Czy komponowanie diety dziecka po 1. roku życia jest dużym wyzwaniem dla rodziców?

Na pytania odpowiada Mariola Darzycka, ekspert bebiklub.pl.

Kiedy dziecko kończy 1. rok życia, zaczyna równocześnie samodzielnie poznawać świat. Dzieje się to m.in. za pomocą zmysłu smaku. Wydaje się, że odpowiednia dieta jest w związku z tym wyjątkowo ważna. Jak powinna wyglądać, by wspierała prawidłowy rozwój i potrzeby małego organizmu dziecka?

Pierwsze lata życia malucha to dla niego bardzo intensywny okres. Roczne dziecko każdego dnia zdobywa wiele nowych umiejętności – uczy się chodzić, mówić czy chwytać przedmioty. Zabawa i poznawanie świata to dla niego prawdziwa przyjemność! To dlatego jego organizm potrzebuje nawet do 6 razy więcej pewnych składników odżywczych niż dorosły – np. 6 razy więcej witaminy D i 4 razy więcej wapnia oraz żelaza (na kilogram masy ciała) [1].

W jakich proporcjach w diecie dziecka po 1. roku życia powinny znajdować się produkty zbożowe, mięsne, warzywa i owoce, a także ryby?

W układaniu diety małego dziecka pomocny może okazać się opracowany przez ekspertów Instytutu Matki i Dziecka Modelowy talerz żywieniowy, który przedstawia udział grup produktów w diecie, pokazanych w ilościach porcji w menu dziecka po 1. roku życia.

Maluch powinien otrzymywać 4-5 posiłków dziennie (3 podstawowe: śniadanie, obiad i kolacja oraz 1-2 uzupełniające: drugie śniadanie oraz podwieczorek). Między każdym posiłkiem powinna być przerwa około 3-4 godzin. Pamiętajmy, że dziecko, które ukończyło 1. rok życia, to nie mały dorosły. Wciąż intensywnie się rozwija i nadal ma szczególne potrzeby żywieniowe – o wiele większe niż mama czy tata. Właśnie dlatego jego dieta powinna być urozmaicona i uwzględniać produkty z różnych grup żywności w odpowiednich ilościach:

- 4-5 porcji produktów białkowych:

- 3 porcje produktów mlecznych (1 porcja to np.: 1 plasterek żółtego sera), w tym 1 porcja mleka modyfikowanego,

- 1-2 porcje mięsa, drobiu, ryb lub jaj (1 porcja to np.: 1 piersi z kurczaka),

- 5 porcji produktów zbożowych (1 porcja to np.: 2-3 łyżki gotowanej kaszy gryczanej),

- 5 porcji warzyw (1 porcja to np.: 5 fasolek szparagowych),

- 4 porcje owoców (1 porcja to np.: 1 banana),

- 1-2 porcje tłuszczów (1 porcja to np.: 1 łyżeczka masła) [2],

Należy unikać wprowadzania do diety rocznego dziecka posiłków z menu „dorosłych”, często dosalanych, zbyt tłustych lub zawierających wysoko przetworzone produkty [3].

Jak ważne w tym okresie jest nawadnianie dziecka? Jak je właściwie zapewnić?

Zapotrzebowanie dziecka po 1. roku życia na płyny wynosi około 1300 ml na dobę – pamiętajmy jednak, że ilość płynów uwarunkowana jest indywidulanymi potrzebami juniora. Według ekspertów to woda najlepiej zaspokaja pragnienie. Dla dziecka w tym wieku zaleca się źródlane oraz mineralne wody niskosodowe i nisko mineralizowane [4].

Równie ważnym płynem jest mleko, w tym mleko modyfikowane, oraz przetwory mleczne, a także niesłodzone soki owocowe i warzywne. Podawanie juniorowi słodkich napojów gazowanych nie jest dobrym pomysłem.

Dziecko po 1. roku życia nadal ząbkuje i wciąż rozwijają się jego kości. Jak ważne w tym czasie są produkty mleczne? Czy i jak często w jego diecie powinny pojawić się: jogurty, kefiry czy sery białe, by wspierać procesy rozwojowe?

