GDDKiA: pierwsza nawa - adiós

Tunel i TBM

Tunel o długości 2255 m składał się będzie z dwóch naw, które zostaną połączone 15 przejściami poprzecznymi oraz dodatkowym przejazdem awaryjnym. Każda z naw będzie miała po dwa pasy ruchu oraz dodatkowy pas awaryjny. Technologia, know-how i maszyna TBM (ang. Tunnel Boring Machine) nazwana Karpatką, która jest wykorzystana podczas budowy odcinka S19 Rzeszów Południe - Babica, zostały dostarczone przez firmę Acciona Construccion, partnera Mostostalu Warszawa.

Produkcja elementów obudowy tunelu odbywała się w hali prefabrykacji bezpośrednio na placu budowy. Hala zlokalizowana była w Lutoryżu, w miejscu, gdzie docelowo będzie funkcjonowało Miejsce Obsługi Podróżnych (MOP Lutoryż). Hala wyposażona była w linię produkcyjną, cztery suwnice (największy miał udźwig 60 t) i węzeł betoniarski. Wyprodukowane z żelbetu elementy (ważące do 14 ton) przewożone były do maszyny TBM i układane w trakcie drążenia tunelu. Na jeden cylindryczny pierścień składa się 10 elementów, a na całą jedną nawę 1100 pierścieni.

Karpatka ma 114 metrów długości i 15 metrów szerokości. Jej waga to około 4400 ton. Posiada napęd hydrauliczno-elektryczny i 12 silników, każdy o mocy 1 megawata. Ważący około 400 ton pierścień skrawający obraca się z prędkością do 3 obrotów na minutę oraz posiada 471 narzędzi służących do wiercenia. Maksymalna głębokość jaką osiągnęła maszyna TBM to ponad 100 metrów.

Podczas drążenia pierwszej nawy wydobyto ok. 950 000 ton urobku, zużyto około 23 000 MWh prądu, ułożono ponad 11 000 szt. elementów obudowy, a na każdej zmianie pracowało średnio 55 osób.

Drążenie tunelu a geologia i metan

Pierwotnie wykonawca zakładał, że czas potrzebny na wydrążenie jednej nawy tunelu wyniesie ok. 10 miesięcy. Niestety m.in. awarie maszyny, jak i skomplikowane warunki geologiczne (połączenie trudności natury geologicznej oraz hydrologicznej) wpłynęły na dłuższy czas realizacji pierwszej nawy tunelu.

Dodatkową trudnością jest metan, który wykryto w lipcu 2023 r. podczas próbnych pompowań mających na celu obniżenie zwierciadła wody na potrzeby drążenia tunelu maszyną TBM. Wymusiło to konieczność doposażenia maszyny w elementy związane z wentylacją i detekcją metanu. Opracowano również dodatkowe procedury postępowania przy danych progach stężenia metanu. To wszystko wpłynęło na opóźnienie startu maszyny. Podczas drążenia pierwszej nawy czujniki odnotowały występowanie metanu, jednak ze względu na zastosowanie właściwych rozwiązań dotyczących detekcji i wentylacji, zarówno na maszynie, jak i w budowanym tunelu, przerwy w pracy były krótkotrwałe.

Pierwsza nawa wydrążona. Co dalej?

Po zakończeniu drążenia kolejnym etapem jest obrót Karpatki, aby mogła rozpocząć drążenie drugiej nawy. Średnio są to około trzy miesiące, jednak ostateczny termin będzie uzależniony od oceny przez wykonawcę uszkodzeń, jakich maszyna doznała przy realizacji pierwszej nawy. TBM to skomplikowane urządzenie, które wymaga przeglądu, kontroli, serwisu każdego elementu oraz naprawy uszkodzonych części. Dodatkowo wykonawca zaplanował jeszcze kilka modyfikacji maszyny, które ostatecznie mają usprawnić pracę TBM przy drugiej nawie. Co do kwestii technicznej obrotu, Karpatka będzie obracana przy pomocy airmover-a, czyli pewnego rodzaju poduszkowca, który będzie transportował poszczególne elementy maszyny na odpowiednie miejsca już przygotowane na portalu północnym.

