MS: Tablica alimentacyjna - nowe narzędzie wspierające orzekanie i mediacje w sprawach rodzinnych (komunikat)

- Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:

Prezentowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości tablica alimentacyjna ma charakter wyłącznie informacyjny i ma stanowić pomocnicze narzędzie dla sędziów. Została opracowana w celu zwiększenia przejrzystości procesu ustalania przez sąd wysokości świadczenia alimentacyjnego oraz ułatwienia stronom postępowania oceny potrzeb osoby uprawnionej. Tablica nie stanowi źródła prawa ani nie ogranicza ustawowego zakresu swobodnej oceny sądu - decyzja o zasądzeniu alimentów oraz ich wysokości każdorazowo należy wyłącznie do sądu. Tablicę otrzymają Prezesi wszystkich sądów apelacyjnych.

Ani tablica, ani towarzyszące jej wyjaśnienia nie mają charakteru wiążącego i nie stanowią podstawy orzeczniczej. Służą one wyłącznie jako narzędzie pomocnicze - wskazówka zarówno dla sądów, jak i dla uczestników postępowań alimentacyjnych.

Wartości w tabeli odzwierciedlają szacunkowe miesięczne koszty zaspokojenia podstawowych potrzeb osoby uprawnionej, takich jak: wyżywienie, mieszkanie, edukacja, kultura, zdrowie, higiena, transport, łączność i inne uzasadnione wydatki.

- Tablica alimentacyjna będzie realnym wsparciem dla sędziego przy ustalaniu wysokości alimentów – ułatwi ocenę sytuacji i pozwoli zachować większą przewidywalność orzeczeń. Jednocześnie nie ograniczy niezależności sędziowskiej - nadal możliwe będzie indywidualne podejście do każdej sprawy, z uwzględnieniem jej specyfiki i wyjątkowych okoliczności – zapowiada Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar.

Narzędzie ma znacząco poprawić sytuację zarówno rodziców, jak i dzieci, wspierając ich w osiąganiu sprawiedliwego porozumienia bez konieczności angażowania sądu.

- Tablica będzie także ważnym narzędziem dla stron postępowania - zwiększy przejrzystość, ułatwi mediacje i pomoże osiągnąć porozumienie bez konieczności angażowania sądu. Dla rodziców oznacza to większą przewidywalność oraz mniejsze napięcia związane z ustalaniem alimentów, a dla dzieci - szybsze zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego - dodaje Wiceministra Zuzanna Rudzińska-Bluszcz.

Nowy standard wspierający orzekanie i mediację

Wprowadzenie tablicy alimentacyjnej stanowi odpowiedź na wieloletnie postulaty środowisk sędziowskich, rodzicielskich oraz organizacji pozarządowych. Celem jej opracowania jest:

- ułatwienie pracy sędziów, mediatorów i stron postępowania poprzez wskazanie typowych przedziałów świadczeń alimentacyjnych;

- skrócenie czasu trwania postępowań o alimenty oraz ułatwienie zawierania ugód przed mediatorem;

- zwiększenie przewidywalności i przejrzystości orzeczeń poprzez oparcie orzeczeń na wspólnej podstawie faktycznej i ekonomicznej, zapewniającej równą stopę życiową dzieci w podobnych sytuacjach;

- zwiększenie transparentności i ujednolicenie zasad i metod wyliczeń, co wzmacnia zaufanie do orzecznictwa rodzinnego;

- wsparcie obiektywizmu w ustalaniu alimentów poprzez oparcie na realnych kosztach utrzymania dziecka oraz dochodzie zobowiązanego rodzica.

Jak obliczane są kwoty w tablicy?

Tablica alimentacyjna zawiera modelowe kwoty miesięcznych świadczeń, wyliczone na podstawie trzech kluczowych zmiennych: dochodu osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, wieku dziecka oraz liczby dzieci, wobec których osoba ta ma obowiązek alimentacyjny.

Przyjęty system oparty jest na progresywnym modelu – wysokość alimentów rośnie wraz z dochodem zobowiązanego oraz wiekiem dziecka. Punktem wyjścia jest tzw. kwota bazowa, którą ustalono w odpowiadająca 70% minimum socjalnego na dziecko za 2024 rok, ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS).

Na jej podstawie wyliczane są wysokości świadczeń w podziale na pięć grup wiekowych dzieci: 0–7 lat, 8–11 lat, 12–15 lat, 16–18 lat oraz powyżej 18. roku życia. Następnie, kwoty wzrastają o:

- 12,5% dla każdej wyższej grupy wiekowej dziecka,

- 10% co każde 800 zł wzrostu dochodu (do 8300 zł), a powyżej – 15% za każde 800 zł dodatkowego dochodu.

W przypadku większej liczby dzieci, świadczenie przypadające na jedno dziecko proporcjonalnie maleje (maksymalnie do 85% dla trojga i więcej dzieci), ale nieznacznie, ponieważ potrzeby dzieci pozostają niezmienne niezależnie od liczby rodzeństwa.

Tablica jako punkt odniesienia, nie obowiązek

Tablica, jako że nie stanowi w tradycyjnym rozumieniu źródła prawa, nie odbiera sędziom rodzinnym możliwości dostosowania wysokości alimentów do potrzeb konkretnego dziecka oraz możliwości finansowych rodzica. Każda sprawa oceniana jest indywidualnie, zgodnie z art. 135 i 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sąd może podwyższyć lub obniżyć alimenty – uwzględniając osobisty wkład rodzica w wychowanie, np. codzienną opiekę, pomoc w nauce czy wizyty u lekarza.

Tablica odnosi się do tzw. sytuacji modelowej, czyli układu, gdy dziecko mieszka z jednym rodzicem, a z drugim ma regularny kontakt (np. weekendy).

Warto podkreślić, że tablica nie wpływa na wcześniej zasądzone alimenty. Może natomiast być argumentem w sprawach o zmianę ich wysokości – pod warunkiem istotnej zmiany okoliczności. Samo opublikowanie tablicy nie stanowi takiej podstawy.

Sprawdzone wzorce w polskich realiach

Ministerstwo opracowało model we współpracy z Instytutem Wymiaru Sprawiedliwości, po konsultacjach z sędziami, komornikami i ekspertami z zakresu prawa rodzinnego. Wzorowano się m.in. na rozwiązaniach niemieckich i francuskich, jednak tablica została dostosowana do polskich realiów – uwzględnia zarówno liczbę dzieci, jak i dochód oraz wiek dziecka.

Co istotne, polski model uwzględnia rosnące potrzeby dziecka wraz z wiekiem – utrzymanie nastolatka wiąże się z wyższymi kosztami niż utrzymanie dziecka w wieku przedszkolnym. Zróżnicowanie stawek pozwala trafniej odzwierciedlać etapy rozwoju i realne wydatki, odpowiadając zarówno na typowe, jak i indywidualne potrzeby dziecka.

Zmienność potrzeb – coroczna aktualizacja tablicy

Tablica alimentacyjna będzie aktualizowana corocznie, po publikacji danych o minimum socjalnym przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS). Ministerstwo przyjęło minimum socjalne jako najbardziej miarodajny wskaźnik poziomu usprawiedliwionych potrzeb dziecka, ponieważ jego wartość pozostaje względnie jednolita w skali całego kraju.

- Będziemy uważnie obserwować, jak narzędzie sprawdza się w praktyce. Jeśli w przyszłości zróżnicowanie regionalne okaże się bardziej znaczące, rozważymy jego uwzględnienie. Na dziś jednak uznaliśmy, że wprowadzenie takiego kryterium mogłoby utrudnić stosowanie tablicy i obniżyć jej przejrzystość - wskazuje Wiceministra Zuzanna Rudzińska-Bluszcz.

Baza zdjęć dla mediów: https://www.flickr.com/photos/msgovpl/albums/

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)

kom/ has/ mhr/