Postulaty do rządu i wyzwania z wdrażania ESG

ESG w najbliższych latach całkowicie zrewolucjonizuje biznes. Transformacja, jaką będą musiały przejść firmy, organizacje i przedsiębiorstwa dotknie każdego działu - począwszy od HR, poprzez BHP, compliance, dział zakupów oraz produkcji. Dlatego tak ważne jest, aby nowy rząd Donalda Tuska wsparł biznes w zmianach, które go czekają. Postulaty wypracowane przez członków i Partnerów Polskiego Stowarzyszenia ESG zaprezentowane podczas Forum Innowatorów ESG to:

1. Powołanie Rady/Zespołu ds. ESG przy KPRM.

2. Prace Rady koordynowane i nadzorowane przez jednego ministra/wiceministra.

3. Audyt ustaw związanych bezpośrednio i pośrednio z ESG. Dostosowanie prawa polskiego do unijnego.

4. Tarcza ESG. Wsparcie instytucjonalne, finansowe dla dużych firm na inwestycje związane z transformacją ESG.

5. Centrum Wiedzy i Wymagań dotyczących ESG utworzone przy jednej z agend z Grupy PFR. Wsparcie rządu przy kształceniu nowych kadr w obszarze ESG.

6. Jasne wytyczne dotyczące audytowania raportów ESG (Polska Agencja Nadzoru Audytowego).

Polskie Stowarzyszenie ESG i Federacja Przedsiębiorców Polskich podpisały porozumienie na rzecz wsparcia biznesu w transformacji gospodarki. Dlatego wspólną debatę otwierającą Forum Innowatorów ESG 2023 poświęcono właśnie wyzwaniom stojącym przed polskim biznesem, związanym z nadchodzącym początkiem raportowania. Kluczowa dla powodzenia tej rewolucji jest profesjonalna współpraca oraz konsultacje z administracją rządową. Biznes jest coraz bardziej świadomy, jak ogromne koszty poniesie wdrażając raportowanie pozafinansowe, wymagania dyrektywy CSRD, opracowując strategie finansowe czy przechodząc przez transformację energetyczną i realizując wymagania wszystkich punktów ESG. Wdrożenie do gospodarki systemu raportowania pozafinansowego może wpłynąć na przychody firm, na konkurencyjność polskich firm jako kontrahentów i eksporterów, mogą sprawić, że polskie firmy będą bardziej atrakcyjne w globalnych łańcuchach dostaw - lub z nich wypadną. Dlatego eksperci sygnalizowali potrzebę współpracy z decydentami przy realizacji tych wyzwań.

„Biznes potrzebuje partnera w administracji rządowej, lidera w randze ministra, o jasno sprecyzowanych kompetencjach dotyczących ESG, który będzie odpowiedzialny zarówno za wdrożenie dyrektywy, jak i współpracę z przedsiębiorcami” - mówił Arkadiusz Pączka, wiceprezes Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Polskie Stowarzyszenie ESG zadeklarowało chęć rozmów i konsultacji z przedstawicielami rządu oraz parlamentu, zwłaszcza odpowiedzialnymi za sektory gospodarcze. Reprezentuje przy tym ogrom wiedzy wynikającej ze stałych konsultacji z biznesem z przeróżnych branży przemysłu, a także wielu przeprowadzonych szkoleń i seminariów z udziałem europejskich ekspertów w zakresie ESG, SRS, CRSD.

„Chcemy uzmysłowić decydentom, że dla optymalnego wdrożenia projektów rządowych, w tym zapowiadanej przecież transformacji energetycznej, niezbędne jest uwzględnienie ESG” - mówiła Joanna Dargiewicz-Rożek, członek zarządu w Polskim Stowarzyszeniu ESG.

Wsparcie jest niezbędne nawet dla największych graczy, ponieważ koszty wdrażania ESG są trudne do uchwycenia, ale część biznesu, średnich i dużych firm, szacuje je nawet na 15 proc. rocznego przychodu.

