50 lat polsko-niemieckiej współpracy w dziedzinie ubezpieczeń społecznych

Obchody 50-lecia współpracy polsko-niemieckiej w zakresie ubezpieczeń społecznych, które miały miejsce w poniedziałek 19 maja 2025 r. w centrali ZUS w Warszawie, otworzył Zbigniew Derdziuk, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Prezes podkreślił, że niezależnie od zmieniających się uwarunkowań politycznych, gospodarczych czy społecznych Deutsche Rentenversicherung Bund (DRV) oraz ZUS konsekwentnie budują partnerstwo oparte na zaufaniu, wzajemnym szacunku i wspólnym celu, jakim jest zapewnienie obywatelom możliwie najlepszej ochrony socjalnej. 

„W tym czasie rozpatrzyliśmy setki tysięcy zgłoszonych do naszych instytucji spraw, odpowiedzieliśmy na miliony zapytań, przyznaliśmy dziesiątki tysięcy należnych świadczeń: emerytur, rent, zasiłków” - podkreślił prezes Zbigniew Derdziuk.

Gundula Roβbach, prezes DRV (niemiecki odpowiednik ZUS), zaznaczyła, że wiele osób, które w praktyce realizują umowę bilateralną, wielokrotnie podkreślało, że rzetelność i zaangażowanie to najważniejsze atrybuty współpracy polsko-niemieckiej.

„Udało nam się osiągnąć tak wielki sukces, ponieważ każdy, kto zaangażował się w projekt, bardzo się do niego przyczynił i każdy to bardzo docenia” - podkreśliła prezes DRV.

Roβbach dodała, że edukacja, szkolenia i komunikacja były bardzo ważnymi obszarami wymiany pomysłów, dzięki czemu możliwe było lepsze wzajemne zrozumienie oraz zaoferowanie jak najlepszych usług osobom ubezpieczonym i emerytom.

Dr Liwiusz Laska, dyrektor generalny Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz przewodniczący Rady Nadzorczej ZUS, odczytał skierowany do uczestników spotkania uroczysty list Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, ministry rodziny, pracy i polityki społecznej.

„W cieniu historii, zmiany granic, geopolitycznych przemian, nasze kraje potrafiły wejść na drogę rozsądku i porozumienia. Ustanowienie zasady przejęcia przez państwo przesiedlenia obowiązków wypłaty świadczeń emerytalnych z uwzględnieniem stażu ubezpieczeniowego uzasadnionego w państwie, z którego dana osoba wyjechała, było ważnym cywilizacyjnym osiągnięciem naszych narodów. Decyzja ta przywróciła elementarną sprawiedliwość i realnie przełożyła się na życie ludzi” - napisała ministra.

Dr Lilian Tschan, sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie Pracy i Spraw Socjalnych Republiki Federalnej Niemiec, która zabrała głos jako kolejna mówczyni, podkreśliła, że dziś Niemcy i Polska są czymś więcej niż tylko sąsiadami - to partnerzy w zjednoczonej Europie. 

„Mobilność naszych obywateli, dostęp do rynków pracy i ścisła współpraca gospodarcza - wszystko to nie byłoby możliwe bez skutecznej koordynacji zabezpieczenia społecznego. Porozumienie z 1975 roku, uzupełnione regulacjami europejskimi, do dziś stanowi stabilną podstawę. Oznacza niezawodność w świecie, który ciągle się zmienia” - powiedziała minister.

Minister Tschan podkreśliła, że żaden akt prawny nie zastąpi jednak „trwałego partnerstwa”.

„To właśnie ludzie dają życie temu partnerstwu. Osoby pracujące w instytucjach zabezpieczenia społecznego i instytucjach łącznikowych, w ministerstwach. Wszystkim wam składam najszczersze podziękowania” - powiedziała dr Tschan.

Jako ostatni głos zabrał prof. Sebastian Gajewski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Podkreślił, że umowa z Niemcami jest jedną z najstarszych i najdłużej realizowanych przez Polskę umów bilateralnych o zabezpieczeniu społecznym.

„Obecnie Polskę i Niemcy łączy nie tylko traktat o dobrym sąsiedztwie i politycznej, przyjaznej współpracy oraz traktat graniczny, ale także, a może przede wszystkim, intensywne polityczne relacje na każdym poziomie, poczynając od wzajemnych kontaktów na szczeblu szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych. (…) Umiemy współpracować, wspierać się i wspólnie rozwiązywać problemy. Na płaszczyźnie gospodarczej jesteśmy dla siebie kluczowymi partnerami handlowymi” - podkreślił prof. Gajewski. 

Wskazał, że Niemcy pozostają głównym partnerem Polski w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. 

Ważną częścią uroczystości było przekazanie okolicznościowych dyplomów uznania kilkudziesięciu pracownikom ZUS i Deutsche Rentenversicherung szczególnie zasłużonym dla realizacji umowy o współpracy polsko-niemieckiej.

Goście uroczystości obejrzeli także film „Wspólny staż. Historia polsko-niemieckiej umowy emerytalnej” oraz wysłuchali koncertu muzyki filmowej w wykonaniu kwartetu smyczkowego. 

9 października 1975 r. w Warszawie została podpisana polsko-niemiecka umowa o zabezpieczeniu emerytalnym i wypadkowym, która jednoznacznie uregulowała skomplikowane stosunki PRL i RFN w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Porozumienie oparte zostało na tzw. zasadzie włączenia, co oznacza, że obowiązek wypłaty świadczeń emerytalnych i wypadkowych przejmuje państwo osiedlenia, uwzględniając staż ubezpieczeniowy uzyskany w państwie, z którego osoba ta przyjechała.

Wyjątkowość tej polsko-niemieckiej umowy polegała na tym, że zgodnie z jej zapisami okresy ubezpieczenia, które dana osoba uzyskała w jednym z dwóch państw, zaczęły być honorowane przez instytucję ubezpieczeniową drugiego państwa.

8 grudnia 1990 r. podpisano nowe polsko-niemieckie porozumienie emerytalno-rentowe. Regulowało ono sprawy odnoszące się do wszystkich obszarów zabezpieczenia społecznego, a u jego podstaw legła zasada eksportu świadczeń. 

Umowa z 1990 r. wygasła wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Wtedy bowiem zaczęło obowiązywać prawo wspólnotowe o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Źródło informacji: PAP MediaRoom