Eksperci i młodzi liderzy wzywają do całkowitego zakazu reklamy alkoholu w Polsce

Eksperci podkreślają, że problem inicjacji alkoholowej w młodym wieku napędzają przede wszystkim agresywny marketing, nieskuteczność prawa oraz szkodliwe wzorce kulturowe.

Dane z sondażu GrowSPACE są alarmujące: 14 proc. Polaków z najmłodszej grupy badanej (18–29 lat) miało pierwszy kontakt z alkoholem w wieku 14 lat lub wcześniej. Uczestnicy debaty zgodnie wskazywali, że najczęściej pierwszym trunkiem jest piwo, które stało się „bramą do inicjacji alkoholowej”. W tej grupie aż 57 proc. respondentów zadeklarowało, że to właśnie piwo było ich pierwszym napojem alkoholowym. Nieszczelność systemu kontroli sprzedaży dodatkowo ułatwia dostęp nieletnim – 44,7 proc. młodych dorosłych (18–29 lat) zdobyło alkohol pomimo braku pełnoletności, z czego 68,8 proc. kupiło właśnie piwo.

Dr Władysław Krajewski, wiceprzewodniczący Porozumienia Rezydentów OZZL, odniósł się do problemu mitologizacji piwa: „Nie ma chyba bardziej szkodliwej tezy niż ta, że piwo to nie alkohol.” Zaznaczył, że lekarze regularnie spotykają pacjentów z marskością wątroby, którzy twierdzą, że nie są alkoholikami, ponieważ „piją tylko piwo”. Podkreślił również ogromne koszty systemowe i obciążenie oddziałów ratunkowych wynikające z nadużywania alkoholu.

Jan Pieniążek, ekspert prawny Fundacji GrowSPACE, skrytykował obecne przepisy, które nie zapewniają skutecznej kontroli nad promocją alkoholu, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Określił je mianem „kompletnej szarej strefy”, wskazując szczególnie na problem produktów „zero procent”. „Dla mózgu widzącego znaną markę, butelkę i kolory napis ‘0%’ nie robi różnicy – przekaz podprogowy jest ten sam” – stwierdził. Zdaniem eksperta reklamy napojów bezalkoholowych służą promocji marek alkoholowych, budując rozpoznawalność i przywiązanie wśród niepełnoletnich, co w praktyce oswaja młodzież z alkoholem.

Klaudia Biedrzycka zwróciła uwagę na konsekwencje wychowania w rodzinach dotkniętych problemem alkoholowym, przywołując doświadczenia osób z syndromem DDA. „Wzorce wyniesione z domu (...) warunkują nasze postawy wobec alkoholu już na etapie kilku lat.” Podkreśliła, że dorastanie w takim środowisku prowadzi do destrukcji relacji, braku poczucia bezpieczeństwa i wstydu, które często towarzyszą dorosłemu życiu.

Filip Hornik, radny Młodzieżowego Sejmiku Województwa Śląskiego, podkreślił kulturowe zakorzenienie alkoholu w życiu młodych ludzi: „Bardzo wielu z nas nie wyobraża sobie imprezy bez alkoholu – i to jest chyba najbardziej przykre w tym wszystkim.” Zwrócił również uwagę na zobojętnienie wobec przekazów reklamowych, które stały się „tłem codzienności”.

Paweł Mrozek, założyciel Akcji Uczniowskiej, wraz z zespołem poparł pełny zakaz reklamy alkoholu. Argumentował, że reklamy piwa i jego bezalkoholowych odpowiedników budują fałszywy obraz trunków jako nieodłącznego elementu dobrej zabawy. „W naszym pokoleniu znamy problem od podszewki i wiemy, jak można wesprzeć młodzież oraz zaplanować systemowe rozwiązania, by przeciwdziałać wczesnej inicjacji alkoholowej.”

Aleksandra Marcelewicz i Jan Franciszek Piotrowski, instruktorzy Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej, postulowali świadome budowanie alternatywnej kultury spędzania czasu wolnego, wolnej od presji picia alkoholu. Uczestnicy debaty zgodnie stwierdzili, że społeczne poparcie dla radykalnych zmian jest silne: 61,8 proc. Polaków opowiada się za całkowitym zakazem reklamy alkoholu, a 71,1 proc. oczekuje zdecydowanych działań polityków.

Kluczowe rekomendacje wymagające pilnej realizacji obejmują: wprowadzenie całkowitego zakazu reklamy wszystkich napojów alkoholowych, w tym piwa i produktów „zero procent”, na wzór rozwiązań litewskich, a także obowiązkowej edukacji zdrowotnej w szkołach już od najmłodszych klas przedmiotu uczącego o skutkach używek, zdrowiu psychicznym i zdrowym stylu życia. Eksperci postulują również ograniczenie dostępności alkoholu poprzez wprowadzenie nocnej prohibicji oraz zakazu promocji cenowych.

Eksperci podkreślili, że alkohol pozostaje najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży szkolnej, a skala problemu wymaga powołania Rzecznika ds. Profilaktyki Uzależnień, który koordynowałby działania w skali kraju.

Źródło informacji: PAP MediaRoom