Podczas debaty zarysowały się także nieoczekiwane wyzwania w poszczególnych aspektach ESG. Eksperci wskazywali na światopoglądowe uwarunkowania w realizacji aspektu społecznego ESG, co może prowadzić do tego, że kraje różniące się od siebie jak Polska i Szwecja - mogą potrzebować różnego typu strategii - że nie ma jednego dobrego rozwiązania. Kolejnym wyzwaniem może być konflikt między kwestiami środowiskowymi i społecznymi, zależnie od reprezentowanego biznesu, np. górnictwo i organizacje ekologiczne mogą mieć w tym zakresie trudne do pogodzenia priorytety, ochrony zatrudnienia w górnictwie i całkowitego odejścia od paliw kopalnych. Istotnymi, choć nie tak oczywistymi problemami w kwestii środowiskowej będzie także woda, także w Unii Europejskiej coraz częściej mówi się o „Blue Dealu” dla wyzwań związanych z bezpieczeństwem dostępu do wody na potrzeby produkcji żywności czy transportu zaopatrzenia dla przemysłu.

Paneliści podkreślali, że ochrona środowiska, wód, a także rozsądne gospodarowanie energią czy ochrona pszczół - jest zadaniem wszystkich stron dialogu, zarówno biznesu, jak i społeczeństw, ponieważ choćby konsumpcja energii wzrasta na świecie wraz z zamożnością społeczeństw, co wskazuje na znaczenie działań konsumentów.

„UE próbuje stworzyć motywację do ochrony zasobów środowiska poprzez regulowanie rynku, poprzez narzucanie obciążeń na firmy które emitują CO2, jednak ta praktyka bywa niekonsekwentna. Dostrzegamy technologie bardziej skuteczne niż elektryfikacja transportu, warto je docenić” - mówił Kamil Sobolewski, główny ekonomista organizacji Pracodawcy RP, który wskazał, że umowa znaczącej cementowni w Polsce warta ok 2 mld zł na przechwytywanie CO2 zaoszczędzi Polsce emisji dwutlenku węgla porównywalnej z prośrodowiskowym efektem 700 tys. samochodów elektrycznych.

Finanse będą ogromnym wyzwaniem dla rozwoju ESG, ponieważ według pierwszych szacunków, na transformację klimatyczną potrzebne są kwoty sięgające kilkukrotności PKB. Stąd ekonomiści byli podczas dyskusji na Forum Innowatorów zgodni, że nie jest możliwe sfinansowanie tej transformacji przez sam biznes lub rząd. Kolejnym ograniczeniem jest brak innowacyjności w sprawach środowiskowych, który gospodarka odczuwa przez brak dostępnych na rynku technologii pozwalających na osiągnięcie celów środowiskowych. Karol Sobolewski przedstawił trzy możliwe podejścia firm do wdrażania ESG, podejście „compliance”, polegające na przestrzeganiu wymogów regulacyjnych, wdrażanie drobnych zmian na lepsze oraz trzecie - inkorporowanie wyzwań środowiskowych do strategii biznesowej firm.

„Podejście utrzymujące jedynie zgodność z kolejnymi regulacjami nie jest w stanie dać firmom przewag konkurencyjnych, a z moich obserwacji wynika, że to jest polityka dla wielu małych i średnich firm. Jestem wielkim zwolennikiem trzeciego komponentu, gdy tematy środowiskowe stają się jądrem strategii firmy” - mówił Karol Sobolewski, podając przykład innowacji w postaci paczkomatów, które rozwiązały znany problem dostaw przesyłek w zupełnie nowy sposób.

Konkurencyjność polskiej gospodarki na arenie nie tylko unijnej, ale i światowej, będzie zależała od wdrażania ESG. Już dziś widać na tym polu wyzwania, jak to, że Niemcy, główny odbiorca polskiego eksportu, są już bardzo zaawansowane we wdrażaniu ESG, dlatego można przypuszczać, że będą tego oczekiwały od swoich polskich kontrahentów, innym wyzwaniem eksportowym jest np. protekcjonizm francuskiego rynku. Na progu zmieniającego się świata firmy potrzebują nowych przewag, nowych atutów oraz innowacji, w tym w sprawach środowiskowych. Eksperci wskazali także na swojego rodzaju wyścig ESG między gospodarkami unijną i amerykańską, i różne podejścia, UE często sięga po regulacje, gdy na rynku amerykańskim powstają innowacje, które rozchodzą się na inne rynki.

Niezmiernie ważnym zjawiskiem jest różnica między podejściem do ESG u największych graczy i w małych firmach, dostrzegana także przez organizacje biznesowe.

„Wszystkie większe w korporacje mają wpisane w premie realizacje ESG, do mniejszych firm ten trend dopiero dotrze” - mówił Arkadiusz Pączka.

