Żłobki i przedszkola, a środki z RPO – analiza wpływu na przykładzie Dolnego Śląska

Opieka nad dziećmi do lat trzech czyli żłobki, kluby dziecięce

Jak wskazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, liczba żłobków w woj. dolnośląskim wzrosła ponad dwukrotnie (ze 187 w 2014 r. do 399 w 2020 r.). Wzrostowi uległa również liczba klubów dziecięcych (z 23 w 2014 r. do 80 w 2020 r.). Jednocześnie spadła liczba miejsc w oddziałach żłobkowych. Ogółem jednak liczba miejsc dostępnych dla dzieci (zarówno w żłobkach, jak też oddziałach żłobkowych i klubach dziecięcych) wzrosła – również ponad dwukrotnie (z 8 578 miejsc do 19 108 miejsc).

„Analiza wartości wskaźników projektowych w zakresie liczby utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech pozwala na stwierdzenie, że ponad jedna piąta z nich została utworzona dzięki realizacji projektów w ramach RPO WD 2014-2020” – głosi raport ewaluacyjny.

Autorzy opracowania wskazują ponadto na fakt, że nowe żłobki powstawały również w gminach, w których nie istniały wcześniej tego typu placówki. Spośród 169 gmin w województwie dolnośląskim w 2014 r. żłobki nie istniały w 91 gminach (w 25 gminach spośród tej grupy funkcjonowały jednak oddziały żłobkowe lub kluby dziecięce).

„W wyniku interwencji z RPO WD 2014-2020 liczba gmin, w których nie istniały miejsca opieki nad dziećmi do lat trzech (w jakiejkolwiek formie – żłobka, klubu dziecięcego lub oddziału żłobkowego) zmniejszyła się do 15” – czytamy w raporcie ewaluacyjnym.

Projekty dofinansowane z tego programu pozwoliły również na zmniejszenie liczby powiatów, które dotychczas nie zapewniały opieki dla dzieci do trzeciego roku życia.

Jak wyliczają autorzy opracowania ewaluacyjnego, „liczba żłobków, oddziałów żłobkowych i klubów dziecięcych przed interwencją w ramach RPO WD 2014-2020 była znikoma”.

Średnio na jeden powiat przypadały cztery (2012 r.) lub  sześć (2013 r.) placówek opieki nad dziećmi do lat trzech, a część gmin była w ogóle pozbawiona tego rodzaju placówek - według stanu na 2012 r.– w 2012 i 2013 r. spośród 169 gmin województwa występowanie żłobków, oddziałów żłobkowych lub klubów dziecięcych odnotowano w przypadku jedynie 60 gmin.

 „Jak wskazują dane, interwencja w ramach RPO WD 2014-2020 przyczyniła się do znacznego wzrostu liczby miejsc opieki nad dziećmi do lat trzech” – podkreślono w raporcie.

Przedszkola

Opracowanie wskazuje także na wzrost dostępności do usług edukacyjno-wychowawczych dla dzieci do lat sześciu w województwie dolnośląskim.

Ogółem na przestrzeni lat 2014-2020 w województwie przybyło 195 ośrodków wychowania przedszkolnego, w których przybyło łącznie 1 064 oddziały (w tym osiem przedszkoli specjalnych oraz 32 oddziały w przedszkolach specjalnych).

Do tej liczby należy doliczyć punkty przedszkolne, których jest w województwie dolnośląskim 180 (ich liczba zmalała względem roku bazowego – w roku 2014). W przypadku zespołów wychowania przedszkolnego ich liczba również zmalała w badanym okresie.

Ogółem jednak w przypadku przedszkoli zapewniono 90 123 miejsca (w tym 372 miejsca w przedszkolach specjalnych). Liczba miejsc zwiększyła się o ponad 15 tysięcy.

Analizując dane w podziale na gminy należy zwrócić uwagę, że w 2018 roku jedynie w jednej gminie nie był zlokalizowany oddział wychowania przedszkolnego, podczas gdy w roku 2014 takich gmin było siedem.

Dlatego, co podkreślają autorzy analizy, podobnie jak w przypadku żłobków, także w odniesieniu do miejsc opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat sześciu również „zauważyć można znaczące zmiany w wyniku interwencji RPO WD 2014-2020”.

„Liczba przedszkoli wzrosła blisko dwukrotnie w stosunku do 2007 roku, funkcjonuje również pięciokrotnie więcej przedszkoli specjalnych. Odnotowano także dynamiczny wzrost liczby punktów przedszkolnych” – głosi raport ewaluacyjny.

„Na uwagę zasługuje także odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, który zwiększył się w wyniku interwencji. W okresie 2007-2020 wzrósł on z 60,3 proc. do 91,5 proc. Większy wzrost odnotowano na obszarach wiejskich – w 2007 r. wychowaniem przedszkolnym objęte było jedno na troje dzieci na tych obszarach (33,9 proc.), zaś w 2020 r. – dwoje na troje dzieci (67,6 proc.)” – wyliczono w opracowaniu.

„Uzyskane wartości wskaźników pozwalają na stwierdzenie, że interwencja w widocznym stopniu przyczyniła się do poprawienia dostępności miejsc wychowania żłobkowego i przedszkolnego. Potwierdzają to również wyniki badań jakościowych, w tym wywiady z przedstawicielami instytucji/gremiów zaangażowanych w realizację RPO WD 2014-2020” – podsumowują autorzy raportu.

Jak dodają, analiza zmian w zakresie zwiększania dostępności miejsc opieki nad dziećmi do lat trzech oraz usług edukacyjno-wychowawczych dla dzieci do lat sześciu w regionie pozwala na stwierdzenie, że większość z nich zostałaby osiągnięta w czasie znacznie późniejszym niż to miało miejsce dzięki wdrożonym projektom. Znaczna część inwestycji mogłaby nie powstać zaś w ogóle z uwagi na zbyt niski poziom środków własnych beneficjentów oraz brak możliwości pozyskania kredytu.

Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP