CIR: obradowała Rada Ministrów (komunikat)

- Centrum Informacyjne Rządu informuje:

Podczas dzisiejszych obrad rząd przyjął:

- projekt ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia,

- projekt ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka,

- projekt ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego.

Rada Ministrów zaakceptowała skargę o stwierdzenie częściowej nieważności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE, wnoszoną w trybie artykułu 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - przesłanki wniesienia, główne zarzuty i argumenty.

Rząd przyjął Raport z realizacji polityki ekologicznej państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku.

* * *

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, przedłożony przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

Projektowana nowelizacja ustawy zawiera przepisy, które wdrażają rozwiązania prawa Unii Europejskiej.

Nowe przepisy projektu ustawy wynikają przede wszystkim z konieczności dostosowania polskiego prawodawstwa do zbliżającego się terminu rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie znakowania żywności. Jedną ze zmian jest uchylenie w ustawie o jakości handlowej definicji opakowanego środka spożywczego, gdyż definicja ta znajduje się w powyższym rozporządzeniu. Odpowiednie zmiany, m.in. w definicjach odnoszących się do okresów trwałości, składnika odżywczego i składnika żywności, zostały dokonane w ustawie

o bezpieczeństwie żywności i żywienia. W ślad za powyższymi, zmiany wprowadzono również w zakresie upoważnienia ustawowego dla ministra do spraw rynków rolnych w kwestii oznakowania środków spożywczych. Wydane na tej podstawie rozporządzenie będzie regulowało oznakowanie żywności w zakresie nieobjętym przepisami ww. rozporządzenia (UE) nr 1169/2011.

Projekt przewiduje także inne zmiany związane z wdrożeniem przepisów unijnych. Producenci jaj będą mieli obowiązek jednorazowego zgłoszenia wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej swojej działalności dotyczącej produkcji i pakowania jaj. Jaja będące w obrocie na rynku handlowym muszą spełniać wymagania, które są określone w rozporządzeniu nr 1308/2013, chodzi szczególnie o normy handlowe. Obecnie w Polsce jedynie 130 (na 450) zakładów pakowania jaj pozostaje pod nadzorem Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Z tego względu konieczne jest objęcie pozostałych (ok. 330) zakładów obowiązkiem jednorazowego zgłoszenia działalności do wojewódzkiego inspektora. Producenci muszą wypełnić ten obowiązek w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów ustawy. Dzięki temu zagwarantowane zostaną uczciwe praktyki w handlu jajami i ochrona konsumentów.

Nowe przepisy obejmą zasady klasyfikowania tusz wołowych. Obecnie klasyfikacja ta dokonywana jest wzrokowo przez uprawnionego rzeczoznawcę. W niektórych państwach członkowskich stosowane są już urządzenia do automatycznej klasyfikacji tusz wołowych. Projekt ustawy przewiduje wdrożenie do polskiego prawodawstwa procedur ich zatwierdzania, określonych w przepisach unijnych. Organem odpowiedzialnym za organizację testu certyfikacyjnego tusz wołowych będzie Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Koszty zatwierdzania techniki automatycznej klasyfikacji tusz wołowych będzie pokrywał podmiot ubiegający się o zatwierdzenie ww. techniki i przekazywał je na rachunek bankowy Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, oprócz kontroli dotyczącej m.in. produktów zarejestrowanych jako: Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP), Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG) czy Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS), będzie dokonywać także kontroli produktów, których nazwy odwołują się do nazw chronionych, ale tych, które nie posiadają certyfikatów zgodności i świadectw jakości potwierdzonych odpowiednimi dokumentami.

Minister rolnictwa i rozwoju wsi będzie uprawniony do wyznaczania (w rozporządzeniu) krajowych laboratoriów referencyjnych, które będą właściwe dla poszczególnych przedmiotów i rodzajów badań jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

W projekcie ustawy doprecyzowano przepisy związane z kontrolami prawidłowości dokonywanych transakcji finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, poprzez doprecyzowanie zasad współpracy oraz wzajemnego przekazywania informacji i wyjaśnień między Głównym Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Agencją Rynku Rolnego i Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a ministrem rolnictwa i rozwoju wsi.

* * *

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, przedłożony przez ministra sprawiedliwości.

W obecnym stanie prawnym brakuje kompleksowych przepisów (w postaci jednolitego aktu prawnego) chroniących świadka lub pokrzywdzonego. Ich zeznania lub wyjaśnienia, obciążające sprawcę przestępstwa, powodują często zagrożenie dla zdrowia lub życia nie tylko ich samych, ale również dla osób im najbliższych. Obecny system ochrony i wsparcia dotyczy przede wszystkim świadka koronnego, obejmuje więc przestępcę, który zgodził się współpracować z wymiarem sprawiedliwości. Nie ma więc przepisów chroniących pokrzywdzonych i świadków przed zastraszeniem i odwetem. Wprowadzenie takich rozwiązań wynika ponadto z konieczności wdrożenia odpowiednich dyrektyw unijnych.

Przepisy projektowanej ustawy określają zasady, warunki i zakres stosowania środków ochrony i pomocy kierowanej do pokrzywdzonego i świadka oraz osób im najbliższych w sytuacji toczącego się lub zakończonego postępowania karnego (postępowania karnego skarbowego), jeśli istnieje realne zagrożenie dla ich życia lub zdrowia.

Projekt ustawy przewiduje następujące rodzaje ochrony i pomocy: ochronę na czas czynności procesowych, ochronę osobistą oraz pomoc dotyczącą zmiany miejsca pobytu i ewentualną pomoc finansową na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, mieszkaniowych i świadczeń zdrowotnych.

Ochrona świadka lub pokrzywdzonego na czas procesu będzie obejmować np. asystę funkcjonariuszy Policji podczas czynności procesowych. Pozostałe rodzaje ochrony będą uzależnione od stwierdzenia wysokiego, realnego stopnia zagrożenia życia lub zdrowia pokrzywdzonego lub innej osoby.

Ochrona osobista świadka lub pokrzywdzonego będzie polegać m.in. na stałej lub czasowej asyście policjantów, czasowej obserwacji osoby lub miejsca jej przebywania, wskazywaniu bezpiecznych warunków do przemieszczania. Z doświadczeń wynika, że obecność policjantów jest jednym z najbardziej skutecznych środków zapewniających bezpieczeństwo osobie chronionej.

Zmiana miejsca pobytu, taki rodzaj ochrony będzie wynikał z wysokiego stopnia zagrożenia dla życia i zdrowia lub konieczności zapewnienia długotrwałej ochrony. Będzie stosowany po ustaleniu, że inne środki ochrony i pomocy mogą być niewystarczające. Osoba objęta tą formą ochrony będzie mogła otrzymywać comiesięczną pomoc finansową (na potrzeby mieszkaniowe, życiowe i na pokrycie kosztów świadczeń zdrowotnych).

Nowe przepisy przewidują, że przy komendach wojewódzkich Policji będą funkcjonować koordynatorzy ds. zapewnienia bezpieczeństwa osób występujących w procesie karnym. Do ich zadań będzie należało m.in.: zapewnienie współdziałania jednostek Policji w udzielaniu i zapewnianiu pomocy i ochrony, gromadzenie informacji o ewentualnych zagrożeniach, zapewnienie pomocy psychologicznej.

Decyzja o zapewnieniu pomocy i ochrony będzie podejmowana na wniosek osoby zainteresowanej lub na wniosek sądu (bądź organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze) – ale za zgodą pokrzywdzonego lub świadka. Przed zastosowaniem środków ochrony osoba nią objęta musi złożyć właściwemu komendantowi Policji pisemne zobowiązanie do przestrzegania zasad i zaleceń. Przyjmuje się, że pomoc i ochrona będzie z reguły trwała do czasu zakończenia postępowania karnego. W projekcie znajdą się także przepisy określające okoliczności (obligatoryjne i fakultatywne) uchylenia środków pomocy i ochrony.

W projektowanej ustawie zaproponowano także przepisy, które pozwalają na niezamieszczanie w protokole danych dotyczących miejsca zamieszkania i pracy osób biorących udział w przesłuchaniach. Dane te będą one zamieszczane w załączniku i będą przeznaczone do wyłącznej wiadomości organu prowadzącego postępowanie. Zachowanie anonimowości niektórych danych pozwoli wzmocnić bezpieczeństwo osób biorących udział w procesie wymierzania sprawiedliwości.

Do projektu ustawy wprowadzono regulacje przepisy wynikające z wdrożenia do polskiego systemu prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE, w tym m.in. rozwiązania dotyczące:

- rozszerzenia katalogu osób uprawnionych do wstąpienia w prawa zmarłego pokrzywdzonego (chodzi o osoby pozostające na utrzymaniu pokrzywdzonego);

- pouczenia o przysługujących uprawnieniach i obowiązkach;

- prawa do informacji o sprawie, np. o ucieczce skazanego z zakładu karnego;

- prawa do tłumaczenia pisemnego niektórych dokumentów;

- prawa do udziału osoby trzeciej w czynnościach postępowania przygotowawczego i możliwość szerszego wykorzystania urządzeń telekomunikacyjnych do przesłuchania świadków.

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE do projektu ustawy wprowadzono także tzw. europejski nakaz ochrony. Ma on gwarantować osobom chronionym w chwili przeniesienia się do innego państwa członkowskiego wystąpienie z wnioskiem o wydanie tzw. europejskiego nakazu ochrony, a w konsekwencji objęcie ich w nowym miejscu zamieszkania środkami ochrony, identycznymi z tymi, którymi były objęte w poprzednim państwie. Celem jest ochrona danej osoby przed zagrożeniem jej życia, godności, wolności osobistej i seksualnej. Chodzi np. o: zakaz przebywania w określonych miejscach, zakaz lub ograniczenie kontaktów z osobą podlegającą ochronie, w tym kontaktów telefonicznych, zakaz zbliżania się na określoną odległość.

Uregulowano procedury i zasady dotyczące wystąpienia o wykonanie nakazu i sposób jego wykonania lub niewykonania na terenie, na którym przebywa osoba podlegająca ochronie. Nakaz może mieć istotne znaczenie dla obywateli RP, którzy korzystają już z takiej ochrony na terytorium Polski, europejski nakaz ochrony zagwarantuje im ochronę w państwach UE, w których będą przebywać.

* * *

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, przedłożony przez ministra spraw wewnętrznych.

Elektroniczna rejestracja aktów stanu cywilnego (odejście od papierowych aktów), udostępnienie obywatelom odpisów aktów stanu cywilnego w postaci elektronicznej, szybsze i prostsze załatwianie spraw w urzędach stanu cywilnego – to najważniejsze regulacje wprowadzone do projektu ustawy. Obecnie obowiązująca ustawa z 1986 r. nie spełnia standardów przejrzystej legislacji, większość przepisów wymaga modyfikacji ze względu na zmiany społeczno-prawne i postęp technologiczny.

Przepisy projektowanej ustawy przewidują, że 1 stycznia 2015 r. rozpocznie się informatyzacja rejestracji aktów stanu cywilnego. Najważniejsze zmiany:

Akty urodzeń, małżeństw i zgonów będą rejestrowane w systemie teleinformatycznym.

Do aktów stanu cywilnego w postaci elektronicznej dostęp będą mieli wszyscy kierownicy urzędów stanu cywilnego. Dzięki informatyzacji obywatele będą mogli otrzymać odpis aktu stanu cywilnego w postaci papierowej w dowolnym urzędzie stanu cywilnego, niezależnie od tego, gdzie akt ten jest przechowywany. Jeśli obywatel zgłosi zapotrzebowanie na odpis aktu w postaci elektronicznej, to kierownik urzędu tą drogą prześle mu potrzebny dokument, czyli obywatel otrzyma akt bez wizyty w urzędzie.

Docelowo rozwiązanie to znacząco ograniczy obieg dokumentów papierowych, które stopniowo będą przenoszone do systemu teleinformatycznego.

Kierownicy urzędów będą mieć dostęp do elektronicznych aktów stanu cywilnego, co zwolni obywateli od obowiązku przedkładania w urzędach stanu cywilnego (usc) odpisów aktów stanu cywilnego niezbędnych do rejestracji stanu cywilnego.

Tym samym kierownicy usc nie będą przekazywać pocztą informacji o zmianach związanych ze stanem cywilnym.

Aktualizacja przez kierownika usc rejestru PESEL.

Kierownik urzędu stanu cywilnego będzie dokonywał aktualizacji numeru PESEL za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest rejestr stanu cywilnego. Przyjęto, że po sporządzeniu aktu urodzenia, kierownik usc (wykorzystując komunikację między rejestrem stanu cywilnego a rejestrem PESEL) wystąpi do ministra spraw wewnętrznych o nadanie numeru PESEL, który zostanie umieszczony w rejestrze przy odpowiednim akcie stanu cywilnego. Takie rozwiązanie zapewni prawidłową identyfikację obywatela.

Uproszczenie niektórych procedur dotyczących rejestracji stanu cywilnego przez zastąpienie wydawania decyzji administracyjnych czynnościami materialno-technicznymi wykonywanymi przez kierownika urzędu stanu cywilnego.

Odstąpienie od wydawania decyzji administracyjnych będzie dotyczyć np. odtworzenia treści aktu, jego uzupełnienia i sprostowania. Rozwiązanie to uprości i skróci procedury.

Możliwość zawarcia związku małżeńskiego poza urzędem stanu cywilnego, jednak w miejscu gwarantującym zachowanie powagi i doniosłości ceremonii oraz bezpieczeństwa wszystkich uczestników.

Za zorganizowanie takiej uroczystości trzeba będzie zapłacić. Oznacza to, że wszystkie pozastandardowe koszty związane z przeprowadzeniem ceremonii (np. dojazd kierownika urzędu stanu cywilnego, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych) – będą pokrywali przyszli małżonkowie. Uiszczą oni też opłatę skarbową za sporządzenie aktu małżeństwa. Obecnie również można zawrzeć małżeństwo poza urzędem stanu cywilnego, ale tylko w szczególnych sytuacjach, np. ze względu na pobyt jednej osoby w szpitalu, zakładzie karnym. W takim przypadku strony nie ponoszą dodatkowych kosztów – poza opłatą skarbową za sporządzenie aktu małżeństwa.

Pozostałe propozycje zmian dotyczą m.in.:

- wyodrębnienia w ramach rejestru stanu cywilnego – rejestru uznań. Rejestr ten będzie służyć przyjęciom oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa.

- w aktach zbiorowych gromadzone będą oryginały dokumentów niepodlegające zwrotowi. Zapisano, że dokumenty z akt zbiorowych mogą być wydawane (w wersji elektronicznej lub wydruku dokumentu elektronicznego) na żądanie m.in. sądu czy prokuratora. Skróceniu do 80 lat ulegnie okres przechowywania aktów małżeństwa i aktów zgonu.

- akty stanu cywilnego, ich odpisy i inne dokumenty wystawiane w języku obcym składane kierownikowi usc w związku z rejestracją stanu cywilnego muszą być przedkładane wraz z urzędowym tłumaczeniem na język polski dokonanym przez tłumacza przysięgłego wpisanego na listę prowadzoną przez ministra sprawiedliwości.

- możliwość nadawania dzieciom imion obcych, jest to szczególnie ważne dla małżeństw mieszanych i imigrantów, uzyskujących obywatelstwo polskie. Nadal nie będzie można nadawać dzieciom więcej niż dwóch imion, imion zdrobniałych, a także ośmieszających lub nieprzyzwoitych.

* * *

Rada Ministrów zaakceptowała skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o stwierdzenie częściowej nieważności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE- przesłanki wniesienia, główne zarzuty i argumenty, przedłożoną przez ministra spraw zagranicznych.

Rząd podjął decyzję o skorzystaniu przez Rzeczpospolitą Polską z prawa skargi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kwestii stwierdzenia nieważności art. 2 pkt 25, art. 6 ust. 2 lit. b, art. 7 ust. 1-5, ust. 7 zdanie pierwsze i ust. 12-14 oraz art. 13 ust. 1 lit. c dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z 3 kwietnia 2014 r. sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE. Skarga będzie wnoszona w trybie artykułu 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Minister gospodarki 5 maja 2014 r. zwrócił się do ministra spraw zagranicznych o podjęcie działań dotyczących wniesienia skargi do Trybunału Sprawiedliwości dotyczącej częściowej nieważności dyrektywy 2014/40/UE. Minister gospodarki przedstawił argumenty prawne, które są podstawą do zaskarżenia ww. dyrektywy w zakresie odnoszącym się do zakazu wprowadzania do obrotu papierosów mentolowych. W uzasadnieniu Polska argumentuje, że papierosy mentolowe są obecne na rynku polskim od 1953 r. i powinny być traktowane jak wyroby tradycyjne. W Polsce są one produkowane przez 6 fabryk. Na eksport trafia ok. 70 proc. produkcji, z czego 50 proc. na rynki państw członkowskich UE. Zdaniem Polski, całkowity zakaz wprowadzania do obrotu tych papierosów spowoduje istotne konsekwencje gospodarcze.

* * *

Rada Ministrów przyjęła Raport z realizacji Polityki ekologicznej państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, przedłożony przez ministra środowiska.

W dokumencie oceniono efekty Polityki Ekologicznej Państwa (PEP) w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, ze szczególnym uwzględnieniem stopnia i zakresu realizacji jej priorytetów. Oceniono także wpływ, jaki na tę politykę miały programy współfinansowane ze środków UE oraz fundusze ekologiczne – narodowe i wojewódzkie. Przedstawiono ponadto analizę zobowiązań Polski w obszarze środowiska w perspektywie 2020 roku oraz aktualny stan ich realizacji.

Ocenę stopnia realizacji założeń PEP 2009-2012 oparto na analizie dostępnych danych statystycznych w kluczowych obszarach tematycznych: gospodarce wodno-ściekowej, gospodarce odpadami, ochronie powietrza, ochronie przyrody i leśnictwie. Zaprezentowano niektóre dane obrazujące ogólną dynamikę zmian w omawianym okresie na tle poprzedniego czterolecia oraz na tle innych krajów członkowskich UE. Dla niektórych wskaźników przedstawiono również charakterystyki dotyczące dynamiki zmian zachodzących na poziomie poszczególnych województw oraz powiatów oraz zmiany poziomu nakładów na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w skali kraju oraz województw.

W zakresie oczyszczania ścieków komunalnych w okresie 2009-2012 odnotowano korzystne tendencje, chodzi o budowę sieci kanalizacyjnych, zwiększenie liczby ich użytkowników, wzrost liczby oczyszczalni ścieków, jak również ilości oczyszczanych ścieków komunalnych. Spadła natomiast dynamika redukcji zanieczyszczeń w ściekach. W województwach, w których przed 2009 r. udział ludności korzystającej z kanalizacji był najniższy, odnotowano istotny wzrost przyłączeń do sieci kanalizacyjnej, co świadczy o tendencji zmniejszania dysproporcji pomiędzy województwami. Stwierdzono również postęp w ilości przekształcanych termicznie osadów ściekowych z oczyszczalni komunalnych.

Z danych GUS wynika, że występuje stała tendencja zniżkowa w zużyciu wody z wodociągu na użytkownika. Odwrotna tendencja wystąpiła w obszarze zużycia wody w przemyśle: tendencja zniżkowa, obserwowana w okresie 2005-2008, została zastąpiona tendencją zwyżkową w okresie 2009-2012.

