Republika czytających ludzi, czyli o fenomenie Dyskusyjnych Klubów Książki

Idea projektu

Strategicznymi celami programu są: promocja kultury literackiej i czytelnictwa, ożywienie i integracja środowisk skupionych wokół bibliotek publicznych, zachęcenie nowych użytkowników do korzystania z bibliotek publicznych oraz inspirowanie bibliotekarzy do kreowania mody na czytanie. Celem programu jest również popularyzacja idei Dyskusyjnych Klubów Książki w środowiskach do tej pory niezaangażowanych w ruch. Projekt adresowany jest przede wszystkim do czytelników korzystających z bibliotek publicznych.

Dyskusyjne Kluby Książki mają charakter inkluzywny. Programowi przyświeca założenie, że potrzebne są miejsca, w których można swobodnie rozmawiać o wspólnie czytanych książkach, oraz że nie trzeba być specjalistą (np. filologiem, krytykiem literackim czy bibliotekarzem), by czerpać przyjemność z tych rozmów. Dlatego też klubowicze DKK należą do wszystkich grup wiekowych i społecznych, mieszkają zarówno w wielkich miastach, jak i małych wsiach, wykonują różne zawody i mają różne zainteresowania, czytają kilkadziesiąt bądź kilka książek rocznie. Tym, co łączy tę zróżnicowaną społeczność, jest czerpanie przyjemności z czytania i dyskusji na temat literatury.

Spotkania i dyskusje o książkach mają charakter nieformalny. Aby zapewnić komfortowe warunki do swobodniej dyskusji na temat literatury, do minimum zostały ograniczone kwestie formalne. Klubowicze spotykają się w wybranym przez siebie miejscu, z wybraną przez siebie częstotliwością, jednak zazwyczaj nie rzadziej niż raz na dwa miesiące. Spotkaniom klubowym bliżej do rozmowy dobrych znajomych przy kawie niż oficjalnej konferencji.

Kluby mają swobodę w wyborze lektur, które chcą czytać i omawiać. Choć program w swoich pierwotnych założeniach miał umożliwiać czytelnikom przede wszystkim obcowanie z polską literaturą najnowszą, to ani Instytut Książki, ani biblioteki wojewódzkie, które pełnią funkcję koordynującą, nie nakazują klubom czytania określonych pozycji.

Dyskusyjne Kluby Książki działają przy bibliotekach publicznych, mogą także działać przy innych instytucjach (np. bibliotekach szkolnych, bibliotekach pedagogicznych, bibliotekach uczelni wyższych, bibliotekach parafialnych, domach kultury, przedszkolach, aresztach, więzieniach, klubach sportowych, fundacjach, stowarzyszeniach itp.) we współpracy z biblioteką publiczną.

Uzupełnieniem programu DKK są spotkania autorskie, dające możliwość osobistego spotkania klubowiczów z autorami czytanych przez siebie książek, szkolenia i wykłady dotyczące literatury najnowszej, konkursy na recenzję i wiele innych cennych inicjatyw, których organizatorami są instytucje prowadzące kluby, biblioteki wojewódzkie i Instytut Książki.

Skala programu i finansowanie

Obecnie w całej Polsce działa 1756 Dyskusyjnych Klubów Książki (596 klubów dla dzieci i młodzieży oraz 1160 klubów dla dorosłych), które skupiają niemal 19000 stałych członków. Do momentu wybuchu pandemii rocznie odbywało się ponad 14500 spotkań klubowych oraz ponad 900 spotkań autorskich. Na przykład w 2019 r. klubowicze mieli okazję porozmawiać z 305 autorami. Rocznie na potrzeby klubów zostaje zakupionych około 24000 woluminów.

Te imponujące statystki byłyby jednak niemożliwe do osiągnięcia, gdyby nie wieloletnie zaangażowanie finansowe Instytutu Książki. Aby zapewnić klubom stabilne podstawy funkcjonowania, Instytut corocznie realizuje program dotacyjny dla wojewódzkich bibliotek publicznych, które pełnią funkcję koordynatorów programu na terenie swojego województwa bądź regionu. W 2021 r. Instytut Książki przeznaczył na ten cel 1800000,00 zł, która to kwota w formie dotacji celowej została przekazana przez MKiDN.

W pierwszej połowie 2021 r. Dyskusyjne Kluby Książki wciąż mierzyły się z trudnościami wynikającymi z trwającej pandemii koronawirusa, która zamroziła życie społeczne i jednocześnie uderzyła w sedno programu DKK, czyli bezpośrednie spotkania czytelników ze sobą (regularne spotkania klubowe), czytelników z autorami (spotkania autorskie) oraz czytelników z ekspertami (np. szkolenia, warsztaty, wykłady). Kierując się troską o dalsze funkcjonowanie programu, IK, za zgodą MKiDN, w czasie pandemii wprowadził szereg ułatwień i modyfikacji do regulaminu programu dotacyjnego, zintensyfikował również działania w przestrzeni internetowej.

Czytelniczy fenomen

Dyskusyjne Kluby Książki w Polsce nie powstały w kulturalnej próżni. Dlatego też, choć sam model funkcjonowania Dyskusyjnych Klubów Książki został zaczerpnięty z tradycji amerykańskich i brytyjskich, to przyjął się w naszym kraju doskonale, o czym świadczą tysiące aktywnych klubowiczów.

Wszystkich, którzy chcieliby dołączyć do tej rosnącej z roku na rok grupy i otrzymać więcej informacji na temat DKK, Instytut Książki zachęca do odwiedzenia swojej strony internetowej i kontaktu z koordynatorami wojewódzkimi programu. Republika czytających ludzi czeka na nowych obywateli!

Źródło informacji: Instytut Książki