PZU - lider rynku ubezpieczeń o bogatej historii

Pierwsze wzmianki o ubezpieczeniach

Pierwsze umowy dotyczące ubezpieczeń zawierano na Bliskim Wschodzie już 2 tys. lat p.n.e. - uczestnicy karawan zobowiązywali się wspólnie pokrywać ewentualne szkody poniesione przez każdego zawierającego taką umowę. Najstarsza zachowana umowa ubezpieczenia morskiego pochodzi z 1347 roku z Genui, nosi nazwę „polisa” od włoskiego słowa „polizza”, które oznaczało „pokwitowanie”.

Ważnym wydarzeniem w rozwoju ubezpieczeń było powstanie korporacji Lloyd's, która wywodzi się z istniejącej od 2. poł. XVII w. niezorganizowanej grupy ubezpieczycieli morskich w Anglii. W tym czasie pojawiły się zaczątki ubezpieczeń majątkowych, zwłaszcza ogniowych - z istniejących gildii i cechów zaczęły się wyodrębniać kasy ogniowe, powodziowe itp. Znacznie wolniej powstawały ubezpieczenia osobowe i życiowe. Znaczący ich rozwój nastąpił w XIX w., w którym, wraz z erą polityki socjalnej państwa, powstał system ubezpieczenia społecznego.

Rozwój ubezpieczeń nad Wisłą

W Polsce początki idei ubezpieczeń datowane są na XVI/XVII wiek: w niektórych miastach (m.in. Poznań, Leszno, Wschowa, Wronki) powstały tzw. kasy ogniowe, które można uznać za zaczątki towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Pierwsze zinstytucjonalizowane zakłady ubezpieczeń na ziemiach polskich powstały dopiero w czasach rozbiorów. Na podstawie dekretu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III z dnia 21 kwietnia 1803 roku powołano Towarzystwo Ogniowe dla Miast w Prusach Południowych (czyli ziem III zaboru), które można określić jako początek systemowych rozwiązań ubezpieczeniowych na ziemiach polskich. Właściciele domów mieli obowiązek ubezpieczenia się od ognia. W ten sposób wszyscy ubezpieczeni dzielili się ryzykiem następstwa pożaru.

W 1816 roku na terenie zaboru rosyjskiego rozpoczęło działalność pierwsze Towarzystwo Ogniowe (TO). Car Mikołaj I po upadku powstania listopadowego zażądał, by straty ogniowe powstałe w czasie jego trwania pokryte były właśnie przez TO, chociaż zniszczenia wojenne wyłączone były z umów ubezpieczeniowych. Dlatego TO znalazły się na skraju bankructwa i w 1833 roku postanowiono je zreorganizować, tworząc Dyrekcję Generalną Towarzystwa Ogniowego. Dziesięć lat później zastąpiła ją Dyrekcja Ubezpieczeń. Miała ona monopol na działalność ubezpieczeniową na terenie zaboru rosyjskiego: można było się w niej ubezpieczyć na życie, od zarazy i gradobicia, a także ubezpieczyć bydło od pomoru lub środki transportu.

Po powstaniu styczniowym Dyrekcja została rozwiązana i w 1870 roku powstało Wzajemne Gubernialne Ubezpieczenia Budowli od Ognia. Zarząd nad ubezpieczeniami przeniesiono do władz gubernialnych, a pozostałe rodzaje ubezpieczeń na rachunek prywatny towarzystw rosyjskich. W 1900 roku odebrano prowadzenie ubezpieczeń guberniom i przejęły je Ubezpieczenia Wzajemne Budowli od Ognia w Guberniach Królestwa Polskiego. Taki stan utrzymał się do momentu odzyskania przez Polskę niepodległości. Pierwszą prywatną polską instytucją ubezpieczeniową, ale na terenie zaboru austriackiego, było Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (tzw. „Florianka”), założone w 1860 roku. W zaborze rosyjskim pierwszym takim zakładem ubezpieczeń było utworzone w 1870 roku Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń, a w zaborze pruskim „Vesta” Bank Wzajemnych Ubezpieczeń, który powstał w 1873 roku.

W niepodległej Polsce

Już w wolnej Polsce, w roku 1921, sejm uchwalił ustawę o przymusie ubezpieczenia od ognia i o Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych (PDUW) - ogólnopolskiej instytucji ubezpieczeniowej, która może być uznana za prekursora PZU. PDUW przejęła zobowiązania Ubezpieczeń Wzajemnych, a w 1933 roku Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych m. st. Warszawy. Poza pewnymi wyjątkami wszystkie budowle podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu w PDUW od szkód wyrządzonych przez pożar. Instytucja rozwijała swoją działalność, oferując coraz szerszy zakres usług ubezpieczeniowych i tym samym chroniła majątek polskich obywateli. Dobrowolnie w tym towarzystwie można było ubezpieczyć się: na życie, emerytalnie, od nieszczęśliwych wypadków oraz inwentarz od pomoru, a plony od gradobicia. PDUW prowadziła także akcje zapobiegawcze, np. zakładanie straży ogniowych, wspierała badania meteorologiczne w zakresie opadów gradowych.