W okresie 2009-2012 nastąpił wzrost ilości wytworzonych odpadów ogółem, a więc odwrócenie tendencji z poprzedniego czterolecia. Jednocześnie zaobserwowano korzystne zmiany w obszarze gromadzenia odpadów komunalnych: zmniejszenie ilości zebranych odpadów zmieszanych oraz wzrost ilości i udziału odpadów komunalnych zebranych selektywnie w ciągu roku mimo, że dynamika tego procesu była niższa w stosunku do wcześniejszego czterolecia. Pomimo wzrostu poziomu życia, ilość produkowanych odpadów komunalnych per capita utrzymuje się w Polsce na stałym poziomie i jest to poziom dużo niższy niż średnia dla UE.

Nastąpił nieznaczny wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych, jednak dynamika tego procesu była niższa niż w poprzednim czteroleciu. Spadła emisja dwutlenku siarki, tlenków azotu i tlenku węgla, a wzrosła emisja niezorganizowana oraz emisja podtlenku azotu i dwutlenku węgla. W okresie 2009-2012, jak również w perspektywie wielolecia, notowany jest stały spadek emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych.

W oparciu o dane EUROSTAT można stwierdzić, że emisja gazów (wyrażonych w ekwiwalencie CO2) utrzymuje się w Polsce od 2008 r. na stałym poziomie, z wyjątkiem roku 2009, gdy była nieco niższa. Najistotniejszym problemem jest emisja powierzchniowa (tzw. niska emisja), która jest główną przyczyną niedotrzymania standardów jakości powietrza, określonych prawodawstwem unijnym (dyrektywa 2008/50/WE oraz dyrektywa 2004/107/WE). W raporcie „Ocena jakości powietrza za 2012 r.”, wykonanym przez Inspekcję Ochrony Środowiska z wykorzystaniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia, wyszczególniono 12 substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył PM10, ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) w pyle PM10 oraz pył PM2,5. W 2012 r. stwierdzone zostały przekroczenia w: 38 strefach ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego PM10, 22 strefach ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji pyłu PM2,5 oraz w 42 strefach ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)piranu. Odnotowano ponadto pojedyncze strefy z przekroczeniami m.in. norm dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, arsenu. Utrzymywał się negatywny trend przekroczeń pyłu zawieszonego PM10, pyłu PM2,5 oraz B(a)P.

W latach 2009-2011 występował wzrost zużycia energii, także w przeliczeniu na mieszkańca. Pozytywnym zjawiskiem w ujęciu wielolecia jest niemal stały spadek zużycia energii elektrycznej w przeliczaniu na jednostkę PKB, choć nadal wskaźnik ten dla Polski jest dużo wyższy niż średnia UE. W okresie 2009-2011 nastąpił prawie dwukrotny wzrost udziału energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej - z 4,3 proc. w roku 2008 do 8 proc.

w roku 2011, mimo to Polska pozostaje nadal w gronie państw UE o najniższym udziale energii ze źródeł odnawialnych.

W latach 2009-2012 nastąpił niewielki przyrost całkowitej powierzchni obszarów chronionych o około 0,5 proc. w stosunku do 2008 r. Odnotowano ogólny wzrost powierzchni gruntów leśnych (program zalesień gruntów nieleśnych), lecz w porównaniu do okresu 2005-2008 dynamika zalesień gruntów nieleśnych uległa znacznemu zmniejszeniu, zarówno na gruntach prywatnych, jak i gruntach w zarządzie Lasów Państwowych. W 2012 r. ogólnokrajowa lesistość osiągnęła poziom 29,3 proc. - w stosunku do roku 2008 nastąpił wzrost o 0,3 p.p.

