Jak ograniczyć śmiertelność z powodu raka piersi? Eksperci apelują o szerszy dostęp do nowoczesnych narzędzi diagnostycznych i podkreślają emocjonalny wymiar choroby

Podczas posiedzenia zaprezentowano wyniki raportu „Perspektywa pacjentek w leczeniu raka piersi w Polsce” przygotowanego przez Instytut Ochrony Zdrowia we współpracy z organizacjami pacjenckimi. Eksperci omówili również dostępne i rekomendowane na świecie rozwiązania, które mogą poprawić jakość leczenia, ograniczyć nadmierne stosowanie chemioterapii oraz odpowiedzieć na potrzeby emocjonalne kobiet z rakiem piersi.

„Zależy mi, by zespół RAK STOP był przestrzenią, w której realnie pracujemy nad poprawą systemu - nie tylko na poziomie leczenia, ale przede wszystkim profilaktyki. Chcemy, by kobiety w Polsce nie bały się badań i miały poczucie, że diagnoza to nie wyrok, tylko początek skutecznej i godnej terapii” - podkreśliła poseł Katarzyna Piekarska, inicjatorka posiedzenia, która od lat angażuje się w działania na rzecz zdrowia kobiet.

Rak piersi to nie tylko choroba fizyczna

Jak przypomniał prof. Mateusz Jankowski, sekretarz Polskiego Towarzystwa Medycyny Personalizowanej i współautor raportu „Perspektywa pacjentek w leczeniu raka piersi w Polsce”, rak piersi pozostaje najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u kobiet. Choć śmiertelność z jego powodu w Polsce utrzymuje się na poziomie średniej unijnej, odsetek przypadków wykrywanych we wczesnym stadium wciąż jest o 10 punktów procentowych niższy niż w innych krajach Europy.

„Rak piersi ma nie tylko wymiar fizyczny, ale również emocjonalny. Kobiety, które doświadczają leczenia, często wskazują na strach przed diagnozą, utratę włosów, zmęczenie czy wykluczenie z życia zawodowego i rodzinnego jako jedne z najtrudniejszych aspektów choroby. Aż 90% pacjentek leczonych chemioterapią doświadcza skutków ubocznych, a ponad 70% mówi wprost, że leczenie negatywnie wpłynęło na ich codzienne funkcjonowanie” - podkreślił prof. Jankowski.

Nowoczesna diagnostyka molekularna pozwala dopasować leczenie do biologii guza - pomaga uniknąć chemioterapii, gdy nie przynosi ona korzyści, lub włączyć ją tam, gdzie może zapobiec nawrotowi choroby. Z badania przeprowadzonego z udziałem blisko 1300 pacjentek wynika, że brak dostępu do nowoczesnych narzędzi diagnostycznych, takich jak testy wielogenowe, potęguje niepewność i stres towarzyszący leczeniu.

Personalizacja terapii - mniej toksycznego leczenia, większe zaufanie pacjentek

Prof. Renata Duchnowska, kierownik Kliniki Onkologii w Wojskowym Instytucie Medycznym, w swoim wystąpieniu szczegółowo omówiła, czym są testy wielogenowe i dlaczego powinny stać się standardem w kwalifikacji do uzupełniającego leczenia luminalnego HER2-ujemnego wczesnego raka piersi.

Te narzędzia diagnostyczne analizują biologiczne cechy guza, pozwalając lekarzom ocenić, czy pacjentka rzeczywiście odniesie korzyść z chemioterapii, czy też wystarczająca będzie sama hormonoterapia. Jak podkreśliła prof. Duchnowska, testy wielogenowe nie są tym samym, co badania w kierunku mutacji genu BRCA - nie służą do oceny ryzyka dziedzicznego, lecz pomagają precyzyjnie dostosować leczenie do konkretnego przypadku.

„To narzędzia diagnostyczne, które pozwalają uniknąć niepotrzebnej toksyczności terapii i racjonalnie zarządzać zasobami systemu ochrony zdrowia. Mówimy o technologii obecnej w wytycznych ASCO, ESMO czy NCCN, która w wielu krajach jest refundowana. W Polsce testy są dostępne komercyjnie, nadal brak jest refundacji” - mówiła prof. Duchnowska.

Dodała, że dzięki badaniom prowadzonym w ośrodkach referencyjnych w Polsce wiadomo, iż nawet co czwarta kobieta mogłaby uniknąć chemioterapii, gdyby miała dostęp do testu wielogenowego.

Profilaktyczna mastektomia - ważne narzędzie dla kobiet z grupy wysokiego ryzyka

Prof. dr hab. Zoran Stojcev, chirurg onkolog z warszawskiego Szpitala Czerniakowskiego, zwrócił uwagę na znaczenie profilaktycznej mastektomii u kobiet z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi - np. z potwierdzoną mutacją genów BRCA1/2 lub rodzinnym obciążeniem nowotworowym.

Zabieg ten jest refundowany przez NFZ, ale - jak wskazał ekspert - liczba ośrodków i wyspecjalizowanych chirurgów pozostaje ograniczona, co przekłada się na wydłużenie kolejek i utrudniony dostęp dla pacjentek.

„Z jednej strony mamy chirurgię oszczędzającą w rozpoznanych nowotworach, z drugiej - rosnącą świadomość kobiet z grupy ryzyka. Profilaktyczna mastektomia z jednoczesną rekonstrukcją piersi to często jedyny sposób, by znacząco obniżyć ryzyko zachorowania. I ma też ogromne znaczenie dla psychiki pacjentki - daje poczucie bezpieczeństwa i przywraca kontrolę nad sytuacją” - zaznaczył prof. dr hab. Z. Stojcev, ordynator oddziału chirurgii ogólnej i onkologicznej Szpitala Czerniakowskiego w Warszawie.

Podkreślił również, że skuteczność i estetyka zabiegów stale się poprawiają, a odpowiednie zakwalifikowanie i opieka psychoonkologiczna są kluczowe dla powodzenia terapii.

Głos pacjentek: testy wielogenowe to szansa na lepsze życie

W imieniu organizacji pacjenckiej OnkoCafe - Razem Lepiej głos zabrała Anna Kupiecka. Zwróciła uwagę, że mimo coraz lepszych wyników leczenia i postępu technologicznego, wskaźniki umieralności w Polsce pozostają niepokojące.

„Profilaktyka to wciąż osierocony obszar systemu. Mamy dostęp do leków, do znakomitych lekarzy, ale brakuje instytucji, która w sposób skoordynowany i odpowiedzialny traktowałaby profilaktykę jako priorytet. Testy wielogenowe to konkret - narzędzie, które pozwala pacjentce i lekarzowi podjąć świadomą decyzję o leczeniu. Z perspektywy pacjentek to także redukcja lęku i większe poczucie bezpieczeństwa” - podkreśliła Anna Kupiecka.

Eksperci i pacjentki są zgodni - rak piersi to nie tylko wyzwanie medyczne, ale również społeczne i emocjonalne. Kluczowe jest wczesne wykrycie, równość w dostępie do skutecznej diagnostyki i możliwość ograniczenia toksycznego leczenia tam, gdzie nie jest ono konieczne. Nowoczesne narzędzia są dostępne - czas na decyzje, które realnie poprawią jakość diagnostyki i leczenia raka piersi w Polsce.

Posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Profilaktyki Nowotworowej - RAK STOP: OBEJRZYJ

KONTAKT:
Prof. Mateusz Jankowski
e-mail: matejankowski@gmail.com

Źródło informacji: Instytut Ochrony Zdrowia