Eksperci podkreślali wysiłek, który poniosły już wielkie firmy w dostosowywaniu swojego biznesu do nowych wymagań.

„Firmy przemysłowe, chemiczne, wykonały już ogromną pracę u podstaw, przeglądając swoje procesy, mapując je, rozmawiając z dostawcami, to ogromna praca i za to należy im się szacunek, a dzięki temu zaangażowaniu, świadomość ESG będzie lawinowo przechodziła na kolejne firmy, kolejnych kontrahentów” - podkreśliła.

Nie do przecenienia jest bowiem wpływ największych firm na swoich kooperantów, także w zakresie budowania świadomości ESG. Wykazują to kolejne edycje badania prowadzonego przez Stowarzyszenie, że nadal wiedza nt. wyzwań związanych z raportowaniem różni się zależnie od skali biznesu, badanie z ubiegłego roku wykazało, że jedynie 8 proc. firm rozumiało, czym jest ESG. Dziś, według najnowszego raportu Stowarzyszenia, już ponad połowa firm zna to hasło, więc wzrost świadomości jest ogromny, a ESG zaczyna być wpisywana w wieloletnie strategie biznesowe. Niewątpliwie przyczyniła się do tego także praca samego Polskiego Stowarzyszenia ESG, które pracuje z największymi polskimi firmami, organizuje szkolenia i webinary w tym zakresie, a także - największą polską konferencję w branży.

Podejście Komisji Europejskiej do biznesu w zakresie wdrażania ESG omawiała Katarzyna Bałucka-Dębska, na co dzień urzędnik Komisji Europejskiej. Na świecie nie ma jednej narracji ani jednego podejścia do ESG, kraje, Polska, USA czy Chiny różnią się między sobą w tym zakresie także ze względu na uregulowania prawne a także uwarunkowania polityczne. Stanowiska potrafią się jednak szybko zmieniać w obliczu doniosłych wydarzeń światowych.

„Wojna w Ukrainie pomogła polityce środowiskowej zrozumieć, że kupowanie paliw od dyktatorów nie jest dobrym pomysłem, Polacy docenili także OZE za oszczędności, które dają w obliczu kryzysu energetycznego” - mówiła Katarzyna Bałucka-Dębska.

Jak wyjaśniała ekspertka, dla globalnej konkurencyjności krajów UE niezmiernie ważne jest stanowisko całej UE, ponieważ pojedyncze kraje europejskie nie mają szans konkurować z Chinami. Jednak UE jako całość ma możliwość wdrażania instrumentów finansowych,takich jak podatki, co wymaga jednak przekazania większych kompetencji samej instytucji Komisji Europejskiej. Zmiany w tym zakresie są potrzebne, ponieważ kraje potrafią wykorzystywać wymogi jednomyślności i blokować podejmowanie decyzji do własnych celów, gdy konkurenci Europy, jak np. Chiny, mogą w tym czasie wprowadzać dowolne regulacje. Ekspertka podkreślała, że niezbędna jest bardzo realistyczna ocena sytuacji, Chiny będą obecne w Europie, są istotnym partnerem. Ważne, by wykorzystać ESG do wspierania konkurencyjności europejskich firm, wdrażanie raportowania może bowiem wymagać kontroli procesów w firmie pod kątem oszczędności. Ważnym przykładem była branża tekstylna, która ma co roku nadprodukcję odzieży sięgającą 30 proc.

Wśród panelistów zarysowała się różnica zdań co do postawy młodych konsumentów. Zdaniem jednych - są oni dużo bardziej świadomi środowiskowo, zdaniem sceptyków - młodzi konsumenci najlepiej wypadają w deklaracjach i są najbardziej wrażliwi na cenę, więc nawet drobna różnica zdań prowadzi do porzucenia ich wymagań środowiskowych i sięganie po ofertę tańszych, ale mniej odpowiedzialnych środowiskowo sklepów.

Podsumowując, wdrażanie ESG w Polsce napotyka na wiele wyzwań, rozpoczynając od współpracy z nową administracją rządową - tu biznes zgłasza potrzebę wskazania lidera ESG na szczeblu ministerstw. Ważne jest też rozpoczęcie debaty na temat finansowania transformacji energetycznej i wspierania konkurencyjności biznesu w obliczu zmian związanych z ESG, a także - dalsze budowanie świadomości ESG w małych i średnich firmach.

Źródło informacji: Polskie Stowarzyszenie ESG