Jak najbardziej. Eksperci zalecają, aby w codziennej diecie dziecka po 1. roku życia pojawiły się 2 porcje mleka (w tym mleka modyfikowanego) i 1 porcja produktów mlecznych, takich jak jogurty naturalne, serki twarogowe, sery żółte czy kefiry [5]. To te produkty są źródłem białka i wapnia – składnika niezbędnego do budowy kości i zębów.

Roczne dziecko zna już smak różnych posiłków, jednak mleko i produkty mleczne nadal powinny być obecne w jego diecie. Jakiego rodzaju produkty powinny to być, by w pełni zaspokajały potrzeby dziecka?

Roczne dziecko ma za sobą etap rozszerzania diety. Chociaż spożywa już coraz więcej różnorodnych pokarmów, w dalszym ciągu ważnym elementem jego menu powinno być mleko, w tym mleko modyfikowane i produkty mleczne.

Rodzice często nie pamiętają o tym, ponieważ myślą, że ich dziecko już wyrosło z picia mleka lub podają mu mleko krowie, nieodpowiednie na tym etapie rozwoju. Odpowiednie dla juniora będzie mleko modyfikowane dopasowane do jego potrzeb. Przykładem jest Bebiko Junior 3 NutriFlor+, które pomaga uzupełnić codzienną dietę juniora w składniki ważne dla jego prawidłowego rozwoju, w tym np. 70% zalecanego dziennego zapotrzebowania na wapń i żelazo, 80% zalecanej dziennej dawki suplementacji witaminy D i 90% zalecanego dziennego zapotrzebowania na jod [6].

Rodzice często podają dziecku wiele przekąsek miedzy posiłkami. Czy to jest właściwe postępowanie?

Niestety polskie dzieci często są przekarmiane. Z badań wynika, że tylko ok. 15% dzieci po 1. roku życia nie jest dokarmianych między posiłkami, a co dziesiąte dostaje 10 lub więcej posiłków w ciągu dnia! [7]. Są to poważne błędy, które w przyszłości mogą prowadzić zarówno do zaburzeń masy ciała, jak i powikłań z tym związanych.

Przekarmiając małe dzieci i podając im posiłki niedopasowane do wieku, rodzice przyczyniają się m.in. do narastania problemu otyłości. Warto o tym pamiętać, chociażby w nawiązaniu do Światowego Dnia Walki z Otyłością 24 października.

Czy dziecko w tym wieku może jeść potrawy mocno przyprawione; mam tu na myśli naturalne przyprawy, tj. pieprz, papryka, imbir, zioła itp.?

Przyprawy – te w postaci świeżej oraz suszonej – można dodawać do posiłków rocznego dziecka. Myśląc o przyprawach, mam na myśli zioła, takie jak: koper, kminek, majeranek, oregano, bazylia, rozmaryn, pieprz, estragon czy tymianek. Nie powinny być one jednak dodawane do posiłków dla małego dziecka w nadmiernych ilościach.

Warto pamiętać, że dieta dziecka po 1. roku życia powinna cały czas znacząco różnić się od jadłospisu mamy czy taty. Kształtujący się organizm dziecka wciąż się rozwija, a jednocześnie jest bardzo wrażliwy na wpływ czynników zewnętrznych, w tym spożywanej żywności. Dieta dorosłych może być dla niego ciężkostrawna.

Z badań wynika, że aż 88% dzieci po 1. roku życia otrzymuje w codziennym jadłospisie zbyt mało warzyw. Co więcej, w tej grupie wiekowej aż 83% dzieci otrzymuje posiłki dosalane, a 75% spożywa nadmierną ilość cukru [8]. Prawidłowe żywienie w pierwszych latach życia dziecka ma ogromne znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju, a także kształtujących się w tym czasie nawyków żywieniowych. Komponując codzienną dietę małego dziecka, warto zdać się na wiedzę i wskazówki ekspertów – dzięki temu junior otrzyma odpowiednią ilość składników ważnych dla kształtowania się młodego organizmu.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] W przeliczeniu na kg masy ciała, zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosza, IZZ, Warszawa 2017

[2] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013

[3] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013

[4] Weker H., Barańska M., Strucińska M., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2012

[5] Weker H., Barańska M., Strucińska M., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2012

[6] W przeliczeniu na kg masy ciała, zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosza, IZZ, Warszawa 2017

[7] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017

[8] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017