CIS: Pierwsze dni II wojny światowej – ostatnie dni Sejmu II Rzeczypospolitej (komunikat)

- CIS informuje:

2 września 1939 r. o godzinie 15.00 Sejm II Rzeczypospolitej zebrał się po raz ostatni. Gdy na Warszawę spadały niemieckie bomby, a na terytorium Polski trwały walki z nacierającymi wojskami wroga, posłowie wysłuchali przemówienia premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego, zadeklarowali wolę walki z najeźdźcą oraz zmienili ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu, tak aby umożliwić parlamentarzystom zgłaszanie się do czynnej służby wojskowej bez utraty mandatu.

"Niezależnie od pracy publicznej, i my wszyscy, posłowie i senatorowie, chcemy dzielić z żołnierzem jego trudy wojny. Dlatego też zamiast słów uzasadnienia dla referowanych przeze mnie ustaw, przytaczam tylko jedno zdanie: jesteśmy normalnymi żołnierzami" – mówił poseł Tadeusz Żenczykowski, uzasadniając projekty ustaw w imieniu wnioskodawców. Izba przyjęła zmiany jednomyślnie, jej decyzję tego samego dnia potwierdził Senat.

Sejm zmienił też swój Regulamin, umożliwiając obrady podczas działań wojennych w składzie zmniejszonym z 208 do 41 posłów. Nigdy jednak do tego nie doszło, bowiem 2 listopada 1939 r. prezydent Władysław Raczkiewicz rozwiązał obie izby parlamentu. Namiastką władzy ustawodawczej była odtąd powołana w grudniu 1939 r. przez prezydenta na uchodźstwie Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej – ciało o charakterze konsultacyjno-opiniodawczym.

2 września 1939 r. o godz. 15.40 marszałek Sejmu Wacław Makowski zamknął posiedzenie Izby. W ostatnim wystąpieniu w Sali Posiedzeń mówił m.in.: "W imieniu całego Narodu, którego tu jesteśmy przedstawicielami, w imieniu wszystkich, którzy mają szczęście być obywatelami polskimi, stwierdzamy, iż tego szczęścia bronić będziemy jako najwyższego dobra na ziemi. A najeźdźca, który w swym krwiożerczym opętaniu szuka śmierci na Ziemi Polskiej, niech wie, że ją znajdzie, że – jak to już bywało w historii, Polska będzie dla niego nieubłaganym, karzącym mieczem Przeznaczenia. Tak nam dopomóż Bóg!". Te słowa były ostatnimi, jakie padły w Sejmie II Rzeczypospolitej. Posłowie wysłuchali ich na stojąco, powtórzyli za marszałkiem "Tak nam dopomóż Bóg", a obrady zakończyli odśpiewaniem Hymnu Narodowego i "Pierwszej Brygady".

Parlamentarzyści II Rzeczypospolitej swoje oddanie Ojczyźnie potwierdzali nie tylko słowami. Jeszcze przed wybuchem wojny, w ostatnich dniach sierpnia 1939 r., marszałkowie Sejmu Wacław Makowski i Senatu Bogusław Miedziński wraz z rodzinami pracowników parlamentu uczestniczyli w akcji kopania rowów dla potrzeb obrony przeciwlotniczej stolicy. Jednak największą ofiarę przyszło złożyć tym posłom i senatorom, którzy chwycili za broń i na różne sposoby uczestniczyli w walce z okupantami niemieckim i sowieckim. Z rąk najeźdźców zginęło blisko 300 posłów Rzeczypospolitej wszystkich kadencji. Ich nazwiska uwieczniono w centralnym miejscu holu głównego gmachu Sejmu. Odsłonięta w 2005 r. tablica pamiątkowa jest wyrazem pamięci posłów wolnej Polski o swoich bohaterskich poprzednikach.

