Komitet Regionów: fundusze UE na Zielony Ład powinny trafiać bezpośrednio do samorządów

Na wniosek Rady Unii Europejskiej zgromadzenie miast i regionów UE przyjęło opinię w sprawie wymogów środowiskowych i społecznej akceptacji transformacji ekologicznej. Europejski Komitet Regionów – będący unijnym ciałem doradczym, w którym zasiadają samorządowcy z 27 krajów UE - przychylił się do propozycji sprawozdawczyni prezydent Łodzi Hanny Zdanowskiej, która sugeruje szereg środków gospodarczych i społecznych. Mają one na celu zapewnienie, aby Europejski Zielony Ład, unijna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego mająca na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., opierał się na silnej akceptacji społecznej i nie pozostawiał w tyle obywateli, terytoriów czy przedsiębiorstw.

Prezydent Łodzi i polska ambasadorka Porozumienia Burmistrzów powiedziała, że skuteczność transformacji ekologicznej zależy od szybkiego stworzenia – na szczeblu europejskim i krajowym – odpowiednich warunków do realizacji przez władze lokalne i regionalne działań ekologicznych.

„Wzywamy do przekazywania unijnych funduszy miastom i regionom w celu wdrożenia Zielonego Ładu na szczeblu lokalnym, a także w celu zwiększenia dywersyfikacji źródeł energii i osiągnięcia niezależności od rosyjskich paliw kopalnych. W tym kontekście musimy zwiększyć efektywność energetyczną w ramach fali renowacji i przyspieszyć wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w naszych miastach i regionach – podkreśliła Zdanowska. – Transformacja ekologiczna UE musi opierać się na silnej akceptacji społecznej i nie pozostawiać w tyle obywateli, terytoriów czy przedsiębiorstw. W związku z tym proponujemy organizowanie stałych dialogów lokalnych i lokalnych szczytów klimatycznych z myślą o powodzeniu transformacji ekologicznej” – dodała.

Komitet zwraca uwagę na nadmierną centralizację unijnych funduszy i wzywa do przeglądu przepisów dotyczących dostępu do zasobów. Samorządowcy podkreślają, że fundusze są programowane na szczeblu krajowym – dotyczy to np. polityki spójności UE, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, funduszu modernizacyjnego, a także funduszy bezpośrednio kierowanych na szczebel lokalny i regionalny, takich jak LIFE i instrument „Łącząc Europę”.

Aby przyspieszyć transformację ekologiczną i falę renowacji, KR wzywa Komisję Europejską do przyznania funduszy na realizację projektów w dziedzinie Zielonego Ładu bezpośrednio władzom lokalnym i regionalnym. Ponadto apeluje do państw członkowskich o przekierowanie niewykorzystanych środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności na wsparcie lokalnego planowania bezpieczeństwa energetycznego i inwestycji w odnawialne źródła energii oraz efektywność energetyczną. Komitet wzywa też Komisję Europejską do dokonania przeglądu zasad finansowania usług komunalnych, do zmniejszenia obciążeń związanych z kosztami działań w zakresie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych oraz do zmniejszenia i uproszczenia barier regulacyjnych dla nowych technologii i modeli biznesowych.

Aby zwiększyć akceptację społeczną, Komitet proponuje szereg środków, w tym szersze wykorzystanie zarządzania partycypacyjnego – na przykład poprzez budżety partycypacyjne i dialogi lokalne – oraz wsparcie finansowe stałych mechanizmów konsultacji, takich jak lokalne szczyty klimatyczne. Proponuje również intensyfikację działań istniejących sieci współpracy, takich jak ambasadorzy Porozumienia Burmistrzów i Pakt na rzecz Klimatu, oraz wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do finansowania kampanii uświadamiających w celu zwiększenia oszczędności energii.

Komitet wnosi, by Społeczny Fundusz Klimatyczny został ustanowiony w ramach systemu zarządzania dzielonego zgodnego z zasadami partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów. KR podkreśla, że współpraca między miastami ma kluczowe znaczenie dla wspierania rozpowszechniania się działań w dziedzinie klimatu na całą UE. Dlatego wzywa Komisję Europejską do rozważenia możliwości utworzenia hubów ds. klimatu jako punktów informacyjnych oraz powołania specjalnych instrumentów pomocy technicznej i wymiany informacji na szczeblu lokalnym, w tym organizacji wizyt studyjnych.

Przywódcy lokalni i regionalni wzywają również Komisję Europejską i państwa członkowskie do zmniejszenia barier w tworzeniu lokalnych społeczności działających w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Ich zdaniem jest kluczowym środkiem budowania suwerenności energetycznej UE i eliminowania zależności od rosyjskich paliw kopalnych. Miasta i regiony domagają się również nowych środków na rzecz rozwoju gospodarki społecznej, w tym dostosowanych ram podatkowych oraz specjalnych zasad udzielania zamówień publicznych i pomocy państwa.

Lokalni przywódcy wzywają ponadto do stymulowania zrównoważonej produkcji za pomocą rozszerzonej odpowiedzialności producenta za coraz większą liczbę produktów i opowiadają się za modernizacją dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych.

kic/

Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP