. Obniżony został również wolumen zawieranych umów deweloperskich. Jednocześnie przedsiębiorcy ponoszą wysokie stałe koszty działalności. Istnieje bardzo duże ryzyko, że powyższe czynniki wpłyną na możliwość terminowej spłaty lub rolowania zapadających obligacji – co z pewnością odbije się na finansowej płynności przedsiębiorstw, a zakładając najgorszy scenariusz - doprowadzi do ich upadku.

W związku z powyższym, działając w imieniu Polskiego Związku Firm Deweloperskich, pragniemy zaapelować o wdrożenie przedstawionych poniżej mechanizmów pomocowych. Pozwolą one zminimalizować wpływ negatywnych skutków pandemii na działalność przedsiębiorstw i całej branży deweloperskiej.

1. Skup obligacji korporacyjnych – BGK, NBP, PFR

Interwencyjny skup obligacji ma na celu wsparcie płynności finansowej inwestorów w obliczu kryzysu. Stanowiłby bodziec dla instytucji finansowych, które dzięki uwolnionym środkom, mogłyby inwestować w nowe serie obligacji w obrębie sektora. Dobrym krokiem w tym kierunku jest ogłoszony kilka dni temu przez PFR plan przeznaczenia 5 mld złotych na skup obligacji korporacyjnych. Niestety, powyższa forma pomocy dotyczy wyłącznie obligacji posiadających rating inwestycyjny, co w praktyce wyklucza papiery korporacyjne wszystkich przedsiębiorstw rynku deweloperskiego. Pomocowym wykupem powinny zostać objęte obligacje wyemitowane przed 10 marca 2020 roku, zapadające w 2020 i 2021 roku. Ponadto, zakres obligacji otoczonych pomocą musi zostać ustalony na podstawie wiarygodnego zbioru transakcji – np. w oparciu o zamknięty zbiór GPW Catalyst, a także obligacji objętych przez instytucje regulowane rynku finansowego (banki, TFI, OFE, DM, TU i inne).

1a. Odroczenie terminu spłaty przy wykupie

Dodatkowym rozwiązaniem sprzyjającym utrzymaniu płynności emitentów byłoby wydłużenie terminów zapadalności obligacji. Ze względu na specyfikę działalności deweloperskiej, która opiera się na planowaniu inwestycji, a zarazem sposobu przeznaczenia środków z dużym wyprzedzeniem, rozsądne byłoby przedłużenie terminu wykupu obligacji zapadających w 2020 i 2021 roku. Zastosowanie powyższego mechanizmu nie wpływa de facto na bilans przedsiębiorstwa, które w dalszym ciągu będzie zobowiązane do wykupu obligacji po upływie nowego terminu. Jednakże, przesuwając spłatę w czasie rozwiązujemy jego potencjalne problemy z płynnością. Ponadto, pozwalamy deweloperom na korzystanie ze środków finansowych w okresie walki z pandemią. Umożliwiając tym samym świadome przygotowanie strategii inwestycyjnej w oparciu o wiedzę o obecnej sytuacji rynkowej. Dzięki uwolnieniu płynności prawdopodobne będzie np. uruchomienie nowych inwestycji (które zostaną wprowadzone do sprzedaży przy znacznie bardziej sprzyjającej koniunkturze). Brak nowych projektów oznacza natomiast wstrzymanie podaży nowych miejsc pracy, a tym samym pogłębienie spadków wskaźnika bezrobocia i znaczne ograniczenie wpływów do budżetu państwa. Pragniemy zauważyć, że inwestycje deweloperskie stanowią koło zamachowe gospodarki, a wartość całego rynku szacowana jest na kilkanaście procent PKB.

2. Zawieszenie spłaty

Alternatywą dla powyższego rozwiązania jest systemowe zawieszenie terminów spłaty, bez interwencyjnego wykupu. Dla utrzymania minimalnej wiarygodności, zawieszenie nie dotyczyłoby odsetek, które naliczałyby się w normalnym trybie i byłyby płatne również w okresie zawieszenia. Proponowane rozwiązanie spowoduje wstrzymanie kapitału inwestorów, którzy otrzymywaliby w okresie zawieszenia wyłącznie kwoty odsetkowe. Jego niewątpliwą zaletą jest natomiast brak konieczności nadmiernej interwencji państwowych instytucji finansowych. Nie prowadzi ono do zwiększenia długu publicznego, nie ma konieczności emisji pieniądza bez pokrycia, co w znacznym stopniu ogranicza ryzyko wystąpienia kolejnego kryzysu - o charakterze fiskalnym lub inflacyjnym. Takie rozwiązanie minimalizuje też możliwość wystąpienia nierówności związanych z zastosowaniem innych form pomocy, które w teorii mogłyby premiować przedsiębiorstwa o wyższym lewarze i bardziej ryzykownej polityce finansowej. Dług jest zawieszany, nie dochodzi do jego umorzenia, dodatkowo nie jest kreowana żadna nowa wierzytelność.

3. Mechanizmy wsparcia BGK

Biorąc pod uwagę obecne prognozy rynkowe, Bank Gospodarstwa Krajowego powinien wdrożyć instrumenty, które pozwolą zabezpieczyć spłatę obligacji zapadających do końca 2021 roku. Taką formą pomocy mogłyby okazać się gwarancje udzielane przez BGK jako zabezpieczenie kredytów bankowych na wykup obligacji korporacyjnych. BGK wprowadził podobny mechanizm pomocowy w zw. z epidemią – polegający na wsparciu płynności średnich i dużych firm poprzez udzielanie poręczeń, dla zobowiązań kredytowych o maksymalnej wysokości 250 mln złotych do 80% ich wartości, na 2 lata. Wnosimy tym samym o rozszerzenie zakresu powyższego zabezpieczenia o kredyty, które zostaną zaciągnięte w celu wykupu zapadających obligacji.

Inną propozycją jest uruchomienie celowej, preferencyjnej linii kredytowej. Środki uruchamiane z jej wykorzystaniem mogłyby zostać przeznaczone wyłącznie na wykup zapadających obligacji. Ustalenie rozsądnego terminu spłaty pozwoli w praktyce rozłożyć zaciągnięte zobowiązanie w czasie, uwalniając - choćby częściowo - płynność finansową inwestorów.

II. Podsumowanie

Na podstawie doświadczeń firm członkowskich, których inwestycje stanowią znaczną część całego rynku, Polski Związek Firm Deweloperskich jest w stanie oszacować, które zjawiska stanowią największe zagrożenia i wymagają priorytetowej reakcji. Jako niezwykle istotne wskazane zostały problemy dotyczące rynku długu korporacyjnego, na które niniejszym pragniemy zwrócić Państwa uwagę. Wierzymy, że wprowadzenie powyższych postulatów (lub innych rozwiązań opartych na podobnych założeniach) pozwoli uniknąć problemu niewypłacalności, który ze względu na nadzwyczajne okoliczności pandemii, może uderzyć w przedsiębiorstwa na masową skalę.

Mając na uwadze powyższe, uprzejmie prosimy o rozważenie przedstawionych przez PZFD propozycji i podjęcie niezbędnych działań legislacyjnych, zmierzających do ich wprowadzenia.

Komentarzy w tym temacie udziela prawnik PZFD Patryk Kozierkiewicz, tel. 734 149 894, e-mail: Patryk.Kozierkiewicz@pzfd.pl.