Kadencja wybranego 6 listopada 1938 r. Sejmu miała upływać w 1943 r. Przedterminowe rozwiązanie parlamentu wymagało jednak rozpisania nowych wyborów. Prezydent Władyslaw Raczkiewicz wybory nowego Sejmu wyznaczył na przedostatnią niedzielę w ciągu 60 dni liczonych od czasu zakończenia wojny (do Senatu tydzień późnej). Przyjmując więc, że dniem zakończenia II wojny światowej był 8 maja 1945 r., Sejm powojennej Polski powinien zostać wybrany 24 czerwca 1945 r. Powojenne losy naszej Ojczyzny potoczyły się jednak zupełnie inaczej, a wykonanie zarządzenia prezydenta RP wydanego w 1939 r. nie było możliwe.

http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/komunikat.xsp?documentId=44EAC9EDA3F89F68C125845E00203C83

# # #

The first days of World War II – the last days of the Sejm of the 2nd Republic of Poland

The Sejm of the 2nd Republic of Poland held its last session on 2 September 1939 at 3.00 pm. While German bombs fell on Warsaw and combat against the advancing enemy army was ongoing on the territory of Poland, the deputies listened to the speech of Felicjan Sławoj Składkowski, declared the will to fight the invader and changed the electoral codes to the Sejm and the Senate so as to enable parliamentarians to present themselves for active military service without losing their mandates.

"Notwithstanding our public work, all of us, deputies and senators, want to share the ordeals of war with the soldiers. Thus, instead of words justifying the bills that I submit, I will say only one sentence: we are normal soldiers", said deputy Tadeusz Żenczykowski, when substantiating the bills of behalf of those presenting the legislative proposal. The chamber adopted the amendments unanimously and its decision was approved by the Senate on the same day.

The Sejm also amended its Standing Orders allowing for the number of deputies attending sessions during acts of war to be decreased from 208 to 41 deputies. However, such a session never took place as President Władysław Raczkiewicz dissolved both chambers of parliament on 2 November 1939. From that time on, the National Council of the Republic of Poland, a consulting and advisory body appointed in December 1939 in exile by the President, formed a substitute legislative authority.

On 2 September 1939 at 3.40 pm the Marshal of the Sejm Wacław Makowski closed the session of the chamber. His last speech in the Plenary Hall included the following words: "On behalf of the whole Nation whom we represent here, on behalf of all those who have the good fortune to be Polish citizens, we represent that we will defend this good fortune as the supreme good on Earth. And let the invader, who in his bloodthirsty madness is looking for death on the Polish Soil, know that he will find it, and – as History has seen before – Poland will be for him an inexorable, punishing sword of Destiny. So help us God!". These were the last words spoken in the Sejm of the 2nd Republic of Poland. The deputies listened to them standing, repeated after the Marshal. So help us God" and concluded the session by singing the national anthem and "Pierwsza Brygada" ["We are the First Brigade" – patriotic march of the Polish Legions formed during World War I by Józef Piłsudski].

The parliamentarians of the 2nd Republic of Poland proved their devotion to their Fatherland not only by words. Even before war broke out, in the last days of August 1939, Marshals of the Sejm Wacław Makowski and of the Senate Bogusław Miedziński participated, together with the families of parliament staff, in the action of digging ditches for anti-aircraft defence of the capital. However, the greatest sacrifice was offered by those deputies and senators who took up arms and participated in many ways in the combat against the German and Soviet occupying powers. Nearly 300 deputies of the Republic of Poland of all terms of office perished at the hands of the invaders. They are commemorated by having their names displayed in a central place in the main hall of the Sejm building. The commemorative plaque unveiled in 2005 expresses remembrance of their heroic predecessors by the deputies of free Poland.

The term of the Sejm elected on 6 November 1938 was to expire in 1943. However, the early dissolution of parliament required new elections to be called. President Władysław Raczkiewicz set the elections to the new Sejm to be held on last but one Sunday within 60 days from the end of the war (elections to the Senate were to be held one week later). Assuming 8 May 1945 as the end of World War II, the Sejm of post-war Poland should have been elected on 24 June 1945. However, the fate of our Fatherland after the war unfolded in a completely different way and it was not possible to execute the decree of the President of the Republic of Poland issued in 1939.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.(PAP)

kom/ skib/ mark/