PAP 21: tak pieniądz rządzi światem

Przywilej emisji pieniądza przez wiele wieków być ściśle związany z władzą państwową. Ten kto miał prawo emisji pieniądza miał potężną władzę gospodarczą, bowiem wpływał na poziom cen i szybkość cyrkulacji pieniądza w gospodarce. Prawo emisji pieniądza daje również prawo do dochodu określanego mianem renty senioralnej (emisyjnej). Jest to szczególny typ dochodu publicznego wynikającego z faktu, że emitent kreując pieniądz wprowadza taką ilość pieniądza, która nie jest zrównoważona masą towarową lub rezerwami.

Postać pieniądza przez setki lat sprowadzała się do metalowych monet wykonanych z metali szlachetnych (złota, srebra). Pieniądz w formie banknotów jest zjawiskiem dość nowym bowiem pierwsze banknoty prawdopodobnie były używane w Szwecji w 1661 roku. Pieniądz zarówno w formie monet jak również banknotów oprócz wybitej lub wydrukowanej informacji o wartości miał wizerunek władców lub wiekach postaci historycznych. Pieniądz również przybiera formę zapisów księgowych lub formę elektroniczną.

Pieniądz gotówkowy w formie banknotów i monet stanowi wciąż istotny element obrotu gospodarczego i jest powszechnie wykorzystywany w realizacji płatnościach. Jednakże w XX wieku a w szczególności na początku XXI wieku pieniądz gotówkowy jest wypierany przez inne formy płatności.

W ostatnich 20 latach wraz z upowszechnieniem komputerów i rozwojem łączności elektronicznej wzrósł dostęp do usług bankowych, rachunków, rozliczeń poprzez kanały elektroniczne. Postęp technologiczny pozwala na dodawanie nowych funkcjonalności i usług, które wcześniej nie były możliwe. Dostęp do usług bankowych i rozliczeń obecnie może być realizowany za pomocą komputerów, telefonów komórkowych, tabletów. Obecność w oddziale banku staje się coraz mniej istotna. Płatności mogą być również realizowane automatycznie po wystąpieniu określonych warunków. Popularność i dostępność płatności bezgotówkowych dzięki temu rośnie.

Pieniądz może być używany na poziome narodowym lub ponadnarodowym. Możliwe są sytuacje, w których wiele krajów (systemów gospodarczych) używa tego samego pieniądza. Tak dzieje się na przykład w przypadku euro. Ale również możliwe jest, że w obrębie jednego kraju albo systemu gospodarczego funkcjonuje wiele rodzajów pieniądza, kilka walut. Są to sytuacje szczególne. Przykładem mogą być kraje bałkańskie (Chorwacja, Serbia) lub nawet Polska w okresie lat 80-tych. Zwykle do oficjalnego obiegu dopuszczana jest jedna waluta, jednakże praktyka obrotu gospodarczego i niskie zaufanie do waluty krajowej powodują, że równolegle używana jest waluta ciesząca się wyższym zaufaniem.