Wzrosły nakłady na ochronę środowiska, natomiast nakłady na środki trwałe służące gospodarce odpadami utrzymywały się w latach 2009-2011 na stałym poziomie ok. 850 mln zł rocznie w cenach bieżących. Biorąc pod uwagę prognozowane potrzeby inwestycyjnie dot. zagospodarowania odpadów komunalnych, w okresie 2012-2020 powinien nastąpić przynajmniej dwukrotny wzrost ich poziomu. Nakłady na środki trwałe służące oszczędzaniu energii utrzymywały się na zbliżonym poziomie ok. 340 mln zł rocznie (w cenach bieżących). W latach następnych należy spodziewać się tendencji zwyżkowej nakładów.

Cele i kierunki działań ochrony środowiska, zdefiniowane w strategiach sektorowych, zrealizowane zostały wraz z wejściem w życie procedur oceny oddziaływania na środowisko, chodzi o obowiązek poddania strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko projektów wszystkich dokumentów o charakterze strategicznym, w tym dokumentów związanych z planowaniem przestrzennym oraz polityk, planów i strategii, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000. Realizacja celu oraz kierunków działań była częściowo uzależniona od wsparcia finansowego, a największy wkład w tym obszarze (blisko 90 proc. z 15 mln zł łącznej wartości podpisanych umów) miał NFOŚiGW. Dofinansowane projekty nie koncentrowały się jednak na procedurze oceny dokumentów strategicznych, a dotyczyły oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, więc ich wpływ na realizację PEP miał charakter pośredni. Najważniejszym kierunkiem działań w perspektywie 2020 r. wydaje się stworzenie wytycznych metodycznych dla strategicznych ocen oddziaływania na środowisko w celu zapewnienia odpowiedniej ich jakości.

W raporcie dokonano szczegółowych przeglądów obszarów tematycznych określonych w Polityce Ekologicznej Państwa, w tym m.in.: zasady ochrony środowiska w strategiach sektorowych, zarządzanie środowiskowe, odpowiedzialność za szkody w środowisku, ochrona przyrody, ochrona i zrównoważony rozwój lasów, racjonalne gospodarowanie zasobami wody, ochrona powierzchni ziemi, gospodarowanie zasobami geologicznymi, jakość powietrza czy gospodarka odpadami.

Największy wkład w realizację założeń PEP 2009-2012 miały środki: Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (33,7 proc.), Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (21,2 proc.), funduszy wojewódzkich (18,5 proc), Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (11 proc) oraz Regionalnych Programów Operacyjnych (11,1 proc.).

Kluczowe wnioski dla systemu realizacji polityki ochrony środowiska

Wpływ PEP 2009-2012, jako osobnego dokumentu strategicznego, na realizację kluczowych działań w obszarze ochrony środowiska był ograniczony, a istotne znaczenie miały inne dokumenty strategiczne oraz operacyjne obowiązujące na poziomie kraju oraz regionów (województw). PEP 2009-2012 miał także niewielki wpływ na kształt krajowych i regionalnych programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE w okresie 2007-2014, które były istotnym źródłem finansowania działań w ochronie środowiska. Natomiast kierunki określone w PEP 2009-2012 miały znaczenie w obszarach, które nie były szczegółowo definiowane w innych dokumentach strategicznych, stanowiąc m.in. wytyczną dla finansowania istotnych z punktu widzenia funkcjonowania systemu ochrony środowiska działań przez NFOŚiGW.

Dla polityki ochrony środowiska do roku 2020 istotne będzie:

- ograniczenie działań do najistotniejszych kluczowych problemów ochrony środowiska,

- unikanie dublowania celów i zadań w stosunku do innych dokumentów strategicznych,

- określenie oczekiwanych mierzalnych efektów planowanych działań,

- precyzyjne określenie podmiotów odpowiedzialnych za realizację działań oraz realnego horyzontu czasowego, oraz źródeł finansowania.

Kluczowe cele w obszarze ochrony środowiska do roku 2020 zostały zdefiniowane w SRK, BEiŚ, SZRWRiR, SIEG, a ich uzupełnieniem i uszczegółowieniem w obszarze adaptacji do zmian klimatycznych jest SPA 2020.

UWAGA: Komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ kfk/