Klimat inwestycyjny, zielona transformacja i przezwyciężanie kryzysów energetycznych w Polsce: kształtowanie polityki i jej realizacja w praktyce

Niedawno European Energy Polska wraz z Komisją Europejską, Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Bankiem Światowym, BloombergNEF i Instytutem Jagiellońskim zorganizowała spotkanie okrągłego stołu, na którym poruszono tematy dotyczące klimatu inwestycyjnego, postępów zielonej transformacji i przezwyciężania kryzysów energetycznych w Polsce.

Prezes Instytutu Jagiellońskiego Marcin Roszkowski w swoim wystąpieniu mówił o tym, że polski sektor energetyczny emituje dwukrotnie więcej CO2 niż wynosi średnia europejska. Biorąc pod uwagę fakt, że limit emisji CO2 wynosi 550 g na KWh, większość elektrowni węglowych w Polsce przekracza ten limit co najmniej dwukrotnie, co ma ogromny wpływ na wzrost cen energii elektrycznej na rynku.

„Polska plasuje się daleko w tyle w porównaniu z wieloma krajami UE pod względem poziomu emisji CO2, co ma negatywny wpływ na konkurencyjność naszej gospodarki. Całkowity poziom emisji CO2 przez polską gospodarkę to 130 mln ton, co kosztuje nas miliardy złotych rocznie przy uwzględnieniu aktualnych cen” - mówił Roszkowski.

System energetyczny, tj. zarówno kwestie technologiczne, jak i ustawodawstwo, musi ulec korekcie z uwzględnieniem przyszłych potrzeb rynku, bezpieczeństwa i środowiska.

Country Manager European Energy w Polsce Olga Sypuła w swoim wystąpieniu podkreślała, że pomimo ogromnej potrzeby zmiany struktury miksu energetycznego i rosnącego udziału tanich czystych źródeł energii odnawialnej, prywatni inwestorzy w Polsce nadal borykają się z szeregiem przeszkód i wyzwań. Przede wszystkim chodzi o utrudnienia w przyłączaniu do sieci, niewystarczający poziom mocy, złożony i długotrwały proces uzyskiwania pozwoleń, niejasne przepisy i brak ram prawnych regulujących wykorzystywanie gruntów rolnych do produkcji energii w tzw. systemie Agri-PV, jednakże problemem nie jest tylko niedoskonałe prawo, ale również niska świadomość społeczna. Nadal brakuje również przepisów dotyczących odbudowy mocy, przede wszystkim w kontekście uproszczenia procedur, wykorzystywania możliwości, jakie daje tzw. cable pooling pozwalający na tworzenie hybrydowych projektów łączących wytwarzanie energii z wiatru i słońca, jak również bezpośrednich linii przesyłowych pozwalających dużym odbiorcom energii na posiadanie własnej energii do wykorzystania na własne cele.

Jeżeli chodzi o zmiany w przepisach, tzw. zasada 10H od 2016 roku blokuje rozwój nowych farm lądowych i morskich z powodu ograniczenia wymaganej odległości pomiędzy turbinami wiatrowymi. W ostatnim czasie powstał rządowy projekt zmian proponujący zwiększenie minimalnej odległości z popieranych przez prywatnych inwestorów 500 m na 700 m, co robi ogromną różnicę. Zgodnie z wyliczeniami Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej odległość pomiędzy turbinami wynosząca 500 m pozwoliłaby Polsce na budowę nowych lądowych farm wiatrowych o łącznej mocy 10 GW do 2030 roku, podczas gdy przy odległości 700 m maksymalna moc, jaką można byłoby uzyskać dzięki nowym przedsięwzięciom to 4 GW.

Olga Sypuła:

„Odległość 700 m w powiązaniu z zasadą 10H oznacza, że jako European Energy Polska nie będziemy w stanie wybudować 70% planowanych projektów. Jesteśmy przekonani, że 500 m to wystarczająca odległość. Zwiększenie jej do 700 m, mimo że to pozornie mała różnica, spowoduje utratę potencjalnych 6 GW mocy, jakie moglibyśmy uzyskać do roku 2030 dzięki nowym inwestycjom”.

Z drugiej strony Unia Europejska dołożyła wszelkich starań, aby doprowadzić do dekarbonizacji gospodarek europejskich, ustanawiając różne cele na rzecz zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej, efektywności energetycznej itp.

Paweł Olechnowicz, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. polityki regionalnej i miejskiej, Polska:

„Jeżeli chodzi o perspektywy finansowe, mamy wdrożonych 19 programów w zakresie Polityki Spójności obowiązujących do 2027 roku o łącznej wartości ok. 10 mld EUR, w których dekarbonizacja polskiego miksu energetycznego stanowi ważny priorytet. Pieniądze nie są zatem problem - realne przeszkody stojące na drodze do większych postępów zielonej transformacji to niestabilne polskie ustawodawstwo regulujące ten sektor i aktualna dominacja węgla w krajowym miksie energetycznym”.