Kolejnym etapem prac w wydrążonej już nawie będzie wykonanie płyty podjezdniowej, a następnie konstrukcji nawierzchni, po której w przyszłości będą poruszać się pojazdy. Jezdnia z dwoma pasami ruchu i pasem awaryjnym oraz opaskami bezpieczeństwa będzie umiejscowiona w najszerszym miejscu nawy.

Zakres prac na budowie S19 Rzeszów Południe - Babica

Kontrakt realizuje konsorcjum firm Mostostal Warszawa i Acciona Construccion. Umowę GDDKiA podpisała w lipcu 2020 r., a w kwietniu 2022 r. rozpoczęły się roboty budowlane. Zakończenie prac, które determinuje budowa tunelu, planowane jest w styczniu 2028 r.

W ramach inwestycji powstanie węzeł Babica (węzeł typu trąbka) zlokalizowany w pobliżu skrzyżowania DK19 z DW988. Zakres prac na odcinku o długości 10,3 km obejmuje także budowę obiektów inżynierskich, w tym tunelu o długości 2,3 km, sześciu estakad, dwóch wiaduktów nad S19, bezkolizyjnego przejazdu nad linią kolejową w ciągu istniejącej DK19, trzech przejść dla zwierząt i jednego przejazdu pod S19.

W ramach umowy wybudowane zostanie również pierwsze w województwie podkarpackim Centrum Zarządzania Tunelem. Inwestycja obejmuje także budowę dwóch Miejsc Obsługi Podróżnych: MOP Lutoryż (kierunek Rzeszów i Barwinek) oraz dwóch lądowisk dla śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (na MOP Lutoryż w kierunku Rzeszowa i przy Centrum Zarządzania Tunelem).

Aktualne ogólne zaawansowanie robót to ok. 57 proc.

Szlak Via Carpatia

To kluczowy korytarz transportowy łączący Europę Północną i Południową. Na terenie Polski trasa będzie miała około 700 km długości. W skład szlaku drogowego Via Carpatia wchodzą odcinki dróg ekspresowych S61, S16 i S19 przebiegające przez teren pięciu województw - podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego.

W woj. podkarpackim S19 będzie miała docelowo długość ok. 169 km. Aktualnie kierowcy korzystają już z 81,8 km tej trasy na odcinku Lasy Janowskie - Rzeszów Południe. GDDKiA połączyła nie tylko stolice województwa podkarpackiego i lubelskiego. Mieszkańcy Podkarpacia zyskali również szybkie połączenie z Warszawą poprzez S19 i S17, a kierowcy z woj. lubelskiego z autostradą A4. Kolejne 84,5 km trasy Via Carpatia są w realizacji, czyli w budowie lub na etapie opracowywania dokumentacji do wniosku o pozwolenie na budowę (tj. decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej - ZRID). Dodatkowo, rozbudowywany o dodatkową jezdnię jest prawie 14-kilometrowy odcinek między węzłami Sokołów Małopolski Północ - Jasionka.

Tak przedstawia się aktualny stan jej realizacji w województwie podkarpackim:

- 81,8 km - oddane do ruchu (odcinki Lasy Janowskie - Rzeszów Południe),

- 84,5 km - w realizacji (w budowie: Rzeszów Południe - Babica, Babica - Jawornik, Domaradz - Krosno, Krosno - Miejsce Piastowe, Miejsce Piastowe - Dukla, Dukla - Barwinek i dobudowa drugiej jezdni Sokołów Małopolski Północ - Jasionka oraz przed złożeniem wniosku o decyzję ZRID: Jawornik - Lutcza i Lutcza - Domaradz).

Źródło informacji: GDDKiA