MRiRW: Czego potrzebują obszary wiejskie? – okiem przedstawicieli regionów (komunikat)

- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje:

"Fenomen odnowy wsi to ludzie aktywni na swoich obszarach, którzy znają potrzeby mieszkańców, mają cele, wizje i chęci. Dajmy im środki, a oni będą wiedzieli, jak je mądrze wykorzystać" – powiedział wicemarszałek województwa wielkopolskiego Krzysztof Grabowski, jeden z uczestników panelu pt. Ocena stanu polskiej wsi z perspektywy regionów, odbywającego się 3. dnia Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi w Poznaniu.

Moderatorem dyskusji o tym, czego przede wszystkim potrzebują do dalszego rozwoju obszary wiejskie, był podsekretarz stanu w MRiRW Adam Nowak, a jej uczestnikami byli:

- Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego, wiceprezes Zarządu Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej;

- Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego;- Stanisław Jastrzębski; przewodniczący Związku Gmin Wiejskich;

- Ireneusz Niewiarowski; prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów;

- Magdalena Marynowska, burmistrz miasta i gminy Osiek;

- Krzysztof Grabowski, wicemarszałek województwa wielkopolskiego;

- Wojciech Legawiec, prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;

- Marek Chmielewski, Polska Sieć Rozwoju i Odnowy Wsi; poseł; przewodniczący Zespołu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Parlamentarnego Zespołu Samorządowego.

Dlaczego warto wspierać oddolność?

Jak podkreślali uczestnicy panelu, to właśnie mieszkańcy wsi najlepiej znają lokalne potrzeby. Dlatego warto, a nawet trzeba, pozwalać im decydować o sposobie wykorzystaniu środków finansowych z budżetu UE i krajowego na realizację lokalnych potrzeb. Na rzecz rozwoju obszarów wiejskich oddolnie działają nie tylko samorządy lokalne, lecz także: szkoły, rady parafialne, coraz bardziej aktywne Koła Gospodyń Wiejskich, Ochotnicze Straże Pożarne czy coraz liczniejsze stowarzyszenia i lokalne grupy działania w ramach programu LEADER. Te oddolne inicjatywy decydują o sile i UE, i państwa, i regionu.

Magdalena Marynowska, burmistrz miasta i gminy Osiek: „Okazuje się, że w małej miejscowości można zdziałać bardzo dużo, jeśli da się ludziom przestrzeń do działania i się im nie przeszkadza. W mojej gminie widzę, jak szkoły, stowarzyszenia, fundacje czy KGW biorą sprawy w swoje ręce, korzystając z dotacji, a my im tylko pomagamy. Bardzo ważna jest budowa społeczeństwa obywatelskiego, które ma poczucie odpowiedzialności za swój region, za swoją małą ojczyznę. Ważne, żeby tego uczyć już dzieci. Liczę na to, że w ten sposób uda się powstrzymać wyludnianie mojej gminy, że mieszkańcy będą chcieli tu wracać i na miejscu realizować swoje pomysły”.

Marek Chmielewski, Polska Sieć Rozwoju i Odnowy Wsi; poseł; przewodniczący Zespołu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Parlamentarnego Zespołu Samorządowego: „Środki pochodzą z zewnątrz, ale działania muszą iść od wewnątrz. To samorządy są solą tej ziemi i to one powinny decydować o swoim rozwoju. Dotacje powinny być wydawane mądrze, na realizację faktycznych potrzeb mieszkańców. Dlatego bardzo istotną rolę odgrywają wiejskie organizacje – one dobrze zarządzają środkami, bo najlepiej znają potrzeby mieszkańców. Oddolność jest czymś bardzo ważnym. Uczmy się od siebie, słuchajmy się nawzajem. Na obszarach wiejskich ważna jest także działalność Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW)”.

Krzysztof Grabowski, wicemarszałek województwa wielkopolskiego: „Fenomen odnowy wsi to ludzie aktywni na swoich obszarach, którzy znają potrzeby mieszkańców, mają cele, wizje i chęci – dajmy im środki, a oni będą wiedzieli, jak je mądrze wykorzystać. Na obszarach wiejskich, także w województwie wielkopolskim, aktywne są lokalne grupy działania, które dobrze rozdysponowują otrzymywane środki finansowe. Jako województwo korzystamy też ze środków własnych”.

Wojciech Legawiec, prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa: „Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ciągu 30 lat swojego działania przekazała m.in. środki finansowe na wsparcie rozwoju obszarów wiejskich dla programu LEADER, czyli dla lokalnych grup działania, które wspierały regionalne produkty, przedsiębiorczość i kulturę. Środki z programu LEADER były dobrze rozdysponowane, bo ludzie na wsiach i w gminach znają potrzeby swojego regionu. Przekazujemy także wsparcie dla KGW, które są coraz bardziej aktywne, działają w nich również osoby młode i mężczyźni. Wszystko to po to, aby na wsi nie tylko dobrze się gospodarowało, lecz także dobrze żyło”.

Potrzeby wsi w zakresie infrastruktury

Paneliści zgodnie stwierdzili, że chociaż przez ostatnie 20-30 lat doszło do ogromnych, pozytywnych zmian w zakresie budowy i modernizacji infrastruktury na obszarach wiejskich, to nadal istnieją duże potrzeby w tym zakresie.

Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego, wiceprezes Zarządu Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej: „Wiele mamy jeszcze do zrobienia, jeśli chodzi o kanalizację na obszarach wiejskich, a także w kwestii budowy i modernizacji infrastruktury komunalnej i drogowej, zwłaszcza dróg lokalnych – powiatowych i gminnych. Wyzwaniami pozostają także gospodarka odpadami oraz dobry poziom i dostęp mieszkańców wsi do usług publicznych – służby zdrowia, oświaty, kultury i sportu”.

