Eksperci: większa wiedza o ubezpieczeniach społecznych to lepsze decyzje emerytalne

Otwierając drugi dzień konferencji na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, prof. Wanda Sułkowska wskazała, że edukacja o ubezpieczeniach społecznych w erze cyfrowej wymaga międzypokoleniowej współpracy, która obu stronom przyniesie korzyści.

W części dyskusyjnej konferencji prof. Elżbieta Kubińska z Katedry Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeń Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie przedstawiała wyniki badań z Polski, USA i Indii na temat znaczenia wiedzy finansowej.

„Z naszych badań wynika, że niezależnie od narodowości, im więcej wiedzy finansowej, tym większe skłonności do gromadzenia oszczędności” - powiedziała ekspertka.

Zwróciła uwagę, że Polacy mają największą wiedzę finansową spośród trzech badanych nacji, ale mają też największą awersję do podejmowania ryzyka w inwestowaniu na rynkach finansowych.

„Dla przykładu podam, że Hindusi, mimo iż mają najmniejszą obiektywną wiedzę finansową, są bardziej skłonni do podejmowania ryzyka, więc są bardziej skłonni do inwestowania w różne źródła” - wyjaśniła prof. Kubińska.

W jej ocenie postawy są co najmniej tak samo ważne jak wiedza, bo sprzyjają dywersyfikacji ryzyka.

Według prof. Marii Płonki z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, w krajach bardziej opiekuńczych ludzie mają mniejszą skłonność do myślenia o własnym zabezpieczeniu finansowym.

Dodała, że zainspirowana pierwszą konferencją edukacyjną zorganizowaną przez ZUS w 2018 r. na temat znajomości systemu emerytalnego w Polsce, przeprowadziła wraz z zespołem obszerne badanie wśród studentów kierunków ekonomicznych i administracyjnych na temat poziomu wiedzy i wyobrażeń dotyczących ich przyszłych emerytur.

„Pytaliśmy naszych respondentów m.in. o to, czy składki emerytalne powinny być niższe, czy może wyższe, czy odpowiedzialność za zabezpieczenie na starość powinna bardziej spoczywać na rodzinie, czy na państwie. Z zebranych odpowiedzi wyłonił się obraz taki, że studenci spodziewają się, że to raczej państwo powinno zabezpieczyć finansową starość swoich obywateli, z drugiej strony chcą dobrowolności w płaceniu składek. I na koniec w większości nie dostrzegają potrzeby dodatkowego oszczędzania na emeryturę” - dodała prof. Płonka.

Jak zauważyła, te badania pokazują, że nie ma ryzyka ubóstwa na starość, jest już pewność.

Według niej generalnie studenci są zainteresowani tematem emerytur, co jest budujące, ale nie mają dużej wiedzy o systemie. „Tymczasem wiedza jest bardzo potrzebna, ale ważniejsze są postawy wobec instytucji publicznych i odpowiedzialność za siebie” - oceniła wykładowczyni. 

Do tematu postaw odniósł się również prof. Tomasz Jedynak z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, który zrealizował wraz z zespołem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych badanie o tym, jak wiedza o ubezpieczeniach społecznych wpływa na postawy młodych ludzi wobec postrzegania ryzyk społecznych oraz roli państwa i obywateli w ich zabezpieczaniu.

Wyjaśnił, że ryzyka społeczne to są różnego rodzaju zagrożenia, przed którymi zabezpieczają nas ubezpieczenia społeczne będące w domenie ZUS.

„Najciekawszym wnioskiem wynikającym z tych badań jest stwierdzenie, że faktycznie wiedza wpływa na postrzeganie tych ryzyk i na postrzeganie tego, kto powinien się przed nimi zabezpieczać. Stąd musimy sobie zdać sprawę, że edukowanie o ubezpieczeniach społecznych jest kluczem do budowania zaufania do instytucji publicznych” - zaznaczył.

Jak podkreślił prof. Jedynak, bez wiedzy o tym, jak funkcjonują ubezpieczenia społeczne, nie będzie efektywnego i skutecznego systemu ubezpieczeń społecznych.

O tym, jak trafiać do młodych ludzi z wiedzą o systemie emerytalnym, mówiła Natalia Szpurko z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w referacie „Między urzędem a Tok Tokiem”. 

Specjalistka wskazała, że młodzi są „za pan brat” z internetem i mediami społecznościowymi, ale kluczową rzeczą jest wykorzystanie szkoły i relacji z nauczycielami do edukowania dzieci w zakresie finansów.

Podczas krakowskiej konferencji odbyła się również krótka, ekspercka debata o tym, jak powinna wyglądać edukacja w obszarze budowania świadomości emerytalnej wśród najmłodszych. 

Julia Podobińska, finalistka Olimpiady „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych” i laureatka konkursu Prezesa ZUS na najlepsze rozprawy o ubezpieczeniach społecznych, zwróciła uwagę, że nie chodzi o to, żeby wszystko zmieniać w edukacji, ale trzeba poprawiać ją i uzupełniać we wszystkich grupach wiekowych.

„Ponadto edukacja w zakresie finansów i oszczędzania musi być ciągła. Uczyć powinniśmy całe społeczeństwo, zaczynając od dzieci i młodzieży, ale też trzeba pamiętać o starszych pokoleniach” - zaznaczyła.

Według dr. Sebastiana Jakubowskiego z Uniwersytetu Wrocławskiego młodzi ludzie w naturalny sposób sięgają po AI do tworzenia i szukania rozwiązań.

„Tymczasem brakuje bardzo praktycznego podejścia do edukacji o ubezpieczeniach społecznych. Nie pokazuje się uczniom i studentom, jaka jest i jaka będzie różnica między świadczeniami ich dziadków teraz i emeryturami, jakie oni będą kiedyś dostawać. Tego brakuje, a można to zmienić z wykorzystaniem sztucznej inteligencji” - ocenił dr Jakubowski.

Jak zauważyła prof. Maria Płonka, cykl życia kompetencji uległ skróceniu, więc musimy uczyć się przez całe życie.

„W kontekście systemu zabezpieczania starości powinniśmy przedstawiać młodym alternatywy i pokazywać ciąg przyczynowo-skutkowy” - powiedziała.

Z kolei prof. Elżbieta Kubińska zwróciła uwagę, że trzeba wzmacniać podstawy edukacji, żeby młodzi ludzie, wchodząc na zmienny rynek, umieli się dostosowywać do tych zmian.

Prof. Łukasz Tomasz Sroka z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, który w przeszłości był pracownikiem ZUS, wskazał, że Zakład powinien postawić na marketing wzbudzający pozytywne emocje, żeby zachęcać ludzi do oszczędzania.

Dr Monika Łebkowska, nauczycielka uczestnicząca w projekcie „Lekcje z ZUS” zauważyła, że edukacji ubezpieczeniowej jest w szkole za mało.

„Jest jej namiastka w przedmiocie o zarządzaniu w szkołach średnich, ale to jest za mało i za późno” - zaznaczyła.

Zwróciła uwagę na dostosowanie języka przekazu i sposobu zwracania się do młodych. Dodała, że np. forma komiksowa jest bardzo przyjazna dla młodzieży.

W opinii dr Łebkowskiej dużą rolę w edukacji pełnią i będą pełnić nauczyciele.

„Warto więc szkolić nauczycieli, żeby oni umieli tę wiedzę przekazywać. Nauczyciele wciąż mogą być autorytetami dla uczniów” - powiedziała ekspertka.

Źródło informacji: PAP MediaRoom