MŚ: smog - zadania rządu i samorządu (komunikat)

- MŚ informuje:

„Obowiązkiem władz centralnych jest dbanie o bezpieczeństwo ekologiczne państwa, natomiast samorząd jest odpowiedzialny za kulturę współżycia ze środowiskiem” – powiedział prof. Jan Szyszko, minister środowiska. Dotyczy to także problemu smogu i poprawy jakości powietrza w Polsce. Potrzebna jest współpraca na dwóch poziomach.

Działania na szczeblu centralnym

Ministerstwo Środowiska stawia na kompleksowe rozwiązania dot. poprawy jakości powietrza, mające na celu wyeliminowanie niskiej emisji. Przy MŚ działa Komitet Sterujący ds. Krajowego Programu Ochrony Powietrza, w skład którego wchodzą m.in. przedstawiciele resortu energii, rozwoju, zdrowia, infrastruktury, a także zaproszeni samorządowcy. Praca Komitetu Sterującego przekłada się na konkretne rozwiązania, postulowane przez MŚ.

"Są w przygotowaniu dwa rozporządzenia mające wprowadzić normy jakości dla kotłów i paliw stałych. Resort środowiska bardzo mocno o to zabiegał. Cieszę się, że Ministerstwa Energii oraz Rozwoju pozytywnie odpowiedziały na nasze propozycje na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce" – zaznaczył prof. Jan Szyszko.

Podczas ostatniego posiedzenia rząd zapoznał się z rekomendacjami Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów (KERM) ws. niezbędnych działań, jakie należy podjąć, by skuteczniej walczyć ze smogiem.

KERM proponuje m.in. skupienie się Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na działaniach prowadzących do jak najszybszej poprawy jakości powietrza. Takie prace NFOŚiGW już prowadzi.

„Pieniędzy na walkę ze smogiem jest więcej niż złożonych do tej pory wniosków – powiedział prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierz Kujda. Jak dowiadujemy się w NFOŚiGW tylko w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko do dyspozycji w skali kraju jest ok. 5 mld zł. „Dzięki temu możemy finansować wszystkie inwestycje, które służą likwidacji emisji zanieczyszczeń do atmosfery, w tym również likwidacji tzw. smogu. NFOŚiGW ma również dostępne kolejne 5 mld zł, które będą przeznaczone na dotacje i pożyczki dla beneficjentów" – zaznaczył. „Można składać wnioski i dostać dofinansowanie na modernizację i rozbudowę systemów ciepłowniczych, w tym również węzłów. Efektywną walką ze smogiem nie jest wymiana pojedynczych pieców, ale rozbudowa sieci ciepłowniczych i pełna likwidacja pieców" – dodał prezes Kujda.

Wśród propozycji KERM znajdują się również: wprowadzenie regulacji przeciwdziałających blokowaniu klinów napowietrzających miasta, rozwój sieci stacji pomiarowych. Te zadania mogą być realizowane przy większym zaangażowaniu samorządów.

Zadania samorządów

Minister Szyszko podkreśla, że walka ze smogiem wymaga, oprócz działań systemowych, również większego zaangażowania ze strony samorządów.

„Samorządy powinny poszukiwać lokalnych rozwiązań, a także poprawić monitoring stanu jakości powietrza i jakości spalanego paliwa. Gminy powinny wiedzieć, kto punktowo zanieczyszcza powietrze” – powiedział.

Konieczne jest powiązanie działań legislacyjnych na szczeblu administracji rządowej z wdrożeniem i odpowiedzialnością za kulturę współżycia ze środowiskiem na poziomie samorządowym.

Walka ze smogiem to także zadanie leżące w gestii podległym marszałkom województw wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). Ograniczanie niskiej emisji to ich zadanie – w ramach realizacji Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), czyli dokumentów planistycznych określających działania podejmowane przez organy samorządu województwa na rzecz rozwoju regionu. Fundusze wojewódzkie nie były w ostatnim czasie skutecznym narzędziem w rękach marszałków w walce ze smogiem.

"Dlaczego marszałkowie czy zarządy województw, którzy mają poważne instrumenty finansowe w postaci możliwości finansowania z WFOŚiGW np. w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych działań poprawiających jakość powietrza, w wielu przypadkach w sposób nieefektywny gospodarowali tymi pieniędzmi?” – powiedział rzecznik resortu środowiska Paweł Mucha.

Jednym z zadań wykonywanym przez samorządy jest gospodarka przestrzenna i planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym. Została ona zaniedbana w wielu miejscach. „Przykładem może być Warszawa, gdzie niektóre kliny i korytarze napowietrzające zostały zabudowane” – dodaje minister Jan Szyszko. Smog utrzymuje się przez wiele godzin, a nawet dni, jeśli nie ma odpowiedniego ruchu powietrza. Ten problem nie dotyczy jednak tylko stolicy.

W eliminowaniu smogu bardzo istotną kwestią jest również to, że minionych kilkunastu latach prywatni (najczęściej zagraniczni) inwestorzy przejęli w Polsce główne sieci ciepłownicze oraz inne strategiczne obiekty i instalacje do wytwarzania i dystrybucji energii cieplnej. Podmioty te bardzo często nie rozwijały sieci odbiorców, nieznacznie również angażowały się w inwestycje proekologiczne. Stało się tak na przykład w Warszawie, Łodzi, Zielonej Górze, Wrocławiu, Toruniu i Poznaniu. Poprzez brak rozwoju sieci ciepłowniczej w dużych miastach w niewielkim stopniu spadała ilość tzw. „kopciuchów” – co z kolei bezpośrednio przyczyniało się do niskiej emisji.

Ponadto, warto podkreślić, że w ramach znowelizowanej ustawy – Prawo ochrony środowiska (tzw. ustawa antysmogowa) władze samorządu województwa mogą określać m.in. rodzaj lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania na danym terenie. Na podstawie ww. ustawy 15 stycznia 2016 r. przyjęta została np. przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwała „antysmogowa” dla miasta Kraków.

Przyczyny złej jakości powietrza

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest spalanie słabej jakości paliw oraz odpadów w domowych, często przestarzałych piecach. Problem wzrasta, gdy występują niesprzyjające warunki atmosferyczne. Normy stężenia zanieczyszczeń w powietrzu przekraczane są w wielu polskich miastach m.in. w Krakowie, Kielcach, Zabrzu, Rybniku, Żywcu oraz Lublinie.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi odpowiedzialność za jego treść – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.(PAP)

kom/ kkr/