Tarcza 4.0 - to pomoc również dla samorządów

Nowym rozwiązaniom dla gmin, powiatów i samorządów województw (tzw. tarczy samorządowej) było poświęcone środowe webinarium z cyklu „Tarcza antykryzysowa dla biznesu”, który został zorganizowany przez Ministerstwo Rozwoju we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości. Rozstrzygnięcia te są zawarte w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19, zwanej tarczą antykryzysową 4.0. Ustawa została uchwalona przez Sejm i aktualnie znajduje się w trakcie prac senackich.

„Wprowadzone ze względu na epidemię ograniczenia w życiu społecznym i gospodarczym spowodowały negatywne konsekwencje w budżetach samorządów, zarówno po stronie wydatkowej, jak i dochodowej” - mówił podczas webinaru Dominik Wasiluk, zastępca dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego w Ministerstwie Rozwoju.

Z danych resortu finansów za pięć miesięcy 2020 r. wynika, że samorządy odnotowały rok do roku 7-procentowy spadek dochodów z PIT i 22-procentowy spadek dochodów z CIT. Właśnie m.in. tym trudnościom finansowym ma zaradzić tarcza samorządowa.

Jak wskazywał dyrektor Wasiluk, zapisane w tarczy rozwiązania skierowane do jednostek samorządu terytorialnego (JST) można podzielić na trzy główne obszary: wsparcie dochodowe, poluzowanie reguł fiskalnych i wsparcie płynnościowe.

W ramach wsparcia dochodowego tarcza samorządowa przewiduje zwiększenie udziału powiatów i miast na prawach powiatu w dochodach z gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa, uelastycznienie możliwości wydatkowania tzw. funduszu korkowego, a także urynkowienie stawki opłaty skarbowej za wydawanie decyzji o warunkach zabudowy.

Tarcza zakłada, że powiatowe dochody z gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa zostaną podwojone. „Obecnie powiaty otrzymują 25 proc. dochodów ze sprzedaży, opłat z tytułu trwałego zarządu, użytkowania, czynszu dzierżawnego, najmu, użytkowania wieczystego i opłat przekształceniowych nieruchomości Skarbu Państwa, którymi te jednostki zarządzają” - wyliczał Dominik Wasiluk. „Od 1 czerwca do 31 grudnia powiaty, w tym miasta prezydenckie, będą otrzymywały aż 50 proc. wpływów z tego tytułu” - wyjaśnił.

Zmienione zasady wydatkowania środków z tzw. funduszu korkowego w 2020 r., czyli pieniędzy z wpłat pozyskiwanych od przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenia na sprzedaż alkoholu, pozwolą na finansowanie szerszego niż obecnie katalogu działań, a więc nie tylko tych związanych z przeciwdziałaniem problemom wynikającym z uzależnień od alkoholu i narkotyków.

„Pandemia spowodowała, że wiele tych działań planowanych przez gminy nie mogło się odbyć. Zezwolono więc, by w 2020 r. samorządy mogły wydatkować te środki na działania związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19” - powiedział dyrektor Wasiluk.

Aldona Pasik, główny specjalista w Departamencie Finansów Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Finansów, przedstawiła ułatwienia dla budżetów samorządów związane z poluzowaniem reguł fiskalnych. Chodzi o możliwość nierównowagi strony bieżącej budżetu oraz zmiany w sposobie liczenia limitu zadłużenia samorządów.

„To było dość często postulowane przez samorządy w stanowiskach, które do nas napływały” - podkreśliła ekspertka MF. „Jednostka samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w sytuacji gdy wydatki bieżące będą wyższe niż dochody bieżące” - przypomniała.

Dla samorządów jedną z najważniejszych zmian jest poszerzenie możliwości nierównowagi strony bieżącej budżetu JST dodatkowo o wartość faktycznego ubytku w dochodach podatkowych (z PIT, CIT, podatków lokalnych: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, opłaty skarbowej, PCC, opłaty uzdrowiskowej i miejscowej) będącego skutkiem wystąpienia COVID-19. Pierwsze poluzowanie równowagi budżetu (o wydatki ponoszone w ramach realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19) zostało wprowadzone w ramach tzw. tarczy antykryzysowej 1.0, której przepisy obowiązują od 31 marca.

Tarcza samorządowa łagodzi także w 2020 r. regułę fiskalną ograniczającą zadłużenie JST. „Złagodzenie, które zaproponowaliśmy, polega na wyłączeniu z indywidualnego wskaźnika zadłużenia wszystkich tych zobowiązań, które jednostka zaciągnie w związku z ubytkiem w dochodach, wynikającym z wystąpienia epidemii COVID-19. Pozwoliliśmy jednostkom zaciągać zobowiązania na dochody, których nie uzyskają, czego do tej pory samorządy nie mogły robić” - podkreślała Aldona Pasik. Takie zobowiązanie nie będzie brane pod uwagę przy wyliczaniu wskaźnika przez cały okres jego spłaty.

Dodatkowo zostało przyśpieszone wejście w życie przepisu, w myśl którego przy wyliczeniach indywidualnego wskaźnika zadłużenia do wydatków bieżących nie zalicza się wydatków na obsługę zadłużenia. Takie rozwiązanie miało być stosowane od 2026 roku; a będzie obowiązywać już w roku 2021.

Zawarte w tarczy samorządowej rozwiązania, które mają poprawić płynność JST, to m.in. wprowadzenie możliwości przesunięcia na kolejne miesiące wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez jednostki o ponadprzeciętnych dochodach podatkowych. Raty janosikowego, przypadające w czerwcu i lipcu 2020 r., miasta będą mogły zapłacić w równych częściach od sierpnia do grudnia 2020 r.

Po wejściu w życie nowych przepisów samorządy będą mogły też liczyć na wprowadzenie możliwości wcześniejszego przekazywania w 2020 r. rat części oświatowej, wyrównawczej, równoważącej i regionalnej subwencji ogólnej, co poprawi płynność JST.

W ramach cyklu „Tarcza antykryzysowa dla biznesu” zaplanowanych jest jeszcze dwanaście webinariów. Najbliższe odbędą się w poniedziałek, 15 czerwca („Pakiet mieszkaniowy jako impuls dla gospodarki”) oraz we wtorek, 16 czerwca („Zrównoważone finansowanie - dlaczego i w jaki sposób dotyczy to mojej firmy?”). Udział w wideokonferencjach jest bezpłatny, nie trzeba się wcześniej rejestrować.

Więcej informacji oraz szczegółowy harmonogram webinariów: www.parp.gov.pl/tarcza.

Partnerami cyklu „Tarcza antykryzysowa dla biznesu” są Ministerstwo Finansów, Krajowa Administracja Skarbowa, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agencja Rozwoju Przemysłu, Polski Fundusz Rozwoju, Urząd Zamówień Publicznych, Bank Gospodarstwa Krajowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej.