Jak złapać wiatr w żagle na wzburzonych wodach bankowości

Ostatnie 18 miesięcy było najlepszym okresem dla sektora bankowego od co najmniej 2007 r. Jednak sprzyjający wiatr, który wieje w żagle bankowości, to czas wytyczania nowego kursu. Firma doradcza McKinsey & Company w najnowszym raporcie „Jak złapać żagle na wzburzonych wodach bankowości?” przedstawia wyzwania, z jakimi mierzy się sektor bankowy i identyfikuje priorytety dla rozwoju bankowości w Polsce.

W 2022 r. dochodowość sektora bankowego na świecie osiągnęła jeden z najwyższych wyników od ponad dekady. Wskaźnik ROE (rentowność kapitału własnego) ukształtował się na poziomie 12 proc. Zarówno globalnie, jak i w Polsce wzrost rentowności wynikał w dużej mierze z podwyższonych stóp procentowych, które były skutkiem antyinflacyjnych działań banków centralnych. Okres ostatnich 18 miesięcy nie był też pozbawiony wyzwań związanych z przymusową restrukturyzacją niektórych istotnych banków w Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii i w Unii Europejskiej.

Zarówno w skali globalnej, jak i polskiej, banki wciąż nawigują po wzburzonych wodach. Okres podwyższonej rentowności to czas wytyczania nowego kursu w obliczu wyzwań takich jak wzrost roli innowacyjności, nowi konkurenci, czy przybierające różną formę ryzyko systemowe.

Potencjał kredytowania polskiego sektora bankowego

W Polsce zyski sektora bankowego w 2022 r. wyniosły 13 mld zł. I to pomimo rezerw utworzonych w tym okresie w związku z kredytami frankowymi oraz wakacjami kredytowymi, które łącznie obciążyły sektor bankowy na około 26 mld zł. Z kolei tylko w ciągu ośmiu miesięcy 2023 r. zyski przekroczyły 18 mld zł. Jest to świadectwem możliwości akumulacji kapitału przez banki w celu dalszego zwiększania potencjału gospodarczego Polski.

Aktualny potencjał kredytowania polskiego sektora bankowego jest szacowany na około 420 mld zł. Polski sektor bankowy może jednak osiągnąć około 1 bln zł potencjału kredytowego i to wykorzystując jedynie dostępne już narzędzia.

„Potencjał kredytowania polskich banków w relacji do PKB jest niższy niż w wielu krajach Europy, a wewnątrzsektorowe fuzje i przejęcia oraz wypłata dywidend mogą go dodatkowo ograniczyć. Polski sektor może zwiększyć potencjał kredytowania zatrzymując część zysków, emitując nowe instrumenty oraz obniżając poziomy ekspozycji na ryzyko – mówi Rafał Kozłowski, starszy ekspert McKinsey & Company. – W naszych analizach wskazujemy między innymi pakiet ustaw wprowadzający przepisy o instrumentach AT1, obowiązujący od października 2023 r. Ich emisja, wraz ze zwiększeniem udziału instrumentów T2 pozwoliłaby bankom w Polsce na zwiększenie potencjału kredytowego sektora o 190 mld zł. Z kolei obniżenie średniej wagi ryzyka, która dziś wynosi 96 proc., pozwoliłoby zwiększyć potencjał sektora bankowego o kolejne 368 mld zł. Przy współistnieniu tych dwóch scenariuszy potencjał ten mógłby osiągnąć nawet 975 mld zł" – dodaje Rafał Kozłowski, starszy ekspert McKinsey & Company.

Wzmacnianie pozycji konsumenta i deponenta

W ostatnich latach zarówno w polskim, jak i w światowym sektorze bankowym mieliśmy do czynienia z interwencjami na rzecz ochrony i wzmocnienia pozycji konsumenta. Kosztowały one banki w różnych krajach między 15% a 50% ich funduszy własnych. Interwencje te wydają się być elementem kształtowania się nowego kontraktu społecznego, w którym rozkład sił pomiędzy konsumentem i instytucjami finansowymi zmienia się w kierunku takiego podziału korzyści i ryzyka, który będzie postrzegany jako bardziej zrównoważony, uczciwy i sprawiedliwy.

Trend ten wpisuje się również w agendę ESG, w której – nawet jeśli dzisiaj dominują kwestie środowiskowe – z czasem na pierwszy plan wysuwać się mogą kwestie społeczne. Banki powinny wziąć to pod uwagę podczas podejmowania decyzji strategicznych o dalszych kierunkach rozwoju i kształtowaniu praktyki biznesowej, w której dbałość o interesy klienta i personalizacja usług będą uwzględniać zbilansowany podział korzyści i ryzyka.

Przyszłość modelu biznesowego i operacyjnego

Banki w Polsce stoją przed wyzwaniami, wobec których konieczne są zmiany modeli biznesowych i operacyjnych. Znajdują się wśród nich postępująca cyfryzacja usług bankowych i wykorzystanie Gen AI w procesach wewnętrznych, trend umacniania pozycji konsumenta i deponenta, nowe wymogi i obciążenia regulacyjne.

Kluczowym elementem odróżniającym banki od konkurencji staje się relacja z klientem, która przy jego wysokiej satysfakcji przekłada się na lojalność wobec instytucji. Relacja z klientem polega na zaspokajaniu szerokiej gamy jego potrzeb, ale też na zbilansowanym podziale korzyści i ryzyka.

W raporcie McKinsey & Company jako priorytety dla rozwoju bankowości w Polsce zostały zidentyfikowane także następujące inicjatywy:

1. Wspieranie strategicznych potrzeb inwestycyjnych polskiej gospodarki
2. Wspomaganie transformacji energetycznej Polski
3. Holistyczne zaspokajanie potrzeb klientów
4. Równoważenie podziału korzyści i ryzyka z konsumentami
5. Dbanie o wizerunek sektora w oczach społeczeństwa

Realizacja tych inicjatyw wymaga od banków budowy ekosystemów zróżnicowanych rozwiązań finansowych, wprowadzenia do oferty produktów z obszaru zielonych finansów i zapewnienia klientowi możliwości edukacji finansowej. Umiejętne nawigowanie wśród szans i wyzwań stawianych przed bankami zadecyduje o ich konkurencyjności.

Źródło informacji: McKinsey & Company