Rusza Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Polsce

Program przedstawiono w przededniu XIX Międzynarodowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom organizowanego w tym roku pod hasłem „Działając wspólnie, budzimy nadzieję”.

Średni wskaźnik liczby samobójstw w krajach Unii Europejskiej to 11 na 100 tys. mieszkańców. Znacznie przekracza go Litwa (26) czy Słowenia (20), ale i Polska jest wśród państw powyżej średniej. W naszym kraju codziennie niepotrzebnie odbiera sobie życie około 14 osób, a trzy z nich to osoby powyżej 65. roku życia.

Niepokojące są także dane dotyczące prób samobójczych i samobójstw wśród młodzieży. W Polsce więcej nastolatków ginie z powodu zachowań samobójczych niż w wypadkach komunikacyjnych. W 2020 roku według Komendy Głównej Policji liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc. od liczby ofiar wypadków. Ponadto odnotowano 12-procentowy wzrost samobójstw wśród nastolatków 13-18 lat.

Ten stan rzeczy ma odmienić Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, który został wpisany do Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.

Główne cele programu to m.in. zapobieganie samobójstwom poprzez zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, a także zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy.

„Najważniejsze, żeby osoba, która jest w kryzysie, wiedziała, że może się zgłosić po pomoc, wiedziała gdzie tej pomocy szukać i żeby uzyskała pomoc właściwą” - podkreśliła dr Iwona Koszewska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii, któremu Ministerstwo Zdrowia powierzyło koordynację Programu.

Program został opracowany przez doświadczone środowisko naukowe; dużą rolę odegrał zespół ekspertów skupiony w zespole roboczym ds. zapobiegania depresji i samobójstwom działający przy Ministerstwie Zdrowia.

W ramach programu przewidziano także programy profilaktyczne skierowane do osób z grup ryzyka. „Wiemy na przykład, że taką grupą są osoby wychodzące ze szpitali psychiatrycznych, dlatego do nich będziemy chcieli kierować specjalne działania” - poinformowała dr Koszewska.

Jednym z celów programu jest ponadto poprawa monitorowania prób i zgonów samobójczych.

„W Polsce tylko Komenda Główna Policji na swojej stronie udostępnia co roku statystykę dotyczącą prób samobójczych w formie pośredniej. Liczbę prób samobójczych można uzyskać, tylko odejmując od wszystkich zachowań samobójczych liczbę samobójstw” - wskazała prof. Agnieszka Gmitrowicz z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Tymczasem analiza danych pozwala szukać skutecznych sposobów zapobiegania.

Program przewiduje także prowadzenie badań naukowych. „Chcielibyśmy zwrócić uwagę na czynniki biologiczne, które mogą determinować poprawę predykcji zachowań samobójczych. Współczesna nauka pozwala pokazać, że wpływy środowiskowe mają pewne odzwierciedlenie na poziomie biologicznym. Wydaje nam się , że włączenie również tego wątku, szukanie biomarkerów, poprawi skuteczność wyprzedzającą wyszukiwaniu osób, które mają podwyższone ryzyko zachowań samobójczych” - ocenił dr hab. Piotr Maciejak z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Dr Halszka Witkowska zwracała natomiast uwagę, że skuteczne zapobieganie samobójstwom wymaga współpracy bardzo wielu grup zawodowych. Dlatego program zakłada współpracę z mediami.

„Niewłaściwie skonstruowany komunikat medialny, napisany językiem sensacji, opisujący metody popełnienia samobójstwa, gloryfikujący osobę, która odebrała sobie życie, mogą wywołać w osobach w kryzysie chęć naśladownictwa” - ostrzegała. „Z kolei prawidłowo skonstruowana informacja medialna, zawierająca historię osób, które poradziły sobie z kryzysem może wpłynąć na obniżenie statystyk zachowań samobójczych” - wskazała.

Podkreśliła, że dziennikarze, twórcy kultury będą mogli korzystać z bezpłatnych konsultacji merytorycznych.

W ramach Programu uruchomiona została strona internetowa ZapobegajMySamobojstwom.pl, na której można znaleźć m.in. informacje, gdzie szukać pomocy w razie kryzysu samobójczego. Ruszyła też całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i pedagogów „Pomagamy”: 800 800 605.

Źródło informacji: PAP MediaRoom