Cukier = próchnica

Jak wynika z danych Monitoringu Zdrowia Jamy Ustnej Ministerstwa Zdrowia Prawie co drugie dziecko w wieku trzech  lat w Polsce ma próchnicę zębów. Odpowiadają za to błędy dietetyczne popełniane przez rodziców i opiekunów. Główne grzechy to słodzenie pokarmów i podawanie cukru przed snem oraz niewłaściwe karmienie: naturalne i sztuczne, szczególnie przed zaśnięciem. Warto pamiętać, że nie chodzi tylko cukier stołowy, ale także ten w syropach i sokach owocowych, syropach glukozo-fruktozowych, z agawy, w miodzie i wielu innych. Specjaliści apelują, aby w pierwszych dwóch latach życia nie dodawać dziecku cukru w żadnej postaci do posiłków i przekąsek. 

„Rodzice oraz opiekunowie powinni unikać pokarmów lub napojów z cukrem, zarówno z tym dodanym przez producenta jak i przez nich samych. Jest to ważne zwłaszcza w pierwszych latach życia i z pewnością przyniesie nie tylko korzyści dla zdrowia, ale ułatwi kształtowanie korzystnych dla zdrowia preferencji smakowych. Warto pamiętać, że najlepszym napojem do zaspokajania pragnienia jest woda. Mało które dziecko czy nastolatek rozumie, że wypijając puszkę gazowanego napoju słodzonego o objętości 355 ml spożywa nawet do 40 gramów (około 8 łyżeczek!) cukru” - tłumaczy prof. Dorota Olczak-Kowalczyk, konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej, prezes Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej.

Szczególnie, że częste picie takich napojów to nie tylko zagrożenie próchnicą, ale także otyłością, a w konsekwencji cukrzycą czy chorobami serca. Ponadto zawarte w napojach gazowanych kwasy: cytrynowy, jabłkowy, węglowy, ortofosforowy oraz - jako antyutleniacz - kwas askorbinowy przyczyniają się dodatkowo do erozji szkliwa. 

„W odniesieniu do próchnicy ważne są zarówno ilość jak i częstotliwość spożywania cukru. Ta korelacja jest silna, nie ma już co do tego wątpliwości. Wzrost spożycia cukru o 1 kg na osobę w wieku 12 lat w ciągu roku skutkuje wzrostem frekwencji próchnicy o około 1 proc.”  – dodaje specjalistka.

Ważne pierwsze lata życia 

Dentyści przypominają, że bakterie próchnicotwórcze pojawiają się w jamie ustnej wraz w pierwszymi zębami. 

Najszybciej przenoszą się poprzez:

• całowanie dziecka w usta, 
• oblizywania sztućców oraz smoczków, 
• brak higieny jamy ustnej po karmieniu przed snem i w nocy, 
• długotrwałe (po ukończeniu przez dziecko 12 miesiąca życia) i nocne kamienie piersią lub butelką. 

Pamiętaj!

• karmienie niemowląt nie powinno być stosowane jako uspokajanie, 
• przed snem, drzemką lub w trakcie snu należy „karmić” tylko wodą, 
• nie zanurzaj smoczka w słodkiej substancji, 
• spożywanie słodyczy i słodkich napojów rezerwuj na „specjalne okazje”, 
• pilnuj, aby dziecko nie przetrzymywało pokarmów/płynów próchicotwórczych (inaczej kariogennych) w jamie ustnej,
• napoje słodzone podawaj do picia przez słomkę. 

Próchnica na talerzu

Dbanie o zdrowie jamy ustnej dotyczy w takim samym stopniu dzieci, jak i dorosłych, szczególnie, że związek chorób jamy ustnej z chorobami przewlekłymi to już fakt naukowy.

„Nadmierna konsumpcja, szczególnie słodzonych napojów, zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy czy nowotworów. Dlatego właśnie apelujemy do lekarzy dentystów, aby baczniej zwracali uwagę, co jedzą i piją ich pacjenci. Na pytanie >>co powinienem jeść?<< warto odesłać do aktualnych piramid zdrowego żywienia i aktywności fizycznych opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia, przygotowanych z myślą o dzieciach, dorosłych i seniorach” - mówi prof. Marzena Dominiak, prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.

Zalecenia żywieniowe, których pomogą ci zapobiec rozwojowi próchnicy

• Unikaj bądź ogranicz spożycie produktów próchnicotwórczych, które nie są nam niezbędne. Są to: cukier, słodycze, dżemy, słodzone napoje, słone przekąski zawierające węglowodany (chipsy). Jeśli je spożywasz, to staraj się nie robić tego często, najwyżej 1–2 razy w tygodniu. 
• Rozsądnie spożywaj produkty sprzyjające rozwojowi próchnicy, które ze względu na zawartość cennych składników powinny znaleźć się w twojej diecie. Do takich produktów zaliczamy: pieczywo i inne produkty zbożowe (kasze, ryż, płatki), ziemniaki, suszone owoce, miód, owoce i soki owocowe. Staraj się, żeby produkty te były spożywane z umiarkowaną częstotliwością, w jednej (np. suszone owoce, soki owocowe) bądź kilku porcjach (produkty zbożowe, owoce), ale żeby nie pojadać ich częściej.
• Unikaj spożywania produktów lepkich, kleistych, długo rozpuszczających się w ustach, które przylegają do powierzchni zębów, dłużej zalegają między nimi i są trudne do usunięcia przez ślinę. Przykładem takich produktów mogą być żelki, gumy rozpuszczalne, chipsy, pączki, słodzone serki, cukierki typu krówki, toffi i irysy.
• Zadbaj o to, żeby twoja dieta była bogata w składniki korzystnie wpływające na zęby (wapń, witamina D, fosfor, fluor). Uwzględniaj w swoim jadłospisie zwłaszcza niesłodzone produkty mleczne, ryby morskie, warzywa, drób, jaja, zieloną herbatę.
• Zwróć uwagę na częstość spożywania posiłków. Zgodnie z zasadami zdrowego żywienia należy spożywać 4–5 posiłków dziennie. Unikaj jednak pojadania między posiłkami produktów sprzyjających rozwojowi próchnicy oraz ich spożywania przed pójściem spać.
• Ważna jest kolejność przyjmowania pokarmów. Jeśli spożywasz produkty sprzyjające rozwojowi próchnicy, to zacznij od nich posiłek, a następnie zjedz produkty, które korzystnie wpływają na zęby, bądź nie mają na nie negatywnego wpływu.
• Pamiętaj o regularnym nawadnianiu organizmu, zwłaszcza po posiłkach i kiedy odczuwasz suchość w ustach, wynikającą z niedostatecznego wydzielania śliny. Najlepszym napojem, który nawodni twój organizm jest woda. Niewskazane jest częste popijanie słodzonych napojów, soków owocowych czy herbaty z cytryną.
• Po posiłkach przez kilka minut żuj gumę bez cukru, zwłaszcza wtedy, kiedy nie masz możliwości umycia zębów. Żucie gumy pomaga oczyścić zęby z resztek pożywienia i sprzyja obfitszemu wydzielaniu śliny.
• Dbaj o higienę jamy ustnej. Staraj się myć zęby po każdym posiłku. Po spożyciu jednak produktów zawierających kwasy (słodzone napoje, soki owocowe, owoce) należy najpierw wypłukać usta wodą lub płynem do płukania i dopiero po pewnym czasie umyć zęby, gdyż szczotkowanie zębów poddanych działaniu kwasów uszkadza szkliwo.
• Nie zapominaj o regularnych wizytach u dentysty

Źródło informacji: Serwis Zdrowie