MS: Ograniczenie stosowania tymczasowego aresztu (komunikat)

Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Nowelizacja Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego dostosowuje przepisy do konstytucyjnych i europejskich standardów. Proponowane zmiany rozszerzą ochronę praw obywatelskich i odbudują wymiar sprawiedliwości oparty na prawach człowieka.

Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają na zbyt łatwe stosowanie i przedłużanie tymczasowego aresztowania. Choć tymczasowe aresztowanie formalnie jest ostatecznym środkiem zapobiegawczym, stosowanym, gdy inne nie spełnią zadania, w praktyce często przeradza się w środek domyślny. W 2016 r. sądy rejonowe zastosowały tymczasowe aresztowanie w 6081 przypadkach. W 2023 r. aż w 8490 sprawach.

Co proponujemy

- zagrożenie surową karą nie będzie mogło być samoistną przesłanką pozwalającą na zastosowanie tymczasowego aresztu (czyli nowe brzmienie art. 258 § 2 Kpk);

- kiedy sąd będzie oceniał zagrożenie utrudniania podstępowania, będzie mógł wziąć pod uwagę wysokość kary, tylko jeśli oskarżonemu grozi przynajmniej 10 lat pozbawienia wolności lub jeżeli sąd I instancji wymierzył oskarżonemu karę przynajmniej 3 lat pozbawienia wolności;

- areszt tymczasowy do czasu wydania wyroku przez sąd I instancji będzie mógł trwać maksymalnie 12 miesięcy, jeśli wśród przesłanek jego zastosowania była surowa grożąca kara;

- aby przedłużyć areszt, prokuratura będzie musiała przedstawić dowód o sprawnym przebiegu śledztwa;

- zapewniony będzie szerszy dostęp do akt sprawy dla podejrzanego i jego obrońcy w związku z wnioskiem o zastosowanie lub przedłużenie tymczasowego aresztowania;

- nie będzie zdalnych posiedzeń aresztowych;

- prokurator nie będzie mógł wstrzymać zmiany tymczasowego aresztowania na poręczenie majątkowe;

- prokurator nie będzie mógł uczestniczyć w kontaktach podejrzanego z obrońcą oraz kontrolować korespondencji podejrzanego z obrońcą;

- co do zasady nie będzie możliwości zastosowania tymczasowego aresztowania, jeśli grożąca kara pozbawienia wolności będzie poniżej 2 lat;

- nawet przez trzy lata będzie można starać się o odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

Jak jest teraz

- sąd może stosować tymczasowy areszt wyłącznie z powodu grożącej surowej kary (art. 258 § 2 Kpk);

- zdalne posiedzenia aresztowe są możliwe;

- tymczasowe aresztowanie nie jest możliwe, jeśli grożąca kara jest niższa niż rok pozbawienia wolności;

- przez 14 dni po zastosowaniu tymczasowego aresztowania prokurator może być obecny podczas spotkań aresztowanego z obrońcą i kontrolować jego korespondencję z obrońcą;

- jeśli sąd zamieni tymczasowe aresztowanie na poręczenie majątkowe, prokurator może się sprzeciwić wypuszczeniu aresztowanego do czasu rozpoznania zażalenia;

- roszczenie o odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie przedawnia się po 1 roku.

Tworzenie prawa musi być racjonalne i zgodne z Konstytucją RP, również w kontekście potrzeby przywrócenia zasad praworządności. Zaproponowana nowelizacja Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego w całości ma charakter interwencyjny.

Ministerstwo Sprawiedliwości uznało, że pilne przeprowadzenie zmian m.in. w kwestii tymczasowego aresztowania jest niezbędne.

Pełny projekt zmian: https://legislacja.gov.pl/projekt/12390959/katalog/13091015#13091015

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Załączniki do komunikatów są dostępne za pośrednictwem nowej Platformy Serwisowej PAP:serwis.pap.com.pl Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść - z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kpr/ js/