List otwarty organizacji pracodawców do samorządów ze Związku Miast Polskich w sprawie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta

Zgodnie z koncepcją Unii Metropolii Polskich, a popieranej przez przedstawicieli Związku Miast Polskich, nastąpiłoby wprowadzenie parapodatku (daniny publicznej), która miałaby być nakładana na każde opakowanie, po którym odpad zbierany jest w systemie komunalnym, w tym na opakowania do żywności, artykułów higienicznych pierwszej potrzeby oraz środków utrzymania czystości w gospodarstwie domowym. Ów parapodatek, nazywany przez przedstawicieli Unii Metropolii Polskich oraz Związku Miast Polskich „sprawiedliwą Rozszerzoną Odpowiedzialnością Producentów”, miałby w zamyśle autorów finansować gospodarkę odpadami w systemie komunalnym: danina określana byłaby przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, pobierana przez Urzędy Marszałkowskie i przekazywana do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusz miałby zaś przekazywać większość tych środków samorządom gminnym, które miałyby zapewnić obniżkę opłat za gospodarkę odpadami. Nie wiadomo jednak, w jaki sposób ta obniżka miałaby nastąpić, jak środki te miałyby zostać wykorzystane przez gminy i wobec jakich rodzajów odpadów.

Pragniemy zauważyć, że owa koncepcja jest w jaskrawy sposób niezgodna z prawem unijnym i już obowiązującym w Polsce, gdyż:

a) pozbawia odpowiedzialności producentów za zagospodarowanie odpadów pochodzących z ich produktów,

b) nakazuje producentom płacić koszty zagospodarowania odpadów innych, niż pochodzące z ich produktów

c) nie uwzględnia zasady kosztu netto, czyli ponoszenia kosztów selektywnej zbiórki i zagospodarowania odpadów pomniejszonych o przychody ze sprzedaży surowców,

d) ingeruje w budowany system kaucyjny podważając pryncypia jego funkcjonowania, grożąc procedurą naruszenia prawa UE i związanymi z tym karami finansowymi dla Polski, które zmniejszą pulę środków finansowych dostępnych dla gmin na przedsięwzięcia środowiskowe.

Przede wszystkim jednak, koncepcja ta jest krzywdząca dla średnich i mniejszych miast w Polsce. Przedstawiciele Związku Miast Polskich popierają bowiem rozwiązanie, w wyniku którego gminy otrzymałyby dofinansowanie w zależności od udziału zbieranych odpadów w skali kraju i uzyskiwanego poziomu recyklingu. Doprowadzi to do sytuacji, w których duże miasta, generujące statystycznie znacznie wyższe ilości odpadów, a także posiadające lepszą infrastrukturę do zbiórki i zagospodarowania odpadów, otrzymają znacznie więcej pieniędzy w przeliczeniu na 1 mieszkańca niż mniejsze miejscowości. To zatem metropolie i bardzo duże miasta, kosztem mniejszych ośrodków skorzystają na tym nota bene niezgodnym z unijnym prawem mechanizmie.

Co więcej, forsowany przez Unię Metropolii Polskich i popierany przez przedstawicieli Związku Miast Polskich mechanizm nie przewiduje żadnych narzędzi poprawiających efektywność systemu. W wyniku wdrożenia tej koncepcji nigdzie więc w Polsce nie poprawi się ani zbiórka, ani przygotowanie do recyklingu. Nigdzie też nie poprawią się osiągane przez gminy poziomy recyklingu. Iluzoryczne zaś obniżenie opłat za odbiór odpadów komunalnych dla mieszkańców i tak stanie pod znakiem zapytania, bo ani o kilogram nie zmniejszy się choćby ilość odpadów zmieszanych. Ale duże aglomeracje dostaną po prostu więcej pieniędzy z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej niż wszystkie inne samorządy w naszym kraju.

Wdrożenie postanowień dyrektyw UE i ustanowienie zgodnych z nimi zasad Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów jest przedsięwzięciem wielkiej wagi dla gospodarki odpadami w Polsce. Producenci w pełni podzielają potrzebę takiej implementacji wierząc w jej pozytywny wpływ na środowisko, pożądane zachowania konsumentów oraz w impuls do zmian, jakie te dyrektywy przynoszą dla wielu sektorów gospodarczych. Proces ten musi się jednak odbyć w zgodzie z wymogami prawa UE, a przede wszystkim musi przynieść poprawę w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi i realnie wesprzeć system komunalny w poprawie jego efektywności w pozyskiwaniu surowców wtórnych.

Organizacje reprezentujące producentów wypracowały wspólną koncepcję służącą wszystkim uczestnikom rynku. Apelujemy więc do Państwa o refleksję i rzetelny dialog z organizacjami reprezentującymi poszczególne branże producentów wyrobów w opakowaniach tak, aby Rozszerzona Odpowiedzialność Producentów przynosiła korzyści wszystkim, w pierwszej kolejności środowisku, ale też miastom i ich mieszkańcom. Szkodliwe pomysły popierane przez reprezentantów Związku Miast Polskich tego jednak nie zapewnią. Zapewnią jednak z pewnością dodatkowe korzyści finansowe dużym aglomeracjom miejskim.

Bartłomiej Morzycki
dyrektor generalny
Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego

Andrzej Gantner
dyrektor generalny
wiceprezes zarządu
Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców

Krzysztof Baczyński
prezes zarządu
Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK

Źródło informacji: Związek Pracodawców EKO-PAK