Wojna energetyczna 2021-2023. Sukces Polski na tle Europy

Eksperci Agencji Rynku Energii na zlecenie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE) przeanalizowali działania osłonowe podjęte przez europejskie państwa w odpowiedzi na kryzys energetyczny - począwszy od września 2021 roku, aż do stycznia 2023 roku.

W tym okresie 27 na 29 analizowanych krajów zastosowało obniżkę VAT lub podatków energetycznych oraz transfery pieniężne dla odbiorców wrażliwych. Większość państw podjęło decyzję o regulacji cen detalicznych energii elektrycznej, podatku od zysków nadzwyczajnych i wsparciu dla odbiorców biznesowych. Wszystkie te rozwiązania zastosowała również Polska.

„Polska osiągnęła jedną z najwyższych efektywności kosztowych wprowadzonych rozwiązań osłonowych. Wzrost cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w naszym kraju wyniósł zaledwie 12,9 proc., a wydatki na ochronę konsumentów indywidualnych wyniosły tylko ok. 2 proc. PKB” - przekonuje Andrzej Bondyra, wiceprezes Agencji Rynku Energii.

Według eksperta tym samym okresie, Francja odnotowała około 20 proc. wzrost cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych nakładem około 3,8-4 proc. krajowego PKB. Wartości te w Niemczech wyniosły odpowiednio 40 proc. i 7,5 proc. PKB, a w Wielkiej Brytanii 90 proc. i niecałe 4 proc. PKB.

Andrzej Bondyra wskazuje, że sukces Polski w powstrzymywaniu cen wynikał m.in. z polskiego miksu elektroenergetycznego, który wciąż oparty jest na węglu pozyskiwanym z krajowych kopalń. Dlatego Polskę w mniejszym stopniu dotknęły poważne wzrosty cen surowców na światowych rynkach obserwowane w 2022 roku.

„Polska energetyka była stosunkowo dobrze przygotowana na kryzys. Dzięki gazoportowi i gazociągowi Baltic Pipe jesteśmy niezależni od dostaw gazu ze Wschodu - informuje Maciej Maciejowski z Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej. - Największą presję na koszty wytwarzania energii elektrycznej wywierały ceny uprawnień do emisji CO2, które drastycznie wzrosły w 2021 roku” - dodał.

W 2021 roku ceny EU ETS wzrosły z około 20 do ok. 80 euro za tonę i tak wysoka cena - mimo znaczących wahań w lutym i latem 2022 roku - pozostaje do tej pory. Oznacza to utrzymujące się wysokie koszty dla wytwórców energii elektrycznej w Polsce, mimo niższych niż w ubiegłym roku cen surowców.

W drugim półroczu 2022 roku polskie gospodarstwa domowe płaciły za jedną kilowatogodzinę średnio 0,1092 euro netto, podczas gdy średnia dla całej Unii Europejskiej wynosiła blisko trzykrotnie więcej - 0,2716 euro. Taniej niż w Polsce było tylko w niektórych krajach bałkańskich - Serbii, Albanii, Bośni i Hercegowinie - oraz na Węgrzech. Najdrożej - ponad 40 eurocentów za 1 kWh płaciły gospodarstwa domowe w Czechach i w Grecji.

Również ceny dla małych i średnich przedsiębiorstw (o zużyciu 2-20 GWh rocznie) w tym okresie były jednymi z najniższych w Europie. W Polsce płaciły one średnio 0,1084 euro netto za 1 kWh. Taniej było tylko na Islandii, w Czarnogórze oraz Bośni i Hercegowinie. Ponad 30 eurocentów za 1kWh musiały zapłacić firmy we Włoszech, w Bułgarii i w Grecji.

W 2023 roku ceny energii w Polsce dla gospodarstw domowych pozostają poniżej europejskiej średniej. Jak policzyli analitycy ARE średnia cena brutto (z podatkiem VAT) 30 czerwca 2023 roku wynosiła w Polsce równowartość 0,16 euro za 1 kWh. Przy wyliczeniach założono jednak przekroczenie przez gospodarstwo domowe limitu zużycia po preferencyjnej cenie. Te gospodarstwa domowe, które mieszczą się w limitach, przez cały 2023 rok płacą już tylko 0,11 euro brutto.

„W ciągu ostatnich trzech miesięcy rząd rozszerzył zakres wsparcia określonego w Tarczy solidarnościowej. Gospodarstwa domowe mają wyższe o 1000 kWh limity zużycia energii po preferencyjnej cenie, a dodatkowo zyskały możliwość otrzymania jednorazowego upustu w wysokości 125 zł. Z kolei małe i średnie przedsiębiorstwa, odbiorcy wrażliwi i samorządy od 1 października płacą nową, niższą cenę za energię elektryczną” - wylicza Maciej Maciejowski.

Obecnie funkcjonujące rozwiązania obniżające ceny energii dla gospodarstw domowych, małych i średnich przedsiębiorców, odbiorców wrażliwych, instytucji publicznych i samorządów obowiązują do końca roku. Rząd zapowiada kontynuację działań osłonowych w 2024 roku. Szczegółowe rozwiązania mają być znane w czwartym kwartale.

Szczegółowe informacje na temat działań osłonowych powstrzymujących wzrost cen energii dostępne są na www.liczysieenergia.pl.

Źródło informacji: PAP MediaRoom