W 1927 roku PDUW zmieniło nazwę na Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych (PZUW). PZUW koncentrował się na ubezpieczaniu budowli od ognia: budowla w wartości co najmniej 2/3 musiała być ubezpieczona właśnie w PZUW, a 1/3 mogła na wolnym rynku. Ubezpieczenie obejmowało także szkody spowodowane uderzeniem pioruna oraz wybuchem gazu, ale nie było wypłacane, gdy szkoda wynikła np. z celowego działania właściciela lub rażącego niedbalstwa albo nadzwyczajnych wypadków. W tym okresie krajowe firmy zmuszone są do coraz ostrzejszej rywalizacji z zagranicznymi firmami, które podjęły szeroko zakrojoną ekspansję na polskim rynku. Polskim ubezpieczycielom nie sprzyja także załamanie gospodarcze, które rozpoczyna się w 1928 roku.

Rozwój krajowego sektora ubezpieczeń został zahamowany przez wybuch II wojny światowej. Większość zakładów ubezpieczeń straciła swoje aktywa lub została zlikwidowana. Jedynym ubezpieczycielem, który uzyskał pozwolenie na prowadzenie działalności na terenie Generalnej Guberni, był PZUW. Mimo że zakład działał pod nadzorem niemieckim, udzielał schronienia wielu działaczom konspiracyjnym, naukowcom i artystom. Świadczy o tym skala udzielanej pomocy: pomimo znacznie mniejszego obszaru, na którym PZUW mógł działać, zatrudnienie wzrosło z 1,7 tys. do 4 tys. pracowników. Po roku 1945 większość przedwojennych towarzystw ubezpieczeniowych nie reaktywowała działalności. Na rynku funkcjonowały jedynie PZUW oraz Pocztowa Kasa Oszczędności (PKO). Jednak już w 1948 roku całość prowadzonych przez PKO ubezpieczeń przejął PZUW. Włączono do niego także Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych z Poznania.

PZUW działał na podstawie dekretu o uregulowaniu ubezpieczeń rzeczowych i osobowych, które były podzielone na trzy działy: przymusowych ubezpieczeń budowli od ognia, ubezpieczeń rzeczowych i ubezpieczeń osobowych. Nową regulację rynku ubezpieczeń wprowadziła w roku 1952 ustawa o ubezpieczeniach państwowych. Teraz ubezpieczenia państwowe obejmowały ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Ta sama ustawa przekształcała PZUW w Państwowy Zakład Ubezpieczeń (PZU). Jego zadaniem było organizowanie ubezpieczeń i tworzenie ze składek ubezpieczeniowych środków na wypłatę odszkodowań i świadczeń. PZU otrzymał wyłączność w zakresie zawierania umów ubezpieczeniowych. Co najbardziej rzucało się w oczy, to nowe charakterystyczne, koliste logo z powiększoną literą „Z”. Firma przyczyniła się do wzrostu świadomości ubezpieczeniowej wśród Polaków oraz do rozwoju rynku ubezpieczeń w Polsce. PZU był bardzo dochodowy: od 1977 roku nadwyżki finansowe lokował w Narodowym Banku Polskim. W 1965 roku składki ubezpieczeniowe wynosiły 15 mln dolarów, a w 1980 roku było to już 158 mln dolarów.

Wolny rynek ubezpieczeniowy w Polsce

W roku 1990 roku ustawa o działalności ubezpieczeniowej otworzyła rynek ubezpieczeń dla podmiotów, które spełniały kryteria potrzebne do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Ustanowiła także katalog ubezpieczeń obowiązkowych (m.in. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej właścicieli pojazdów mechanicznych, budynków wchodzących w skład gospodarstwa, ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników). Kolejne ustawy ubezpieczeniowe weszły w życie w latach 2003 oraz 2016.

Państwowy Zakład Ubezpieczeń w 1990 roku zmienił nazwę na Powszechny Zakład Ubezpieczeń. Rok później PZU został przekształcony w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. W grudniu 1991 r. została również zawiązana spółka akcyjna PZU Życie, na którą PZU przeniósł portfel umów ubezpieczeń na życie. 12 maja 2010 roku PZU S.A. zadebiutował na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Dziś Grupa PZU to największa instytucja finansowa w Europie Środkowo-Wschodniej, mająca duże znaczenie dla polskiej gospodarki oraz społeczeństwa.

PZU jest doceniany przez analityków i inwestorów za umiejętność utrzymania wysokiej rentowności i odporny na turbulencje model biznesowy. Skonsolidowane aktywa Grupy PZU przekraczają 430 mld zł, a osiągane regularnie ponadprzeciętne wyniki stawiają ją wśród najbardziej rentownych i wypłacalnych ubezpieczycieli w Europie. Akcjonariuszom spółka regularnie wypłaca atrakcyjne dywidendy. Grupa w Polsce jest liderem rynku ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych oraz ubezpieczeń na życie. Znajduje się też w ścisłej czołówce na rynkach usług bankowych, inwestycyjnych, prywatnej opieki zdrowotnej czy dobrowolnych programów emerytalnych.

Ubezpieczyciel prowadzi szereg inicjatyw związanych z zrównoważonym rozwojem, w tym m.in. inwestycje w energetykę odnawialną oraz akcje związane z edukacją, profilaktyką zdrowotną i ochroną środowiska, nieprzerwanie wyznaczając przy tym trendy i kierunki rozwoju polskiego sektora ubezpieczeń.

Źródło informacji: PAP MediaRoom