Zgodnie z zaprezentowanym raportem Banku Światowego pt. „Zielona transformacja w Polsce - Szanse i wyzwania dla wzrostu gospodarczego” Polska może osiągnąć inkluzywny wzrost i konwergencję dochodową w kontekście redukcji emisji gazów cieplarnianych przez rodzimą gospodarkę dzięki skutecznej polityce uwzględniającej niedomagania rynku, wyzwania instytucjonalne i zmieniające się potrzeby technologiczne.

„W krótkiej perspektywie czasowej Polska musi zmniejszyć ograniczenia w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego w odniesieniu do odnawialnych źródeł energii, w tym zasady 10H, tj. uprościć procedury i możliwości przyłączania do sieci za sprawą poprawy infrastruktury sieciowej i wdrożenia szybkich i przejrzystych procedur przyłączania” - mówiła Cristina Savescu, ekonomista z Banku Światowego.

Wśród czynników wspierających długoterminowy wzrost, o których wspominają autorzy raportu Banku Światowego, za jedne z najważniejszych uznano pogłębienie kapitału w drodze inwestycji, pomimo deficytu prywatnych inwestorów. Aby zrealizować bardziej ambitny scenariusz dekarbonizacji, należałoby zwiększyć wartość inwestycji dwukrotnie. Zapewnienie dojrzałego rynku i stabilnego środowiska prawnego będzie stanowić znaczącą zachętę dla inwestorów, zarówno zagranicznych, jak i krajowych oraz przyczyni się do choćby częściowego rozwiązania problemów z finansowaniem.

Starszy przedstawiciel regionalny MFW, Regionalne Biuro na Europę Centralną, Wschodnią i Południowo-Wschodnią Geoff Gottlieb wspomniał w swoim wystąpieniu, w odniesieniu do kryzysów energetycznych, jakie miały miejsce w 2022 roku, że znaczny wzrost cen może powrócić, ze względu na odcięcie od energii pochodzącej z Rosji, więc władze państw powinny poważnie rozważyć opracowanie mocniejszych ram polityki w zakresie energetyki na rok 2023 i kolejne lata. Ekspert wymienił szereg kryteriów rozwoju polityki energetycznej, uznając, że warto nagłaśniać wzrosty cen, bo stanowi to motywację do oszczędzania energii przez użytkowników i zachętę dla dostawców energii do inwestowania w rynek, choć zamrożenie cen nie powstrzyma inflacji. Dlatego też powinniśmy zapewniać pomoc celową osobom, którzy jej faktycznie potrzebują, natomiast wspieranie całego społeczeństwa w walce z rosnącymi cenami energii nie jest najefektywniejszym wykorzystaniem środków publicznych. Ponadto należy stworzyć i utrzymać dobre warunki dla inwestorów, które zachęcą ich do dalszych inwestycji.

„Konieczne jest znaczne zwiększenie podaży, co może rozwiązać problem braku odnawialnych źródeł energii. Kluczową rolę mogą tu odegrać prywatni inwestorzy, dlatego tak istotne jest zapewnienie dobrych warunków do inwestowania w polski sektor energetyczny” - mówił Geoff Gottlieb.

Współpracownik, Energy Transitions Research, BloombergNEF, Felicia Aminoff w swoim wystąpieniu pt. „Europejska transformacja energetyczna: czynniki polityczne i możliwości inwestycyjne” omówiła zarówno szanse, jak i ryzyka związane z osiągnięciem celu zerowej emisji netto do roku 2050.

„Wartość nowych inwestycji w sektorze energetyki, jakie mogłyby być zrealizowane do 2030 roku wynoszą 2,1 bln USD, przy czym ponad jedna trzecia tych inwestycji powinna wesprzeć infrastrukturę sieciową i nowe projekty w obszarze energii odnawialnej. Inwestycje te mogłyby zostać zrealizowane jeszcze w tej dekadzie, gdyby nie przeszkody natury prawnej” - mówiła Felicia Aminoff.

Podsumowując dyskusje i wystąpienia, można dojść do wniosku, że pomimo przyjęcia różnorodnych perspektyw wobec tematyki klimatu inwestycyjnego, zielonej transformacji i kryzysów energetycznych w Polsce wszyscy mówcy byli zdania, że najważniejsze zadania stojące przez polskimi władzami to wzmocnienie prac nad skuteczną polityką energetyczną, zmniejszenie ograniczeń w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, w szczególności w odniesieniu do tzw. zasady 10H, poprawa infrastruktury sieci, zwiększenie przejrzystości procesów inwestycyjnych i liczby projektów energii odnawialnej w celu zastąpienia źródeł energii wcześniej zapewnianych przez Rosję. Podkreślano również wagę zwiększenia wsparcia dla inwestorów oraz to, że przy braku problemów z uzyskaniem funduszy unijnych na projekty związane z zieloną transformacją główną przeszkodą nadal stanowi brak odpowiedniej legislacji.

European Energy A/S

Strona internetowa: Front page - European Energy Poland

LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/european-energy-a-s-polska

KONTAKT:

Oleksandra Gumeniuk

Communications Manager of Eastern Europe

Communications

tel. +48 451 122 797

e-mail: ogu@europeanenergy.com

Źródło informacji: European Energy A/S