EKF: Polacy potrzebują zachęty i edukacji, aby zacząć oszczędzać długoterminowo

WIDEO: Polacy potrzebują zachęty i edukacji, aby zacząć oszczędzać długoterminowo

Współgospodarzami wtorkowej debaty pt. "Niskie oszczędności barierą rozwoju sektora finansowego i polskiej gospodarki?” były firma doradcza EY oraz PKO Bank Polski.

Przybliżając temat dyskusji współprowadzący panel główny ekonomista EY Marek Rozkrut przypomniał, że oszczędności krajowe są bardzo istotnym źródłem finansowania długofalowego rozwoju gospodarczego, ponieważ to one stanowią główne źródło finansowania inwestycji. Marek Rozkrut wskazał, że poziom inwestycji publicznych w Polsce należy do najwyższych w Unii Europejskiej, gorzej jest jednak z prywatnymi inwestycji, które - w relacji do PKB - należą do jednych z najniższych w UE.

"Mimo relatywnie niskiego poziomu inwestycji w Polsce, oszczędności krajowe są wciąż niewystarczające, aby te inwestycje sfinansować. Niedobór jest finansowany kapitałem zagranicznym” - zauważył Marek Rozkrut, dodając, że stopa oszczędności w Polsce przez ostatnie kilka lat wynosiła 17,2 proc., czyli poniżej średniej dla krajów Unii Europejskiej. „Szczególnie niska jest stopa oszczędności gospodarstw domowych, która - uwzględniając nawet obowiązkowe oszczędności związane z odkładaniem do OFE - wciąż kształtuje się na poziomie 3,7 proc. za ostatnie kilka lat i jest to jedna z najniższych stóp oszczędności w UE” - wyjaśnił ekspert.

Zaznaczył też, że dla finansowania inwestycji szczególnie istotne są oszczędności długoterminowe, które są stabilniejszym źródłem niż te czynione na krótszy okresy. Namówienie Polaków na oszczędności, zwłaszcza te długoterminowe, byłoby też bardzo istotne dla poprawy jakości ich życia na emeryturze. Tym bardziej, że zmiany demograficzne, które będą miały miejsce w naszym kraju, sprawią, iż polskie emerytury będą z biegiem lat relatywnie niższe od świadczeń w wielu innych krajach UE. "Znacząca część populacji zostanie dotknięta znaczącym spadkiem świadczeń emerytalnych w relacji do średniego wynagrodzenia” – powiedział Marek Rozkrut.

Dyrektor Departamentu Produktów Inwestycyjnych i Ubezpieczeniowych PKO Bank Polski Rafał Madej przypomniał, że prawie 80 proc. oszczędności polskich gospodarstw domowych stanowią depozyty i gotówka. „Relatywnie niski udział w oszczędnościach mają produkty inwestycyjne o charakterze długoterminowym, w tym fundusze inwestycyjne, rozliczeniowe fundusze kapitałowe czy papiery wartościowe zdeponowane na rachunkach maklerskich” - poinformował Rafał Madej.

Podkreślił, że w obliczu niskich stóp procentowych, depozyty stają się coraz mniej atrakcyjne zarówno dla banków, jak i dla klientów. „Widać wyraźnie coraz większe zainteresowanie funduszami inwestycyjnymi, które w ostatnim czasie są istotnym elementem dystrybucji dużych banków” - mówił Rafał Madej, dodając, że oferowane w Polsce produkty inwestycyjne o charakterze długoterminowym charakteryzują się relatywnie wyższą ceną niż podobne produkty w krajach wysoko rozwiniętych a nawet krajach naszego regionu. „W zależności od klasy aktywów są to dwu lub trzykrotnie wyższe marże zaszyte w tych produktach” - powiedział przedstawiciel największego polskiego banku.

"Mieliśmy w bankowości już kilka epok: epokę kredytów hipotecznych, epokę bankowości elektronicznej, która w dalszym ciągu trwa; i czas chyba najwyższy, aby rozpocząć bardzo długą i trudną nową erę - erę oszczędzania. Wszystko po to aby zwiększyć stopę oszczędzania w Polsce i zmienić w istotny sposób strukturę tych oszczędności" - podsumował Rafał Madej.

Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz przypomniał, że według szacunków Polacy trzymają poza bankami czy innymi instytucjami finansowymi około 130 mld zł. W opinii Krzysztofa Pietraszkiewicza, w przeciwieństwie do Polski, w niemal każdym europejskim kraju istnieją mechanizmy działające poza systemem bankowym, które skłaniają obywateli do oszczędzania. „Jestem wewnętrznie przekonany, że po ponad 20 latach transformacji jest nam potrzebna rozmowa z obywatelami o istocie oszczędzania, która powinna zaczynać się już w szkole” - powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz.

Dodał, że edukacji powinny towarzyszyć skłaniające do oszczędzania instrumenty stosowane m.in. przez państwo. "Polacy zostali w ostatnich latach wielokrotnie zniechęceni do oszczędzania" - zaznaczył Krzysztof Pietraszkiewicz.

Członek zarządu NBP Małgorzata Zaleska zauważyła z kolei, że brak oszczędności długoterminowych będzie powodował coraz większą postawę roszczeniową społeczeństwa wobec państwa. "Nie ma w tej chwili specjalnych zachęt do oszczędzania długoterminowego w bankach. Banki finansują się głównie krótkoterminowym pieniądzem” - powiedziała Małgorzata Zaleska dodając, że „skoro oszczędzanie jest konieczne, to trzeba to uświadomić Polakom”.

W opinii Andrzeja Reicha z Komisji Nadzoru Finansowego zwiększeniu oszczędności sprzyjałby odpowiedni system zachęt ze strony państwa, w tym np. zachęt podatkowych. Podobną opinię wyraziła dyrektor BRE Private Banking & Wealth Management Małgorzata Anczewska. "Z obserwacji zachowań klientów zdecydowanie widać, że wszelkiego rodzaju zachęty podatkowe bardzo mocno wpływają na zachowania inwestycyjne” - powiedziała Małgorzata Anczewska.

Dyrektor zarządzający Departamentu Klienta Zamożnego PeKaO SA Mateusz Gołąb przypomniał, że około 60 proc. Polaków nie ma żądnych oszczędności, a połowa tych, którzy je mają, posiada oszczędności w wysokości nie większej niż trzymiesięczne dochody. W jego opinii bardzo dużą rolę w zwiększeniu oszczędności odgrywać powinna edukacja, a tą powinny prowadzić zarówno banki, jak i szkoły i inne instytucje.

Odbywający się w Sopocie Europejski Kongres Finansowy zorganizowały: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, PKN ORLEN, Bank Pekao SA oraz NDI. Współorganizatorem Kongresu jest Bruegel - czołowy światowy think tank, a koordynatorem - Gdańska Akademia Bankowa. Partnerami głównymi wydarzenia są PKO Bank Polski oraz PGE Polska Grupa Energetyczna.