Alarmujące wyniki raportu o młodych dorosłych opuszczających domy dziecka

Wdrożenie działań naprawczych w systemie instytucjonalnej pieczy zastępczej wymaga diagnozy sytuacji i potrzeb usamodzielnionych, którzy opuszczają tzw. dom dziecka. Raport „Start w dorosłość” ma być podstawą do systemowego wsparcia i poprawy sytuacji tej zagrożonej wykluczeniem grupy społecznej. Zbadano potrzeby materialno-bytowe, zawodowe oraz kondycję psychiczno-społeczną młodych osób. W badaniu udział wzięli wychowankowie placówek będący u progu dorosłości (od 16 r.ż.), którzy je opuścili oraz dyrektorzy i kadra tzw. domów dziecka.

„Wyniki badań pokazują, że proces usamodzielnienia młodych osób to pięta achillesowa pieczy zastępczej. System wymaga zmian, aby zapewnić młodym ludziom szansę na samodzielne życie i w miarę możliwości uchronić ich przed trafieniem do dysfunkcyjnych środowisk. Aby dokonać zmian zawsze musimy oddać głos i słuchać osób młodych, poznać ich perspektywę oraz doświadczenia” – mówi Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka.

Niełatwy start w dorosłość za progiem placówki

Najbardziej podstawowymi potrzebami usamodzielniających się wychowanków pieczy zastępczej są mieszkanie i praca. Tymczasem brakuje mieszkań treningowych, w którym młodzież wspiera dorosły opiekun. Ponadto, jedynie 18% badanych usamodzielnionych twierdzi, że otrzymało pomoc w znalezieniu mieszkania, a tylko 12% w znalezieniu pracy. Wielu młodych ludzi nie ma stałego źródła utrzymania (utrzymuje się z prac dorywczych, renty socjalnej, zasiłku lub wsparcia organizacji pozarządowych). Wychowankowie POW na co dzień prowadzą skromne życie. Ponad 50% badanych bardzo rzadko lub rzadko ma pieniądze, żeby zadbać o własne zdrowie czy rozwój osobisty.

„Badania pokazały, że wielu wychowanków pieczy zastępczej po opuszczeniu placówki opiekuńczo-wychowawczej wpadnie w tzw. >>czarną dziurę<<. Jako solidarne społeczeństwo mamy obowiązek naprawić tę sytuację i upomnieć się o dzieci oraz młodzież, które zostały zawiedzione w podstawowej komórce społecznej - we własnej rodzinie. Raport to dopiero pierwszy krok na drodze do realnej zmiany. Trzeci sektor pozostaje zdeterminowany, by razem wypracować rozwiązania naprawcze dla instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce” – mówi Bartłomiej Jojczyk, prezes Fundacji Dobrych Inicjatyw.

Samotni w dorosłości - rola sieci wsparcia i opiekuna usamodzielnienia

Usamodzielnionym brakuje przede wszystkim obecności i wsparcia dorosłych. Dlatego dla powodzenia procesu usamodzielnienia niezbędna jest indywidualna relacja wychowanka z zaufanym, przyjaznym, towarzyszącym dorosłym. Obecnie rola opiekuna usamodzielnienia jest marginalizowana w biurokratycznej machinie aplikowania o pomoc systemową. Podobnie dzieje się z Indywidualnymi Programami Usamodzielnienia, które zamiast bycia narzędziem rozwojowej pracy z wychowankiem są obecnie formalnością potrzebną do wypłaty świadczeń. Dzieje się tak ze względu na brak rozwiązań i środków budujących standardy usamodzielnienia.

Usamodzielnienie bez standardów 

Wyniki Raportu „Start w dorosłość” oraz wnioski z debaty specjalistów i specjalistek o najlepszym przygotowaniu merytorycznym do analizy sytuacji instytucjonalnej pieczy zastępczej w Polsce pokazują, że można poprawić skuteczność procesu usamodzielnienia. 

Kroki, które należy podjąć obejmują:

1. Indywidualne podejście i dopasowanie procesu usamodzielnienia do potrzeb i możliwości dziecka. 
2. Ożywienie „martwego przepisu” - Indywidualnego Programu Usamodzielnienia. 
3. Docenienie pracy wychowawców i zapewnienie im czasu oraz narzędzi do dobrego przygotowania młodego dorosłego do samodzielnego życia. 
4. Zapewnienie dostępu do dobrze przygotowanego opiekuna usamodzielnienia, który będzie otrzymywał wynagrodzenie za wsparcie młodego dorosłego. 
5. Zapewnienie dostępu do mieszkań treningowych. 
6. Zapewnienie doradztwa zawodowego, np. we współpracy z WUP, i odpowiedniego przygotowania do poszukiwania, znalezienia i utrzymania pracy. 
7. Uruchomienie sieci wsparcia, obejmującej wszystkie podmioty, które mogą i powinny wspierać proces usamodzielnienia. 

Fundacja Dobrych Inicjatyw 

Fundacja wspiera dzieci i młodzież z placówek opiekuńczo-wychowawczych (tzw. domów dziecka) w zakresie rozwoju ich kompetencji, umiejętności i pasji pozaszkolnych. Prognozuje się, że dzięki pracy Fundacji, do 2030 r. każde dziecko znajdujące się w placówce opiekuńczo-wychowawczej w Polsce, będzie miało dostęp do najlepszego programu edukacyjnego, jaki istnieje w Europie. Fundacja zbudowała społeczność ponad 1000 wolontariuszy, blisko 400 wychowanków mieszkających w 25 placówkach opiekuńczo-wychowawczych z małych miejscowości i terenów wiejskich w Polsce. 

Więcej na stronie: www.fdi.org.pl

Fundację można wesprzeć dokonując wpłaty na konto: Fundacja Dobrych Inicjatyw Nr rachunku: 71 2030 0045 1110 0000 0343 05 90

Źródło: 
[1] https://fdi.org.pl/raport/ 

KONTAKT:
Anna Wrzosk-Piechowska 
tel. 690 926 193 
e-mail: a.wrzosk@fdi.org.pl 

Źródło informacji: Fundacja Dobrych Inicjatyw