Krzysztof Grabowski, wicemarszałek województwa wielkopolskiego: „Wciąż pracujemy nad poprawą infrastruktury na obszarach wiejskich, a więc nad poprawą warunków życia na wsi. Choć w województwie wielkopolskim, m.in. dzięki wykorzystaniu środków z UE, wiele udało się w tym zakresie zrobić, to potrzeby wciąż pozostają duże”.

Stanisław Jastrzębski; przewodniczący Związku Gmin Wiejskich: „Wciąż potrzebne jest dofinansowanie dostępu do sieci internetowej na wsi. Ważne są także potrzeby dotyczące bioenergii oraz retencji wody. Konieczna jest modernizacja oczyszczalni ścieków”.

Zapobiec wykluczeniu mieszkańców wsi

Uczestnicy panelu dyskutowali o tym, jak dalej walczyć z nierównościami pomiędzy mieszkańcami wsi i miast, m.in. w zakresie dostępu do usług publicznych czy transportu. Jako problem do rozwiązania wskazywali także gorszą infrastrukturę na obszarach wiejskich, które leżą na peryferiach w stosunku do tych położonych w obrębie aglomeracji miejskich. Podkreślali, że w walce z wykluczeniem komunikacyjnym bardzo ważne jest wsparcie rozwoju transportu publicznego oraz budowy i modernizacji dróg gminnych i powiatowych.

Ireneusz Niewiarowski; prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów: „Walka z wykluczeniami wynikającymi ze słabszego dostępu mieszkańców wsi do infrastruktury jest tym, co pomoże także zapobiegać wyludnianiu się wsi. Choć statystycznie mieszkańcy obszarów wiejskich są dziś coraz bardziej wykształceni i coraz zamożniejsi, to pamiętajmy, że tak nie jest wszędzie. Istnieje duże zróżnicowanie wsi, jest wieś peryferyjna, gdzie jest obserwowana depopulacja. Tylko ta atrakcyjna wieś przyciąga ludność z miast”.

Powstrzymać wyludnianie wsi

Kolejnym zagadnieniem, o którym rozmawiali uczestnicy dyskusji, był problem wyludniania się wsi. Paneliści dyskutowali o jego skali i sposobach powstrzymania procesu depopulacji na obszarach wiejskich. Zgodzili się, że tym, co może pomóc zatrzymać mieszkańców na wsi, jest poprawa warunków życia na tych terenach oraz wsparcie działania lokalnych samorządów i organizacji. Ważne jest także uwzględnienie lokalnego zróżnicowania potrzeb w polityce rządu oraz UE.

Stanisław Jastrzębski; przewodniczący Związku Gmin Wiejskich: „Obserwujemy depopulację na obszarach wiejskich. Musi wobec niej wypracować politykę na najbliższe dziesiątki lat. Obecnie na wsiach rodzi się za mało dzieci i trzeba łączyć szkoły, bo uczniów jest w nich za mało. Ponieważ społeczeństwo się starzeje, pomocy i opieki potrzebują wiejscy seniorzy, tym bardziej, że coraz większą rzadkością na wsi są już rodziny wielopokoleniowe. Dlatego coraz częściej budynki szkół przekształcamy na domy dziennego pobytu dla seniorów”.

Oczekiwania wobec polityki rolnej UE po 2027 r.

Uczestnicy panelu podkreślali, że przyszła WPR powinna uwzględniać głos regionów oraz lokalne zróżnicowanie UE. Samorządy i organizacje powinny mieć większe niż obecnie możliwości samodzielnego decydowania o sposobie wydawania środków na lokalne potrzeby.

Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego: „Trwają obecnie rozmowy o kształcie przyszłej WPR. Komitet Regionów, w którym działam, jest ciałem doradczym, głosem mieszkańców regionów w UE, także rolników. Walczyliśmy o środki na politykę rolną i utrzymanie II filaru WPR. Widzimy, że narracja Komisji Europejskiej się zmieniła – obecnie mówi się o wzmocnieniu WPR. Przyszła WPR powinna być bardziej celowana, a dotacje mądrze wykorzystane”.

Jak dzięki samorządom zmieniły się obszary wiejskie?

To, że obszary wiejskie przez ostatnie 2-3 dekady zmieniły się diametralnie – nie ulega wątpliwości i takie było także zdanie panelistów. Które aspekty zmian uznali za najistotniejsze i jaka jest w tym zasługa samorządów?

Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego, wiceprezes Zarządu Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej: „Zacznę jeszcze od maja 1990 r., gdy powstały odrodzone samorządy. To był 1 z milowych kroków przemian na polskiej wsi. Doszło do pozytywnych przemian w każdej dziedzinie życia na wsi. Sukcesu upatruje w dobrej współpracy pomiędzy gminami i powiatami. Dobrze wykorzystujemy potencjał własny i UE, aby wprowadzać korzystne zmiany na obszarach miejskich”.

Stanisław Jastrzębski; przewodniczący Związku Gmin Wiejskich: „Świętujemy 25-lecie odrodzenia się samorządów. Dziś możemy być z nich dumni. Chylę czoła przed ciężką pracą polskich samorządowców. Ostatnie 25 lat to złoty wiek poprawy warunków życia na obszarach wiejskich, którego historia nie pamięta. Oczywiście liczne wyzwania ciągle przed nami”.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ sza/